Ustawa zasadnicza RFN powstała w specyficznych warunkach i okolicznościach okresu powojennego. Po klęsce i kapitulacji Niemiec cały obszar państwa niemieckiego znalazł się pod wojskową okupacją aliantów. Przestały funkcjonować niemieckie władze. Nie oznaczało to wszakże, że istnieje zamysł ostatecznej likwidacji państwa niemieckiego. Okupacja Niemiec miała być środkiem o charakterze przejściowym. Podczas jej trwania miało następować sukcesywnie odbudowywanie władz państwowych Niemiec, które miały funkcjonować w oparciu o nowe, i co jest bardzo ważne, demokratyczne zasady. Terytorium Niemiec zostało podzielone na 4 strefy okupacyjne. Z czasem, a mianowicie od 1946 r. rozwój polityczno – ustrojowy Niemiec zaczął przebiegać odrębnymi torami w poszczególnych strefach okupacyjnych. Istotne różnice występowały pomiędzy z jednej strony strefą radziecką a strefami państw zachodnich z drugiej strony.
Premierzy krajów niemieckich w sierpniu 1948 r. utworzyli Konwent Konstytucyjny, w skład którego weszli eksperci i politycy mający opracować projekt ustawy zasadniczej. Konwent obradował od 10 – 23 sierpnia 1948 r. Projekt przygotowywany przez Konwent stał się podstawą dla prac Rady Parlamentarnej. Rada Parlamentarna została powołana z inicjatywy mocarstw zachodnich na mocy zarządzeń 3 gubernatorów wojskowych i premierów landów. Utworzono ją celem ostatecznego opracowania projektu konstytucji. Rada Parlamentarna zebrała się 1 września 1948 r. w Bonn i w jej skład wchodziło 65 deputowanych, wybranych przez parlamenty 11 krajów oraz 5 przedstawicieli Berlina Zachodniego z głosem doradczym. Z 65 deputowanych Rady Parlamentarnej 27 przypadało na CDU/ CSU, 27 na SPD, 5 na Partię Liberalną, 2 na KPD i 2 na Partię Centrum. Przewodniczącym Rady został Konrad Adenauer. Rada Parlamentarna na posiedzeniu w dniu 8 maja 1949 r. uchwaliła Ustawę Zasadniczą 53 głosami przy 12 przeciwnych. Tekst tej ustawy został ostatecznie zatwierdzony 12 maja 1949 r. przez władze okupacyjne. W ciągu kilku następnych dni Ustawa Zasadnicza była poddana do aprobaty przez parlamenty krajowe, z których 10 opowiedziało się za, a tylko parlament bawarski był przeciw. Ustawa Zasadnicza została opublikowana 23 maja 1949 r., a dzień później weszła w życie.
Konstytucja RFN z 1949 r. miała być aktem tymczasowym, obowiązującym do czasu powstania zjednoczonych Niemiec. Ustawa miała stać się instytucjonalnym zabezpieczeniem dla nowopowstającej zachodnio – niemieckiej demokracji. W art. 20. pkt 4. Ustawy Zasadniczej podano, że: „Wobec każdego kto usiłuje ustrój ten zlikwidować wszyscy Niemcy maja prawo oporu, jeżeli inne przeciwdziałanie nie jest możliwe.”
W art. 1. stwierdzono między innymi, że:
1. „Godność człowieka jest nienaruszalna, jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem wszystkich władz państwowych.
2. Naród niemiecki uznaje przeto nienaruszalne i niepozbywalne prawa człowieka za podstawę wszelkiej społeczności ludzkiej, pokoju i sprawiedliwości na świecie”.
Art. 3. mówi o równości wobec prawa, równouprawnieniu i zakazie dyskryminacji oraz uprzywilejowaniu z określonych powodów:
1. „Wszyscy ludzie są równi wobec prawa.
2. Mężczyźni i kobiety są równouprawnieni.
3. Nikt nie może być pokrzywdzony lub uprzywilejowany z powodu płci, urodzenia, rasy, języka, ojczyzny i pochodzenia, wyznania, poglądów religijnych lub politycznych.
Art. 4 . dotyczył m.in. wolności wyznania: „Wolność wyznania, sumienia, przekonań religijnych i światopoglądowych jest nienaruszalna. Zapewnia się swobodne wykonywanie praktyk religijnych”.
Art. 5. mówi o wyrażaniu poglądów: „Każdy ma prawo do swobodnego wypowiadania i rozpowszechniania swoich poglądów w piśmie, mowie i obrazie oraz do informowania się bez przeszkód z powszechnie dostępnych źródeł. Zapewnia się wolność prasy, informacji za pośrednictwem radia i filmu. Cenzura nie istnieje”.
Na kształt podstawowy zarządzeń ustrojowych i postanowień Ustawy Zasadniczej Niemiec wpłynęły:
1. stara niemiecka tradycja ustrojowa.
2. złe doświadczenia z okresu Republiki weimarskiej o kresu państwa faszystowskiego.
3. postulaty i dyrektywy mocarstw okupacyjnych.

Maciej Wierzchnicki

Wyświetleń: 0