Język, w ujęciu znanego antropologa i językoznawcy Sapira, stanowi symboliczny
przewodnik po kulturze danego narodu. Nie sposób więc nauczać – uczyć się języka (obcego)
bez odwołań do kultury. Takie stanowisko zajęła również Rada Europy w dokumencie
dotyczącym systemu kształcenia językowego1.
Rada Europy określiła kompetencje, jakie osoba ucząca się języka obcego musi
posiadać lub nabyć, by efektywnie komunikować się w tym języku. Na szczególną uwagę
zasługują kompetencje tzw. ogólne, wśród których wyróżnić można między innymi wiedzę
deklaratywną, na którą składają się:
· wiedza o świecie – wiedza faktograficzna z różnych sfer życia, wynikająca
z doświadczenia, wykształcenia, korzystania z wielu źródeł informacji; a więc również ta
dotycząca kraju, w którym język jest używany;
· wiedza socjokulturowa – dotyczy na przykład codziennego życia rdzennych
użytkowników danego języka, stosunków międzyludzkich, systemów wartości,
poglądów, postaw itp.;
· wrażliwość interkulturowa, czyli świadomość istnienia różnic (i podobieństw)
pomiędzy kulturą własną a obcą, umiejętność dostrzegania związku między nimi,
radzenie sobie w sytuacjach nieporozumień kulturowych, a także przezwyciężanie
stereotypów2.
Przywołanie powyższych kompetencji jest dowodem na to, jak ważną rolę w procesie
nauczania – uczenia się języków obcych pełni umieszczenie języka w konkretnych realiach
społeczno – kulturowych. Dzięki temu uczeń kształtuje w sobie postawę tolerancji,
otwartości i zrozumienia dla „inności”. Uczeń poznaje nową, obcą sobie rzeczywistość, co
pozwala mu lepiej zrozumieć inną społeczność językową
3. Oczywiście najlepsze ku temu
warunki stwarzają kursy językowe, odbywające się w kraju, którego język uczeń poznaje,
jednakże taka sytuacja – o ile wielce pożądana, o tyle pozostaje w sferze marzeń osób
uczących (się) języka.

Jak zatem w rzeczywistości kursu językowego dać uczniom namiastkę owej „obcej
rzeczywistości” tak, by mogli obcować z żywym językiem, używanym na co dzień przez
jego nosicieli, jak przedstawić jego funkcjonowanie i użycie w konkretnych sytuacjach życia
danej społeczności?
Odpowiedzią na to pytanie jest praca z materiałami autentycznymi, czyli takimi,
które są tworzone przez przedstawicieli danej wspólnoty językowej i do nich kierowane.
Przedstawiają one rzeczywiste użycie języka w różnych sytuacjach, odnoszą się różnych
problemów, a co najważniejsze – nie są tworzone z myślą o konkretnym celu dydaktycznym
czy też językowym4 . Materiały autentyczne pojawiły się w dydaktyce języków obcych
w latach siedemdziesiątych XX wieku wraz z rozwojem podejścia komunikacyjnego, które
za cel stawiało sobie przedstawianie języka w rzeczywistej sytuacji komunikacyjnej. Szybko
zauważono, że korzystanie na lekcji języka obcego z materiałów autentycznych przynosi
wiele korzyści, a najważniejsze z nich to pobudzenie motywacji uczniów, którzy widzą
konkretne efekty swojej nauki, na przykład potrafią przyrządzić posiłek według podanego
przepisu, ale również wspomaganie autonomii ucznia, który przecież po opuszczeniu sali
lekcyjnej, będzie musiał zmierzyć się z obcą mu rzeczywistością i co najważniejsze:
poradzić sobie w niej.
Różnorodność materiałów autentycznych jest w zasadzie nieograniczona, oprócz
tekstów literackich, piosenek, filmów i komiksów, mamy do dyspozycji całe bogactwo
treści, które bez trudu znajdziemy na przykład w internecie. Coraz częściej też w dobie
internetu i globalnych sieci informacyjnych zanika tradycyjny podział na materiały wizualne
(pisemne, dźwiękowe) i audiowizualne. Obecnie jednym kliknięciem możemy korzystać
z wielu wartościowych dokumentów dotyczących różnych dziedzin życia, na przykład:
· turystyka: rozkład jazdy pociągów/autobusów, plan miasta, ulotka turystyczna, karta dań,
· publicystyka/teksty informacyjne (pisemne, radiowe, telewizyjne): artykuły prasowe,
reklamy, program telewizyjny, prognoza pogody, horoskop, instrukcja obsługi,
· administracja: różnego rodzaju formularze i wnioski5.
Jedynym „niedostatkiem” materiałów autentycznych może być ich szybka
dezaktualizacja. Nie bez znaczenia jest również fakt, iż praca z takim materiałem wymaga
przede wszystkim dużego wkładu pracy nauczyciela – żmudnej analizy przygotowawczej,
gdyż, jak twierdzą specjaliści, to nie materiał autentyczny jest trudny a zadania stawiane
uczniowi na jego podstawie. Teksty autentyczne nie są przecież tworzone z myślą
o poziomach znajomości języka: podstawowy, średni, zaawansowany. W gestii nauczyciela
leży więc takie przygotowanie zadań do danego materiału autentycznego, by były one
adekwatne do poziomu znajomości języka przez ucznia.
Ów duży wkład pracy w przygotowanie takiego tekstu może rekompensować
świadomość, iż każdy materiał autentyczny możemy wykorzystać kilkakrotnie, za każdym
razem w celu osiągnięcia innych celów dydaktycznych czy komunikacyjnych, przykładowo:
ogłoszenia drobne, książka telefoniczna będzie użyteczna przy realizacji takich tematów jak człowiek, dom, praca. Wykorzystać je możemy w celu ćwiczenia umiejętności uzyskiwania/udzielania informacji, relacjonowania wydarzeń, negocjowania. Bilety wstępu do kina, teatru, terminarz imprez czy program telewizyjny, kinowy posłużyć może do dyskusji o życiu rodzinnym i towarzyskim, formach spędzania wolnego czasu etc. Reklama społeczna, recepty;
ankiety osobowe, formularze urzędowe wykorzystać można przy realizacji tematów, dotyczących zdrowia, państwa i społeczeństwa 6.
Do rozwijania kompetencji językowych w zakresie rozumienia ze słuchu warto
sięgnąć po repertuar współczesnych piosenkarzy/zespołów muzycznych, którzy w swoich
utworach szeroko komentują rzeczywistość, życie codzienne i problemy z nim związane.
Nie bez znaczenia jest fakt, że tego typu materiały prezentują różne style języka: formalny
i nieformalny, co bardzo trudno znaleźć nawet w najlepszym podręczniku.
Z powyższej analizy wynika, że materiały autentyczne stanowią cenne źródło wiedzy
o kulturze i życiu codziennym nosicieli danego języka oraz pozwalają uczniom rozwijać ich
umiejętności komunikacyjne w konkretnych sytuacjach. A przy dość ograniczonej liczbie
podręczników i pomocy dydaktycznych do nauki języka polskiego jako obcego, korzystanie
z takich materiałów jest nie tyle urozmaiceniem przekazywanych treści, co wręcz
koniecznością.
Poniżej przedstawiam propozycję wykorzystania oferty reklamowo – handlowej
marketu na lekcjach języka polskiego jako obcego (poziom B1/B2):

Koniec miesiąca – pusta lodówka, puste konto bankowe, a tu dawno niewidziany
kolega zapowiada się z wizytą. Będzie za godzinę, głodny i spragniony. Co
robić?!
Na szczęście tuż obok Twojego mieszkania jest sklep – musisz szybko zrobić
zakupy i przygotować coś do jedzenia.
Poniższe produkty (tu pojawia się pełna oferta handlowa marketu lub innego sklepu)
wykorzystaj do przyrządzenia kolacji, pamiętaj jednak, że Twój budżet jest
ograniczony i na zakupy możesz wydać nie więcej niż 40 zł.
Z racji tego, że jesteś autorem popularnego bloga kulinarnego „Student gotuje”,
przepisy na przygotowane dziś przez Ciebie potrawy, zamieszczasz na swojej
stronie internetowej.

Przypisy:
1 Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie, Warszawa 2003.
2 Tamże.
3 K. Jarosz, Kilka uwag na temat pracy z tekstem autentycznym na lekcjach języka obcego, „Języki Obce
w Szkole” 2003, nr 1.
4 Por. M. Szałek: Jak motywować uczniów do nauki języka obcego?, Poznań 2004, s. 167.
5 Tamże, s 168.
6 K. Jarosz, Kilka uwag...

Wyświetleń: 743