Katalog

Urszula Rolka
Różne, Artykuły

Dziecko i komputer - zagrożenia

- n +

Dziecko i komputer - zagrożenia

Powszechna komputeryzacja, która zaszła w ostatnich kilku latach, nie tylko w naszym kraju, ale i na całym niemal świecie, czy chcemy czy nie, stała się także zjawiskiem mającym wpływ na nasze dzieci. Gwałtowny rozwój technologii związanych z informatyzacją spowodował obniżenie cen komputerów do wartości, w której przeciętna rodzina jest w stanie zafundować sobie to urządzenie. Tym samym coraz częściej w naszych domach możemy spotkać zapatrzone w ekran monitora komputerowego maluchy. Jeśli do tego dołączymy jeszcze fascynację rodziców - czy choćby jednego z nich - światem komputerowym i próbę przenoszenia tych fascynacji na dziecko, spotkamy już nawet dwóipółlatki całkiem wprawnie manipulujące myszką komputerową czy to rysując, czy układając komputerowe puzzle, albo też manipulujące prostymi grami bądź innymi programami do zabawy. Analizując tę sytuację musimy dojść do wniosku, że niezbędne staje się określenie możliwych zagrożeń, na jakie "komputerowe" dzieci są narażone.
Przyglądając się dzieciom uczącym się w trzech początkowych klasach szkoły podstawowej, można dojść do wniosku, że zagrożenia te stają się nie tylko zupełnie realne, lecz nawet powszechne.
Przyjrzyjmy się zatem niebezpieczeństwom, z jakimi możemy się spotkać, mając (bądź pracując z) dziecko w wieku 7-10 lat, gdy jednocześnie dziecko to ma możliwość swobodnego korzystania z komputera.
Kategorie zagrożeń nie stanowią całkiem odrębnych obszarów, a w niektórych kwestiach zazębiają się całkowicie. Niemniej możemy podzielić je na kilka sfer.

I. Sfera fizyczna
Pierwszą z nich jest sfera fizyczna. Zagrożenia, które przypisalibyśmy do tej sfery, obejmują w pierwszej kolejności takie elementy zdrowia jak postawa i wzrok.
Oczy to części ciała najbardziej narażone na problemy zdrowotne wynikające z nadmiaru użytkowania komputera. Zmęczenie wzroku, pieczenie oczu, nieostrość widzenia czy zmiany percepcji barw to najczęściej występujące schorzenia. Badając przyczyny tych schorzeń możemy mówić nie tylko o wiele czasu trwającym wpatrywaniu się w ekran, ale też przyczyną powstawania wad wzroku jest praca przy - często spotykanym - niewłaściwym oświetleniu stanowiska pracy. Inne "komputerowe" dolegliwości fizyczne mające bezpośredni związek ze wzrokiem, a sygnalizowane przez dzieci, to bóle i zawroty głowy.
Przesiadywanie przed komputerem jest także zagrożeniem dla postawy ciała. Możemy mieć wówczas do czynienia z bólem w karku, jego usztywnieniem, bólem ramion, bólami bioder i mięśni nóg czy, promieniującymi na całe ciało, bólami kręgosłupa.
Zaobserwowano także szereg innych dolegliwości fizycznych, jak stające się powoli nagminnymi bóle w nadgarstkach, drętwienie i skurcze rąk, a także usztywnienie i bóle mięśni i stawów oraz dolegliwości pośrednio wypływające z przesiadywania przy komputerze, jak podrażnienia czy pieczenia skóry, alergie, a nawet zaburzenia krążenia.

II. Sfera intelektualna
Następnym obszarem, w jakim mogą wystąpić zagrożenia, jest sfera intelektualna. Bezkrytyczne zaufanie do możliwości martwego urządzenia, bardzo często występujące u zafascynowanych komputerem dzieci, to coraz częściej spotykany objaw. Coraz powszechniej uważa się, że komputer może być panaceum na wszystko, że jest doskonały, niezastąpiony, nieomylny, możliwy do wykorzystania w każdej sytuacji, wszystko mogący. W skrajnych przypadkach przypisuje się komputerom cechy przynależne dotychczas tylko gatunkowi homo sapiens, jak umiejętność myślenia, wnioskowania czy np. kształtowania życia jako arkadii.
Ale mamy tu też do czynienia na przykład z tzw. szokiem informacyjnym, czyli zjawiskiem wynikającym ze zbyt szybkiego napływu informacji, danych. W takim wypadku mózg nie potrafi dokonać racjonalnej selekcji informacji czy danych na te, które mają dla nas wartość i te, które są dla nas zbyteczne lub nawet szkodliwe. Nadmiar różnego rodzaju wiadomości bez odpowiedniej podbudowy opartej na wiedzy powoduje spłycenie intelektualne osoby. Z czasem - w przypadku dzieci bardzo szybko - przeradza się to także w niezdolność do samodzielnego myślenia i działania, a poprzez to do podatności na manipulację.

III. Sfera psychiczna
Innym obszarem, w jakim mogą wystąpić zagrożenia, jest sfera psychiczna. Przyczyną są tu uzależnienia od komputera (obserwuje się już nawet u dzieci w wieku 7-10 lat uzależnienie od internetu) czy skłonności do uciekania w wyobraźni do - oderwanej od realnego świata - rzeczywistości wirtualnej i próby przenoszenia tego do życia. Uzależnienie, początkowo niezauważalne, z czasem rozwija się i zaczyna powodować problemy. Pierwszym z nich jest izolacja od otoczenia. Dziecko uzależnione od komputera przestaje szukać kontaktów interpersonalnych, zastępując je komputerem. Zamiast zabawy z rówieśnikami, decyduje się na zabawę przy komputerze.

IV. Sfera moralna
Kolejnym obszarem zagrożeń, wynikającym z łatwego, a jednocześnie niekontrolowanego dostępu do nieodpowiednich informacji, nieodpowiednich treści, obrazków, fotosów, filmów, jest sfera moralna. Wypaczenie, a także - a może przede wszystkim - utrwalenie w psychice dziecka negatywnych wzorców moralnych może stać się szkodą nie do naprawienia. Pornografia, przemoc, brutalność to tylko najbardziej spektakularne przykłady takiego negatywnego oddziaływania, które masowo występują w internecie, ale też w na przykład w grach komputerowych, sprowadzając niejednokrotnie komputerową rozrywkę do poziomu kompletnego prymitywizmu. Zagrożenie płynące z wielu gier komputerowych (jednak nie wszystkich!), gdzie dominującą rolę odgrywa tworzenie w wyobraźni dziecka świata opartego na treściach satanistycznych, czy choćby wiara w możliwość bezproblemowego, nie wywołującego konsekwencji zabijania, a zarazem ożywania w zależności od własnych chęci, prowadzi do zachowań, w których świat fikcji i świat realny to światy tożsame. Dziecko nie rozumie, dlaczego w realnym świecie uderzenie kogoś niebezpiecznym przedmiotem jest złe, bo w świecie gier komputerowych przecież to nie wywołuje większych konsekwencji - wystarczy odpowiednim przyciskiem "doładować życie lub zdrowie" i po problemie.

V. Sfera społeczna
Sfera społeczna to kolejny obszar, w którym mogą wystąpić ujemne skutki oddziaływania komputera. Chodzi tu przykładowo o, wywoływane przez kontakt z komputerem, zachowania nieetyczne. Brak hamulców w pewnych działaniach wynikających z możliwości zachowania anonimowości to jeden z przykładów naruszenia sfery społecznej. Szczególnie gdy mamy do czynienia z działaniami w sieci komputerowej, właśnie anonimowość poparta brakiem kontroli nad dzieckiem przy komputerze często powodują powstawanie i utrwalanie zachowań niespotykanych w czasach bezkomputerowych. Innym zagrożeniem sfery społecznej jest możliwość utraty prywatności czy zdolności do samodzielnego funkcjonowania, wywołanej spętaniem dziecka przez pajęczynę internetu. Ale takie zachowania mogą być powodowane także coraz bardziej rozbudowanymi pod kątem relacji gracz komputerowy-bohater gry gier. Musimy pamiętać także o zagrożeniu prywatności czy bezpieczeństwa występującej przy pracy w sieci internet.

Niebezpieczeństwo opętania dziecka przez komputer, jak wykazano wyżej, jest realne i może przynieść szerokie ujemne skutki. Dlatego też należy uważnie obserwować dzieci pod kątem możliwości wystąpienia tych zagrożeń. Poniżej, w kilku punktach, podano pewne charakterystyczne symptomy, jakie towarzyszą nadmiernemu wpływowi komputera na dziecko. Stwierdzenie wystąpienia któregokolwiek z nich powinno stać się dla nas wyraźnym sygnałem możliwości wystąpienia któregoś z omówionych niebezpieczeństw, a zatem sygnałem do pojęcia działań na rzecz zlikwidowania zagrożenia.

1. Używanie czy korzystanie z komputera staje się najważniejszą czynnością w życiu dziecka.
2. Dziecko coraz częściej rezygnuje z dotychczasowych zajęć (spotkania z rodziną i rówieśnikami, nauka), więcej czasu poświęcając komputerowi.
3. Brak dostępu czy możliwości korzystania z komputera wywołuje u dziecka nieprzyjemne samopoczucie, rozdrażnienie, a nawet niekontrolowaną agresję (tzw. objaw abstynencyjny).
4. Pojawianie się sytuacji konfliktowych ze swoim najbliższym otoczeniem - najczęściej z rodzicami - których powodem często jest nadmierne angażowanie się w wirtualną rzeczywistość gier.
5. Rozchwianie nastrojów, gwałtowne jego zmiany, przeżywanie w krótkim czasie dobrego nastroju i samopoczucia, zmieniającego się nagle w poczucie odrętwienia, niemocy.
6. Po okresie opanowania pewnych negatywnych zachowań np. wywołanym zredukowaniem czasu wykorzystywanego na zajęcia z komputerem, występujące powroty do wcześniejszego nadmiernego użytkowania komputera i towarzyszące temu nawroty negatywnych stanów emocjonalnych, m.in. niepokój i nerwowość, znużenie, ogólne osłabienie.

Opracowanie: Urszula Rolka
Nauczyciel w Szkole Podstawowej nr 3, Nowy Sącz

Wyświetleń: 1783


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.