KONSPEKT
Z LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO

Autor: mgr Piotr Pochel
Przedmiot: język polski
Szkoła: ponadgimnazjalna
Klasa: I
Czas lekcji: 45min.

Typ lekcji według Józefa Półturzyckiego: samodzielnej pracy uczniów, pracy pod kierunkiem (celem lekcji jest analiza i interpretacja utworu muzycznego "Santa Maria Loei" w wykonaniu Macieja Maleńczuka w kontekście polskiej literatury średniowiecznej)

Przygotowując lekcje, korzystałem z:
a) utworu muzycznego: M. Maleńczuk & Consort: "Santa Maria Loei" [dokument dźwiękowy]. Warner Music 2006, płyta CD.
b) recenzji dzieła muzycznego: M. Maleńczuk & Consort: "Cantigas de Santa Maria" [online]. Rec. Lothien: Maciej Maleńczuk & Consort — „Cantigas de Santa Maria” [dostęp: 9 kwietnia 2017 roku]. Dostępny w Internecie: http://artrock.pl/recenzje/1364/maciej_malenczuk_consort_cantigas_de_santa_maria.html
c) materiałów szkoleniowych z warsztatów metodycznych: "Innowacyjne narzędzia w pracy polonisty" zorganizowanych przez Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Katowicach w dn. 24 stycznia 2017 roku.

Temat: Motyw maryjny we współczesnym tekście kultury (Maciej Maleńczuk "Santa Maria Loei").

1. Cele według Marii i Ryszarda Radwiłłowiczów:
a) cele poznawcze:
— uczeń zna średniowieczne teksty z motywem maryjnym w tle, np. "Posłuchajcie, bracia miła…" ("Lament świętokrzyski"), "Bogurodzica";
— uczeń potrafi scharakteryzować Matkę Boską w obu tekstach średniowiecznych;
— uczeń zna pojęcie apokryfu;
— uczeń rozumie język staropolski (objaśnia znaczenie archaizmów).
b) cele kształcące:
— uczeń zostaje zapoznany z genezą średniowiecznych cantiagas,
— uczeń poznaje współczesny utwór muzyczny z motywem maryjnym w tle,
— uczeń słucha piosenki Maleńczuka (obcuje z tekstem kultury),
— uczeń potrafi zinterpretować i zanalizować piosenkę,
— uczeń charakteryzuje Matkę Boską opiewaną w utworze Maleńczuka,
— uczeń wypowiada się na temat kreacji podmiotu lirycznego piosenki,
— uczeń umie wyciągnąć wnioski z analizy tekstu muzycznego,
— uczeń potrafi wskazać analogie i różnice między tekstem współczesnym a poznanymi wierszami średniowiecznymi.
c) cele wychowawcze:
— uczeń indywidualnie rozwija nabyte umiejętności z wiedzy o literaturze i języku staropolskim,
— uczeń pogłębia świadomość językową,
— uczeń pracuje nad trafną interpretacją tekstu kultury,
— uczeń nabywa umiejętność poprawnego formułowania myśli, uczestnicząc w rozmowie z nauczycielem na temat piosenki "Santa Maria Loei".

2. Metody dydaktyczne według Wicentego Okonia:
a) metoda asymilacji wiedzy (krótki wykład na temat króla Kastylii — Alfonsa X, rozmowa kierowana),
b) metoda samodzielnego dochodzenia do wiedzy (metoda sytuacyjna — próba samodzielnej i indywidualnej analizy i interpretacji piosenki Maleńczuka),
c) metoda praktyczna (praca z tekstem literackim).

3. Innowacyjne metody:
a) metoda tribondów (metoda na skojarzenia).

4. Środki dydaktyczne według Marii Nagajowej:
a) słowne (piosenka "Santa Maria Loei", karty pracy),
b) wzrokowe proste (kreda, tablica).

5. Formy pracy według Wincentego Okonia:
a) praca jednostkowa,
b) praca grupowa.

6. Bibliografia:
a) utworu muzycznego: M. Maleńczuk & Consort: "Santa Maria Loei" [dokument dźwiękowy]. Warner Music 2006, płyta CD.
b) recenzji dzieła muzycznego: M. Maleńczuk & Consort: "Cantigas de Santa Maria" [online]. Rec. Lothien: Maciej Maleńczuk & Consort — „Cantigas de Santa Maria” [dostęp: 9 kwietnia 2017 roku]. Dostępny w Internecie: http://artrock.pl/recenzje/1364/maciej_malenczuk_consort_cantigas_de_santa_maria.html
c) materiałów szkoleniowych z warsztatów metodycznych: "Innowacyjne narzędzia w pracy polonisty" zorganizowanych przez Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Katowicach w dn. 24 stycznia 2017 roku.
d) M. Węglińska: "Jak przygotować się do lekcji? Wybór materiałów dydaktycznych". Kraków 2005.
e) W. Okoń: "Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej". Warszawa 2003, s. 253–274.
7. Tok lekcji:
I. OGNIWO WSTĘPNE
1. Witam się z uczniami i przechodzę do kwestii organizacyjnych (zajęcie miejsca w szkolnej ławce, lista obecności).
2. Dyktuję uczniom temat lekcji, wskazuję na główne cele lekcji i pokrótce wyjaśniam, czego lekcja będzie dotyczyła.
3. Rozdaję uczniom Karty pracy, prosząc o zapoznanie się z Zadaniem 1, które polega na zabawie w skojarzenia, tzw. metoda tribondów. Dzięki niej orientuję się, czy uczniowie znają jakiekolwiek teksty średniowieczne związane z motywem maryjnym. Na to zadanie przeznaczam 5 minut.
4. Proszę o przeczytanie propozycji uczniów. W dalszej części nakreślam uczniom genezę powstania cantiagas i krótko charakteryzuję postać króla Kastylii, Alfonsa X.
II. OGNIWO CENTRALNE
1. Proszę uczniów o skupienie i wysłuchanie piosenki Maleńczuka, a także jednoczesne śledzenie jej tekstu. Na te czynności przeznaczam 4 minuty.
2. Po zapoznaniu się uczniów z utworem przechodzę do jego interpretacji. Proszę o przeczytanie treści Zadania 3 z Karty pracy. Na uzupełnienie tabeli przeznaczam 12 minut.
3. Zadanie 4 dotyczy liryki, do której można by tekst zaklasyfikować. Czas na wykonanie zadania 3 minuty.
4. Następnie pytam uczniów, czy dostrzegają różnice i podobieństwa między utworem wykonanym przez Maleńczuka a tekstami średniowiecznymi. Proszę o wypisanie propozycji na Karcie pracy w Zadaniu 5. Przeznaczam na te czynności 7 minut.
III. OGNIWO KOŃCOWE
1. Celem utrwalenia wiadomości pytam uczniów o to, co zapamiętali z lekcji; czego lekcja dotyczyła.



KARTA PRACY
Zadanie 1. Poniżej wypisano szeregi wyrazów, które są ze sobą powiązane. Twoim zadaniem jest dopisanie po jednym wyrazie dopełniającym ten szereg.

czas od V wieku do XV wieku, wieki średnie — (średniowiecze)
Bóg, anonimowość tekstów — (teocentryzm)
tekst spoza biblijnego kanonu, Lament świętokrzyski — (apokryf)
Synku miły i wybrany, O aniele Gabriele — (Lament świętokrzyski)
deesis, Jan Chrzciciel — (Bogurodzica)

Zadanie 2. Zapoznaj się z tekstem piosenki Macieja Maleńczuka.

"Santa Maria Loei"

Santa Maria loei
e loo e loarei //x5

Ona wiarę mą ujrzała, spośród innych mnie wybrała
Cud miłości ukazała, przeto sławię dobroć jej

Santa Maria loei
e loo e loarei //x3

Mnie nad innych wywyższyła, wśród szlachetnych ustawiła
Królem ludu uczyniła, przeto sławię wielkość jej

Santa Maria loei
e loo e loarei //x3

Ona cała w swej litości uleczyła mnie z małości
Bólu, chorób, trosk, ciężkości, przeto będę służyć jej

Santa Maria loei
e loo e loarei //x2

Tym, którzy mi źle życzyli, knuli, moje imię lżyli
Dała, na co zasłużyli, sprawiedliwość sławię jej

Santa Maria loei
e loo e loarei //x3

Bój zwycięski przy mnie wiodła, wrogów zdeptać mi pomogła
W bitwie nigdy nie zawiodła, przeto sławię siłę jej

Santa Maria loei
e loo e loarei //x3

Od wypadków mnie chroniła, śmierci rany oddaliła
Wielka jej miłości siła, przeto umrę na łonie jej

Santa Maria loei
e loo e loarei //x2

Więc w modlitwie mnie wspierajcie, o jej pomoc dziś wołajcie
O jej dobroć wciąż błagajcie, sławcie ze mną cudowność jej

Santa Maria loei
e loo e loarei //x4

Zadanie 3. Twoim zadaniem jest scharakteryzowanie podmiotu lirycznego, który wypowiada się w piosence, jak również bohaterki lirycznej tegoż utworu.
PODMIOT LIRYCZNY, np.:
— wypowiada się w 1os.l.poj (mnie, mną);
— to Jezus, syn Marii;
— zawdzięcza swej matce to, kim jest;
— określa się królem ludu;
— z wdzięcznością i miłością synowską wypowiada się na temat Marii;
— prosi wiernych, by razem z nim zanosili do niej modlitwy.

BOHATERKA LIRYCZNA, np.:
— Santa Maria (święta Maria);
— matka Jezusa;
— poświęciła życie synowi;
— przedstawiona jako kobieta szczególna o boskich pierwiastkach (cudowność jej);
— wydała na świat króla i zbawiciela.

Zadanie 4. Do jakiej liryki zaklasyfikujesz utwór Santa Maria Loei. Jednym zdaniem pojedynczym uzasadnij swoją odpowiedź.

np.: Liryka bezpośrednia; W tekście piosenki często pojawiają się zaimki typu mnie, mną.

Zadanie 5. Wypisz podobieństwa i różnice, które dostrzegasz w piosence Maleńczuka i w dowolnym średniowiecznym tekście religijnym (np. Lament świętokrzyski, Bogurodzica).

"Santa Maria Loei"
PODOBIEŃSTWA, np.:
— motyw maryjny,
— matka Jezusa posiada pierwiastek boski (Bogurodzica),
— prośba kierowana do wiernych o modlitwę.

RÓŻNICE, np.:
— czas powstania tekstów,
— współczesna piosnka ma autora, teksty średniowieczne — nie,
średniowieczny tekst religijny.

Wyświetleń: 0