Katalog

Monika Linka, 2017-05-09
Zduńska Wola

Język angielski, Artykuły

Czym zajmuje się fonetyka? A czym fonologia?

- n +

Czym zajmuje się fonetyka? A czym fonologia?


Czym zajmuje się fonetyka?

Fonetyka jest nauką o głoskach , czyli dźwiękach mowy. Bada właściwości i cechy głosek w potoku mowy.

Działy fonetyki to:

• fonetyka akustyczna - bada dźwięki ze względu na ich właściwości fizyczne.
• fonetyka artykulacyjna - bada powstawanie dźwięków ze względu na zachowanie się i układ poszczególnych narządów mowy.
• fonetyka percepcyjna - wskazuje na właściwości fal głosowych w procesie słyszenia mowy.

Fonetyka (dawniej głoskownia) – jeden z działów lingwistyki zajmujący się badaniem dźwięków mowy ludzkiej (zwanych głoskami) od strony ich artykulacji (tj. sposobu wytwarzania za pomocą narządów mowy; to tzw. fonetyka artykulacyjna), ich cech fizycznych (dokładniej: akustycznych - fonetyka akustyczna) ich odbierania (fonetyka audytywna), reakcji, jakie owe głoski wywołują w psychice człowieka (psychofonetyka).
Fonetykę można również zróżnicować ze względu na liczbę języków, które bada - fonetyka opisowa bada jeden język, a fonetyka porównawcza dotyczy dwóch lub więcej języków.
Fonetykę, jak zresztą każdą inną dziedzinę wiedzy, można pojmować synchronicznie i diachronicznie. To kolejny podział fonetyki; kryterium wydzielenia tych dwóch działów jest już nie przedmiot badań, lecz niejako stosunek: przedmiot badań a czas. Fonetykę synchroniczną (inaczej opisową, choć termin fonetyka opisowa może też oznaczać "fonetyka opisująca tylko jeden język" w opozycji do fonetyki porównawczej) interesuje stan fonetycznej strony języka w danym momencie czasowym. "Moment czasowy" oznacza tu pewien okres na tyle długi, by można w nim przeprowadzić odpowiednie badania, zebrać materiał badawczy, a jednocześnie na tyle krótki, żeby można było mówić o względnie niezmiennej fonetyce danej społeczności. Można więc przyjąć, że jest to okres kilkunastu lat, okres życia jednego pokolenia.
Fonetykę synchroniczną może interesować stan współczesnego języka, stan języka w XVI w. itd. Fonetykę diachroniczną interesuje zmiana, ewolucja fonetycznej strony języka. Aby ustalić, co w fonetyce się zmieniło i czy w ogóle miała miejsce jakaś zmiana, trzeba porównać ze sobą przynajmniej dwa stany systemu językowego, stany języka w dwóch momentach historycznych: wcześniejszym i późniejszym, a więc skorzystać z ustaleń fonetyki synchronicznej tych okresów.

Co jest przedmiotem badań w fonologii?

Przedmiot badań fonologii najłatwiej przedstawić w zestawieniu z fonetyką. Fonetyka bada i opisuje dźwięki mowy ze względu na ich właściwości fizyczne (artykulacyjne i akustyczne cechy). Fonologia również bada dźwięki mowy, ale ujmuje je jako jednostki funkcjonalne. Fonologia zajmuje się dźwiękami w aspekcie pełnionej przez nie funkcji w procesie komunikacji.
W ramach fonologii wyodrębnia się fonotaktykę, która zajmuje się badaniem dopuszczalnych w języku ciągów głosek reprezentujących określone fonemy.
Fonologia (dawniej głosownia) – nauka o systemach dźwiękowych języków. Stanowi jeden z działów językoznawstwa (lingwistyki). Fonemika czy fonematyka, podawane jako nazwy synonimiczne, odnoszą się tylko do jednej z teorii fonologicznych i nie mogą być traktowane jako zamiennik nazwy "fonologia".
Od fonetyki odróżnia ją podejście do dźwięków: fonetyka bada ich właściwości fizyczne, fonologia bada, jak funkcjonują i jaki tworzą system. Książę Nikołaj Trubieckoj, jeden z głównych twórców współczesnej fonologii, zilustrował to porównaniem mówiącym, że fonetyka ma się tak do fonologii, jak numizmatyka do nauki o finansach [1]
Fonologia jako dyscyplina odrębna od fonetyki zaczęła się od obserwacji, że nie da się adekwatnie opisać systemu dźwiękowego języka, opisując po prostu używane w danym języku dźwięki. Potrzebne są jednostki bardziej abstrakcyjne, które nazwano fonemami. (Warto zwrócić uwagę, że terminu "fonem" używał po raz pierwszy w znaczeniu zbliżonym do współczesnego polski językoznawca Jan Baudouin de Courtenay.

W XX w. fonem definiowano na kilka sposobów, zależnie od podejścia teoretycznego danej szkoły językoznawczej.
Najbardziej znane definicje to:
mentalistyczna – fonem to "wzorzec psychologiczny" dźwięku, który mówiący stara się odtworzyć;
fizyczna – fonem to zbiór dźwięków spełniających pewne warunki dystrybucji i podobieństwa;
funkcjonalna – fonem to najmniejsza jednostka języka, zdolna do różnicowania znaczenia (ale sama znaczenia pozbawiona – najmniejszą jednostką znaczącą jest morfem);
wywodzące się ze Szkoły Praskiej rozumienie fonemu jako wiązki cech dystynktywnych, co najprościej da się wytłumaczyć jako "kwintesencja istotnych dla użytkowników danego języka różnic pomiędzy dźwiękami".

Wyświetleń: 0


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.