SCENARIUSZ ZAJĘĆ

„ KOMUNIKACJA – ROZWIĄZYWANIE KONFLIKTÓW ”


Cele:
- Uświadomienie sobie przez uczniów zasad prawidłowej, skutecznej komunikacji.
- Zapoznanie uczniów z efektywnymi sposobami rozwiązywania konfliktów
interpersonalnych.
- Próba wdrożenia uczniów do stosowania zasad aktywnego słuchania.
- Próba kształtowania u uczniów mechanizmów asertywnego, akceptowanego społecznie i efektywnego radzenia sobie w sytuacjach konfliktowych.

Czas trwania: 3 godziny lekcyjne

Adresaci: uczniowie szkół podstawowych, klas V-VI

Metody i formy pracy: miniwykład, „rundka”, praca w grupach, „burza mózgów”, dyskusja, drama, karteczki z wypisanymi na nich nazwami emocji, kartki z opisami sytuacji konfliktowych, kartki z opisami stylów negocjacji.

Środki: kreda, tablica, kartki czystego papieru A-4, długopisy

Przebieg zajęć:

Uczestnicy siadają w kole!

1. Przedstawienie przez prowadzącego celu spotkania, wprowadzenie do tematu i zawarcie kontraktu: (kiedy ktoś mówi reszta słucha, nie komentuje; staramy się unikać krytyki; nigdy nie mówimy źle o innych uczestnikach, itp.)
Wprowadzenie:
Sprawne porozumiewanie się jest podstawą umiejętności społecznych. Prawidłowo komunikując się osiągamy wzajemne zrozumienie, uczymy się wyrażać emocje, wywierać wzajemny wpływ, rozwiązywać problemy. Sprawne komunikowanie się jest przydatne w zaspokajaniu potrzeb, bo jasno wyrażone pragnienia mają większą szansę spotkać się z odpowiedzią. Umiejętność negocjacji jest podstawą wielu sukcesów życiowych – brak wymiany informacji skazuje na samotność i wyobcowanie. Komunikacja to złożony proces. Wymaga świadomej kontroli tego, co i jak przekazujemy oraz sprawdzania, jak nasz komunikat rozumie odbiorca. Skuteczna komunikacja ma zatem miejsce wtedy, gdy nasz rozmówca odbiera treść komunikatu tak, że jest ona zgodna z naszą intencją. Wypowiadaniu słów towarzyszą zwykle różne gesty i zachowania, dzięki którym lepiej rozumiemy komunikat. Bywa też tak, że słowa, które mówimy nie współbrzmią z tym, co wyraża nasza twarz, np. mówię, że mi wesoło, a moja twarz „mówi” jest mi smutno.

2. Rundka – wszyscy przedstawiają się.

3. Komunikacja interpersonalna – co to takiego? - miniwykład (sposób porozumiewania się min. dwojga ludzi, przepływ informacji pomiędzy nadawcą a odbiorcą, w akcie komunikacji nadawca przekazuje określoną treść za pośrednictwem jakiegoś kanału do odbiorcy, na którego treść ta powinna w określony sposób oddziaływać – wpływać na zmianę jego działania, postaw, poglądów.)

4. Kanały przekazu informacji – werbalny i niewerbalny (język ciała) – dyskusja.

5. Ćw. „Pokaż, co wyraża twoja buźka” (uczestnicy wyrażają emocje przydzielone im na karteczkach, reszta zgaduje; emocje: złość, agresja, strach, beztroska, bezradność, złośliwość, radość, przebiegłość, wrogość, smutek, żal, zdziwienie) i/lub Ćw. „Powiedz bez używania słów”: „w porządku, nie ma sprawy”; „wszystko idzie dobrze, do przodu”; „zupełnie nie wiem, o co chodzi”; „spadaj; coś ty facet trujesz smętnie”; „witaj kopę lat”; „a bo to ja wiem?”

Podsumowuje prowadzący: Komunikujemy się i to całkiem wyraziście bez słów. Czy przyglądałeś się kiedykolwiek ludziom z pewnego dystansu starając się zgadnąć, co też oni wobec siebie czują, jakie przekazują sobie sygnały? Spróbuj popatrzeć na postawę ciała gesty, mimikę, kontakt wzrokowy, dotyk, odległość między rozmówcami, ton głosu, a zobaczysz jak wiele zrozumiesz bez słyszenia.

6. Ćw. „Zakłócenia w efektywnej komunikacji” (przerywanie, ignorowanie, nieuważne słuchanie, itp.) – „nadawca, zagłuszasz, odbiorca,”(uczestnicy dzielą się na trzy grupy i stają w rzędach. Pierwszy rząd będzie nadawcą, wymyśla więc hasło, które będzie przekazywać odbiorcom, drugi rząd zagłuszacz, zastanawia się w jaki sposób będzie zagłuszać nadawane hasła – hałasowanie, wymachiwanie rękami, tupanie. Zadaniem trzeciego rzędu, czyli odbiorcy będzie odgadnięcie hasła przekazywanego przez nadawcę. Na znak prowadzącego zaczyna się nadawanie i zagłuszanie i trwa tak długo, dopóki odbiorcy nie odgadną hasła. Może nastąpić zamiana ról). i/lub Ćw. Osoby w parach, jedna opowiada o jakimś zdarzeniu, druga ignoruje, nie słucha aktywnie; potem to samo jednak odbiorca aktywnie, słucha parafrazuje, utrzymuje kontakt wzrokowy daje informacje zwrotne.
Prowadzący prosi o podzielenie się wrażeniami z ćwiczeń (jak czuli się uczestnicy).

Podsumowuje część o dotyczącą komunikacji.

7. Ćw. „W jakich sytuacjach, np. w domu, wśród przyjaciół, w szkole czujesz się tak :), w jakich sytuacjach, np. w domu, wśród przyjaciół, w szkole czujesz się tak :(. Uczestnicy wypisują na kartkach.

8. Konflikt – burza mózgów. Prowadzący wypisuje skojarzenia na tablicy (konflikt przedstawia jako sprzeczność interesów i potrzeb dwóch lub większej ilości osób).

Miniwykład:
Myślę, że konflikty sprawiają dużą przykrość nam wszystkim. Często znajdujemy się w sytuacjach, kiedy zaistnienie konfliktu z inną osobą jest dla nas przykre, chcielibyśmy znaleźć rozwiązanie satysfakcjonujące obie strony. Z konfliktami bywa tak, że oddalają one od siebie ludzi, pozostawiają żale, urazy. Jeśli jednak potrafi się dobrze rozgrywać sytuacje konfliktowe, to można przekonać się, że w konfliktach kryje się pewna szansa. Z konfliktu obie strony mogą wyjść zwycięsko, głębiej się wzajemnie zrozumieć, poczuć się bliżej siebie niż przed wybuchem konfliktu. Jeżeli popadamy z kimś w konflikt to ważną sprawą jest porozmawiać o tym, żeby każda osoba mogła wypowiedzieć o co jej chodzi i żeby była uważnie wysłuchana. Umiejętność słuchania to sztuka, której warto się uczyć. Teraz, w trakcie dalszej części zajęć postaram się wam przybliżyć sposoby rozwiązywania konfliktów, które się nam przytrafiają. Sztuką jest bowiem takie rozwiązanie, które zmierza do zgody, a jednocześnie pozwala obu stronom konfliktu czuć się usatysfakcjonowanym.

9. Rundka – najczęściej pojawiające się konflikty (w domu, z rodzicami, z rodzeństwem, w szkole, z rówieśnikami, z nauczycielami).

10. Ćw. „ Lek na konflikt – umiejętne negocjowanie” (tu można omówić plansze ze stylami negocjowania lub później). Każda z czterech grup otrzymuje opis sytuacji konfliktowej wraz z instrukcją:
„Macie opis sytuacji konfliktowej między dwoma kolegami lub koleżankami. Zadaniem każdej z grup jest wymyślenie odpowiedzi na dwa pytania: 1. Jakie zachowania osób będących w konflikcie spowodują nasilenie konfliktu? 2. Jakie zachowania tych osób mogą pomyślnie rozwiązać konflikt, a może nawet pogłębić przyjaźń?”
Lub sytuacje konfliktowe podane ustnie przez prowadzącego:
- bliski kolega stale wykorzystuje cię – odpisuje zadania domowe, stale korzysta z twoich rzeczy,
- chłopak i dziewczyna chcą spędzać ze sobą więcej czasu, ale każde z nich chce robić coś innego (ona chce chodzić do kina, on na mecze)
- twoja koleżanka stale forsuje swoje pomysły
- nie odpowiada ci podział obowiązków domowych między rodzeństwem
- ktoś na kim ci zależy, często nie dotrzymuje słowa
- uważasz, że rodzice nadmiernie ograniczają ci twoją swobodę i samodzielność

(uczestnicy mogą odegrać scenki z próbami rozwiązania konfliktów);

prowadzący wypisuje sposoby rozwiązań na tablicy dzieląc je na te nastawione na konflikt i te nastawione na współpracę i omawia jak każda z grup rozwiązała konflikt, jak ewentualnie powinna to zrobić inaczej; - czy walczyli o swój interes czy rezygnowali? – czy próbowali szukać kompromisowych rozwiązań, jak wiele rozwiązań zaproponowali? – jakie widzą wady i zalety różnych postaw w sytuacjach konfliktowych? – czy zaprezentowane w tym ćwiczeniu strategie są podobne do tych jakie stosują w życiu?

11. Ćw. „Zamknięty krąg” – uczestnicy tworzą krąg, do którego wnętrza próbuje się dostać kilku pozostawionych poza kręgiem; każdy w inny sposób – omówienie wrażeń i odczuć.

12. Prowadzący przedstawia sposoby rozwiązywania konfliktów : UNIKANIE, RYWALIZACJA, KONFLIKT – jako niekonstruktywne sposoby radzenia sobie z konfliktem, WSPÓŁPRACA-jako konstruktywny sposób.

13. Umiejętności konstruktywnego rozwiązywania konfliktów - Etapy rozwiązywania konfliktu – prowadzący wypisuje na tablicy i omawia:

I. Wyrażamy gotowość rozwiązania konfliktu:
a) uzgadniamy dogodny termin,
b) ustalamy reguły pracy nad problemem
II. Określamy istotę problemu
a) nazywamy problem
b) mówimy jakie uczucia wywołują w nas zachowania partnera
c) określamy nasze potrzeby i oczekiwania
III. Poszukujemy możliwych rozwiązań
a) zgłaszamy różne pomysły rozwiązań
b) oceniamy je z punktu widzenia interesów obu stron
IV. Wybieramy rozwiązanie satysfakcjonujące obie strony
V. Oceniamy wyniki, podkreślając strony pozytywne

Lub 1. Uświadom sobie własne potrzeby i wyrażaj uczucia zamiast „oddawać”
2. Dostrzegaj potrzeby innych.
3. Rozwiązuj konflikt poprzez kompromis!!!

KONFLIKTÓW NIE DA SIĘ UNIKNĄĆ, ALE TRZEBA JE UMIEJĘTNIE ROZWIĄZYWAĆ!!! – hasło do wypisania na tablicy.

14. Ćw. umiejętności negocjacji nastawionych na współpracę (przypomnienie planszy!!!) Podział uczestników na dwie grupy i próba negocjacji na określony temat, np. zorganizowanie rajdu, przełożenie klasówki, późniejszy powrót ze spotkania z przyjaciółmi)

15. Asertywność – co to takiego? Burza mózgów. Prowadzący wypisuje skojarzenia na tablicy i podaje definicję:
Asertywność – oznacza bezpośrednie, uczciwe i stanowcze wyrażanie wobec innej osoby swoich uczuć, postaw, opinii w sposób respektujący uczucia, postawy, opinie i prawa tej drugiej osoby. Przedstawienie schematycznego zestawienia „agresja-asertywność-uległość”

W jaki sposób podkreślamy nasze asertywne zachowanie?
- stanowczy, pewny ton głosu,
- kontakt wzrokowy (patrzenie w oczy osobie, a którą rozmawiam)
- mowa ciała (sylwetka, gestykulacja) i mimika (wyraz twarzy)

Jak powiedzieć „NIE”
- stanowcze „nie”
- podać krótkie i prawdziwe uzasadnienie (nie usprawiedliwiaj się)
- daj do zrozumienia, że uznajesz sprawę za zamkniętą (nie przekonasz mnie, ja mam inne zdanie, dla mnie to nie ma znaczenia, itp.)

16. Ćw. uczniowie pracują w grupach próbując wypisać jak najwięcej przykładów sytuacji, w których niezbędne jest zachowanie asertywne. (np. nakłanianie do korzystania z różnego rodzaju używek, nakłanianie do zachowań agresywnych, niezgodnych z prawem, np. kradzież, nakłanianie do ucieczki z zajęć lekcyjnych, nakłanianie do przyjmowania postawy, z którą się w danej chwili nie identyfikujesz).

17. Zabawa „Niech zamienią się miejscami” – rozładowanie emocji
- ci którzy lubią zajęcia warsztatowe,
- ci, którzy chcieliby żeby jutro zaczynały się wakacje,
- ci, którzy lubią słodycze,
- ci, którzy lubią innych ludzi
- …..

18. Ankieta ewaluacyjna




Opracowała Sylwia Patynko
PPP Bystrzyca Kł.

Na podstawie:
„Polubić szkołę” M.Chomczyńska – Miliszkiewicz, D.Pankowska, WSIP 1995r.
„Grupa bawi się i pracuje. Zbiór grupowych gier i ćwiczeń psychologicznych. Część II”, J.Rojewska, Unus 2000r.
„Warsztat pracy pedagoga. Zbiór scenariuszy – zeszyt IV” G.Gajewska, A.Szczęsna, A.Doliński, Zezyty metodyczne dla pedagogów.
„Podaj dłoń” D.W.Johnson, PTP 1992r.
„Lekcje o radościach i przykrościach. Materiały dla nauczycieli”, Fundacja Wychowawców i Młodzieży PROM, 1995r.
„Zdrowiej i świadomiej żyć. Materiały dla nauczycieli”, Fundacja Wychowawców i Młodzieży PROM, 1996r.
materiały z internetu z portalu www.psychologia.edu.pl

Wyświetleń: 13759