W rozważaniach o liczbach nie można pominąć znaków, za pomocą których wyrażamy liczby w piśmie. Te znaki nazywamy cyframi. Do najstarszych znaków cyfrowych należą: znaki babilońskie, egipskie, rzymskie, greckie, hinduskie i Majów.

Babilońskich znaków używano w Mezopotamii około 5000 lat temu. Zachowały się do naszych czasów na glinianych tabliczkach. Wśród tych tablic uczeni nowożytni znaleźli 44 tablice, na których wypisana jest cała wiedza matematyczna Babilonii. Babilończycy pisali pismem klinowym. Liter klinowych było dużo, ale znaków cyfrowych było niewiele. Liczby babilońskie są właściwie kombinacjami trzech znaków: jedynki, dziesiątki i setki.
Za pomocą tych znaków pisano każdą liczbę, posługując się zasadą mnożenia i dodawania, przy czym wówczas większa liczba zawsze poprzedza mniejszą.
Oprócz tego sposobu pisania liczb Babilończycy posługiwali się systemem pozycyjnym i sześćdziesiątkowym. W systemie tym znak jedynki może oznaczać: 1, 60, 602 itd., zależnie od tego, na którym stoi miejscu.
Babilończycy umieli wykonywać cztery działania arytmetyczne na liczbach naturalnych i ułamkach, obliczać procent, dzielić liczbę na części proporcjonalne.
Ślady babilońskiej numeracji sześćdziesiątkowej odnajdujemy obecnie na przykład w rachubie czasu(godziny, minuty, sekundy),w używanych czasem nazwach kopa (60), mendel (15), tuzin (12), gros (144).

Prawie tak samo stare jak babilońskie są cyfry egipskie. Do wyrażania swoich myśli i uczuć Egipcjanie używali hieroglifów. Uproszczone pismo hieroglificzne nazywamy hieratycznym.
Egipcjanie najpierw pisali liczby wyższego rzędu a potem niższego. Stosowali przy tym zasadę dodawania lub mnożenia.
Głównym źródłem naszych wiadomości o matematyce egipskiej jest tzw. Papirus Ahmesa (około 2000-1700 p.n.e. ), pisarza faraona, znaleziony w roku1853 przez Anglika Rhinda. Papirus ten ma kształt wstęgi o długości 5,25 m. i szerokości 33 cm i zawiera wszystko, co w tamtej epoce Egipcjanom było znane w zakresie arytmetyki i geometrii.

Grecy stosowali dwa sposoby zapisu liczb: joński i ateński. Sposobem jońskim liczby wyrażano literami alfabetu. Aby napisaną liczbę odróżnić od słowa, pisano nad nią kreskę. Sposobem tym posługiwali się mieszkańcy Miletu, Aleksandrii oraz regionów greckich pozostających pod wpływem kultury tych miast.
Prawdopodobnie cyframi jońskimi posługiwali się Tales, Euklides, Archimedes i inni uczeni i filozofowie działający w Aleksandrii i Małej Azji.
Ateńczycy początkowo do pisania liczb używali liter słów - liczebników :
Г - oznaczało 5
Δ - oznaczała 10
H - oznaczało 100
X - oznaczało 1000
M - oznaczało 10 000.
I, II, III, IIII - oznaczało 1, 2, 3, 4.
Za pomocą takich cyfr mógł starożytny Grek wyrazić każdą potrzebną mu liczbę.

Znaki rzymskie są pochodzenia etruskiego i znane już były około 2500 lat temu. Początkowo Rzymianie zapisywali liczby za pomocą pionowych kresek. Później używano także liter. Cyfry, który w systemie rzymskim jest tylko siedem oznacza się dużymi literami alfabetu. System ten funkcjonuje do dziś. Cyfry rzymskie można spotkać na tarczy zegara, przy numeracji rzędów, używa się ich czasami do zapisu dat, oznaczania wielkich postaci na przykład Jan Paweł II, Jan III Sobieski itd.

Cyfry, którymi obecnie posługujemy się powszechnie, pochodzą od Hindusów.
Narody europejskie poznały je dzięki Arabom. Słynny matematyk Leonardo Fibonacci z Pizy pierwszy podaje je w swoim wielkim dziele Liber Abaci (Księga abaku), wydanym w 1202 r.
Polska była jednym z pierwszych krajów, który wprowadził u siebie cyfry hinduskie, a było to w XIV stuleciu. Arytmetyka oparta na użyciu cyfr hinduskich była u nas wykładana w Akademii Krakowskiej.

Majowie to naród, który zamieszkiwał tereny obecnego Meksyku, Hondurasu i Gwatemali, wytępiony przez zdobywców Ameryki. Naród ten stworzył wysoko rozwiniętą cywilizację. Do zapisu liczb Majowie używali między innymi takich znaków: jeden O, pięć.
Atak tworzyli liczby:
dwa: OO, trzy: OOO, cztery: OOOO, sześć: O, siedem: OO ,

Opracowanie: Lidia Kowol, Janina Blonka

Wyświetleń: 3640