JAPOŃSKI IZOLACJONIZM

Japonia Tokugawów w XVIII wieku znajdowała się poza wpływami Europy. Inaczej było w XVI w. i inaczej miało być w XIX w. kiedy Japończycy zaczęli stanowić coraz większe zagrożenie na morzach. Japonia epoki izolacji była jedynym pozaeuropejskim krajem, który miał uniknąć kolonialnego podboju czy półkolonialnego uzależnienia. Dążący do zjednoczenia Japonii siogunowie szybko zorientowali się, że wojujący z nimi książęta zawsze otrzymają pomoc od Europejczyków, choćby w postaci wolnego handlu czy bronią palną. Siogunowie z rodu Tokugawa byli dość silni by narzucić swą zwierzchność większości ludności japońskiej. Wyspiarskie położenie Japonii umożliwiało jej zamknięcie. Tak też się stało. Na mocy ustaw z lat 1616-1640 zlikwidowano chrześcijaństwo, usunięto wszystkich cudzoziemców, zakazano Japończykom opuszczania kraju i odcięto powrót do niego, zakazano budowy statków dalekomorskich. Wzdłuż wybrzeży ustanowiono system czujnych wartowni, jako jedyny punkt handlu zewnętrznego pozostawiono port Nagasaki. Mogło tu zawinąć jedynie do 30 statków chińskich i 2 holenderskie z określonym jedynie towarem.
W zamkniętej Japonii ustały wojny domowe. Rządy sprawował cesarz – figurant, a w jego imieniu rządził dziedziczny siogun. Byli też niezależni książęta posiadający swoich wasali i samurajów. Książęta nie płacili władcy żadnych podatków, ale składali mu podarunki. Ziemi nie można było sprzedać ani dzielić między potomstwo. Chłopi nie mogli opuszczać swej wsi, zakazano im także wchodzić do miasta i posiadać broń. Życie codzienne (np. ubiory) było ściśle określane przez edykty. Dajmowie zajmowali się urzędami, samurajowie rzemiosłem i nauką, chłopi – uprawą ziemi. Cała wymiana dóbr i pozarolnicza działalność należała do kupców, w hierarchii społecznej stali oni poniżej chłopów. W XVI w. w Japonii panowała gospodarka pieniężna, a pieniądz był w rękach kupców, u których zadłużały się wszystkie stany. Stali się oni potęgą, tworzyli wielkie spółki i banki, organizowali produkcję rzemieślniczą, wykupowali dobra ziemskie.
Japonia w XVIII w. była krajem wielkich miast i kwitnącej miejskiej cywilizacji. Kultura w erze izolacji nabyła wielką oryginalność, którą Europa odkryła dopiero w XIX wieku - impresjonizm. Japończycy bardzo starannie nawadniali swoje pola ryżowe, ale uprawy prowadzono jedynie na nizinach, które stanowiły około 15% kraju. Wielkie miasta żywiły się chłopskim ryżem, a chłopi żyli w głodzie. Gdy tylko nie dopisały zbiory, nastawał szerzący się problem braku żywności.
Kiedy siogun wydał walkę chrześcijaństwu, w 1630 roku potępiono wszystkie książki jako „chrześcijańskie”. Zakaz obowiązywał do roku 1720. Ale dla prowadzenia handlu z Holendrami potrzebni byli japońscy tłumacze. Na wysepce Deshima rezydował holenderski lekarz i delegacja, którzy co roku składali siogunowi hołd. W Japonii naukę europejską nazwano – holenderską (rangaku). W połowie XVIII wieku działała już spora grupa rangaku (znawcy nauki holenderskiej), którzy zajmowali się głównie naukami matematyczno – przyrodniczymi. Nauczano w Japonii astronomii kopernikowskiej, trygonometrii, logarytmów, anatomii i botaniki. Ukazywały się liczne tłumaczenia, adaptacje, atlasy astronomiczne i geograficzne. Posługiwano się teleskopami, mikroskopami, termometrami i barometrami. Żaden z penetrowanych krajów azjatyckich nie był tak podatny na nowoczesną naukę jak odizolowana Japonia.

Maciej Wierzchnicki

Wyświetleń: 0