GRUPA I ZESPÓŁ

„Każda praca jest możliwa do wykonania,
jeśli podzielić ją na małe odcinki”

Abraham Lincoln


Pojęcia grupy i zespołu są dziś na tyle rozpowszechnione, że często w języku potocznym i literaturze są określane jako synonimy i stosowane zamiennie.
Większość klasycznych definicji grup społecznych (powstałych do lat 60. XX wieku) zaliczała do nich zbiory, liczące przynajmniej trzy osoby . W nowszych definicjach, jak zauważa Bujała, rzadko już można spotkać kryterium ilościowe grupy . Przedstawiciele obozu humanistycznego utrzymują, że „świadomość przynależności do grupy i jej odrębność od innych bytów społecznych jest koniecznym i wystarczającym warunkiem istnienia grupy” . Zdaniem Znanieckiego „Grupa istnieje przede wszystkim dlatego, że jej członkowie uznają ją za istniejącą w oddzieleniu od reszty świata; każdy członek należy do niej przez to, że inni odnoszą się do niego i on sam do innych, jako do członków tej samej grupy, w odróżnieniu od osób niebędących członkami. To jest niezbędna i najistotniejsza treść grupy, jako układu odosobnionego” .
Badacze humanistyczni określają grupę również jako stosunkowo trwałe i nieustrukturyzowane zbiorowości, o ile między ich członkami pojawiło się poczucie współprzynależności . Według definicji słownikowej grupa to: 1) „pewna liczba jednostek skupiona w całość”; 2) „zbiorowość, której członkowie połączeni są jakąś więzią”; 3) „zespół ludzi, np. spełniających określone zadanie” .
Zazwyczaj, charakteryzując grupę społeczną, wskazujemy na cechy, które wyróżniają ją na tle innych zbiorowości. Do cech tych należą :
• jest to zbiorowość relatywnie trwała;
• jest zbiorowością zorganizowaną i ustrukturyzowaną;
• zachodzą w niej stosunkowo stabilne stosunki i interakcje;
• składa się z wybranej i ograniczonej liczby członków.
Wagner powyższe zestawienie rozszerza o :
• członkowie sami określają się jako grupa (np. grupa seniorów/rówieśników);
• inni identyfikują ich jako członków danej grupy;
• członkowie identyfikują się ze sobą;
• dochodzi między nimi do częstych interakcji;
• uczestniczą w systemie ogrywania ról (np. rola męża/żony);
• posiadają wspólne wartości, normy;
• realizują wspólne, współzależne cele;
• czują, że uczestnictwo w grupie jest satysfakcjonujące;
• odczuwają grupowe postrzeganie jedności;
• trzymają się razem w przypadku konfrontacji z innymi grupami.
Mówiąc o zespole można go scharakteryzować jako: pewną grupę ludzi, którzy w trakcie realizacji powierzonych im zadań są od siebie współzależni, razem odpowiadają za efekty pracy, postrzegają siebie oraz są przez innych postrzegani jako samodzielna, odrębna jednostka społeczna, umiejscowiona w ramach innego, większego systemu społecznego bądź też kilku takich systemów (np. w firmie, w korporacji, w urzędzie), a także którzy tworząc wspólne relacje, przekraczają granice strukturalne w organizacji . Według słownikowych definicji zespół to „grupa ludzi wspólnie pracujących lub robiących coś w jakiejś dziedzinie” bądź „(...) wspólnie działających; ekipa, team, drużyna” .
Katzenbach i Smith proponują zbliżoną definicję zespołu, określając go jako: niedużą grupę osób, obdarzoną uzupełniającymi się umiejętnościami, którą połączył wspólny cel, cele fragmentaryczne oraz nastawienie, za które czują się współodpowiedzialni .
Kohn i Oconnell zwracają uwagę, że ta nieduża grupa powinna się ograniczać do takiego stopnia, żeby rzeczywiście mogła w niej zaistnieć dokładnie zauważalna aktywność wzajemnych stosunków jej członków. (...) I chociaż nie występuje „magiczna” liczba, która by określała rozmiar zespołu, to przyjmuje się, że stanowi go najczęściej grupa, licząca od sześciu do trzydziestu osób .
Tak samo, jak grupy, zespoły posiadają cechy, czyli zbiór konkretnych założeń/wymagań, które musi spełniać dana zbiorowość, by można było ją określić zespołem i odróżnić od każdej innej grupy społecznej. Wśród tych cech wyróżnia się :
• ustalona struktura organizacyjna - w zależności od głównych zadań oraz możliwości poszczególnych członków zespołu mogą pojawiać się różne struktury podziału pracy. (np. struktura ekspercka, w której każdy z członków zespołu wykonuje zadania w obszarze swoich kwalifikacji bądź struktura kolektywna, w której kwalifikacje wszystkich członków są analogiczne i wspólnie mogą oni rozwiązać pojawiający się problem);
• wspólny precyzyjnie określony cel - czyli to, co chce osiągnąć zespół pomaga ustalić jakie konkretne czynności i działania należy przedsięwziąć oraz jaki obrać kierunek prac, by była ona jak najbardziej korzystna, a wynik końcowy jak najbardziej zadawalający;
• skład zespołu - przeważnie do 30 osób, a w zespołach projektowych znacznie mniej;
• zbiorowa odpowiedzialność za wyniki końcowe - zasada, według której za porażkę i za sukces realizowanego projektu jest odpowiedzialny jest cały zespół, a nie poszczególne osoby, które do niego należą ;
• określone zasady komunikowania się w zespole - sukces (bądź porażka) zależy od należytej wymiany informacji pomiędzy członkami zespołu. Zasady te są przeważnie określane przez kierownika projektu i obejmują: czas przekazywanych komunikatów, ich treść i zakres, a także kanały, którymi będą one przekazywane;
• podział (fragmentacja) zadań - dokładnie przydzielona rola każdemu z członków.
Zdaniem Kezsboma i Edwarda zespół jest czymś więcej, niż tylko grupą ludzi zauważających, że mają wspólny cel. Jest zbiorem jednostek, którzy muszą polegać na zintegrowanej wiedzy, umiejętnościach, kwalifikacjach i talentach każdego z wzajemnie powiązanych członków zespołu. Słusznie też podkreślają, że „nie każda grupa jest zespołem, ale każdy zespół jest grupą” .

Analizując w/w definicje można stwierdzić, że:
• grupa charakteryzuje się znaczną współzależnością, a jej członkowie postrzegają siebie jako odrębną jednostkę społeczną;
• w zespole, by można było osiągnąć podobny stopień współzależności i tożsamości (odrębności) jednostkowej, jej członkowie musieliby wchodzić ze sobą w częstsze interakcje;
• członkowie zespołu, w odróżnieniu od członków grupy, spotykają się i kontaktują ze sobą często i regularnie, ponieważ mają zrealizować konkretny plan, w konkretnym miejscu i konkretnym czasie;
• członkowie grupy spotykają się wtedy, gdy tego chcą;
• zespoły zawsze działają w szerszym kontekście i wymagają właściwego umocowania (statut, misja, powód wspólnej pracy) oraz wsparcia ze strony zarządzających organizacją (np. środków finansowych, urządzeń technologicznych, instrumentów informatycznych);
• motywowanie w grupach następuje dzięki więziom, które łączą jej członków (np. zachęcanie poprzez docenianie, pochwałę, komplementy); motywowanie w zespole zazwyczaj ma podłoże materialne (np. premia pieniężna, awans);
• skład zespołu zależy od typu i rodzaju działalności oraz od zadań, które ma wykonać;
• skład grupy jest stosunkowo trwały, a jej członkowie współpracują ze sobą w celu zaspokajania własnych potrzeb;
• skład zespołu jest obsadzony w konkretnych ramach czasowych (np. kilka/kilkanaście miesięcy - tyle, ile trwa realizacja wspólnego projektu);
• w strukturze zespołu jest lider, który przydziela zadania i role jej poszczególnym członkom, to lider buduje zespół, dobierając osoby z odpowiednimi i różnymi umiejętnościami i kwalifikacjami; zespół jest wyraźnie wyodrębniony z pozostałych struktur (np. zespół do spraw kryzysowych);
• przywództwo w grupie oparte jest zazwyczaj na fachowej wiedzy, a nie oficjalnym statusie bądź stanowisku;
• w grupie zauważalny jest tzw. syndrom grupowego myślenia, polegający na silnym dążeniu do jednomyślności, gdzie ważniejsza jest zbieżność przekonań i poglądów, niżeli rzetelna ocena alternatywnych rozwiązań czy niepopularnych poglądów .
Warto się zatrzymać w tym miejscu na charakterystyce wspomnianego syndromu myślenia grupowego, co również pozwoli na wskazanie istotnych różnic pomiędzy grupą a zespołem. W grupie występuje zatem:
• złudne przekonanie o nieograniczonej sile, co prowadzi do poczucia bezkarności;
• ignorowanie wszelkich prawdopodobnych zagrożeń, przestróg, uwag, informacji, które płyną z otoczenia, przez wspólne wzmacniające się interakcje jej członków;
• bezdyskusyjna wiara w wyższość moralną i etyczną grupy, w prawdziwość głoszonych idei, wartości, celów i poglądów;
• stereotypowe myślenie;
• wyeliminowanie a priori (na zaś, z góry) przywódców grup zewnętrznych jako partnerów do negocjacji, dialogów czy kompromisów; liderzy ci są z góry traktowani jako słabi, niewiarygodni i niekompetentni;
• dominacja konformizmu, mocne akcentowanie lojalności i wierności wobec grupy, jako najważniejszej wartości;
• istnienie tabu i autocenzury; powstrzymywanie się przed wyrażaniem własnych opinii, poglądów, obiekcji czy kontrargumentów w imię spójności grupy, ale także z obawy przed krytyką, potępieniem bądź odrzuceniem przez grupę;
• istnienie cenzorów, którzy kontrolują przepływ informacji pomiędzy grupą a otoczeniem; odseparowanie przekazów i wiadomości, które mogłyby nadwerężyć jedność grupy i pewność jej racji;
• fikcja jednomyślności, która została osiągnięta dzięki cenzurze i negowaniu (bądź lekceważeniu) kontrargumentów; jednomyślność taka oznacza zgodę z wszelkimi decyzjami czy polityką grupy .
Kończąc powyższe rozważania można stwierdzić, że zespół, w odróżnieniu od grupy, jest dobrze zorganizowaną strukturą, która przy odpowiedniej strategii zarządzania przyniesie wymierne efekty (np. finansowe, wizerunkowe) całej organizacji. Przy czym praca w zespole to nie tylko posiadane przez jej członków umiejętności, ale również rezultat zdolności zaradczej menedżera.
Należy podkreślić, że brak organizacji pracy zespołowej prowadzi do wielu negatywnych konsekwencji. Na przykład, nieodpowiedni podział zadań i obowiązków znacznie przeciąga bądź opóźnia wykonanie projektu oraz nie wykorzystuje wszystkich umiejętności członków zespołu. Jeżeli zespół składa się wyłącznie z zamkniętych samotników lub niewspółpracujących indywidualistów, to nietrudno o brak właściwej atmosfery i motywacji do dbania o wspólne dobro całego przedsiębiorstwa. Odpowiednia organizacja pracy i dokładny podział obowiązków, to bezwarunkowa podstawa efektywności. Osoba pewna własnych umiejętności i wiedzy dostarczy najlepsze wyniki jakościowe i wykona zakres swoich obowiązków w najkrótszym czasie. Wszystko, więc uzależnione jest od wiedzy i talentu lidera zespołu, który jako pierwszy odpowiada za jego wewnętrzną strukturą, częstotliwość zmian personalnych oraz liczbę członków, składającą się na zespół.
Odpowiednio dobrany i dobrze zbudowany zespół, to wynik wielomiesięcznej i wieloetapowej pracy każdego z jej członków z kierownikiem (menedżerem) na czele. Dlatego też ta praca powinna być oparta na właściwej wiedzy menedżera, w przeciwnym wypadku może się okazać mało skuteczna. Zespół, to żywy organizm, ulegający regularnym zmianom, ponieważ składa się z grupy jednostek, które zmieniają się i mogą też wpływać (pozytywnie/ negatywnie) na działania całości. W związku z tym kierowanie zespołem należy też do specyficznego zarządzania psychiką pewnej grupy osób.
Członkowie zespołu muszą dokładnie wiedzieć, jaka jest ich rola w pracy i muszą też czuć, że jest ona właściwa. Oddala to poczucie rozczarowania i wątpliwości, które poważnie wpływają na efektywność i skuteczność pracownika. Natomiast menedżer, nawet w momencie osiągnięcia należytego poziomu jakości i rodzaju współpracy, powinien pozostać uważny i czujny, bowiem sytuacje problemowe i napięcia powstają nawet w najbardziej zgranych i dobranych drużynach.









BIBLIOGRAFIA
Literatura
Brown R., Procesy grupowe. Dynamika wewnątrzgrupowa i międzygrupowa. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2006.
Bujała A., Więzi społeczne polskich singli. Uniwersytet Łódzki, Łódź 2013.
Chrisidu-Budnik A., Korczak J., Pakuła A., Supernat J. Nauka organizacji i zarządzania. Kolonia Limited, Wrocław 2005.
Katzenbach J.R., Smith D.K., Siła zespołów: wpływ pracy zespołowej na efektywność organizacji. ABC, Kraków 2001.
Kezsbom D., Edward K., The New Dynamie Project Management. Wiley, New York 2001.
Kohn S.E., Oconnell V.D., 6 nawyków wydajnego zespołu. Helion, Gliwice 2008.
Ossowski S., O osobliwościach nauk społecznych. PWN, Warszawa, 1983.
Siemiński M., Kultura organizacyjna [w:] Metody organizacji i zarządzania, Mioduszewski J.(red.). Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Olsztyn 2013.
Szczepański J., Elementarne pojęcia socjologii. PWN, Warszawa 1965.
Wagner J.A., Hollenbeck J.R., Organizational Behavior. Securing Competitive Advantage. Routledge Taylor&Francis Group, NY, USA, 2009.
Walczak-Duraj D., Socjologia dla ekonomistów. PWE, Warszawa 2010.
Znaniecki F., Socjologia wychowania. PWN, Warszawa 2001.

Źródła internetowe
Madejska K., Cechy zespołu. https://mfiles.pl/pl/index.php/Cechy_zespo%C5%82u
Słownik Języka Polskiego, Grupa. https://sjp.pwn.pl/szukaj/grupa.html
Słownik Języka Polskiego, Zespół. https://sjp.pl/zesp%C3%B3%C5%82
Słownik Języka Polskiego PWN, Zespół.
https://sjp.pwn.pl/slowniki/zesp%C3%B3%C5%82.html

Wyświetleń: 0