Katalog

Magdalena Białecka, 2017-06-13
Łomża

Pedagogika, Różne

„Dziecięca matematyka“ – metodyka pracy z dziećmi wg koncepcji prof. dr hab. E. Gruszczyk – Kolczyńskiej i dr E. Zielińskiej

- n +

Praca z dziećmi, nie tylko z tymi z problemami rozwojowymi, wymaga od nauczyciela empatii i wszechstronnej wiedzy metodycznej. Takie podejście pozwala lepiej zrozumieć problemy dziecka i odnaleźć „kluczyk“ do jego lepszego, pełniejszego rozwoju.

E. Gruszczyk-Kolczyńska w swojej metodzie przybliża nauczycielom i rodzicom etapy poznawania i przyswajania pojęć matematycznych, w szerokim rozumieniu tych zagadnień. W myśl hasła „Matematyka królową nauk“ E. Gruszczyk-Kolczyńska pokazuje wpływ problemów „matematycznych“ naszeroko rozumiane funkcjonowanie psycho-społeczne.

Dzięki tej metodzie, dzieci które nie osiągnęły dojrzałości psychicznej do uczenia się matematyki, mają szansę na lepszy rozwój i przestają być niejako „skazane“ na niepowodzenia w opanowaniu podstawowych pojęć i treści matematycznych. Dlatego tak ważna jest znajomość kolejności następujących po sobie etapów dojrzałości „matematycznej“ bez której prawidłowy rozwój pojec nie jest możliwy.

E. Gruszczyk-Kolczyńska proponuje, aby na wspomnianą dojrzałość do uczenia się matematyki składały się następujące elementy:
- sprawność manualna,
- precyzja spostrzegania,
- oraz koordynacja wzrokowo-ruchowa.
Pojęcia matematyczne, nawet te najprostrze, mają charakter operacyjny. Oznacza to, że rozumienie prowadzące do pojmowania sensu elementarnych pojęć matematycznych musi być utrzymywane w konwencji operacyjnej, co najmniej na poziomie konkretnym. Dlatego tez głównym wskaźnikiem dojrzałości dzieci do uczenia się matematyki jest osiągmnięcie przez nie rozumowania operacyjnego na poziomie konkretnym, w zakresie umożliwiającym przyswojenie aspektu kardynalnego, porządkowego i miarowego liczby naturalnej. Praktyka pedagogiczna oraz dostępne badania dowodzą, iż intuicje matematyczne są dostępne dla dzieci już na poziomie przedoperacyjnym. Intuicje te stanowia podstawę dziecięcego liczenia. Aby je systematyzować należy pamiętac aby:
• podczas liczenia wskazywać gestem kolejne przedmioty i wypowiadac stosowny liczebnik,
• przy liczeniu nie można pomijac żadnego przedmiotu, ani żadnego liczyć podwójnie,
• liczebnik należy wymieniać w stałej kolejności,
• ostatni z wymienionych liczebników ma specjalne znaczenie, poniewaz określa liczbę przeliczanych elementów,
• wynik liczenia nie zalezy od kierunku przeliczania elementów.

Edukację matematyczną można podzielić na dwię części:
1. To ta, która za czyna się długo przed tym, zanim dziecko rozpocznie systematyczną naukę matematyki. Ta częśc powinna być poświęcona dziecięcemu liczeniu i orientacji przestrzennej.
2. To kształtowanie pojęć i umiejętności matematycznych z zastosowaniem metod operacyjnych.

W edukacji matematycznej dzieci w wieku przedszkolnym najważniejsze są osobiste doświadczenia. Na ich podstawie dziecko tworzy pojęcia i umiejętności przydatne w dalszym rozwoju.
W metodyce E. Gruszczyk-Kolczyńskiej rozwój matematycznych kompetencjach dziecka bazuje na takich obszarach poznawczych, jak:
1. Orientacja przestrzenna;
2. Kształtowanie odporności emocjonalnej i zdolności do wysiłku intelektualnego;
3. Rytm i rytmiczna organizacja czasu;
4. Przyczyna i skutek – przewidywanie następstw;
5. Umiejetność liczenia obiektów;
6. Dodawanie i odejmowanie;
7. Klasyfikacja;
8. Stałość liczby elementów w zbiorze, mimo opbserwowanych zmian; równoliczność; aspekt kardynalny liczby;
9. Kolejność i numerowanie – aspekt porządkowy liczby;
10. Długość – mierzenie i stałość długości;
11. Intuicje geometryczne;
12. Stałość ilości płynów mimo obserwowanych zmian położenia naczynia; mierzenie ilości;
13. Waga i ważenie;
14. Układanie i rozwiązywanie zadań z treścią.

Orientacja przestrzenna – to kształtowanie umiejętności, które pozwolą dziecku dobrze orientowac się w przestrzeni i swobodnie rozmawiać o tym, co się wokół niego znajduje. Kompetencje te powinno się kształtowac zgodnie z prawidłowościami rozwojowymi.
Ten aspekt obejmuje takie treści, jak:
- kształtowanie świadomości własnego ciała;
- poznawanie schematu własnego ciała, wytyczanie kierunków od osi własnego ciała;
- określanie miejsca zajmowanego w przestrzeni;
- drugi człowiek i jego otoczenie.
Orientację przestrzenną rozwijają między innymi wszelkiego typu aktywności związane z tworzeniem labiryntów.

Kształtowanie u dzieci odporności emocjonalnej i zdolności do wysiłku intelektualnego – to umiejętność polegająca na hartowaniu. Zamiast chronić przed napięciami, trzeba odpowiednio organizowac sytuacje trudne i wyzwalające silne emocje, ale na miarę możliwości dziecka. W tym celu wykorzystuje się gry, zarówno te ogólnodostepne, jak i własnoręcznie zrobione przez dziecko.
W tym wypadku wyróżniamy:
- kształtowanie umiejętności emocjonalnej do znoszenia porażek;
- umiejętność konstruowania gier: ściganek, gier-opowiadań oraz gier kształtujących ważne umiejętności matematyczne.

Rytmy – traktowane sa jako sposób rozwijania umiejętności skupienia uwagi na prawidłowościach i korzystania z niej w różnych sytuacjach. Jest to ważne przy nabywaniu umiejętności liczenia oraz dla zrozumienia sensu mierzenia. Rytm obecny jest w wielu formach aktywności człowieka. Nawet język, którym się posługujemy ma określony rytm i melodię. Poznanie specyfiki rytmów pomoże dziecku lepiej zrozumieć otaczający go świat.
Treści realizowane w ramach poznawania rytmów:
- wychwycenie powtarzających się układów oraz kontynuowanie ich;
- przekładanie dostrzezonych regularności z jednej reprezentacji na inną;
- rysowanie szlaczków zgodnie z rytmem;
- uczenie na pamięć wierszyków, wyliczanek, etc.;
- rytmiczna organizacja czasu.

Przyczyna i skutek – rozumowanie przyczynowo-skutkowe jest obecne w większości sytuacji, w których dziecko uczestniczy. Praca polega na tym, żeby nauczyć się je wydobywać i skłonić dziecko do dostrzegania związków przyczynowo-skutkowych.
Treści realizowane w ramach kształtowania myślenia przyczynowo-skutkowego:
- łączenie przyczyn i ich skutków;
- zmiany odwracalne i nieodwracalne;
- przewidywanie skutków w sytuacjach życiowych;
- myślenie przyczynowo-skutkowe przy projektowaniu zabaw tematycznych;
- wzbogacenie schematów;
- problem naprawiania szkód w kontaktach społecznych;
- układanie historyjek obrazkowych.

Kształtowanie umiejętności liczenia – jedna z ważniejszych umiejętności. Żeby w głowie dziecka powstał pełny, dojrzały schemat liczenia musi ono zgromadzić bardzo dużo osobistych doświadczeń.
Treści realizowane w ramach kształtowania umiejętności liczenia:
- liczenie za pomocą gestu i słowa;
- świadomość liczenia dobrze i źle;
- liczenie z dowolnego miejsca do przodu i do tyłu;
- rozumienie pojęcia liczby;
- kupowanie i sprzedawanie.

Kształtowanie umiejętności dodawania i odejmowania – musi przebiegac z naturalnymrozwojem umysłowym dzieci. Nauka dodawania i odejmowania również przebiega etapami:
- liczenie na konkretach;
- liczenie na palcach;
- liczenie na liczydłach;
- liczenie oczek na kostkach;
- gra w domino;
- zabawa z maszyną matemtyczną;
- odejmowanie po kilka.
Dzieci moga przeliczać zabawki, klocki, elementy na kartach pracy. Dobrym sposobem jest dobieranie odpowiedniej iloścvi elementów mozaiki.

Klasyfikacja – to wspomaganie rozwoju czynności umysłowych potrzebnych dzieciom do tworzenia pojęć. Jest to wprowadzenie dzieci do zadań na zbiorach i ich elementach. Pierwsze tworzenie zbiorów odbywa się naturalnie w trakcie sprzątania, tworzone są zbiory: samochodów, lalek, klocków, etc.. W wyniku porządkowania zbiorów następuje ich naturalna klasyfikacja. Działaniom tym sprzyja wiele naturalnych sytuacji wystepujących w codziennym życiu dziecka, w czasie których dostrzega ono różne właściwości przedmiotów i według nich dokonuje podziału na kategorie.
Realizowane treści:
- klasyfikowanie „jak potrafię“;
- tworzenie kolekcji;
- klasyfikacje na poziomie konkretnym (wg cech).
Stałość liczby elementów w zbiorze – to blok przeznaczony dla dzieci, które opanowały umiejętność liczenia i mają świadomość, że ostatni z wymienionych liczebników oznacza zarówno ostatni liczony przedmiot, jak i ilość liczonych przedmiotów.
Treści wchodzące w skład tego działu:
- przeliczanie elementów i określanie, ile ich jest;
- ustalanie równoliczności zbiorów poprzez łaczenie w pary;
- ustalanie równoliczności i orzekanie: kto ma więcej, kto mniej, a może tyle samo.

Kolejność i numerowanie – wspomaganie myślenia operacyjnego. Treści w tym bloku bazują na dotychczasowych doświadczeniach dzieci.
W skład tego bloku wchodzą:
- numerowanie elementów w kolejności;
- wskazywanie wybranego elementu;
- liczenie elementów w rzędzie rozxpoczynając od przodu do tyłu, od tyłu do przodu i od dowolnego miejsca w rzędzie;
- przybliżenie aspektu porządkowego liczby.

Rozwijanie umiejętności mierzenia – to wprowadzenie dziecka w sens pomiaru, zaczynając od tego, co najbliższe: od własnego ciała. Dobrze jest pomóc dziecku rozdzielic to, co jest od niego większe (wyższe), mniejsze (niższe). Po doświadczeniach z mierzeniem siebie przechodzimy do pomiarów długości przedmiotów dokonywanych przy pomocy stóp, łokci, etc.
Treści w tym bloku:
- porównywanie dwóch obiektów i szacowanie;
- porównywanie i szacowanie długości (wielkości) trzech obiektów;
- mierzenie długości: krokami, stopami, łokciami, itp.;
- odmierzanie długości klockiem, patykiem, sznurkiem;
- doświadczenia pomagające dzieciom pojąć stałość długości;
- zapoznanie z narzędziami pomiaru.
-
Intuicje geometryczne – w przypadku pojęć geometrycznych ważne są doświadczenia dzieci: manipulacje pozwalające porównywac przedmioty, dostrzegac i koncentrowac się na cechach podobnych i nazywac je. Dzięki nim dziecko intuicyjnie wychwytuje podobieństwa kształtów.
Treści:
- wyodrębnianie kształtu z innych cech przedmiotów i nazywanie go;
- układanie szlaczków z figur geometrycznych;
- dostrzeganie symetrii;
- lustrzane odbicia;
- projektowanie ogrodu, ręcznika, tkaniny na sukienkę itp..

Stałość ilości płynu, mierzenie pojemności – Kolejny blok w którym konieczne jest doświadczenie dziecka.
Treści wchodzące w w/w zakres:
- obserwowanie zmian towarzyszących przelewaniu wody;
- wielokrotne wlewanie wody miarką do butelki;
- obserwowanie zachowania wody w zamkniętej butelce, przy zmianie położenia butelki;
- zapoznanie z opakowaniami płynów: 1 l., 2 l., ½ l.

Waga i ważenie – Ważenie podobnie jak pomiar długości jest potrzebną umiejętnością życiową. Realizacja tego zagadnienia wiąże się z organizowaniem zabaw i zajęć, w których dzieci mogą samodzielnie manipulować przedmiotami, porównywać je i oceniać ich ciężar (masę). Chcąc określić ciężar dziecko musi go "czuć’ wyważając w rękach – taka ocena jest możliwa przy wyraźnych różnicach ciężaru.
Dokładniejszej oceny dokona dziecko za pomocą wagi szalkowej. Zabawy z wagą pozwolą porównać ciężar przedmiotów i określić, co jest cięższe, lżejsze lub waży tyle samo.
Treści bloku:
- konstruowanie wagi i ustalanie ile co waży;
- formułowanie reguł, które stosuje się w trakcie ważenia;
- doświadczenia pomagające dzieciom oddzielić wagę przedmiotów od innych cech, np. wielkości;
- umowy dotyczące paczkowania towaru.

Zapisywanie czynności matematycznych - Zapisywanie czynności matematycznych z zastosowaniem różnych symboli sprawia dzieciom spore trudności. Stosowanie symboli wymaga oderwania się od konkretów, co łączy się z operacyjnym rozumowaniem.
Na opanowanie zapisów czynności matematycznych mamy jeszcze trochę czasu, jednak już teraz ze względu na sporą ciekawość poznawczą szkraby podejmują próby opisania prostych działań matematycznych.
Treści:
- wdrażanie dzieci do układania i rozwiązywania zadań z treścią;
- zapisywanie (kodowanie) i odczytywanie (dekodowanie) zapisanych czynności matematycznych: liczby i znaki <, >, =, +, -;
- zapisywanie (kodowanie) wykonanych czynności matematycznych za pomocą grafów, kresek.

„Dziecięca matematyka“ to doskonały sposób na stymulację rozwoju myślenia dzieci nie tylko w wieku przedszkolnym czy młodszym szkolnym, ale także dla dzieci z upośledzeniem umysłowym. Możliwość manipulacji przedmiotami oraz stopniowanie trudności mogą, w granicach możliwości, rozwinąć potencjał tych dzieci.


Wyświetleń: 0


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.