Uczniowie z uszkodzonym narządem słuchu stanowią grupę niezwykle zróżnicowaną pod względem możliwości nabywania i doskonalenia systemu językowego, a tym samym przyswajania wiadomości i umiejętności w procesie dydaktycznym.
Funkcjonowanie ucznia z uszkodzonym słuchem zależy od wielu czynników, takich jak:
-rodzaj uszkodzenia (niedosłuch przewodzeniowy, mieszany: przewodzeniowo-odbiorczy, odbiorczy);
-czas, w którym nastąpiło uszkodzenie słuchu (prelingwalne – przed rozpoczęciem procesu opanowywania podstaw systemu językowego, perilingwalne – w trakcie kształtowania się systemu językowego, postlingwalne – po opanowaniu podstaw systemu językowego uszkodzenie słuchu);
-stopień uszkodzenia słuchu (lekkie, umiarkowane, znaczne, głębokie);
-moment wyposażenia dziecka w aparaty słuchowe lub wszczepienia implantu ślimakowego
oraz środowisko rodzinne;
-trafność doboru metod kształtujących rozwój systemu językowego;
-skuteczność i intensywność oddziaływań terapeutycznych;
-poziom rozwoju intelektualnego, który determinuje indywidualne predyspozycje do opanowywania wiadomości i umiejętności związanych z funkcjonowaniem w szkole.
Realizacja wymagań zawartych w podstawie programowej jest dużym wyzwaniem, zarówno dla ucznia, jak i nauczyciela. Dość powszechne jest przekonanie, że dostosowanie wymagań edukacyjnych wystarczy ograniczyć do zapewnienia odpowiednich warunków technicznych oraz zastosowania odpowiednich metod, środków i form pracy na lekcji. Okazuje się, że w przypadku słabo słyszących i niesłyszących uczniów wymienione czynniki są niewystarczające do tego, aby zoptymalizować proces edukacyjny i pomimo ograniczeń percepcyjnych, jakie stwarza uszkodzenie słuchu, umożliwić im pełne wykorzystanie potencjału intelektualnego w nabywaniu wiadomości i umiejętności niezbędnych do samodzielnego funkcjonowania w świecie ludzi słyszących.
Słabo słyszący lub niesłyszący uczniowie dość dobrze mogą radzić sobie z wykonywaniem działań arytmetycznych, do których obliczania można zastosować określone algorytmy, dostępne ich poznaniu poprzez wykorzystanie strategii poznawczych niewymagających skomplikowanych operacji językowych. Natomiast podczas rozwiązywania zadań, do analizy których niezbędne jest sprawne posługiwanie się systemem pojęć abstrakcyjnych pojawiają się problemy. W takim przypadku przyczyn trudności nie należy upatrywać w niskich możliwościach poznawczych ucznia z uszkodzonym słuchem, ale w językowym przetwarzaniu informacji. Z punktu widzenia efektywności nauczania matematyki ważne jest dotarcie do istoty ograniczeń utrudniających lub wręcz uniemożliwiających dziecku nabywanie umiejętności skutecznego radzenia sobie z językową analizą treści matematycznych.
Modyfikacja podstawy programowej powinna dotyczyć przede wszystkim formy językowej treści, co spowoduje, że staną się one bardziej przystępne do opanowania. Wskazane byłoby rozpoznanie stopnia opanowania przez ucznia wiadomości i umiejętności zdobytych na poprzednich etapach edukacyjnych. Pozwoli to na ustalenie obszarów, w których uczeń zdobył podstawy do poznawania i przyswajania nowych treści oraz tych, które wymagają uzupełnienia w celu stworzenia niezbędnej bazy do opanowywania materiału przewidzianego w szkole, do której uczęszcza.
Trudności wynikające z uszkodzenia słuchu można pokonać stosując następujące zasady pracy wspomagające proces edukacyjny:
-wyjaśnianie pojęć nieznanych, abstrakcyjnych,
-stopniowanie trudności,
-pomoc w dokonywaniu selekcji materiału,
-wskazanie informacji istotnych z punktu widzenia zrozumienia i opanowania materiału,
-częste powtarzanie i systematyczne utrwalanie istotnych treści, odwoływanie się do wcześniej omówionych treści,
-sprawdzanie wiadomości częściej z mniejszych partii materiału,
-powtarzanie kluczowych informacji z lekcji w części podsumowującej zajęcia lekcyjne,
-stosowanie pomocy pozwalających na odbiór treści jak największą liczbą kanałów percepcyjnych,
-stosowanie pomocy w postaci pytań naprowadzających,
-zapewnienie optymalnych warunków akustycznych oraz odpowiedniego miejsca w klasie,
-upewnienie się czy uczeń rozumie przekazywane przez nauczyciela treści,
-dostosowanie form przekazu do możliwości percepcyjnych ucznia,
-zastosowanie metod wspomagających odczytywanie mowy z ust (fonogesty), lub języka migowego, gdy dziecko nie posługuje się systemem języka dźwiękowego,
-dostosowanie tempa pracy do możliwości percepcyjnych ucznia,
Efektywne wdrożenie tych wskazówek wiąże się z koniecznością posiadania przez nauczycieli wiedzy i świadomości dotyczących konsekwencji tej niepełnosprawności
W przypadku słabo słyszących lub niesłyszących uczniów na każdym etapie edukacyjnym
najistotniejszym czynnikiem zwiększającym możliwości poznawania otoczenia jest kształtowanie, a następnie doskonalenie systemu językowego, który pozwoli na wzajemną wymianę myśli oraz porządkowanie wiedzy na temat rzeczywistości. Należy pamiętać, że w przypadku tej grupy uczniów to właśnie niedoskonały system językowy jest główną barierą ograniczającą poznawanie otoczenia. Zadaniem nauczyciela na każdym etapie nauczania jest zatem motywowanie ucznia do podejmowania wysiłku w zakresie doskonalenia odpowiedniego języka, jako narzędzia gromadzenia i dzielenia się wiedzą o świecie.

opracowanie: Elwira Pachwicewicz

Wyświetleń: 562