Istota zajęć korekcyjno-kompensacyjnych i przykładowy program pracy terapeutycznej

Obowiązujący w naszych szkołach system klasowo- lekcyjny oraz zunifikowany charakter treści programowych w zbyt małym stopniu przyczyniają się do wyrównywania, istotnych z punktu widzenia trudności w uczeniu się . W związku z tym nawet gdy nauczyciel racjonalnie wykorzystuje dostępne środki dydaktyczno-wychowawcze oraz w pełni wykorzystuje wiedzę zdobyta na studiach, część dzieci wykazuje poważne trudności w procesie uczenia się.

Przyczyn trudności i niepowodzeń szkolnych od dawna upatruje się w trzech głównych źródłach: w uwarunkowaniach środowiskowych, dydaktyczno- wychowawczych oraz tkwiących w samych uczniach. Trudności w nauce określa się jako stan psychiczny ucznia, w którym odbija się określona sytuacja zewnętrzna lub wewnętrzna zatrzymujący go w realizacji dążenia i zadania.

Z punktu widzenia profilaktyki społecznej należy dążyć do jak najwcześniejszego rozpoznawania przyczyn trudności w uczeniu się oraz ich eliminowania. Biorąc pod uwagę dużą plastyczność układy nerwowego u dzieci w wieku przedszkolnym i w młodszym wieku szkolnym oraz związane z tym większe możliwości kompensacyjne, należy dążyć do objęcia opieka specjalistyczną uczniów klas I-III , którzy wykazują opóźnienia rozwoju i trudności w nauce czytania i pisania.

Główne działania w organizacji pomocy dzieciom z odchyleniami od normy to wczesne wykrywanie nieprawidłowości i zaburzeń rozwojowych, zapobieganie trudnościom i niepowodzeniom szkolnym oraz wyrównywanie braków i zaburzeń.

Na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 10, ustawy z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty (Dz. U. nr95 , poz.425 oraz z 1992r. nr 26, poz. 113 i nr 54, poz. 254) działania te reguluje zarządzenie nr 15 Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 maja 1993r. (Dz. Urz. MEN z 1993 r. nr 6) w sprawie zasad udzielania uczniom pomocy psychologicznej i pedagogicznej z późniejszymi zmianami (Dz. Urz. MEN z 1993r. nr 7). W zarządzeniu tym czytamy, że publiczne przedszkola i szkoły oraz placówki opiekuńczo wychowawcze i resocjalizacyjne zobowiązane są do udzielania uczniom i wychowankom pomocy psychologicznej i pedagogicznej (§ 1. 1). Celem pomocy pedagogicznej jest wspomaganie rozwoju psychicznego i efektywności uczenia się, w szczególności przez korygowanie odchyleń od normy, wyrównywanie i korygowanie braków w opanowaniu programu nauczania oraz eliminowanie przyczyn i przejawów zaburzeń, w tym zaburzeń zachowania. Pomoc w szkole lub w innej placówce może odbywać się w formie:
1. zajęć dydaktyczno wyrównawczych i zajęć specjalistycznych korekcyjno- kompensacyjnych
2. klas wyrównawczych
3. klas terapeutycznych
4. świetlic terapeutycznych

Zajęcia korekcyjno kompensacyjne są przeznaczone dla uczniów , u których nieprawidłowości rozwojowe utrudniają opanowanie określonych umiejętności. Zajęcia prowadzą nauczyciele posiadający przygotowanie w zakresie terapii pedagogicznej. Liczba uczestników tych zajęć powinna wynosić od 2 do 5 (§ 4.5.)

W placówce, której pracuję zostały powołane zespoły korekcyjne, gdyż
trafiają do niej dzieci z przedszkoli miejskich, a w związku z tym , większość z nich , u których nauczyciele zauważyli trudności, zostały przebadane w Poradni Psychologiczno Pedagogicznej. Nauczyciele wychowawcy otrzymują karty 6 latków, a w nich opinie z Poradni. Bywa, że wśród 120 pierwszaków ośmioro już posiada wskazówki do kierowania do pracy w zespole, a w trakcie roku szkolnego nauczyciele kierują na badania kolejne dzieci i często otrzymują opinie kwalifikującą do zespołu. Reasumując, w tej placówce istnieje duża potrzeba do tworzenia zespołów korekcyjno- kompensacyjnych, gdyż jest sporo dzieci , które posiadają deficyty i należy je kompensować

Grupa dzieci która uczestniczy w zajęciach korekcyjno- kompensacyjnych to trzech chłopców i dziewczynka. Wszystkie dzieci urodzone są w 1994 r. Uczniowie zostali przebadani w Poradni Psychologiczno Pedagogicznej . Osoby diagnozujące wystawiły opinie, z których wynika, iż w trzech przypadkach możliwości intelektualne są niższe niż przeciętne. Według opinii, uczniowie ci, mają obniżone rozumowanie logiczne na materiale liczbowym, dokonywanie klasyfikacji i porównań, rozumienie sytuacji społecznych, myślenie przyczynowo- skutkowe. Na niskim poziomie jest również zasób wiadomości i słownictwa biernego i czynnego, zdolność uczenia się werbalno- słuchowego, wzrokowo- ruchowego oraz metoda gromadzenia doświadczeń. W związku z tym osoby diagnozujące we wskazaniach poleciły, aby zakwalifikować tych uczniów na zajęcia w zespole korekcyjno- kompensacyjnym, do czasu usprawnienia zaburzonych funkcji.

Program pracy terapeutycznej
Etap pierwszy- przygotowawczy
A. ćwiczenia rozwijające ogólne sprawności ruchowe i sprawności manualne,
B. ćwiczenia funkcji wzrokowej i orientacji przestrzennej na podstawie konkretnego materiału (obrazkowego) i abstrakcyjnego (geometrycznego i literowego)
C. ćwiczenia funkcji słuchowej na podstawie dźwięków świata otaczającego, muzyki i dźwięków mowy.
Etap drugi- terapia właściwa
1. utrwalanie różnicowanie znajomości liter w skojarzeniu z dźwiękiem
2. utrwalanie liter bez kojarzenia znaku graficznego
3. dobieranie par liter małych i wielkich, drukowanych i pisanych
4. pisanie liter odpowiadających pierwszej głosce nazwy obrazka
5. wprowadzenie i utrwalenie pojęcia samogłoski i spółgłoski,
6. tworzenie sylaby dwuliterowej otwartej
7. samodzielne układanie sylab wypowiadanych przez nauczyciela lub pisanie z pamięci
8. czytanie i rozpoznawanie całych sylab dwuliterowych otwartych, wysłuchiwanie samogłosek na końcu wyrazu i na początku sylaby
9. czytanie sylab w krótkich ekspozycjach
10. utrwalanie i rozpoznawanie sylab- rozsypanki, domina, loteryjki sylabowe
11. tworzenie wyrazów dwusylabowych z sylab otwartych
12. usprawnianie czytania sylab i całych wyrazów dwusylabowych- łamigłówki sylabowe, łańcuchy sylabowe, domina sylabowo-wyrazowe
13. tworzenie sylab zamkniętych trzyliterowych przez łączenie sylaby otwartej ze spółgłoską
14. czytanie całych wyrazów trzyliterowych i rozpoznawanie wypowiadanych przez nauczyciela
15. analiza dźwiękowa wyrazów trzygłoskowych
16. przekształcanie wyrazów złożonych z trzech liter przez zmianę środkowej samogłoski
17. tworzenie wyrazów dwusylabowych z sylab mieszanych
Etap trzeci- doskonalenie umiejętności czytania i pisania
Ćwiczenia w czytaniu i pisaniu
I Ćwiczenia ogólnej sprawności ruchowej (koordynacji ruchowo- wzrokowo- słuchowej)
II Ćwiczenia sprawności ruchowej
- ćw. rozmachowe (rozluźnianie napięcia mięśni ramienia i przedramienia)
- ćw. manualne (usprawnianie małe ruchy ręki: dłoni, nadgarstka, palców)
- ćw. graficzne (usprawniające drobne ruchy ręki ułożonej w pozycji jak przy pisaniu)
III Ćwiczenia percepcji wzrokowej
IV Ćwiczenia funkcji słuchowej
- ćw. wrażliwości słuchowej (koncentracji na bodźcu słuchowym, różnicowanie dźwięków, pamięci słuchowej)
- ćw. rytmiczne (koncentracji na bodźcu słuchowym, analizy słuchowej)
- ćw. słuchu fonematycznego, analizy i syntezy słuchowej (prowadzić na materiale konkretno-werbalnym

Perspektywa rozwoju zajęć korekcyjno-kompensacyjnych

W ostatnich latach akcentuje się działalność pedagogiczną skierowaną na rozpoznawanie przyczyn i usuwanie następstw niepowodzeń szkolnych w postaci zaburzeń zachowania i osobowości. Szczególne znaczenie przywiązuje się do działalności korekcyjno- kompensacyjnej, nazywanej także terapią pedagogiczną lub wychowawczą, ukierunkowanej na korygowanie i kompensowanie zaburzeń psychoruchowego rozwoju dziecka jako jednej z istotnych przyczyn niepowodzeń szkolnych.

Terapia pedagogiczna jako działalność korekcyjno kompensacyjna wchodzi w zakres pedagogiki korekcyjnej - nowego kierunku pedagogiki specjalnej. Jako działalność mająca na celu usuwanie następstw niepowodzeń szkolnych, terapia pedagogiczna stanowi zasadniczy element profilaktyki społecznej. Została wprowadzona do szkół podstawowych w naszym kraju jako obowiązująca, usankcjonowana przepisami prawnymi.

Niestety nie wszyscy dyrektorzy szkół widzą potrzebę prowadzenia zajęć korekcyjno-kompensacyjnych, co więcej w ogóle nie biorą ich pod uwagę przygotowując przydział czynności dla nauczycieli. Twierdzą, że nauczyciele powinni te braki uzupełniać podczas lekcji, co wyraźnie świadczy o niewiedzy na temat terapii pedagogicznej. A najbardziej, jak zwykle cierpią na tym dzieci, które potrzebują pomocy w usuwaniu trudności w nauce i nie otrzymują jej.

Jeżeli zgadzasz się z moją tezą, masz podobne doświadczenia i odczuwasz potrzebę podzielenia się nimi napisz do mnie: renataes@szkola.net.

Opracowanie: Renata Suryś

Wyświetleń: 9146