Nauczyciel z racji powierzonych mu obowiązków realizuje ważne zadanie, jakim jest nie tylko nauka i wychowanie swoich podopiecznych, ale również poznanie swoich uczniów, a także środowisk rodzinnych, z których one pochodzą. Wychowawca ma dużo większe możliwości obserwowania zachowań dzieci w innych sytuacjach niż tylko leksja od pozostałych pracowników szkoły. Co daje mu pewnego rodzaju rolę filtra, gdyż jest osobą, która jako pierwsza może zauważyć niepokojące sygnały, świadczące o problemach, czy potrzebach swoich wychowanków. Nauczyciel powinien także zadbać o nawiązanie stałej współpracy z rodzicami dzieci oraz m.in. zebrać dane dotyczące sytuacji rodzinnej uczniów, niezbędne do prowadzenia działań dydaktyczno-wychowawczych. Do niego należy również stałe monitorowanie i uaktualnianie informacji o sytuacji życiowej podopiecznych.
W swojej codziennej pracy nauczyciel ma do czynienia z uczniami, pochodzącymi z bardzo różnorodnych środowisk rodzinnych. Dlatego tak ważne jest, w pracy wychowawcy aby poznać dokładnie nie tylko szkolne, ale i domowe otoczenie dziecka. Dzięki temu jest w stanie z odpowiednim nastawieniem podejść do danego dziecka, nie krzywdząc czy raniąc go przypadkowo, może określić czy potrzebuje ono pomocy i większego wsparcia ze strony rodziny bądź rówieśników.

Przykładowy opis diagnozy dziecka:
Imię i nazwisko: Aleksandra G.
Wiek: 7 lat
Uczennica I klasy Szkoły Podstawowej

Ola urodziła się 14 maja 2006 roku w Olkuszu. Przy porodzie otrzymała 10 punktów w skali APGAR. W wieku 3 lat miała operację na przepuklinę obustronną. Przez częste infekcje górnych dróg oddechowych na początku tego roku miała zabieg wycięcia trzeciego migdałka. Rozwój fizyczny przebiega prawidłowo, jest zadbana, schludnie ubrana i uczesana. Dziewczynka mierzy 122 cm, waży 25 kg. Jest jasnowłosą blondynką z niebieskimi oczami. Zakłada kolorowe sukienki i spódniczki, lubi kolor różowy.

Aleksandra wychowuje się w pełnej rodzinie, jest drugim dzieckiem Doroty i Lesława. Ma starszego brata Jakuba, który ma 17 lat i chodzi do drugiej klasy w Technikum o profilu Logistycznym w Olkuszu. W wolnych chwilach pomaga swojemu ojcu w prowadzeniu działalności. Oboje rodzice posiadają wykształcenie wyższe. Matka aktualnie nie pracuje, zajmuje się obowiązkami domowymi i wychowaniem dzieci. Szczególnie dużo czasu poświęca swojej córce, z racji na jej wiek. Ojciec sprawuje rolę żywiciela rodziny, ma własną firmę transportową, która funkcjonuje już 15 lat. Ponieważ jest szefem firmy, bardzo często wyjeżdża i pracuje w nienormowanych godzinach. Rodzina, składająca się z 4 osób mieszka we własnym domu jednorodzinnym, który skończyli budować rok temu. Warunki mieszkaniowe są znakomite. W skład domu wchodzi 6 pokoi, kuchnia, 3 łazienki, biuro oraz piwnica. Każdy pokój jest w pełni wyposażony.




Diagnoza sytuacji rodzinnej według hierarchii potrzeb Abrahama Maslowa.
Stwierdził on, iż potrzeby ludzkie są zaspokajane stopniowo, czyli człowiek stawia przed sobą większe cele i ma większe aspiracje, jeśli zaspokoi początkowo swoje podstawowe pragnienia.

Hierarchia potrzeb według A. Maslowa
1. Potrzeby fizjologiczne (pragnienie, głód, posiłek);
2. Potrzeby bezpieczeństwa;
3. Potrzeby przynależności (przyjaźń, miłość);
4. Potrzeby uznania;
5. Potrzeby samorealizacji.

ad. 1. Dziewczynka jada systematyczne posiłki trzy razy w ciągu dnia, jej ulubionym daniem jest spaghetti i zupa pomidorowa, pomiędzy posiłkami ma stały dostęp do przekąsek (jogurty, owoce) i napojów (soki, woda). Przepada za słodyczami, które są ograniczane przez rodziców. Nie uczęszcza na obiady w szkole, ponieważ matka, która nie pracuje zawsze przygotowuje je w domu. Dziewczynka nie ma problemów z jedzeniem, lubi jeść, ale nie jest też otyła. Spożywa posiłki wtedy, kiedy chce i ile potrzebuje. Kąpie się sama, mama pomaga jej tylko myć i suszyć głowę. Chodzi spać w granicach godziny 21 a wstaje około 7 rano. Śpi średnio 9 godzin na dobę. Nie ma problemów ze wstawaniem rano do szkoły. Śpi we własnym pokój na poddaszu, który urządziła wraz z mamą. Jest w kolorach różu, na ścianach są jej rysunki, w miejscu centralnym pokoju jest duże łóżko a na półkach i szafkach widać mnóstwo zabawek i książek ze szkoły.

ad. 2. Na co dzień Aleksandrą zajmuje się matka, która poświęca jej dużo czasu, zapewnia aby dziewczynka miała spełnione wszystkie potrzeby. Zapewnia jej dojazd do domu i szkoły. Dziewczynka nie czuje się zagrożona, mieszka na spokojnym i bezpiecznym osiedlu domków jednorodzinnych. Niejednokrotnie starszy brat pilnuje i opiekuje się siostrą. Jest najmłodszym dzieckiem w rodzinie, dlatego też jest rozpieszczana. Zapytana, czy czuje się bezpiecznie w otoczeniu najbliższych osób bez zawahania odpowiedziała, że tak. Dziewczynka chodzi zawsze czysta, zadbana, ubierana jest adekwatnie do pogody panującej na zewnątrz, gdyż jest podatna na infekcje górnych dróg oddechowych.

ad. 3. Ola ma bardzo dobre kontakty z rówieśnikami, oraz duże grono przyjaciół. Jej ulubioną koleżanką jest Julia, która jest rok starsza i mieszka w sąsiedztwie. W szkole najbardziej koleguje się z trzema dziewczynkami: Natalią, Izą i Michaliną, z którą to siedzi w ławce. Łatwo nawiązuje nowe kontakty, jest bardzo bezpośrednia, otwarta i akceptowana przez grupę rówieśników. Lubi spędzać dużo czasu na dworze, spacerując z mamą i jeżdżąc na rolkach. Rodzice szczególnie darzą ją opieką i troską. Dziewczynka czuje się kochana i potrzebna w społeczeństwie najbliższych,



ad. 4. Dziewczynka jest bardzo ambitna, ma mnóstwo pomysłów na spędzanie czasu wolnego. Czuje się przynależna do otoczenia, ma poczucie bezpieczeństwa i miłości. Dziewczynka nie jest poniżana w domu ani w szkole, nie jest bita, jej rozwój psychiczny jest prawidłowy

ad. 5. Poza lekcjami w szkole, Aleksandra uczęszcza również na zajęcia języka angielskiego i taniec. Bardzo lubi te zajęcia, najbardziej uwielbia tańczyć cza-cze i taniec nowoczesny, ma również sporo koleżanek z tego grona. Matka zawozi i przywozi zawsze dziecko z zajęć pozalekcyjnych. W obrabianiu prac domowych pomaga dziewczynce głównie mama, ojciec rzadziej z racji tego, że zajmuje się własną firmą. W wolnym czasie dziecko bawi się, spędza czas z rodzicami i bratem bądź koleżankami. Uwielbia jeździć na nartach i rolkach. Często spędza czas na basenie doskonaląc swoje umiejętności pływania. Często jeździ na wieś do obydwóch babć, gdzie spędza czas na świeżym powietrzu i w miarę możliwości pomaga w gospodarstwach. Stara się być bardzo samodzielna i niezależna. W kontaktach z innymi jest sympatyczna, uśmiechnięta i otwarta. Lubi chodzić do szkoły, nie sprawia trudności w nauce. Jej ulubionym przedmiotem w szkole jest język polski i muzyka.

Podsumowanie
Poznawanie sytuacji szkolnej i rodzinnej dziecka nie może obyć się bez zaangażowania w ten proces jego rodziny, należy ciągle motywować ich do współ pracy. Wychowawca dzięki nabytym umiejętnościom powinien znać zachowania mogące świadczyć o tym, że uczeń doświadcza rozłąki z rodzicem i dążyć do pewniejszego rozpoznania jego sytuacji. W poznawaniu sytuacji ucznia wychowawca musi kierować się określonymi zasadami oraz unikać pochopnego oceniania i moralizowania, powinien także dysponować wiedzą teoretyczną, dotyczącą problematyki funkcjonowania dzieci w sytuacji rozłąki oraz wiedzą praktyczną o metodach niwelowania możliwych braków, wynikłych z nieobecności rodzica, bądź rodziców. Wszystkie te czynniki wpływają na skuteczną diagnozę w pracy nauczyciela, co przekłada się na prawidłowy rozwój i wychowanie dziecka.


Bibiografia:
 M. Żebrowska, Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1986r.
 E. Kozdrowicz, B. Walczak, Szkoła wobec mobilności zawodowej rodziców
i opiekunów, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej, Warszawa 2008r.

Wyświetleń: 4143