Scenariusz lekcji wiedzy o społeczeństwie ,,Czy jesteśmy tolerancyjni? Mój naród a inne narody. Ojczyzna i patriotyzm".


TREŚCI PROGRAMOWE:

I. Temat zajęć:

Czy jesteśmy tolerancyjni? Mój naród a inne narody.
Ojczyzna i patriotyzm

II. Cele zajęć. Uczeń/ uczennica:
• wymienia mniejszości narodowe zamieszkujące Polskę,
• rozumie pojęcia: ,,tolerancja”, ,,mniejszość narodowa”, ,,mniejszość etniczna”, ,,stereotyp”,
• charakteryzuje mniejszości narodowe i etniczne w Polsce,
• propaguje ideę tolerancji wobec innych narodów jako przejaw etycznych zasad życia publicznego,
• wyjaśnia pojęcia ,,patriotyzm”, ,,nacjonalizm”, ,,szowinizm”, ,,kosmopolityzm”, ,,antysemityzm”, ,,rasizm”, ,,ksenofobia”,
• wie, że swoją postawą może dbać o dobre imię Polski,
• wymienia argumenty ,,za” i ,,przeciw” wyjazdom polaków za granicę,
• ocenia postawy nacjonalistyczne,
• manifestuje swoje postawy patriotyczne poprzez godne zachowanie i wypełnianie obowiązków obywatela.

III. Formy, metody, techniki uczenia oraz środki dydaktyczne:
1. Formy nauczania:
• praca zbiorowa (klasowa),
• praca jednostkowa.
2. Metody i techniki nauczania:
• metody podające – objaśnienie, pogadanka,
• metody aktywizujące – burza mózgów, tabela porządkująca, debata,
• metody programowe – praca z wykresem, praca z tekstem źródłowym.
3. Środki dydaktyczne:
• mapa ,,Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce”,
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej,
• tekst źródłowy Jan Paweł II o patriotyzmie.

IV. Bibliografia:
a) Przedmiotowo-merytoryczna:
• Dobrzycka E., Makara K., Wiedza o społeczeństwie. Podręcznik dla gimnazjum,
część 1, Warszawa 2009.
• Dubiecka A., Góralewicz Z., Piskorski P., Działam aktywnie. Wychowanie
do aktywnego udziału w życiu gospodarczym, Warszawa 2002.
• Jan Paweł II, Pamięć i tożsamość. Rozmowy na przełomie tysiącleci, Kraków 2005,
s. 71-72.
b) Filozoficzna, psychologiczna, socjologiczna:
• Faber A., Mazlish E., Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały, jak słuchać żeby dzieci
do nas mówiły, Poznań 1992.
• Marzec M., Naprzeciw trudnościom gimnazjalisty. O potrzebie wychowania
do wartości, [w:] ,,Zeszyty szkolne” nr 3/2006, s. 29-32.
• Mika S., Psychologia społeczna dla nauczycieli, Warszawa 1980.
c) Pedagogiczna i ogólno dydaktyczna:
• Arends R., Uczymy się nauczać, Warszawa 1994.
• Barnes D., Nauczyciel i uczniowie. Od porozumienia się do kształcenia,
Warszawa 1988.
• Bereźnicki F., Dydaktyka kształcenia ogólnego, Kraków 2001.
• Buehl D., Strategie efektywnego nauczania, czyli jak efektywnie nauczać i skutecznie uczyć się, przeł. B. Piątek, Kraków 2004.
• Taraszkiewicz M., Jak uczyć lepiej?, czyli refleksyjny praktyk w działaniu,
Warszawa 1999.
• Rau K., Ziętkiewicz E., Jak aktywizować uczniów, Poznań 2000.

V. Tok lekcji:
1. Sprawy organizacyjne:
• powitanie uczniów klasy,
• sprawdzenie listy obecności,
• sprawdzenie pracy domowej,
• uczniowie zapisują temat do zeszytów: Czy jesteśmy tolerancyjni? Mój naród
a inne narody. Ojczyzna i patriotyzm.
• Uczniowie zapisują do zeszytu następujące podpunkty:
a) Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce.
b) Stosunek do innych narodów.
c) Postawy wobec ojczyzny i narodu.
2. Nauczyciel wprowadza uczniów do tematu, tłumacząc, że społeczeństwo z reguły
nie jest jednolite. W każdym społeczeństwie istnieją grupy odrębne od większości
pod względem narodowym, kulturowym, religijnym itp.
3. Nauczyciel prosi uczniów o wymienienie znanych im mniejszości narodowych
i etnicznych występujących na terenie Polski. Uczniowie podane informacje zapisują do zeszytu.

Mniejszości narodowe – identyfikują się z narodem tworzącym niezależne państwo: Niemcy, Czesi, Białorusini, Ukraińcy, Litwini, Rosjanie, Słowacy, Żydzi, Ormianie.
Mniejszości etniczne – nie utożsamiają się z narodem posiadającym własne państwo: Romowie, Karaimi, Łemkowie, Tatarzy.

4. Nauczyciel, odwołując się do wykresu kołowego zamieszczonego w podręczniku, omawia strukturę narodowościową III RP. Zwraca uwagę uczniom, że obecnie społeczeństwo polskie jest stosunkowo jednolite narodowościowo. Według danych Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku mniejszości narodowe stanowią 1,23% ludności. Jednak ich przywódcy deklarują, że reprezentowane przez nich mniejszości są liczniejsze. Nauczyciel zaznacza, że przez znaczną część dziejów naszego kraju Polska była państwem wielonarodowościowym, w którym obok siebie żyli ludzie różnych nacji, religii, kultur. W odrodzonej po rozbiorach Polsce, według danych
ze spisu z 1931 roku, mniejszości stanowiły prawie trzecią część mieszkańców,
a w niektórych regionach przeważały.
5. Na podstawie swoich własnych notatek, tekstu z podręcznika oraz mapy ilustrującej występowanie mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce uczniowie prezentują cechy charakterystyczne poszczególnych mniejszości narodowych i etnicznych. Uczniowie wskazują na mapie ściennej miejsca ich występowania oraz główne ośrodki.
6. Nauczyciel prosi o odwołanie się do zapisów zawartych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i odczytanie praw mniejszości narodowych. Przypomina
o innych dokumentach międzynarodowych ratyfikowanych przez Polskę,
tzn. Konwencja ramowa o ochronie mniejszości narodowych.
7. Nauczyciel wspólnie z uczniami omawia niektóre zachowania wobec obywateli innych narodów, wyjaśniając pojęcie tolerancji i zapisując definicję tolerancji
do zeszytu. Uczniowie wyjaśniają metodą burzy mózgów, w jaki sposób powinna przejawiać się postawa tolerancyjna wobec mniejszości.

Tolerancja (z języka łacińskiego tolerare – znosić, cierpieć) – świadoma zgoda
na wyznawanie i głoszenie przez innych ludzi poglądów, z którymi się nie zgadzamy
oraz na wybór sposobu życia uważanego przez nich za właściwy, chociaż go
nie aprobujemy.

W jaki sposób powinna przejawiać się postawa tolerancyjna wobec mniejszości:
• świadoma zgoda na wyznawanie i głoszenie przez innych ludzi poglądów, z którymi się nie zawsze zgadzamy,
• świadoma zgoda na wybór sposobu życia uważanego przez nich za właściwy,
• tolerancja to wyrozumiałość, to dążenie do współistnienia często różnych lub nawet sprzecznych interesów; to uznanie, pogodzenie się, że istnieją poglądy, upodobania, wierzenia, „style życia” różniące się od moich własnych,
• tolerancja oznacza rezygnację ze stosowania przymusu wobec innych; negatywne nastawienie i chęć zwalczania „inności” świadczy o jej braku,
• musimy zrozumieć i zaakceptować ich styl bycia, obyczaje i wyznania religijne; szanujemy to, że mówią we własnym języku, porozumiewają się własnymi słowami. Posiadają oni własne kościoły, gdzie czczą swojego boga. Ich dzieci uczęszczają
do własnych szkół, gdzie uczą się swojego narodowego języka,
• tolerancja to również zawieranie mieszanych związków małżeńskich i związana z tym wymiana kultur,
• mniejszości narodowe mają prawo do zakładania własnych stowarzyszeń, uczestniczenia w życiu politycznym danego państwa, kandydowania
do poszczególnych urzędów, w tym najwyższych to jest Sejmu RP,
• naszym obowiązkiem jako obywateli Polski jest wyrozumiałość dla nich, dla ich praw i tradycji.

8. Uczniowie zastanawiają się, czym jest stereotyp, wszystkie pomysły jeden uczeń zapisuje na tablicy. Następnie uczniowie zapisują podaną definicję do zeszytu. Uczniowie podają przykłady stereotypów, jakie funkcjonują w społeczeństwie
na temat przedstawicieli innych narodów oraz na temat Polaków w innych społeczeństwach europejskich.

Stereotyp to uproszczony i często nacechowany negatywnie obraz innych. Stereotypy rodzą się z niewiedzy i charakteryzują się dużą trwałością.

Przykłady stereotypów:
• muzułmanin to terrorysta
• Cygan to złodziej
• Anglik to nudziarz
• pijany jak Polak
• Żydzi to bogacze
• imigranci to leniuchy
• Francuzi lubią się całować, jedzą dużo żab i ślimaków. Piją znaczne ilości wina. Poza tym słyną z dobrych perfum.
• Niemiec jest tłusty, bo całe życie je golonkę po bawarsku. Pije dużo piwa. Jeździ mercedesem lub innym bardzo dobrym samochodem. Przez Polaków nazywany szwabem, czy szkopem.
• Włosi są znani z zamiłowania do makaronowych potraw i pizzy. Preferują piękne kobiety u swego boku.
• Hiszpanie zazwyczaj postrzegani są jako ludzie hałaśliwi. Bardzo często spóźniają się na umówione spotkanie. Jedyne zainteresowania, jakie im się przypisuje to nieustanna zabawa, taniec flamenco i corrida.
• Rosjanin to wyznawca prawosławia, który często nadużywa alkoholu. Zawodowo zajmuje się przemytem, rozbojem, bądź handlem na bazarku. Bywa grubiańskim
i zarozumiałym nacjonalistą, ale także otwartym i gościnnym kompanem
do kieliszka. Polacy generalnie postrzegają Rosjan jako naród, który notorycznie nadużywa alkoholu. Przypisujemy im również militarystyczne skłonności. Uważamy ich za ludzi zaborczych i dążących do panowania nad innymi. Ogromna przestępczość to kolejny zarzut, jaki stawiamy Rosjanom.

9. Uczniowie zastanawiają się, co można zrobić, aby zlikwidować stereotypy na temat Polaków oraz innych społeczeństw europejskich.

Co można zrobić, aby zlikwidować te stereotypy?
Myślę, że należałoby zacząć od siebie, oceniać jednostkę, a nie cały naród. Dobrze by było poznać inne narody poprzez własne obserwacje, nie przez stereotypy, które się słyszy. Można także zacząć podważać istniejące stereotypy podając przykłady, które podważą ich wiarygodność.

10. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Kto z was czuję się Polakiem? Dlaczego? Nauczyciel podsumowuje wypowiedzi uczniów poprzez określenie znaczenia bycia Polakiem. Nauczyciel wspólnie z uczniami omawia postawy Polaków będące przejawem patriotyzmu w czasach zagrożenia (nawiązanie do rozbiorów Polski, czasów I i II wojny światowej) oraz w warunkach pokoju.

W czasie pokoju patriotyzm polega na:
• uczciwości,
• wytrwałości,
• pracowitości,
• zdolności do działania na rzecz dobra wspólnego,
• wypełnianie podstawowych konstytucyjnych obowiązków, takich jak służba wojskowa i obrona ojczyzny, udział w wyborach, wierność Krakowa, troska
o wspólne dobro i dbałość o stan środowiska naturalnego, przestrzeganie prawa, gotowość do ponoszenia wszelkich ciężarów i świadczeń, w tym też płacenia podatków,
• znajomość i pielęgnowanie polskiej kultury, tradycji i języka
11. Uczniowie zapoznają się z tekstem źródłowym ,,Jak Paweł II o patriotyzmie”
i wyjaśniają, dlaczego zdaniem Jana Pawła II patriotyzm jest obowiązkiem religijnym. Następnie uzasadniają, w jaki sposób Jan Paweł II definiuje patriotyzm.
12. Uczniowie tworzą tabelę porządkującą i wpisują do zeszytu postawy wobec ojczyzny i narodu.

Pojęcie Definicja
Patriotyzm Umiłowanie własnej ojczyzny i narodu, gotowość do poświęceń dla nich, poczucie silnej więzi z nimi i szacunek dla rodzimej przeszłości, tradycji
i kultury.
Nacjonalizm Postawa, która stawia interesy własnego narodu ponad wszystkie inne, w tym dobro jednostki i innych zbiorowości.
Szowinizm Nieograniczone i bezkrytyczne umiłowanie własnego narodu, który jest uważany za najlepszy i wyjątkowy, połączone z wrogością wobec innych narodów.
Antysemityzm Wrogość wobec Żydów
Rasizm Przekonanie o wyższości swojej rasy
i o jej prawie do panowania nad innymi.
Ksenofobia Postawa niechęci wobec przedstawicieli innych narodów, ras czy grup społecznych, religii. Może wynikać
z poczucia wyższości nad nimi, lecz także ze strachu.
Kosmopolityzm Postawa wyrażająca się w twierdzeniu,
że ojczyzną człowieka jest cały świat.

13. Nauczyciel przeprowadza z uczniami debatę na temat współczesnej emigracji.
Zadaje uczniom pytanie: Czy jeśli miałbyś taką możliwość, to wyjechałbyś z Polski
i dlaczego? Wybrani uczniowie zapisują argumenty za wyjazdem z Polski i argumenty przeciw.
14. Podsumowanie debaty. Wyznaczeni uczniowie odczytują zebrane argumenty ,,za”
i ,,przeciw”. Nauczyciel podsumowuje dyskusję wspólnie z uczniami, ustalając ważność zebranych uzasadnień. Zadaje uczniom pytanie, czy którekolwiek
z podanych argumentów wpłynąć na zmianę ich decyzji i dlaczego.
15. Nauczyciel podsumowuje zajęcia, przypominając najważniejsze pojęcia,
które pojawiły się na lekcji, ze szczególnych zwróceniem uwagi, że patriotą można
i należy być nie tylko w sytuacjach zagrożenia, ale także w warunkach pokoju.
16. Zadanie pracy domowej.
17. Pożegnanie uczniów.

VI. Praca domowa:
1. Podaj po trzy argumenty za i przeciw emigracji.
2. Naucz się wiadomości z trzech ostatnich lekcji.

Wyświetleń: 3479