Katalog

Beata Zalewska, 2012-07-13
somonino

Ogólne, Referaty

Samoocena dziecka i jej wpływ na osiągnięcia szkolne.

- n +

RADA SZKOLENIOWA
Temat: Samoocena dziecka i jej wpływ na osiągnięcia szkolne.

Samoocena to, zespół sądów i opinii, które jednostka odnosi do własnej osoby, a w szczególności do swojego wyglądu, uzdolnień, osiągnięć i możliwości życiowych (L. Niebrzydowski, 1974), to poglądy człowieka na siebie (jaki jestem) i swoje możliwości życiowe (na co mnie stać, co potrafię).
Przedmiotem samooceny są:
- warunki fizyczne (wygląd zewnętrzny, stan zdrowie, sprawność fizyczna);
- warunki psychiczne (sprawność intelektualna, umiejętności, uzdolnienia);
- warunki społeczne (prestiż w grupie, sytuacja rodzinna).
Samoocena odgrywa bardzo ważną rolę nie tylko w poznawaniu samego siebie, ale także i w kierowaniu swoim zachowaniem, stosunkach interpersonalnych oraz w realizacji planów i dążeń życiowych.
Samoocena człowieka kształtuje się przez całe jego życie. Czynników wpływających na kształtowanie się samooceny jest wiele, a najważniejsze z nich to:
- opinie i oceny, jakie jednostka o sobie słyszy;
- odnoszone sukcesy i doznawane niepowodzenia;
- porównywanie siebie z innymi.
Szczególne znaczenie mają opinie, pochwały i krytyka osób ważnych dla dziecka. Początkowo są to głównie rodzice, następnie rówieśnicy i nauczyciele. Opinie, jakie dziecko słyszy o sobie, utwierdzają je w przekonaniu o własnych możliwościach lub sprawiają, że zaczyna w nie wątpić. Po przeżytych sukcesach ( np. po otrzymaniu dobrej oceny) wzrasta uczucie zadowolenia z siebie, w przypadku porażki – pojawia się świadomość własnych braków i niezadowolenie z siebie. Dziecko ocenia siebie i swoje właściwości głównie z punktu widzenia wymagań stawianych przez otoczenie.

Najbardziej korzystny z psychologicznego punktu widzenia jest umiarkowanie wysoki poziom samooceny, a osoby charakteryzujące się taką samoocena najlepiej funkcjonują w środowisku (H. Kulas, 1986).
Wysoki poziom samooceny ułatwia stawianie sobie przez ucznia ambitnych celów, a także sprzyja wytrwałości w dążeniu do nich.
Uczniowie o niskiej samoocenie, niezależnie od wieku i poziomu szkoły, są najczęściej bierni, mało aktywni. Często nie wieżą w swoje możliwości i z góry zakładają, że nie potrafią rozwiązać zadania, a jeżeli podejmują się jego wykonania, zwykle zniechęcają się szybko. Powoduje to, że osiągają niskie wyniki w nauce, a to z kolei sprawia, ze jeszcze mniej wierzą w siebie i zmniejszają aktywność. Uczniowie ci, są szczególnie wrażliwi na porażki, krytykę i ocenę. Mocno przeżywają każde niepowodzenie, nie chcą ponownie podejmować prób wykonania zadania obawiając się kolejnej porażki. Ich zdolność do dalszego wysiłku znacznie się zmniejsza. Czynnikiem odpowiedzialnym za niepowodzenia jest przeświadczenie o braku zdolności, niemożności, wzmacniane przez otoczenie poprzez krytykę, lekceważenie, brak aprobaty. Dziecko reaguje napięciem na każdą sytuację podobną do tej, która wywołała uraz. Nie jest w stanie wówczas efektywnie pracować, przestaje rozumieć nowy materiał, gorzej zapamiętuje.
Dzieci z niską samooceną mają tendencję do generalizowania konsekwencji porażki na inne obszary swojego funkcjonowania. Radząc sobie z wynikającym z tego stanu rzeczy zagrożeniem i próbując ocalić i tak już niską samoocenę obarczają winą za niepowodzenia otoczenie (niesprawiedliwy nauczyciel, przeszkadzający koledzy) przejawiając wobec niego negatywne postawy. Sytuacja taka często rzutuje na zachowanie.
Nie odnosząc sukcesów uczniowie z niską samooceną nie mogą odgrywać pozytywnej roli w grupie. Znacznie utrudnia im to zaspokojenie wielu potrzeb np. potrzeby uznania, znaczenia, pozytywnych kontaktów interpersonalnych itp. Niezaspokojone potrzeby mogą prowadzić do zaburzeń w przystosowaniu, lęku i zahamowania społecznego, nadmiernej wrażliwości na opinie innych, szczególnie na bodźce potwierdzające ich brak i niedoskonałości. W towarzystwie rówieśników uczniowie ci odczuwają nieustanne zagrożenie, wykazują lęk przed kontaktami z ludźmi, obawy o to jak wypadną w konfrontacji z innymi, postrzegają sytuacje społeczne jako trudne. Uważają, że nie mogą niczym zaimponować rówieśnikom, unikają z nimi kontaktu.
Niechętnie odnoszą się do sytuacji współzawodnictwa. W sytuacji nowej oczekują przede wszystkim porażki. Często są zamknięci w sobie, skryci, wykazują skłonność do nadmiernej samoanalizy, mają nadmierne poczucie niższej wartości.

Badanie samooceny uczniów klas IV-VI Szkoły Podstawowej w Grzybnie.
W celu zdiagnozowanie samooceny uczniów z klas IV-VI przeprowadzona została ankieta. W pierwszej części ankiety zadaniem ucznia było udzielenie odpowiedzi na 10 pytań poprzez zaznaczenie ich w odpowiednich rubrykach: tak, raczej tak, raczej nie, nie. Na podstawie uzyskanych odpowiedzi mogliśmy się dowiedzieć jakie jest zdanie ucznia na temat własnego wyglądu, uzdolnień, osiągnięć oraz jak uczeń postrzega samego siebie w kontekście klasy. Za każdą udzieloną odpowiedź, w zależności od tego w jakiej znajdowała się ona rubryce uczeń otrzymał określoną ilość punktów (3,2,1,0). Suma punktów pozwoliła określić poziom samooceny każdego z badanych. Jeśli przekroczyła ona 24 punkty, należało sądzić, że badanego cechuje wysoka samoocena. Jeśli uzyskał sumę poniżej 15 punktów, można było przypuszczać, że ocenia się on zbyt krytycznie, a tym samym ma samoocenę zaniżoną. Jeśli natomiast suma uzyskanych punktów wahała się w granicach od 15 do 24, oznaczało to, że jego samoocena znajduje się w normie - uczeń ma średnią samoocenę.
Szczegółowe wyniki znajdują się w załącznikach nr 1-5.


Na podstawie wyników ankiety stwierdzić możemy, że wśród badanych 3 osoby mają niską samoocenę (6,5% badanych), 31 osób ma średnią samoocenę (67,4%), a 12 osób ma wysoką samoocenę (26,1%).

Ilości punktów zdobytych przez uczniów poszczególnych klas posłużyły do określenia średniej samooceny klasy. Maksymalnie jedna osoba mogła uzyskać 30 punktów. Uczniowie klasy IV dostawali średnio 20,6 pkt., klasy V 20,81 pkt., a klasy VI 22,27 pkt.

W drugiej części ankiety zadaniem ucznia było wybranie z podanej listy przymiotników trzech najlepiej opisujących jego główne zalety oraz trzech opisujących główne wady. Zebrane informacje uwydatniły pozytywnych i negatywnych cechy uczniów z poszczególnych klas (załączniki nr 6,7,8).
Na podstawie wyników przeprowadzonej ankiety można sformułować wytyczne dla wychowawców poszczególnych klas.
Wskazówki dla wychowawcy klasy IV:
Uczniowie klasy czwartej mają bardzo zróżnicowane poczucie własnej wartości. Świadczy o tym fakt, że do tej grupy należą zarówno uczeń o najniższej, jak i najwyższej samoocenie wśród badanych w szkole. Niską samoocenę ma 13,3% uczniów klasy 4, średnią samoocenę ma 66,7%, wysoką samoocenę ma 20% osób badanych z tej klasy.
Wychowawca w swych działaniach powinien dążyć nie tylko do dowartościowania osób z niską samooceną, ale również wpływać na kształtowanie się adekwatnej samooceny wśród uczniów z zawyżoną samooceną i zapobiegać przecenianiu swoich możliwości, cech i właściwości gdyż może to prowadzić do egocentryzmu.
Wyniki ankiety sugerują, że głównymi czynnikami wpływającymi na niską samoocenę czwartoklasistów są: brak poczucia akceptacji i możliwości swobodnego wyrażania swoich poglądów. Uczniowie tej klasy niezbyt wysoko oceniają również swoje zdolności i wiedzę. Stosunkowo wysoko oceniają swoje sukcesy.
Wśród pozytywnych cech wskazywanych przez czwartoklasistów najczęściej pojawiały się koleżeństwo (6 os.), siła (5os.), zdolność, punktualność, odwaga i zdrowie (po 4 os.) oraz grzeczność (3 os.). Jako swoje wady najczęściej wymieniali: niezadowolenie (7 os.), nieśmiałość (6 os.), roztargnienie (5 os.), zazdrość (4 os.) oraz niesamodzielność i agresywność (po 3 os.)
Wskazówki dla wychowawcy klasy V:
Ankiety wykazała, że wśród uczniów tej klasy nie ma osób z niską samooceną. Średnią samoocenę ma 75% osób y klasy 5, jednakże wśród tych uczniów aż siedmiu uzyskało poniżej 20 punktów (w klasie czwartej i szóstej były to 4 osoby). Wysoką samoocenę ma 25% dzieci.
Na podstawie ankiety wnioskować można, że głównymi czynnikami wpływającymi na niską samoocenę piątoklasistów są: wyśmiewanie pomyłek koleżanek i kolegów, ignorowanie ich oraz niski poziom odnoszonych sukcesów. Uczniowie klasy piątej wysoko oceniają swój wygląd. Wśród pozytywnych cech wskazywanych przez uczniów tej klasy najczęściej pojawiały się siła i odwaga (po 6 os.), punktualność i oszczędność (po 5 os.), koleżeństwo, zdolność, skromność i pracowitość (po 3 os.). Jako swoje wady najczęściej wymieniali: lenistwo (12 os.), niesystematyczność (6 os.), nieśmiałość i nerwowość (po 5 os.), złośliwość, lekkomyślność i słaby wzrok (po 3 os.)

Wskazówki dla wychowawcy klasy VI:
Uczniowie klasy szóstej mają najwyższą samoocenę wśród badanych klas. W najstarsze klasie niską samoocenę ma 6,7 % uczniów, średnią 60%, a wysoką aż 33,3% uczniów. Wyniki ankiety ukazują, że szóstoklasiści dobrze postrzegają siebie w kontekście klasy; dobrze czują się w swojej grupie, są lubiani, swobodnie wyrażają swoje poglądy. Czynnikami wpływającymi na niższą samoocenę uczniów tej klasy są przede wszystkim: mała ilość odnoszonych sukcesów oraz sytuacje wyśmiewania pomyłek koleżanek i kolegów.
Wśród pozytywnych cech wskazywanych przez szóstoklasistów najczęściej pojawiały się koleżeństwo (8 os.), siła (5os.), zdrowie (4 os.) oraz sprawiedliwość i grzeczność (po 3 os.). Jako swoje wady najczęściej wymieniali: nieśmiałość (8 os.), lenistwo, zazdrość i nerwowość (po 4 os.), roztargnienie i wulgarność (po 3 os.)

Rola nauczyciela w kształtowaniu samooceny i poczucia własnej wartości ucznia.
Nauczyciel w swoich codziennych kontaktach z uczniami ma dużo możliwości, aby ich dowartościować. Okazywanie życzliwości, zainteresowania, akceptacji, dostrzeganie mocnych stron dziecka, zachęcanie do pozytywnego myślenia, wysiłku i pokonywania trudności służą kształtowaniu prawidłowej samooceny podopiecznych.
Nauczyciel zauważając nawet najmniejsze osiągnięcia ucznia nie pozostawia go z poczuciem porażki, ale utwierdza w przekonaniu o celowości starań. Powinien jednak zachować ostrożność w nadmiernym skupianiu uwagi na dzieciach z wysoką samooceną, aby swym postępowaniem nie doprowadzić do przeceniania przez nie swoich możliwości lub utwierdzenia ich w przekonaniu, że są one najważniejsze, a świat „kręci się wokół nich”. Wykształtowanie u dziecka zawyżonej samooceny spowoduje, że będzie ono przypisywać sobie wyższe możliwości, niż w rzeczywistości posiada i podejmować trudne zadania, którym nie jest w stanie sprostać.
Istotne w kształtowaniu samooceny jest również kontrolowanie zajmowanego przez ucznia miejsca wśród rówieśników, regulowania ogólnego układu stosunków w klasie oraz organizowanie życia szkolnego, aby uczniowie mieli okazje do wypróbowania swoich sił w różnych dziedzinach, uzyskiwania pozytywnych efektów i refleksji nad sobą.

Opracowała: B.Zalewska
Wyświetleń: 2893


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.