Organizacja czasu wolnego i rozwijanie zainteresowań uczniów jako zadanie wychowawcze biblioteki szkolnej

Wobec niskiego poziomu czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży biblioteki szkolne muszą znajdować coraz ciekawsze sposoby dotarcia do potencjalnego czytelnika. Coraz więcej dzieci odwiedzających te placówki oczekuje nie tylko pomocy przy wyborze interesującej lektury, ale także zorganizowania wolnego czasu, którego z różnych względów nie chcą lub nie mogą spędzić w domu czy w szkolnej świetlicy. Każda forma aktywności, jaką zaproponuje się czytelnikowi, musi zapewnić mu poczucie bezpieczeństwa i akceptacji.
W czasie wolnym ucznia należy organizować pracę umysłową w zakresie indywidualnych zainteresowań dziecka. Są one istotne dla pogłębienia osobowości człowieka oraz efektywności jego działania. Hobby to wdzięczna dziedzina ludzkich namiętności, a zainteresowania towarzyszące pasjom mają swój wdzięk i głębszy sens. Na kształt zainteresowań mają wpływ takie cechy, jak: skłonność do zaciekawienia, wolność wyboru oraz poczucie bezpieczeństwa. Ukształtowane zaciekawienie powoduje otwarcie się na świat zewnętrzny, wolność wyboru porządkuje otaczający świat, natomiast poczucie bezpieczeństwa umożliwia podjęcie działania. Rozwój zainteresowań ma ogromne znaczenie w kształtowaniu osobowości, w wychowaniu, a także w nauczaniu. Stanowi też rodzaj siły napędowej, która znajduje ujście w pracy albo w rozrywkach, zmieniając swój charakter na hobby.
Uczyć racjonalnego wykorzystywania czasu wolnego, to zmierzać do tego, by sprawy interesujące, pochłaniające dziecko, stały się jednocześnie potrzebne, pożyteczne dla intelektu i uczuć, dla wszechstronnego rozwoju osobowości. Czas dziecka powinien być wypełniony zajęciami, które rozwijają jego umysł, wzbogacają wiedzę i umiejętności.
Najważniejszym źródłem rozwoju zainteresowań powinna być książka. Trzeba uczyć dzieci, jak mają poznawać świat książek, trzeba prowadzić aktywną popularyzację czytelnictwa. Najbardziej wrażliwe, wyposażone w niepowtarzalny charakter, swawolne, nieujarzmione indywidualności, przy umiejętnym oddziaływaniu stają się „molami książkowymi”. Poprzez czytelnictwo stwarza się warunki do rozwoju umysłowego dzieci. Albowiem nikt nie rodzi się z potrzebą czytania, potrzebę tę się nabywa, ale nie można jej nabywać bez pierwszej, drugiej i którejś z kolei przeczytanej książki, która tę potrzebę najpierw rozbudzi, a potem rozwinie. I odwrotnie: od czytania można się odzwyczaić. Czytelnicy nieuleczalni, czytelnicy nałogowcy zdarzają się rzadziej niż tacy, którzy nigdy w nałóg nie popadną.
Rozwój audiowizualnych środków masowej komunikacji nie umniejsza znaczenia oddziaływania książki. Przeciwnie – występuje pewne podobieństwo przeżyć między doznaniami telewizyjnymi czy filmowymi a literackimi. Funkcja książki uległa zmianie w sytuacji, w której stała się ona nie jedynym, a jednym z wielu środków umożliwiających człowiekowi kontakt z kulturą. Rola książki przekształca się w zależności od przeobrażeń, jakim podlega współczesne życie.
W bibliotekach szkolnych stosuje się od dawna indywidualizację pracy z czytelnikami, co pozwala na zorientowanie się w ich zdolnościach i zapotrzebowaniach czytelniczych. Od bibliotekarza głównie zależy, jakich umiejętności nabędzie młody człowiek. Chodzi tu zwłaszcza o potrzebę komunikowania się z innymi ludźmi, poznawanie rzeczywistości, w tym świata kultury. Wytyczane wartości, uznawane lub odrzucane przez czytelnika mają niewątpliwy wpływ na postawę i światopogląd, poprzez który zaprezentuje się w świecie. Dlatego też tak wiele uwagi przywiązuje się do kształtowania nawyków czytelniczych, aby wykształcić i wychować odpowiedzialnych ludzi. Miejsce Polski w nowej Europie zależeć będzie bowiem od wykształcenia, kwalifikacji społeczeństwa i jego mądrości.
Nowoczesna biblioteka nie może biernie oczekiwać na czytelników. Już wśród najmłodszych czytelników dostrzega się dzieci zainteresowane książką i takie, które trzeba zachęcać do czytania. Pewne grupy starszych uczniów nie znają lub nie doceniają wpływu książki na wyniki nauki. Dlatego działalność propagandowa jest istotną częścią składową pracy każdej biblioteki szkolnej. Celem propagandy jest pozyskanie na czytelników możliwie wszystkich uczniów, zachęcanie ich do korzystania ze źródeł informacji, czytania wartościowych pozycji, pogłębianie ich kultury czytania.
Odpowiednie propagowanie książek, czasopism i innych materiałów bibliotecznych wynika z zadań dydaktyczno-wychowawczych biblioteki wśród dzieci i młodzieży. Rozległe funkcje biblioteki szkolnej nie mogą być właściwie wypełniane bez szeroko prowadzonej akcji uświadamiającej uczniów, jak wielką pomocą mogą być dla nich książki, oraz bez upowszechniania właściwych form i metod obcowania z książką i czasopismem. Skuteczność propagandy zależy od jej atrakcyjności (częstych zmian jej form), od celów, jakim ma służyć, i od dostosowania jej do poziomu odbiorców.
Pomysłów na imprezy popularyzujące czytelnictwo może być wiele. Chodzi o poszukanie w sobie i uruchomienie odwagi, wyobraźni i uniknięcie sztywnej konwencji. Korzyści, czyli satysfakcję z tego odniesie i uczeń-czytelnik, i bibliotekarz.
Do najczęściej stosowanych form pracy w bibliotekach szkolnych należą:
- wystawy (nowości wydawniczych, okolicznościowe, zagadnieniowe, problemowe),
- konkursy (czytelnicze, literackie),
- biesiady literackie: wieczory poetyckie, spotkania z baśniami, montaże słowno-muzyczne (apele),
- spotkania autorskie,
- kiermasze książek, aukcje, loterie fantowe,
- audiowizualne formy propagandy: audycje telewizyjne i radiowe, filmy video, płyty CD, programy multimedialne.
Takie doświadczenia i oddziaływania na terenie szkoły z całą pewnością są pożądane, gdyż prowadzą do łamania barier psychologicznych przed sięganiem po książkę, przyciągają czytelnika do biblioteki i zwiększają zainteresowanie dzieci książką, a zarazem pobudzają procesy myślowe. Jeśli możliwości wychowawcze zawarte w czytelnictwie mają być w pełni wykorzystane, istnieje potrzeba takiego pokierowania procesem wychowania młodzieży, aby nauczyć ją konfrontowania przeżyć uzyskiwanych różnymi środkami przekazu. Czytelnik, nawet najmłodszy, nie jest przedmiotem oddziaływania wychowawczego książki. Czytelnik jest podmiotem, który o charakterze swojego przeżycia czytelniczego decyduje i nadaje mu osobisty wymiar.
Wszelkie zajęcia prowadzone w bibliotece szkolnej w celu zorganizowania czasu wolnego dziecka i rozwijania jego zainteresowań pozwalają uczestnikom na różnorodne formy aktywności. Bibliotekarz odwołuje się w czasie trwania zajęć zarówno do informacji dziecka, jego wiedzy o świecie, jak i do emocji i przeżyć. Głównym celem jest przecież sprawienie, by dziecko chętnie przebywało w bibliotece, by wszechstronnie się rozwijało, poszerzało swoją wiedzę i rozwijało kulturę czytelniczą.


Bibliografia
1. Kula I., Działalność wychowawcza bibliotekarza. Poradnik Bibliotekarza 1999, nr 5.
2. Szyszko T., Formy pracy pedagogicznej w bibliotece szkolnej. Biblioteka w Szkole 2001, nr 5.
3. Wojciechowski J., Odrębności biblioteki szkolnej. Biblioteka w Szkole 2001, nr 2.
Wurszt H., Zainteresowania hobbistyczne młodzieży. Edukacja i Dialog 2001, nr 1.

Opracowanie: Iwona Słomka

Wyświetleń: 2426