Jak zwiększyć skuteczność przyswajania wiedzy przez uczniów?
Dzieci przyswajają informacje na wiele różnych sposobów. To oznacza, że jest wiele strategii uczenia się – stylów uczenia się. Od dzieciństwa uczymy się używania jednego lub więcej stylów. Wynika stąd, że u poszczególnych dzieci dominują różne kanały odbioru informacji i jej obróbki. Część dzieci określa się jako wzrokowców, inne jako słuchowców, a jeszcze inne jako uczuciowców.
Wzrokowcy lubią się uczyć poprzez patrzenie lub obserwację pokazu. Preferują opisy, pamiętają twarze, robią notatki, formułują myśli w postaci obrazów. Lubią wykresy, tabele. Są zazwyczaj ekspresyjni: łatwo ulegają emocjom, często mierzą kogoś wzrokiem. Są z reguły małomówni.
Słuchowcy – lubią dialog i rozmowy nie zauważają ilustracji, pamiętają imiona. Zdobywają wiedzę głównie poprzez głośne powtarzanie materiału. Nie zwracają uwagi na szczegóły, dekoncentruje ich hałas. Wolą muzykę niż sztuki wizualne.
Czuciowy – uczą się poprzez wykonywanie i bezpośrednie zaangażowanie. Lubią czuć emocje, ruch, zapach. Akcja jest dla nich ważniejsza niż czytanie, oglądanie. Miewają kłopoty z ortografią, ich wyobraźnia pracuje w ruchu. Muszą czymś poruszać i manipulować. Lubią bliski kontakt z drugim człowiekiem.
Preferowany system sensoryczny powoduje, że określone dziecko nie przyjmuje czegoś, co nie jest przedstawione w jego systemie percepcyjnym.
Wiadomym jest, że każda klasa (grupa) składa się z reprezentantów wszystkich modalności. Pominięcie przez nauczyciela powyższych faktów powoduje poważne zaburzenia w przyswajaniu wiedzy przez uczniów. Potwierdzeniem tej tezy są chociażby wyniki badań przeprowadzonych wśród nauczycieli.
Grupie nauczycieli zebranej na posiedzeniu rady pedagogicznej odczytano i zapisano dwadzieścia zwrotów; kilka z nich o konkretnym znaczeniu, pozostałe to wyrazy abstrakcyjne. Zadaniem każdego uczestnika próby było zapisanie bezpośrednio po odczycie lub zapisie zapamiętanych zwrotów.
Wyniki były następujące.
Prawie wszyscy uczestnicy testu zapamiętali wyrazy o znaczeniu konkretnym (ok. 90%), a także wyrazy odczytane na początku i na końcu (ok. 60 – 70%). Pozostałe wyrazy zapamiętano na poziomie 5 – 15%.
Wnioski nasuwające się z przeprowadzonego testu.
1. Zapamiętujemy treści, którym nadano konkretne znaczenie i przyjmujemy je różnymi kanałami przyswajania.
2. Lepiej zapamiętujemy materiał znajdujący się na początku i na końcu wykładu.
3. Przekazywanie treści tradycyjnymi sposobami (wykład) powoduje niską skuteczność zapamiętywania.
Badania dowodzą, że uporządkowana informacja jest łatwiej przyswajalna i dłużej pozostaje w pamięci. Prosta i jasna struktura lekcji uszereguje to, co powinien z niej zapamiętać uczeń. Każde zajęcia powinny składać się z trzech części: wstępu, rozwinięcia i zakończenia. Ten porządek wywodzi się ze znanej prawdy, że dzieci tracą koncentrację i uwagę w środkowej części lekcji. Nauczyciel najpierw powinien powiedzieć uczniom o czym ma zamiar mówić, później to, co ma do przekazania, a na końcu przypomnieć o czym mówił.
Wstęp ma za zadanie:
 Przyciągnąć zainteresowanie
 Wyjaśnić strukturę lekcji
 Umożliwić uczniowi wyobrażenia o jego roli w lekcji
 Ukazać korzyści z uczestnictwa w zajęciach.
Podstawowym zadaniem rozwinięcia jest efektywnie wprowadzić najistotniejsze treści merytoryczne. Informacja zawarta w rozwinięciu jest często nowa, dlatego logiczne przejścia (połączenia) i krótkie podsumowanie skutecznie pomagają przyjąć informację i ją zapamiętać.
W zakończeniu lekcji należy uwzględnić:
 Podsumowanie najważniejszych treści
 Zbudowanie uczucia szacunku dla nauczyciela
 Zachęcenie dzieci do dalszej współpracy.
W tak prowadzonych zajęciach muszą występować zwroty typu:
• „Zgodnie z zapowiedzią na początku zajmiemy się….”
• „Przekonaliście się, że rozwiązanie to polega przede wszystkim na…”
• „To tyle na temat….”
• „Dalej zajmiemy się…”
• „W ten sposób zbliżamy się do …”
Skuteczność tak przeprowadzonej lekcji będzie wysoka, jeżeli prowadzący kierował się następującą prawdą:
 Przekazanie nie znaczy odebranie
 Odebranie nie znaczy zrozumienie
 Zrozumienie nie znaczy zaakceptowanie.
Niezależnie od powyższych zasad, mocnym argumentem na rzecz wzrostu skuteczności zajęć jest postawa nauczyciela.
Zachowania podkreślające wiarygodność nauczyciela to:
- właściwa postawa ciała
- gestykulacja – ruchy zgodne z wypowiadanymi treściami
- ruch – zmusza dzieci do aktywności
- zmiana miejsca – poczucie większego kontaktu z nauczycielem
- wzrok skierowany do słuchaczy
- głos – pewny, wyraźny, stosowanie pauz, zmiana rytmu i natężenia głosu
- zdania – krótkie, klarowne, przemyślane
- kontrola czasu na poszczególne fragmenty
- język – dostosowany do wieku odbiorców
- osobiste zaangażowanie
- kompetencja.
Na efektywność prowadzonych zajęć równie korzystnie wpływają pomoce audiowizualne stosowane w czasie ich trwania:
• Koncentrują uwagę ucznia na wybranych treściach
• Zapewniają większe skupienie na lekcji
• Wzmagają czytelność przekazu
• Oddziaływają na zmysł wzroku
Pomoc powinna wyłącznie ilustrować to, o czym mówi nauczyciel.
Aby zwiększyć skuteczność zajęć nauczyciel powinien być także dobrym psychologiem, znać prawdy rządzące grupą, a w szczególności role grupowe. Ponadto powinien stosować się do następujących potrzeb dziecka:
- dzieci chcą, by ich pomysły uważano za ważne i wartościowe
- dzieci chcą być oceniane jako równi i ważni członkowie grupy
- dzieci potrzebują akceptacji, zaufania i bezpieczeństwa w grupie
- dzieci potrzebują pewności, że mogą prosić o radę i wsparcie
- dzieci potrzebują atmosfery, w której będą traktowane serio, a jednocześnie pozwalającej na śmiech, pomyłki, swobodę
- dzieci chcą mieć okazję do oceniania własnych postępów
- dzieci mają naturalną skłonność do dekoncentrowania się i osłabiania poziomu uwagi.
Przedstawione propozycje w zasadniczy sposób zwiększają skuteczność przekazywania wiedzy. Stosowanie ich w pracy nauczyciela, winno być procesem ciągłym.

Wyświetleń: 931