Telewizja i jej znaczenie w rozwoju dzieci

Ze względu na dużą plastyczność i tempo rozwoju dziecka, telewizja może mieć znaczny wpływ na wzmocnienie zachowań zarówno pozytywnych, jak i negatywnych w procesie wychowanie dzieci. Siła oddziaływania telewizji jest uwarunkowana między innymi faktem, że w większości przypadków oglądający ją odbiorca pozostaje bierny, tzn. nie musi zadawać sobie trudu wyjścia z domu, nie musi dokonywać wyboru, a książka czy czasopismo zmusza do dokonywania wyboru z pośród ogromnego bogactwa tytułów. Telewizja operuje w dodatku obrazami i dźwiękami, a prasa słowem pisanym, które trzeba odczytać i zrozumieć, co wymaga większego wysiłku.

Natomiast oglądanie telewizji nie zmusza do prawie żadnej aktywności. Korzystanie z programu telewizyjnego dla ogromnej większości ludzi jest czynnością bardzo atrakcyjną i stanowi silną potrzebę, ale w związku z jej realizacją powstają liczne konflikty, zwłaszcza w rodzinie.

Wielką widownie tworzą dzieci. Początkowo telewizja służyła wyłącznie celom rozrywkowym. Stopniowo obok TV rozrywkowej zaczęła się pojawiać telewizja oświatowa, rozumiana jako nowoczesny środek kształcenia, i użytkowa, stosowana w przemyśle, handlu, wojsku, medycynie itp.

Telewizja towarzyszy rodzinie w dni powszednie i świąteczne, wypełniając członkom rodziny czas wolny, ale także czas różnych zajęć i prac domowych. Kontakt dziecka z telewizją rozpoczyna się od pierwszych lat życia. To właśnie rodzina stanowi dla dziecka naturalny środowisko odbioru telewizji i nie tylko w okresie wczesnego dzieciństwa, ale także w okresie szkolnym i pozaszkolnym. Dzieci i rodzice coraz częściej swój czas wolny spędzają w domu, gdzie oprócz telewizji krajowej mogą również odbierać programy telewizji satelitarnej, kablowej oraz oglądać kasety video. Przeznaczają na to codziennie znaczną ilość swojego czasu co musi wpływać na życie rodziny.

Oglądanie telewizji jest jednym z najczęstszych sposobów spędzania czasu wolnego przez dzieci. Oglądają one programy telewizyjne codziennie, po południu, wieczorem, a nawet w nocy, poświęcają na tę czynność wiele czasu.

Coraz częściej telewizor zastępuje ojca lub matkę, którzy w przeszłości opowiadali dzieciom codziennie bajki na dobranoc. Słusznie wskazuje się na niebezpieczeństwo kształtowania osobowości dziecka przez inne osoby, które go nie znają i mają zgoła odmienne cele niż rozwój i wzbogacanie wewnętrznego życia dziecka. Elektroniczni opowiadacze telewizji pragną przede wszystkim sprzedać towar, a nie rozwijać i wychowywać dziecko. Dzieje się to przede wszystkim w tych rodzinach, w których telewizja, wypełniając prawie całkowicie czas wolny rodziców i dzieci ogranicza rozmowy między nimi. Telewizja zastępuje także w wielu rodzinach wspólne spędzanie czasu poza domem, uwalniając rodziców od trudu organizowania wspólnego czasu wolnego z dzieckiem.

W rodzinie prawidłowo funkcjonującej rodzice dziadkowie, cała rodzina uczy miłości, przyjaźni, dobrych zasad. Lecz w każdym domu znajduje się niezmiernie silny członek rodziny, przy którym bledną nauki dziadka, nakazy taty, troska mamy. Domownik, który zajmuje największy pokój, najlepsze miejsce przy oknie, wtrąca się w każdą sytuację rodzinną. To telewizor, konkurent najwyższej klasy.

Problemem telewizji jako środka masowego przekazu zajmują się psycholodzy, socjolodzy, pedagodzy i lekarze. Zwłaszcza środowiska pedagogiczne przejawiają duże zainteresowanie wychowawczą funkcją telewizji.

Nie należy zaprzeczać, że telewizja jest wielkim dobrodziejstwem dla wszystkich ludzi, ale umiar i rozsądek nie może opuścić jego zwolenników. Telewizja może stać się również czynnikiem integrującym rodzinę, dostarczyć głębokich przeżyć wszystkim jego członkom, jeżeli oglądane są wspólnie, a rodzice kierują procesem recepcji i percepcji odbieranych przez dzieci treści. Dobór programów musi być kontrolowany. Właściwe korzystanie z programów telewizyjnych przez dziecko wpływa znacząco na rozwój wszystkich sfer jego osobowości. Należy tu głównie wymienić:

dostrzeganie nowych wiadomości i jednocześnie pomaganie w rozumieniu wielu pojęć,

rozwijanie wzbogacanie czynnego biernego słownika dziecka oraz pomaganie w wiązaniu zdarzeń i faktów w logiczną całość,

rozwijanie zainteresowań i zdolności poznawczych,

kształtowanie postaw społeczno-moralnych,

dostarczanie tematów i wyzwalanie chęci zabawy,

rozwijanie twórczości plastycznej, muzycznej itp.

Wybór programu telewizyjnego przez dziecko czy dla dziecka powinien być uzależniony: od jego wieku, doświadczeń dziecka, wiedzy i dojrzałości poznawczej oraz zainteresowań.

Świadome i przemyślane dobieranie programów i żelazna konsekwencja w ograniczaniu do niezbędnego minimum kontaktów z TV, może zmniejszyć szkodliwe oddziaływanie telewizji na współczesnego człowieka, a w szczególności dziecka.

Jadwiga Izdebska w swoim artykule pt. "Elektroniczna niańka" pisze: Wyręczanie przez telewizję rodziców w pełnieniu przez nich funkcji opiekuńczo- wychowawczych stwarza poważne zagrożenia w procesie osobowości dziecka i wychowania rodzinnego.
Natomiast Mirosław Brzana apeluje: "dbajmy o nasze dzieci, bo jesteśmy za nie odpowiedzialni.

Opracowanie: Elżbieta Szczęsna
Nauczycielka Zespołu Szkół
Przedszkole Samorządowe w Rytlu

Wyświetleń: 1051