I. Identyfikacja problemu
Rozwiązanie problemu wychowawczego dotyczącego adaptacji i integracji uczniów - absolwentów klas szóstych w pierwszej klasie gimnazjum.
Obwód naszego gimnazjum obejmuje uczniów ze Skawiny i kilku okolicznych wiosek. Do mojej klasy trafili uczniowie z dwóch szkół z terenu miasta (sami chłopcy) i jednej wioski (dziewczęta i chłopcy). W rezultacie jest osiem dziewcząt i szesnastu chłopców. Wystąpiły problemy z adaptacją w nowym środowisku i integracją uczniów w zespole klasowym.

II. Geneza i dynamika zjawiska (na podstawie obserwacji zachowań uczniów):
1. Zdałam sobie sprawę z problemów adaptacyjnych, jakie wystąpiły u dzieci wraz ze zmianą szkoły. Większość w zetknięciu z "dużą szkołą" i nowym stylem życia potrzebowało długiego czasu na przystosowanie się do nowych warunków. Niektórym trudno było przyzwyczaić się np. do dojazdów do szkoły, do nowych nauczycieli uczących różnych przedmiotów, do przenoszenia się z klasy do klasy itp.
2. Miałam świadomość tego, że klasa podzieliła się na kilka grup, powstałych ze względu na miejsce zamieszkania, pochodzenie społeczne, płeć, zamożność, kibicowanie różnym zespołom sportowym i osiągane wyniki w nauce. W Związku z tym pojawiły się problemy z integracją klasy.
Od pierwszych godzin w szkole było widać podział na grupy. Uczniowie z różnych szkół podstawowych siedzieli w klasie i trzymali się na przerwach razem - każda grupa osobno.
Nasilenie zjawiska przebiegało w kilku etapach:
- Chłopcy ze Skawiny dość szybko zintegrowali się i zaczęli wspólnie występować przeciwko rówieśnikom z Borku Szlacheckiego. Uważali ich za gorszą kategorię ludzi. Objawiało się to: wyszukanym słownictwem, pogardą, prześladowaniem, zaczepkami słownymi i fizycznymi oraz lekceważeniem ich w każdej sytuacji szkolnej.
- Następny etap to zjednoczenie wszystkich chłopców przeciwko dziewczętom. Ten okres charakteryzował się: negowaniem wszystkiego co one zaproponowały, wzajemnymi kłótniami, żalami oraz wybuchami gniewu i wyzwiskami.
- Kolejny etap skierowany był na indywidualne osoby w klasie odstającymi ze względu na poziom intelektualny i dłuższy czas adaptacyjny w klasie i w szkole.
Taka sytuacja miała negatywne odzwierciedlenie w atmosferze panującej w klasie, zachowaniu uczniów oraz ich postępach w nauce a także w postrzeganiu ich przez innych pracowników szkoły.

III. Znaczenie zjawiska i prognoza
Zmiana szkoły wywołuje u nastolatków uczucie niepewności oraz wątpliwości dotyczące m.in. tego, czy zostaną zaakceptowane przez grupę oraz nowe szkolne środowisko. Obawiają się osamotnienia i odrzucenia przez rówieśników. Przeżywają ogromny stres emocjonalny związany ze zdobywaniem przyjaciół.
Z drugiej strony mają skłonność do wyolbrzymiania niektórych problemów (wszystko jest okropne lub wspaniałe). Taki stan odbija się na nich samych, na klasie i całej społeczności szkolnej. Stwarzają wówczas coraz więcej problemów wychowawczych, gorzej się uczą, tracą kontakt z rodzicami i rodziną. Na pierwszym miejscu liczy się zdanie rówieśników z ich najbliższego otoczenia (w tym okresie tworzą się różnego typu nieformalne grupy). Nastolatek gotowy jest do wykonywania różnych "zadań inicjacyjnych" (często niezgodnych z regulaminem szkoły a nawet z prawem) z obawy przed odrzuceniem. Jest to problem o dużym znaczeniu społecznym, nie tylko środowiskowym. Rodzice mają bardzo ogólne pojęcie o kłopotach swoich dzieci, w tym okresie tracą z nimi kontakt. Często nie zauważają lub nie chcą zauważać ich problemów w trudnym dla nich okresie rozwojowym.
Pozostawienie nastolatków samym sobie może spowodować nieodwracalne szkody dla nich samych jak i dla środowiska rodzinnego i lokalnego.

IV. Propozycje rozwiązania
Cele działania:
Uczniowie mojej klasy:
- w jak najkrótszym czasie zaadaptują się do nowych warunków
- będą stanowić zgrany, współpracujący ze sobą zespół ludzi
- będą wspólnie działać na rzecz klasy i szkoły
- będą dobrze się czuć w swoim towarzystwie
- będą sobie pomagać
Zadania naprawcze i profilaktyczne
- opracowanie planu pracy wychowawczej uwzględniającego działania naprawcze i profilaktyczne zaistniałych problemów i jego skuteczna realizacja
- działania adaptacyjne i integracyjne uczniów
- ścisła współpraca z rodzicami
-
V. Zastosowane rozwiązania
Pozycja nauczyciela - wychowawcy szczególnie sprzyja obserwowaniu stosunków między nastoletnimi wychowankami. Zajmuje bardzo ważną rolę jako ktoś kto zna ich zachowania, relacje społeczne, ich zdolności poznawcze i rozwój intelektualny. Osoba ta staje się dla nich przewodnikiem, dlatego też musi być konsekwentny i odpowiedzialny w działaniach z podopiecznymi.
W rozwiązaniu problemów mojej klasy zastosowałam wielokierunkowe działanie.
1. W zakresie adaptacji uczniów w nowym środowisku:
- oprowadziłam uczniów po budynku szkoły pokazując im co gdzie się znajduje
- zaprosiłam na lekcję pedagoga szkolnego w celu zapoznania ich z jego rolą w szkole
- po lekcjach oprowadziłam uczniów po Skawinie, pokazując lokalizację instytucji współpracujących z edukacją, między innymi: bibliotekę miejską i pedagogiczną, siedzibę Towarzystwa Przyjaciół Skawiny - tam mogą znaleźć materiały pomocne w nauce, Poradnię Psychologiczno - Pedagogiczną, instytucje miejskie i gminne, miejsca kultury i sportu itp.
- przeprowadziłam kilka lekcji wychowawczych dotyczących tolerancji, empatii, asertywności i stosunków międzyludzkich
- poruszyłam temat zaistniałych problemów na zebraniu z rodzicami, uczulając ich na trudności dzieci z adaptacją i integracją w nowym środowisku szkolnym
- w szczególnie trudnych przypadkach prowadziłam indywidualne rozmowy z uczniami i ich rodzicami
- zapoznałam ich z obowiązującymi w szkole regulaminami i innymi dokumentami
Wszystkie działania integracyjne służyły również adaptacji uczniów do nowego środowiska.
2. W zakresie integracji zespołu klasowego:
- zaproponowałam uczniom wybór mieszanego składu samorządu klasowego
- przydzieliłam grupom uczniów dodatkowe funkcje i zadania do wykonania
- zaprosiłam pracowników z PPP w celu przeprowadzenia warsztatów integracyjnych
- przeprowadziłam liczne dyskusje i pogadanki wynikające z ich zachowania - szukaliśmy wspólnie rozwiązań tych problemów
- zorganizowałam kilka wspólnych wycieczek przedmiotowych, rekreacyjno - turystycznych, imprez towarzyskich (ogniska, Mikołajki, wspólna Wigilia, Dzień Dziewczyn i Chłopców, dyskoteki), wyjazdy do kina i teatru, jak również "zieloną szkołę". Zdając sobie sprawę z różnej sytuacji materialnej uczniów a jednocześnie chcąc aby uczestniczyli w nich wszyscy zabiegałam o dofinansowanie do wyjazdów - z pozytywnym rezultatem. Szukaliśmy bardzo tanich kwater (z dużą pomocą ze strony rodziców), posiłki robiliśmy wspólnie angażując wszystkich uczniów - podział zadań. Wszystkie wyjazdy były cenowo zbliżone do możliwości materialnych uczniów. Całkowity koszt wycieczek trzydniowych kształtował się w granicach 30 - 35 zł.
- zachęcałam uczniów do udziału w różnych akcjach ("sprzątanie świata", zbiórka makulatury, zbiórka zabawek dla biednych dzieci, udział w Wielkiej Orkiestrze Świątecznej Pomocy, itp.), konkursach (wiedzy, plastycznych, muzycznych, sportowych, itp.), imprezach organizowanych na terenie szkoły i poza nią
- poprosiłam uczniów o zorganizowanie pomocy kolegom mającym trudności w nauce
- przeprowadziłam cykl lekcji wychowawczych poświęconych: poznaniu siebie, sposobom rozwiązywania problemów, radzeniu sobie w sytuacjach stresowych, próbom szukania wzajemnego porozumiewania itp.
Nie da się tutaj przedstawić do końca wszystkich zastosowanych działań. Jest to trudna, mozolna, codzienna praca wychowawcza.

VI. Efekty oddziaływań
Mogę z satysfakcją stwierdzić, że stosowane działania w przeciągu dwóch lat dały pozytywne efekty. Założone przeze mnie cele zostały zrealizowane. Uczniowie w krótkim czasie zaadaptowali się do nowych warunków w jakich się znaleźli. Obecnie stanowią zgrany, współpracujący ze sobą zespół. Mają w szkole opinię zgranej klasy. Wspólnie działają na rzecz klasy i szkoły, pomagają sobie wzajemnie, bronią przed atakami innych. Z moich obserwacji mogę wywnioskować, że dobrze się czują
w swoim towarzystwie.

Opracowanie: mgr Ewa Kowalówka

Wyświetleń: 4509