Katalog

Iwona Wajdzik - Bielarz, 2013-04-29
Sucha Beskidzka

Wychowanie fizyczne, Artykuły

„Kształtowanie w edukacji fizycznej postawy porosomatycznej”.

- n +

„Kształtowanie w edukacji fizycznej postawy porosomatycznej”.

Ważnym elementem w kulturze człowieka jest kultura fizyczna. To dzięki edukacji istnieje możliwość przekazywania z pokolenia na pokolenie wzorów zachowań i wartości odnoszących się do człowieka i jego otoczenia. Edukacja stwarza również doskonałe podstawy do rozszerzania dorobku kultury. Z kolei kultura wyznacza nam kierunek nauczania w całym procesie edukacji.
Jeśli do pojęć kultura i edukacja dołączy się jedno słowo: fizyczna to oba te pojęcia zawęża się do tego co dotyczy ciała człowieka. Wówczas edukacja fizyczna odnosić się będzie do przekazu tych wzorów wartości i zachowań obejmujących zagadnienie ciała ludzkiego. Kultura fizyczna z kolei będzie zbiorem ogółu wartości dotyczących ciała i ogółem zachowań względem ciała.
Edukacja fizyczna sprzyja nie tylko pomnażaniu dorobku kultury fizycznej, ale również stymuluje rozwój fizyczny człowieka w taki sposób, aby mógł funkcjonować w społeczeństwie i pełnić w nim określoną rolę. Edukacja fizyczna jest złożonym procesem począwszy od pojedynczych ćwiczeń ciała po wychowanie w trosce o ciało.
Rozwój myśli teoretycznej i praktycznej traktującej o wychowaniu fizycznym przyczynił się do wyróżnienia następujących stanowisk:
- wychowanie fizyczne według orientacji biotechnicznej zakłada w obu koncepcjach, iż wychowanie fizyczne odnosi się do doraźnego kształtowania ciała i ewentualnie do wychowania poprzez ćwiczenie ciała.
- wychowanie fizyczne według orientacji humanistycznej zapoczątkowała w Polsce myśl Macieja Demela. Od tego momentu celem wychowania fizycznego stało się kształtowanie osobowości człowieka zdolnej i gotowej do samodzielnej dbałości o ciało, własne zdrowie i sprawność po ustaniu stosunku wychowawczego poprzez uczestnictwo w kulturze fizycznej . „W taki oto sposób cele wychowania fizycznego, adresowane dawnej wprost do ciała, skierowane zostały na całą osobowość” . Pogląd humanistyczny nad istotą wychowania fizycznego, nie neguje wcześniejszych koncepcji w zakresie doraźnego usprawniania ciała oraz kształtowania postaw prospołecznych w czasie tego procesu, a jedynie dopełnia cel tej edukacji o kształtowanie postaw prospołecznych, jako niezbędnego warunku uczestnictwa w kulturze fizycznej .
„Aby wychowanie fizyczne stało się rzeczywistym wychowaniem, nie trzeba (nie wolno) rezygnować z celów swoistych (…). Trzeba jednak przepuścić te cele przez filtr osobowości wychowanka, nastawić jego umysł, emocje i wolę na pracę nad własnym ciałem, zdrowiem, sprawnością i urodą” .
Jeśli dla fizycznego kształcenia podstawowym pojęciem jest sprawność to dla fizycznego wychowania tym pojęciem będzie postawa, która oznacza względnie trwałą dyspozycję do zachowań względem czegoś, co jest znane i wywołuje pozytywne lub negatywne uczucia. Postawa stanowi strukturalną właściwość osobowości, w skład której wchodzą elementy:
- poznawczy, czyli wiedza o przedmiocie postawy
- emocjonalny, czyli uczucia wobec postawy
- działaniowy, czyli skłonność do zachowań wobec przedmiotu postawy .
Celem ogólnego wychowania jest kształtowanie postaw prospołecznych, czyli życzliwego stosunku wobec innych ludzi. W przypadku fizycznego wychowania celem staje się kształtowanie życzliwego stosunku do własnego ciała. Wywieranie wpływu na wychowanka – na jego postawę może dotyczyć kształtowania postawy od nowa, może obejmować zmiany natężenia w stosunku do stanu wcześniejszego, albo też wywoływać zmianę kierunku z negatywnego na pozytywny (lub odwrotnie). Skuteczność wychowania jest znacznie mniejsza niż nauczania. Zdecydowanie łatwiej jest kogoś czegoś nauczyć aniżeli wpłynąć na jego zachowanie. Efekt kształcenia widoczny jest bezpośrednio po zakończeniu edukacji i łatwo można określić podjęte działania oraz ich podmiot. Trudniej jest w przypadku wychowania, bowiem właściwość osobowości warunkująca wybory zachowań jest zawsze wypadkową wielu oddziaływań zarówno szkolnych jak i pozaszkolnych .
Omawiając postawę musimy uwzględnić jakościowy jej wymiar w postaci trwałości. Na co szczególną uwagę zwrócił Florian Znaniecki: „W większości działań należących do zakresu wychowania fizycznego chodzi (…) nie tylko o to, aby wychowanek spełniał pewne czynności w czasie trwania stosunku wychowawczego, ale aby nabierał chęci i umiejętności do wykonywania ich później, po dojrzeniu i uniezależnieniu się od wychowawcy” . Wpływając na postawę wychowanka należy zwrócić uwagę na możliwe reakcje wychowanka i ich następstwa. Głębokość tych reakcji może być różna i zawsze pozostaje w ścisłym związku z trwałością danej postawy. Uleganie jako przykład takiego następstwa, wymaga nieustannego nadzoru nad wychowankiem, ponieważ następuje bardzo mała trwałość postawy. W przypadku identyfikacji mamy do czynienia z większą trwałością postawy, ale duże znaczenie ma tutaj osoba wychowawcy, jej zmiana prowadzi do osłabienia efektów wychowawczych. Względnie trwałą dyspozycję do zachowań zgodnie z własnymi przekonaniami stanowi internalizacja. W niej nie jest już istotna osoba wychowawcy, nie jest również potrzebna kontrola zewnętrzna i nie wymaga też specjalnych wzmocnień. Internalizacja jest finalnym celem procesu wychowania fizycznego.
W kształtowaniu postawy prosomatycznej znaczenie ma osoba i jej predyspozycje jako nadawcy wpływu wychowawczego oraz indywidualne cechy wychowanka. Duże znaczenie ma wybór stosowanych metod wychowawczych przez nauczyciela oraz indywidualne jego podejście do każdego wychowanka. Proces wychowawczy powinien zmierzać do przygotowania wychowanka do wzięcia odpowiedzialności za własne wybory podejmowane w trosce o własne ciało.
Ważny dla każdego człowieka jest wybór nauczyciela wychowania fizycznego. Nauczyciel ten powinien charakteryzować się wiedzą i umiejętnościami potrzebnymi w kształtowaniu zarówno ciała, jak i osobowości. Musi posiąść również wiadomości i umiejętności potrzebne w głoszeniu promocji zdrowia. Taki nauczyciel – wychowawca powinien w obecnej rzeczywistości sprostać trudniejszym zadaniom i przyjąć na siebie rolę przewodnika po świecie wartości somatycznych. Proponuje się również, aby szczególną uwagę zwracał na te dyscypliny sportowe, które silnie korespondują z zachowaniami prozdrowotnymi w wieku już pozaszkolnym wychowanka: pływanie, narciarstwo, tenis, bieganie (tzw. sporty całego życia) .
Naczelnym zadaniem nauczyciela jest przede wszystkim stworzenie każdemu uczniowi okazji do przeżywania powodzenia w doskonaleniu ciała na miarę własnych możliwości. Nauczyciel powinien poznać potrzeby ucznia i na bieżąco dostarczać mu właściwych bodźców stymulujących jego rozwój ciała i osobowości. Na każdym nauczycielu wychowania fizycznego spoczywa ogromna odpowiedzialność uświadomienia młodemu człowiekowi potrzeby ruchu na zajęciach lekcyjnych i poza nimi.
Zrozumienie omawianej tutaj postawy prosomatycznej i roli wychowawcy w jej kształceniu przynosi wymierne korzyści w postaci zdrowego i aktywnego trybu życia każdego wychowanka, będącego częścią społeczeństwa.

Bibliografia:
1. H. Grabowski, Teoria fizycznej edukacji, Warszawa 1997.
2. H. Grabowski, O niektórych uwarunkowaniach fizycznego wychowania, Wychowanie fizyczne i zdrowotne, 2000/ nr 1.
3. T. Maszczak, Wychowanie fizyczne w nowym systemie edukacji – szanse i zagrożenia, Wychowanie fizyczne i zdrowotne, 2000/ nr 5.
4. A. Krawański, Potencjalne płaszczyzny oddziaływania prozdrowotnego poprzez wychowanie fizyczne, Wychowanie fizyczne i zdrowotne, 2000 /nr 1.

Czasopiśmiennictwo:
1. E. Wodnicka, Rola nauczyciela wychowania fizycznego w kształtowaniu postaw wobec kultury fizycznej, Lider 2004/ nr 6.
2. R. Przybycień, Rola nauczyciela wychowania fizycznego w przygotowaniu młodzieży do odpowiedzialności i troski o własne ciało, Lider 2003/ nr 3.
przypisy
1. H. Grabowski, Teoria fizycznej edukacji, s. 55 - 58.
2.H. Grabowski, dz. cyt., s. 64.
3.Tamże, s. 65.
4. A. Krawański, Potencjalne płaszczyzny oddziaływania prozdrowotnego poprzez wychowanie fizyczne, Wychowanie fizyczne i zdrowotne, 2000 /nr 1, s. 24.
5. H. Grabowski, dz. cyt., s. 86 – 87.
6. H. Grabowski, O niektórych uwarunkowaniach fizycznego wychowania, Wychowanie fizyczne i zdrowotne, 2000/ nr 1, s. 10 – 11.
7. H. Grabowski, Teoria fizycznej edukacji, s. 88. T. Maszczak,
8. Wychowanie fizyczne w nowym systemie edukacji – szanse i zagrożenia, Wychowanie fizyczne i zdrowotne, 2000/ nr 5, s196 – 199.
opracowała: Iwona Wajdzik - Bielarz

Wyświetleń: 1012


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.