Katalog

Natalia Kostka, 2018-10-09
Ujsoły

Edukacja regionalna, Program nauczania

Program do edukacji regionalnej

- n +


AUTORSKI PROGRAM ZAJĘĆ
Z EDUKACJI REGIONALNEJ
realizowany w
SZKOLE PODSTAWOWEJ W UJSOŁACH






Poszanowanie i świadome kontynuowanie dziedzictwa kulturowego regionu Żywiecczyzny.









Opracowała:
mgr Natalia Kostka
n-lka edukacji wczesnoszkolnej
w SP w Ujsołach



Kultura ludowa stanowi wartość ogólną głównie wtedy, gdy funkcjonuje w środowisku, żyje, przekształca się, inspiruje artystów dłuta, pędzla, pióra, poetów, kompozytorów czy choreografów.
Doznawanie piękna muzycznego a także licznych wzruszeń wywołanych poszczególnymi elementami folklorystycznymi wzbogaca doświadczenia człowieka.
Tematyka zajęć traktować będzie o zwyczajach dorocznych, jakie towarzyszyły góralom karpackim na przestrzeni wieków w ich codziennej pracy i świętowaniu (ze szczególnym zwróceniem uwagi na Żywiecczyznę). Ponadto ukazane zostanie piękno i bogactwo kultury ludowej w bardzo szerokim znaczeniu od ubioru poprzez folklor muzyczny, taneczny, sztukę do wierzeń i przesądów.
Tematyka zajęć podporządkowana będzie w głównej mierze ludowemu rokowi obrzędowemu, który zastał wchłonięty przez kościelny rok liturgiczny oparty na tradycjach chrześcijańskich.

I. Ustalenia terminologiczne.

1. Kultura ludowa.
2. Zwyczaj.
3. Obyczaj.
4. Obrzęd.
5. Tradycja.

II. Tło geograficzne, historyczne i kulturowe Żywiecczyzny.

1. Górale. Podział i rozmieszczenie na mapie.
Regiony.
2. Granice państwa żywieckiego.
Charakterystyka regionu.
Osadnictwo wołoskie.
Struktura gospodarczo – społeczna. Rolnictwo, hodowla, przemysł.
Zawody górali – dawnych mieszkańców Ujsół. Ginące zawody. Narzędzia
pracy.
3. Powstanie Ujsół.
Uroki wsi. Człowiek zmienia krajobraz – Ujsoły od zarębków do ulic.
O wsiach zarębnych i zarębnikach.
Plan miejscowości.
Herb miejscowości. Wykonanie herbu technika ludową.
Charakterystyczne cechy krajobrazu Ujsół. Przydrożne kapliczki. Ujsoły
dawniej i dziś.
Budownictwo w najbliższej okolicy. Cechy dawnego budownictwa –
prezentacja fotografii.
Krajobrazy górskie – malowanie farbą plakatową.

III. Strój góralski. O cudakach cudakach panickach ubierających się po
pańsku.

1. Strój kobiecy.
2. Strój męski.
Prezentacja ubioru. Różnice w strojach górali południowej Polski.
Warsztaty: wykonanie stroju góralskiego dowolną techniką.

IV. Sztuka ludowa.

1. Malarstwo na szkle.
Warsztaty: poznanie techniki i próby twórczości.
2. Rzeźba.
Warsztaty: wykonanie rzeźby w mydle.
3. Zdobnictwo bibułkowe. O mojkach, woniąckach i kabłackach żywieckich
kwiaciarek.
Warsztaty bibułkarskie. Łączenie bibuły i krepiny drutem.
4. Plastyka obrzędowa – maski, stroje, gwiazdy i szopki kolędnicze.
Ozdoby choinkowe: pająki, światy, aniołki.
Połaźnica.
Kartki świąteczne.
Palmy, bagwiątka, bagniątka. Pielęgnowanie tradycji święcenia palm.
Pisanki. Dawne techniki zdobienia jaj.
Warsztaty: palmy, pisanki.
Udział w warsztatach folklorystycznych: Boże Narodzenie po Beskidzku.
Wielkanoc po Beskidzku.
5. Zabawkarstwo ludowe.
6. Haft na tiulu.

V. Folklor muzyczny i taneczny.

1. Wiedza o gwarze. Posługiwanie się gwarą.
2. O owcorskich, holskich śpiewkach i przyśpiewkach.
Pieśni ludowe górali żywieckich.
Pieśni górali podhalańskich.
Kolędy, pastorałki i życzenia świąteczne.
Koncert piosenek góralskich.
3. O dudach, sałaśnicach, trąbach i kusocach.
Instrumenty ludowe: piszczałki, fujarki, świstawki, dudy, trąbity, okaryny,
rogi, kołatki, skrzypce.
Brzmienie instrumentów. Słuchanie muzyki.
4. O hajdukowaniu jaz pod powały, pokiela som sierpecki całe.
Tańce ludowe: kroki, ujęcia, układy.
Siustany.
Obyrtka.
Koło.
Koń.
Sarna.
Hajduk. Prezentacja wybranych tańców. Próba sił i możliwości.
Zespoły regionalne w Ujsołach:
- Mały Juhas (dawniej)
- Młode Juhasy
- Juhas
Święto górali. TKB, Wawrzyńcowe Hudy.



VI. Wierzenia i przesądy.
O strzygach strzygach ślepkach.
Przesądy weselne, urodzinowe, pogrzebowe, związane z macierzyństwem.
Wierzenia lecznicze. Nalewki i ludowe lekarstwa. Przepisy.

VII. Góralska kuchnia.

1. Przepisy kuchni góralskiej.
2. Stworzenie książki kucharskiej.

VIII. Kalendarz wybranych zwyczajów dorocznych utrwalonych i
przekazywanych przez tradycję a wyznaczonych przez pory roku,
święta i okresy świąteczne.

1. Adwent (od św. Andrzeja do Wigilii)
- Św. Andrzej. Wróżby andrzejkowe.
- Św. Mikołaj
- Św. Łucja i Tomasz
2. Święta Bożego Narodzenia (od Wigilii do Trzech Króli)
- Wigilia Bożego Narodzenia
- Boże Narodzenie
- Św. Szczepan
- Nowy Rok
- Trzech Króli
3. O dziadach, Jukacach i Mięsopustnikach.
Ludowe zwyczaje związane z karnawałem.
Grupy kolędnicze i świąteczne widowiska obrzędowe. Tradycja kolędowania.
Kolędowanie i winszowanie w klasie.
4. Mięsopust (karnawał).
Zwyczaje mięsopustne i ostatkowe.
5. Okres Wielkiego Postu
Od Popielca do Niedzieli Palmowej.
- Środa popielcowa.
- Marzanna. Morzony. Śmierteczka.
6. Niedziela Palmowa
Palmy wielkanocne
7.Wielki Tydzień
- Wielki Czwartek
- Wielki Piątek
- Wielka Sobota
8. Święta wielkanocne
- Niedziela wielkanocna
- Poniedziałek wielkanocna
9. Stawianie wiosennych majów (Zielone Świątki)
10. Święto Bożego Ciała i jego oktawa.
11. Jan Chrzciciel
12. Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny (Matki Bożej Zielnej)
13. Dożynki. Chleb – wiara, świętość symbolika. Zwyczaje związane z chlebem
13. Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny.

IX. Bezkrwawe polowanie.
Uroki naszej gminy i Ziemi Żywieckiej. Wystawa zdjęć.

X. Mógłbym być przewodnikiem po najbliższej okolicy.
Prezentacja szlaków turystycznych i sposobów spędzania wolnego czasu.

Niektóre formy pracy (patrz program)
- wycieczki, spacery
- słuchanie gwary, pieśni, muzyki
- konkursy
- wystawy fotografii
- spotkania z ciekawymi ludźmi
- ekspozycja prac plastycznych
































Motto:
"Werzę, że przyjdą jeszcze czasy,
kiedy wszyscy zrozumieją, że przeszłość
jest treścią naszej tożsamości.
Naród ma prawo do prawdy o sobie."
Wiesław Poczman


Edukacja regionalna to "drogowskaz" dla młodego pokolenia w poszukiwaniu tożsamości i wartości.
Program przygotowany został dla uczniów szkoły podstawowej. Uczniowie poprzez zajęcia poglądowe, spotkania z ciekawymi ludźmi i wycieczki będą mieli możliwość poznać Ziemię Żywiecką - swoją małą ojczyznę.

1. Charakterystyka programu:

Program Edukacji Regionalnej "Poszanowanie i świadome kontynuowanie dziedzictwa kulturowego regionu Żywiecczyzny” opracowany został dla uczniów szkoły podstawowej. Edukacja regionalna wiąże wychowanie rodzinne ze środowiskiem, wspomaga w sposób naturalny zrównoważony rozwój psychofizyczny i intelektualny oraz wykształca i ugruntowuje wartości etyczne, humanistyczne i patriotyczne.

W programie tym szczególną uwagę zwrócono na:
• poznanie Gminy Ujsoły, zakładów pracy, walorów przyrodniczych i charakterystycznych miejsc;
• poznawanie Ziemi Żywieckiej, jej zabytków, kultury, historii tradycji i środowiska przyrodniczego
• kształcenie umiejętności uczniów pracy z mapą, książką i źródłem
• wspomaganie rodziny i szkoły w procesie wychowania
• upowszechnianie form aktywnego wypoczynku
• zaangażowanie i współudział rodziców przy realizacji treści programu
• promocję szkoły w środowisku
2. Szczegółowe cele edukacyjne:
• Poznawanie najbliższego środowiska (gmina, powiat)
• Dostrzeganie specyfiki przyrodniczej i kulturowej najbliższej okolicy
• Rozwijanie wrażliwości estetycznej
• Uwrażliwienie na wartości kulturowe środowiska rodzinnego, wspólnoty lokalnej
• Budzenie zainteresowania historią i kulturą własnego środowiska i regionu
• Poznanie ciekawych i charakterystycznych miejsc i osobliwości na terenie gminy i powiatu
• Kształtowanie emocjonalnego związku z regionem z równoczesnym kształtowaniem patriotyzmu
• Rozwój wyobraźni, fantazji oraz ekspresji artystycznej w różnych dziedzinach i dyscyplinach kultury (muzyka, plastyka , taniec)
• Popularyzacja turystyki i krajoznawstwa na terenie szkoły
• Rozwijanie i wzmacnianie aktywnego udziału dziecka w życiu wspólnot: rodzinnej, klasowej, szkolnej, lokalnej
• Uświadamianie znaczenia zachowania i pomnażania dziedzictwa kulturowego jako wartości materialnej i duchowej danej wspólnoty
• Kształtowanie szacunku wobec dorobku przeszłych pokoleń wraz z potrzebą ochrony tradycji
• Kształtowanie umiejętności współżycia z przyrodą
• Uczenie się współdziałania w grupie, integrowanie uczniów i rodziców

3. Treści:
• Najbliższe otoczenie domu rodzinnego, sąsiedztwa i szkoły
• Ogólna charakterystyka geograficzna i kulturowa regionu żywieckiego oraz jego podstawowe nazewnictwo
• Działalność zakładów pracy na terenie gminy
• Zajęcia zawodowe rodziców i ich praca
• Język regionu, gwara i ich związki z historią i tradycją własnej rodziny
• Lokalne i regionalne tradycje, święta, obyczaje i zwyczaje
• Miejscowe podania, przysłowia, muzyka, architektura, plastyka, tradycyjne rzemiosło, sztuka ludowa i folklor
• Sylwetki osób zasłużonych dla środowiska lokalnego, regionu i kraju
• Udział i rola dziecka w kultywowaniu tradycji rodzinnej - wpisywanie się dziecka w dzieje rodziny" – zachowywanie pamiątek rodzinnych (zdjęć, rysunków, ubiorów)
• Przyroda wokół mnie, formy jej ochrony
• Podstawowe środki wyrazu plastycznego w aspekcie sztuki rodzimej
• Zajęcia sprzyjające ekspresji artystycznej w różnych dziedzinach i dyscyplinach (taniec, muzyka, plastyka) z wykorzystaniem kultury ludowej, folkloru, tradycji regionalnej
• Organizacja kącika regionalnego, poznawanie regionalnych wytworów kultury, rzemiosła artystycznego, sztuki, techniki
4. Procedura osiągania założonych celów:

Preferowanymi metodami pracy będą metody aktywizujące ucznia, zarówno na lekcji jak i w czasie zajęć domowych. Dzieci będą miały możliwość prezentować swoje wiadomości i umiejętności przez udział w rozmaitych konkursach : wiedzy, plastycznym, wystawach itp.

Formy realizacji:
• Wycieczki, spacery po najbliższej okolicy
• Praca ze źródłem: mapa, książka, karty pracy
• Warsztaty folklorystyczne
• Konkursy: wiedzy, plastyczne, fotograficzne, itp.
• Słuchanie gwary, pieśni, muzyki
• Spotkania z ciekawymi ludźmi
• Ekspozycja prac
5. Osiągnięcia uczniów
• Dostrzeganie własnych "korzeni"
• Poszanowanie tradycji, osiągnięć i pracy innych ludzi, w tym rodziców, sąsiadów, znajomych i dawnych pokoleń
• Poznanie dziejów gminy, powiatu oraz elementów historii i kultury najbliższego środowiska
• Uczestnictwo w życiu wspólnoty lokalnej, zachowanie i pomnażanie dziedzictwa kulturowego w rodzinie, szkole, miejscowości
• Umiejętność dobrego zachowania w każdym miejscu i każdej sytuacji
• Uczeń :
o Zna historię i zabytki regionu żywieckiego
o Potrafi wymienić najciekawsze miejsca regionu
o Dokonuje selekcji materiałów źródłowych i potrafi z nich korzystać
o Rozwija umiejętności refleksyjnego słuchania i patrzenia
o Zna różne zawody
o Wie jak zachować się w muzeach, urzędach
o Zna i odczytuje znaki topograficzne na mapie, umie się nią posługiwać
o Dostrzega zmiany zachodzące w najbliższym środowisku
o Dostrzega piękno przyrody
o Zna walory i osobliwości przyrodnicze poznawanego regionu
o Potrafi zaprezentować w wybranej formie walory krajoznawcze poznawanego regionu
6. Ewaluacja programu – efekt końcowy


Projekt zakończy prezentacja w wybranej formie (plakat, pocztówka, album, folder, przewodnik, wystawa fotograficzne, itp.) pod hasłem:
- Gmina Ujsoły w obiektywie - walory przyrodnicze gminy
- Książka kucharska z przepisami regionalnymi
- Album prezentujący najciekawsze prace plastyczne związane z własnym regionem
lub inny pomysł przedstawiony przez uczniów


7. Edukacja regionalna będzie realizowana we współpracy z:
• Instytucjami kulturalnymi znajdującymi się w regionie- świetlicą, biblioteką
• Rodzicami
• Zespołem regionalnym
• Indywidualnymi osobami ( twórcami, artystami, itp.)
Wyświetleń: 0


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.