Katalog

Kamilla Ber, 2013-04-09
Koszalin

Zajęcia przedszkolne, Program nauczania

Zabawa w czytanie. Program wczesnej nauki czytania dla dzieci cztero- i pięcioletnich, na podstawie metody symultaniczno-sekwencyjnej prof. Jagody Cieszyńskiej i metody I. Majchrzak

- n +



„Zabawa jest nauką – nauka zabawą.
Im więcej zabawy – tym więcej nauki”.
Glenn Doman





Zabawa w czytanie
Program wczesnej nauki czytania dla dzieci cztero i pięcioletnich, na podstawie metody symultaniczno-sekwencyjnej prof. Jagody Cieszyńskiej i metody I. Majchrzak








mgr Kamilla Ber
Przedszkole Nr 10 im. Misia Uszatka
W Koszalinie


WPROWADZENIE
Specyfika rozwoju i uczenia się dziecka w wieku przedszkolnym polega m.in. na tym, że uczy się ono spontanicznie, w różnych sytuacjach, często przypadkowo i mimowolnie. Niezaprzeczalnie zabawa jest podstawowym rodzajem działalności tego wieku, więc powinna ona towarzyszyć nauce czytania.
Zanim dzieci zaczną sprawnie wykorzystywać umiejętność czytania, muszą przejść długą drogę. Tylko od dorosłych zależy, czy droga ta będzie prostą i szeroka aleją, a nauka czytania przyjemnym po niej spacerem, czy też wąską, pełną kamieni ścieżką, po której będzie kroczyło z trudem. Gotowość do czytania nie pojawia się nagle. Kształtuje się od początku życia, a właściwa stymulacja procesów poznawczych, takich jak spostrzeganie, odbieranie wrażeń, wyobraźnia, koncentracja uwagi, myślenie i pamięć – to postawa sukcesu. Temu służą wszelkie działania ogólnorozwojowe proponowane w trakcie codziennych zajęć w przedszkolu.
Pomysł realizacji programu pojawił się, gdy przejrzałam literaturę i stronę internetową prof. Jagody Cieszyńskiej, dotyczącą nauki czytania dzieci od najmłodszych lat, a nawet od kilku miesięcy. Zainspirowała mnie do pracy z własnym dzieckiem, a następnie, do wykorzystania jej w mojej codziennej pracy z dziećmi w przedszkolu.
Mam nadzieję, że zabawa w czytanie będzie wspieraniem rozwoju dzieci, a nie celem w samym sobie. Dużym sukcesem będzie uśmiech na twarzy dzieci, ich ciekawość.
Program, obok stałego wzbogacania zasobu słów, zwraca uwagę na poprawność mowy u dzieci. Dlatego też pojawią się zabawy logopedyczne.


ROZDZIAŁ I. Krótka charakterystyka wykorzystanej metody nauki czytania w programie

Metodą w nauce czytania nazywamy zespół teoretycznie uzasadnionych działań, których celem jest opanowanie tej umiejętności. Istnieje wiele metod nauki czytania.
Opracowany program zakłada wykorzystanie metody symultaniczno-sekwencyjnej wczesnej nauki czytania. Jest to metoda sylabowa, oparta na najnowszych badaniach neuropsychologicznych i na wieloletnich doświadczeniach terapeutycznych i logopedycznych prof. Cieszyńskiej. Jest skutecznym sposobem nabywania umiejętności czytania ze zrozumieniem. Wykorzystuje wiedzę o sekwencyjnych zdolnościach lewej półkuli mózgowej przy równoczesnym korzystaniu z symultanicznych sposobów przetwarzania bodźców językowych półkuli prawej.
Wszystkie zadania opierające się na pracy prawej półkuli mózgowej : globalne rozpoznawanie samogłosek, wyrażeń dźwiękonaśladowczych, rzeczowników w mianowniku, maja na celu wzbudzenie motywacji dziecka do nauki czytania oraz przeprowadzane są w taki sposób, aby jak najszybciej przejść do czytania analityczno-sekwencyjnego, lewopółkulowego.
Wykorzystam także metodę I. Majchrzak, która dąży do dziecięcej inicjacji w świat pisma przy wykorzystaniu imienia dziecka. i. Majchrzak sugeruje, że dziecko, przez własne imię, z którym się utożsamia, rozbudzi zainteresowanie pismem, pisaniem i czytaniem. W tej metodzie zabawy i gry są wspólne dla wszystkich, w których jednak każdy działa z innym materiałem. Metoda ma charakter analityczno-syntetyczny, a zestawy obrazkowo – słowne pomagają w percepcji tekstu na bazie poznanych liter. Nauka rozpoczyna się od czytania globalnego własnego imienia, a dziecko jednocześnie dostrzega różnicę między kształtem poszczególnych liter we własnym imieniu. Autorka podkreśla, że dziecko uczy się liter poprzez obserwację. W związku z tym po inicjacji z imionami następują kolejne etapy nauki czytania:
- ściana liter
- targ liter
- nazywanie świata.

ROZDZIAŁ II. Cele programu
CELE OGÓLNE:
• stwarzanie warunków do wykorzystania tkwiących w dziecku możliwości tkwiących w dziecku możliwości intelektualnych
• stymulowanie rozwoju dzieci poprzez prowadzenie różnorodnych zabaw i ćwiczeń prowadzących do nabycia umiejętności czytelniczych
• rozbudzanie wiary dziecka we własne możliwości
• całościowe rozpoznawanie wyrazów
CELE SZCZEGÓŁOWE:
• rozwijanie mowy komunikacyjnej
• wzbogacenie słownika
• kształcenie wszystkich zmysłów
CELE OPERACYJNE:
Dziecko potrafi:
• odczytać swoje imię
• dokonać syntezy własnego imienia z sylab, głosek
• odszukać i zaznaczyć wskazane przez nauczycielkę litery w swoim imieniu
• rozpoznać litery alfabetu
• dokonać analizy i syntezy wyrazu
• rozpoznać samogłoski i wypowiedzieć je głośno za nauczycielem


ROZDZIAŁ III. Działania edukacyjne
Lp. Etapy Sytuacje edukacyjne Środki dydaktyczne Uwagi
1. Od samogłosek prymarnych do sylaby otwartej Nasze imiona wizytówki z imionami dzieci
2. Od sylaby otwartej do pierwszych wyrazów Świat zimą Obrazki z tematyką zimową, szalik, czapka, rękawiczki, sanki, itp., rymowanki o zimie,
3. Czytanie sylab zamkniętych Świąteczne zwyczaje Choinka, Mikołaj, bombka, lampki, wiersze o świętach
4. Czytanie nowych sylab otwartych i zamkniętych Wiosna budzi się do życia Zielone, żółte kolory w sali, ilustracje wiosennych kwiatów, ptaków, widoków, wierszyki wiosenne,
5. Próby samodzielnego czytania wyrazów Bajki z różnych stron świata Obrazki przedstawiające różne bajki, książeczki dla dzieci, płyty z bajami


ROZDZIAŁ IV. Proponowane wyrazy do globalnego czytania uwzględniające tematykę kompleksową.
LP. TEMTYKA KOMPLEKSOWA WYRAZY
1. Ja w grupie rówieśniczej Wszystkie imiona dzieci w grupie np. Anna, Laura…
2. Moje przedszkole PRZEDMIOTY: okno, drzwi, krzesło, ściana, stolik

ZABAWKI: lalka, miś, wózek, klocki, kredki, plastelina, farby, piłka
3. Moja rodzina Mama, tata, babcia, dziadek, siostra, brat
4. Bezpieczeństwo na drodze Znak, policjant, przejście dla pieszych, lizak, rower, samochód
5. Moje ciało Głowa, włosy, oko, nos, usta, język, ucho, brzuch, noga, ręka
6. Co jemy? WARZYWA: marchew, pietruszka, seler, papryka, ziemniak, szczypiorek, kalafior

OWOCE: jabłko, gruszka, śliwka, wiśnia, pomarańcza, banan, cytryna, mandarynka, kiwi
7. Zwierzęta LEŚNE: wiewiórka, zająć, lis, wilk, dzik, sarna
GOSPODARSTWA DOMOWEGO: pies, kot, mysz, owca, kura, świnia, koń, krowa
8. Ptaki Jaskółka, bocian, kos, kukułka, skowronek, dzięcioł
9. W co się ubieramy? Sweter, bluzka, spodnie, spódnica, sukienka, kapcie, rajstopy, skarpety, buty
10. Tradycje świąteczne BOŻE NARODZENIE: gwiazda, choinka, bombka, sianko, prezent, lampki, ozdoby

WIELKANOC: zając, koszyk, jajko, szynka, baba, palma
11. Czas Rok, pory roku, wiosna, lato, jesień, zima, minuta, sekunda, zegar
12. Kwiaty Tulipan, bez, konwalia, przebiśnieg, krokus
13. Zawody Piekarz, kucharz, adwokat, nauczyciel, stomatolog, lekarz, krawiec, fryzjer,
14. Łąka Bocian, żaba, trawa, kwiaty, motyl, gąsienica
15. Drzewa Dąb, kasztanowiec, klon, brzoza, lipa
16. Kolory Czerwony, zielony, żółty, niebieski, różowy, czarny biały, fioletowy
17. Higiena Mydło, szczotka, pasta, ręcznik, gąbka, szampon, ręcznik


ROZDZIAŁ V. Zabawy logopedyczne wspomagające proces mówienia i czytania.
1. Ćwiczenia żuchwy: opuszczanie i unoszenie żuchwy ku górze, ruchy do przodu i do tyłu
• „Jedzie konik” – dzieci naśladują odgłos jadącego konika – kląskanie
• „Krowa na łące” – dzieci naśladują przeżuwanie trawy mlaskając przy tym językiem
• „Gra na trąbce” – dzieci naśladują grę na trąbce – tra ta ta
2. Ćwiczenia warg: wysuwanie i spłaszczanie warg złączonych: cmokanie, dmuchanie przez wargi w kształcie dzióbka, nadymanie policzków, powolne wypuszczanie powietrza ustami lub nosem
• „letni wiatr” – dzieci stoją w kole, nauczycielka porusza patyczkami, na których ma nawinięte niebieskie wstążki, zadaniem dzieci jest maszerować z wiatrem i naśladować jego szum: szu-szu, szu-szu, sze-sze, szo-szo
• „wąchanie kwiatków” – na dywanie rozłożone są papierowe kwiaty, dzieci wąchają kwiaty wciągając powietrze nosem i powoli wypuszczając je robią wydech
• „całuski w lusterko” – dzieci wysuwają wargi do przodu całują lusterko
3. Ćwiczenia języka – wysuwanie i chowanie języka, przesuwanie języka do kącika warg, wysuwanie języka na brodę, oblizywanie dolnej i górnej wargi, unoszenie języka w kierunku nosa, wypychanie językiem policzków, klaskanie językiem
• „lalka w operze” – dzieci naśladują śpiewanie la, la, lo, lo, li, li
• „języczek wędrowniczek” – nauczycielka opowiada pokazują ruchy języka, dzieci naśladują ruchy:
Język wybrał się na wycieczkę do lasu. Pojechał tam na koniku (mlaskanie językiem). Na łące zostawił konia (prr). Następnie rozejrzał się dokoła ( język ruchem okręznym oblizuje wargi dolną i górną). Potem poszedł do lasu (język chowamy w głąb jamy ustnej). Przeszedł las wzdłuż ( język przesuwamy po podniebieniu w stonę jamy gardłowej) i wszerz (przesywamy językiem za zębami dolnymi i górnymi). A wtedy już przedarł się za gęstwinę krzewów i drzew (język przeciskamy przez zaciśnięte zęby górne i dolne). Zauważył, że zrobiło się ciemno. Rozejrzał się w prawo i w lewo, spojrzał w górę i w dół (język przesuwamy z jednego końca ust do drugiego, od ucha do ucha, potem sięgamy nim do nosa i brody). Wsiadł na konia i odjechał do domu (kląskanie).
4. Ćwiczenia artykulacyjno-słuchowe – powtarzanie wyrazów dźwiękonaśladowczych – dzieci naśladują podany przez nauczycielkę wyraz dźwiękonaśladowczy powtarzając go kilka razy.
Przyjaciele z podwórka – historyjka
Kasia zaprosiła dzieci, aby poznały jej przyjaciół z podwórka. Na powitanie wyjrzał ze stajni konik Karusek : iha, iha.
Wesołe powitanie konika usłyszały pasące się opodal krówki: muuuuuu, muuuuuu
Z chlewika odezwały się ciekawe świnki: kwi, kwi
Koza Siwulka pokiwała Różkami do dzieci: meee, meee
Kaczki maszerują nad staw, rozmawiają ze sobą: kwa, kwa
Stary baran spogląda groźnie na wszystkich ze swojej zagrody: beee, beee
Obrażony indor wykrzykuje: gul, gul.
Spłoszone kurki wołają głośno: ko, ko
Wszystkich stara się uspokoić kogut Pięknopiórek kukuryku, kukuryku
Z daszku werandy spogląda na podwórku kotek mruczek: miau, miau
Spłoszone zwierzęta uspokoił dopiero piesek Burek i na podwórku zapanował porządek: hau, hau
Dzieci pożegnały wszystkie zwierzęta: pa, pa
Pomaszerowały do przedszkola: tup, tup.
• rozwiązywanie zagadek
Choć się zielonej trawy naje, to jednak białe mleko daje. (krowa)
Nie gryzą choć zęby mają, ogrodnikowi pomagają (grabie)
Najlepszym lekarzem złamanego ołówka jest .. (temperówka)
Wisi w łazience, wycierasz nim ręce ( ręcznik).
• słuchanie wierszyków i ich powtarzanie
Kangur
Jakie pan ma stopy duże,
Panie kangurze!
Wiadomo – dlatego kangury
W skarpetach robią dziury.
J. Brzechwa
• złośliwe echo – zabawa w parze nauczyciel –dziecko, nauczycielka podaje przymiotniki, zdaniem dziecka będzie odpowiadanie wyrazem o znaczeniu przeciwnym, np. czarny – biały, wysoki – niski, duży – mały, itp.

ROZDZIAŁ VI. Zabawa w czytanie w poszczególnych grupach wiekowych (przykłady zabaw zastosowanych w programie)


6.1. Dzieci 4-letnie
• ZABAWY Z IMIONAMI
Nauczyciel prowadzi urozmaicone zabawy z dziećmi: np. Sprawdzanie obecności, Moje imię, Co robię?, Imiona w parach, Krzesełka w kole, Czyja wizytówka?, Znajdź swoje imię, Ciepło – zimno, Imiona – skreślani, Moje imię w alfabecie
Kto za mną stoi – kilkoro dzieci siedzi na krzesełkach w kręgu, twarzą do środka i zamyka oczy. Następna grupa dzieci maszeruje wokół nich w takt muzyki, trzymając swoje wizytówki. Muzyka stop, dzieci zatrzymują i pokazują swoje wizytówki, kto oczyta imię, następuje zmiana ról.
Uporządkuj imiona - kilkoro dzieci siedzi w szeregu. Przed nimi leżą wizytówki przypadkowo poukładane. Wybrane dziecko przyporządkowuje odpowiednią wizytówkę do danego kolegi.

SESJE CZYTANIA – przyporządkowanie kartek z nazwami do otaczających dziecko przedmiotów. Wprowadzamy słowo pisane w otoczenie dziecka. Nazywanie słowem pisanym wszystkiego, co nas otacza. Na przykład mebli, zabawek, części ciała, części ubrania, lalek, samochodzików, itp.
• Zaczarowany świat – dziecko dostaje kartki z nazwami różnych przedmiotów i dokłada je do tych przedmiotów. Przedmiot jest ukryty dopóki nie dołożę słowa
• Znajdź słowo – nauczycielka etykietuje kilkanaście przedmiotów, mebli, zabawek w Sali. Dzieci losują duplikaty tych słów szukają ich wśród rozwieszonych napisów i porównują.
• Bingo wyrazowe – każde dziecko otrzymuje jeden ze znanych im wyrazów. Nauczycielka czyta wybrane słowo głośno, a dziecko patrzy i porównuje, czy posiada taki wyraz.
• Zabawy z kostką – na poszczególnych ścianach kostki: kolory lub obrazki. Dzieci siedzą w kręgu, wybrane dziecko rzuca kostką, mówi głośno słowo, które oznacza ściana kostki i odszukuje jest wśród zestawu poszczególnych wyrazów przygotowanych do zabawy.
• Co robię? – nauczycielka mówi na ucho dziecku nazwę czynności, np. czyta, śmieje się, rysuje, płaczę, sprząta, biega itp. Ono ruchem pokazuje daną czynność pozostałe dzieci odgadują. Kto pierwszy zgadnie podchodzi do zestawu wyrazów i wybiera odpowiednie określenia.
• Kolory – na tablicy umieszczamy paski kolorowego papieru. Dzieci lodują nazwy kolorów i wieszają przy nich odpowiednie określenia.


6.2 Dzieci 5-letnie
W tej grupie wiekowej, jeśli w danym roku szkolnym dopiero rozpoczynamy realizację programu, realizujemy zakres przewidziany dla dzieci czteroletnich. Od listopada do końca lutego wprowadzić należy ok. 40 rzeczowników z najbliższego otoczenia i kilkanaście przymiotników i czasowników. W marcu następuje prezentacja alfabetu i ćwiczenia fonetyczne na literach.
ZABWY Z IMIONAMI – możemy wykorzystać te same co w grupie dzieci czteroletnich, a także te, które prezentuje poniżej:
• Głuchy telefon z imionami – zabawa przebiega tak jak zwykle, tylko, że podajemy mię dziecka, ostatnie dziecko mówi je na głos i wskazuje wizytówkę z tym imieniem.
• Podaj litery do zapisania słowa – dzieci siedzą w kręgu ze swoimi wizytówkami. Nauczycielka mówi, że chce napisać na tablicy np. basen i pyta dzieci, które z nich ma w swoim imieniu litery potrzebne do zapisania tego wyrazu.
SESJE CZYTANIA
• Pory roku – zabawa wzbogacają słownictwo. Dzieci dzielą się spontanicznie na cztery grupy. Każda z nich wybiera jedną porę roku. Potem wyszukują planszę, na której została umieszczona pierwsza litera jej nazwy: Z – zima, W – wiosna, L – lato, J – jesień. Każda grupa ze zbioru wyrazów wybiera określenia pasujące do danej pory roku, np. zima, mróz, lód, śnieg, bałwan, sanki, łyżwy, narty, choinka, itp.
• Słoneczko wyrazowe – każde dziecko otrzymuje kartkę z narysowanym słoneczkiem. W środku słoneczka znajduje się sylaba pisana przez nauczycielkę. Spośród kartoników z dowolnymi sylabami, dzieci wyszukują te, które z sylabą ze słoneczka mogą utworzyć nowy wyraz.
• Szukaj słowa w słowie – dzieci otrzymują kartoniki z wyrazami. Należy je tak dobrać, że jeden wyraz jest elementem drugiego ( np. listek – lis, laska – las, parasol – para, pasta – pas).
OCZEKIWANE EFEKTY

Dziecko:
1. Nabędzie umiejętność rozróżniania samogłosek, będzie dokonywało analizy i syntezy wyrazów
2. Wzbogaci swój słownik, będzie budować dłuższe wypowiedzi
3. Rozpoznawać poznane sylaby w różnych wyrazach
4. Z radością, zaciekawieniem będzie poszukiwało nowych wyrazów
5. Będzie dążyło do samodzielnego czytania.

EWALUACJA
To działanie zmierzające do stwierdzenia, w jakim stopniu zamierzone cele są osiągnięte. W tym celu dokonam:
• Obserwacji dzieci podczas zajęć
• Dzieci z chęcią uczestniczą w zajęciach
• Dzieci rozpoznają litery i wyrazy, próbują samodzielnie czytać

PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ
Scenariusz spotkania z dziećmi:
1. Powitanie na dywanie
2. Rozmowa z dziećmi na temat wakacji. Opowiedzcie co robiłyście podczas wakacji. Kto z was był w górach? A kto nad morze? Nauczyciel opowiada o „Antku, który spędził wakacje u babci nad morzem”.
3. Zagadka „Co ja mam?” – nauczyciel opisuje schowany obrazek związany z wakacjami. Mówi tak: Mam taki obrazek – co to może być? Można ją znaleźć spacerując po plaży… Jest krucha… Jak przyłożymy do ucha to szumi….. MUSZELKA
4. Zabawa ruchowa – Taniec fal – do piosenki wakacyjnej.
5. Zabawa w odrysowywanie kształtów i malowanie – wykonanie wakacyjnego obrazka.
Dzieci podzielone na zespoły odrysowują różne kształty: chmurki, fale morza, muszelki, kamyczki, statki, koniki morskie, rybki. Kolorują według własnego pomysłu i wycinają. Wycięte kształty umieszczają na planszy wcześniej przygotowanej przez nauczyciela tworząc w ten sposób wakacyjny obrazek. Na następnym spotkaniu nauczyciel umieści wyrazy z zaznaczonymi sylabami.
6. Zabawa „Kto się schował na obrazku” – nauczyciel naprowadza na mieszkańców morskich wód.
7. Zabawa ruchowa – „Muzyka stop – zamieniam się konika morskiego” (dzieci stają na jednej nodze)
8. Podziękowanie za wspólną zabawę.

BIBLIOGRAFIA:
1. Arciszewska E., Czytające przedszkolaki. Mit czy norma?, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2002r.
2. Cieszyńska J.: „Kocham uczyć czytać. Poradnik dla rodziców i nauczycieli”, Wydawnictwo Edukacyjne, Kraków 2008
3. Cieszyńska J.: „Nauka czytania krok po kroku. Jak przeciwdziałać dysleksji”, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2001
4. Chmielewska E., Zabawy logopedyczne i nie tylko. Poradnik dla nauczycieli i rodziców, MAC Kielce 1995r.
5. Fabisiak-Majcher A., Ławczys E. „Moje pierwsze słowa”, Wydawnictwo WiR, Kraków 2011
6. Majchrzak I., Wprowadzenie dziecka w świat pisma, WSiP, Warszawa 2000r.
7. Więckowski R., Początkowa nauka czytania, w: Życie Szkoły nr 6/1997r.
8. serwis internetowy: www.sylaba.info.pl








Wyświetleń: 4729


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.