Julian Tuwim - "Szczęście". Rola partykuły.
Nauczanie indywidualne z języka polskiego
kl. II Gimnazjum


Cele ogólne lekcji:
- zapoznanie ucznia z twórczością Juliana Tuwima;
- doskonalenie umiejętności analizowania i interpretowania wiersza;
- poznanie partykuły i jej funkcji;
- rozwijanie percepcji wzrokowej;
- rozwijanie koncentracji uwagi i logicznego myślenia;
- wdrażanie do starannego wykonywania zadań;
- rozwijanie wytrwałości w dążeniu do celu.

Cele operacyjne:
Uczeń:
- potrafi z pomocą nauczyciela zinterpretować tekst poetycki;
- określa nastrój wiersza;
- konkretyzuje podmiot liryczny;
- analizuje budowę wiersza: wskazuje strofy, wersy,
- wskazuje: rymy, epitety, apostrofę;
- rozwija własną refleksję na temat szczęścia ludzkiego;
- potrafi za pomocą partykuły wzmocnić lub zmodyfikować znaczenie wypowiedzi.

Metody:
- praca z tekstem;
- pogadanka, instruktaż słowny, swobodna rozmowa.

Formy pracy:
- praca indywidualna z uczniem.

Środki dydaktyczne:
- portrety J. Tuwima i plansze o życiu i twórczości;
- tekst wiersza J. Tuwima "Szczęście" (Zał. Nr 1);
- notatka dot. wiersza " Szczęście" (Zał. Nr 2);
- notatka dot. partykuły i jej roli (Zał. Nr 3);
- Karta pracy Nr 1 (Zał. Nr 4);
- Karta pracy Nr 2 (Zał. Nr 5).

Przebieg lekcji:

I. Wprowadzenie:
1) Pytanie wprowadzające: "Co to jest szczęście"? Swobodna wypowiedź ucznia.
2) Próbą odpowiedzi na pytanie postawione na początku lekcji jest wiersz Juliana Tuwima "Szczęście". Nauczyciel przybliża sylwetkę J. Tuwima.
3) Nauczyciel czyta tekst J. Tuwima "Szczęście". Uczeń dzieli się wrażeniami po wsłuchaniu wiersza.
4) Zapisanie tematu lekcji.

II. Rozwinięcie:
1) Analiza wiersza - uczeń z pomocą nauczyciela analizuje i interpretuje wiersz. Nauczyciel formułuje pytania potrzebne w analizie utworu:
- Wskaż wyrazy lub wersy pozwalające rozpoznać podmiot liryczny.
- Jakie elementy rzeczywistości zostały sobie przeciwstawione?
- Jak rozumiesz słowa: "Wystarczy mi pierwszy lepszy,/ Wystarczy mi byle kto"?
- Co jest powodem do szczęścia dla podmiotu lirycznego?
- Jaki jest nastrój wiersza?
- Jakimi środkami stylistycznymi posłużył się poeta?
- Omów budowę wiersza (liczba strof i wersów w strofie oraz w wierszu).
- Wskaż rymy.
2) Wnioski podsumowujące analizę i interpretację. Wklejenie notatki do zeszytu (Zał. Nr 2).
3) Porównanie ostatniego wersu wiersza J. Tuwima: "Jakże dziękować Ci mam?" ze zdaniem: "Jak dziękować ci mam?". Uczeń wskazuje różnice.
Nauczyciel omawia rolę partykuł we wzmacnianiu bądź modyfikowaniu wypowiedzi. Wklejenie notatki do zeszytu (Zał. Nr 3).
4) Ćwiczenia - uczeń wypełnia Kartę pracy Nr 2 (Zał. Nr 5).

III. Podsumowanie zajęć
1. Uczeń wypełnia Kartę pracy Nr 1 (Zał. Nr 4).
2. Zadanie domowe: Co jest szczęściem dla ciebie? Napisz o tym.


Uwagi:
Ze względu na ograniczone możliwości percepcyjne ucznia zadania, które z braku czasu nie zostaną wykonane podczas lekcji będą dokończone przez ucznia w domu lub na następnych zajęciach.


Załącznik Nr 1

Szczęście

Nieciekaw jestem świata,
Ogromnych, pięknych miast:
Nie więcej one powiedzą,
Jak ten przydrożny chwast.

Nieciekaw jestem ludzi,
Co nauk zgłębili sto:
Wystarczy mi pierwszy lepszy,
Wystarczy mi byle kto.

I ksiąg nie jestem ciekaw
- Możecie ze mnie drwić -
Wiem ja bez ksiąg niemało
I wiem, co znaczy żyć.

Usiadłem sobie pod drzewem,
Spokojny jestem i sam -
O, Boże! O, szczęście moje!
Jakże dziękować Ci mam?

Załącznik Nr 2

Wiersz Juliana Tuwima pt. ,,Szczęście,, mówi o człowieku, który nie potrzebuje wiele do szczęścia, cieszy się samym życiem. Nie jest zainteresowany odległymi krajami, nie chce towarzystwa wybitnych, uczonych ludzi. Do szczęścia nie potrzeba mu również książek. Jedyne, o czym wspomina, to zwykły człowiek, z którym mógłby wymienić się poglądami. Podmiot liryczny jest zwyczajnym, pozytywnie nastawionym do życia człowiekiem - ma bagaż życiowych doświadczeń i wie, co to znaczy żyć. Cieszy się ze swojego miejsca zamieszkania, spokoju, jaki niesie mu codzienność. W wiersza wynika również, że jest to osoba głęboko wierząca.

Załącznik Nr 3

Partykuły są nieodmiennymi i niesamodzielnymi częściami mowy. Ich rolą jest modyfikowanie wypowiedzi w taki sposób, by zwiększyć oddziaływanie na odbiorcę, wzmocnić wypowiedź, na przykład w trybie rozkazującym.

W zdaniu będącym cytatem z wiersza ( Jakże dziękować Ci mam?) została użyta cząstka "że" połączona z wyrazem "jak". Ta cząstka to partykuła.
Porównaj: "Umyj ręce!" - "Umyjże ręce!"; "Bądźcie cicho!" - "Bądźcie no cicho!"; "Pójdziesz ze mną do kina?" - "Czy pójdziesz ze mną do kina?"

Partykuła może też wyrażać życzenia lub przypuszczenia.
Przykłady:
"Pojechałabym teraz nad morze."
"Może dostanę nagrodę za dobre wyniki w nauce."
"Chyba będzie padać."
"Żeby jutro była pogoda."

Używamy ich także, wyrażając polecenia i rozkazy, potwierdzenia i zaprzeczenia.
Przykłady:
"Niech dziewczynki zmienią gazetkę klasową!"
"Tak, to jest dobry pomysł."
"Nie, nie zgodzę się na takie rozwiązanie."

Większość partykuł piszemy rozłącznie, są jednak takie, które piszemy łącznie z wyrazem do którego się odnoszą. Należą do ich partykuły:
- "by" (z osobowymi formami czasownika), np.:"Chcieliby teraz odpocząć."
-"że", np.:"Zróbże to wreszcie!"


Załącznik Nr 4

Karta pracy Nr 1


Liczba strof w wierszu ..........

Liczba wersów w strofie ..........

Liczba wersów
w całym wierszu ..........

Pary wyrazów
rymujących się

.......... ..........

.......... ..........

.......... ..........

.......... ..........


Epitety ..........

..........

..........


Apostrofa ..........

..........



Załącznik Nr 5

Karta pracy Nr 2

Stosując odpowiednie partykuły wzmocnij następujące wypowiedzi.

Nie lubię takiego zachowani!

...................................................

Chłopcy zamiotą boisko!

...................................................

Uspokój tego psa!

...................................................

Będziesz po południu w domu?

...................................................

Zjedz śniadanie!

...................................................


Opracowała:Ewa Dudziak

Wyświetleń: 0