Konspekt lekcji języka polskiego
dla klasy III szkoły ponadgimnazjalnej
przygotowany przez Katarzynę Bartosz


CZĘŚĆ INFORMACYJNA:

I. Podręcznik: brak (materiały własne).
II. Materiał programowy:
 Ćwiczenia z kluczem. Poprawna polszczyzna – materiały wydawnictwa PWN, ze strony internetowej http://www.akademiajezykapolskiego.pl/plikownia/cwiczenia.pdf
 fragment programu Po mojemu – Wojciech Cejrowski (odcinek dotyczący błędów językowych)
 Kabaret Moralnego Niepokoju, Wizyta profesora.
III. Cele lekcji:
 uczeń wyjaśnia pojęcie błędu językowego, podaje przyczyny powstawania błędów językowych i wymienia ich rodzaje
 uczeń rozróżnia błędy językowe, nazywa je i wyjaśnia na czym polegają
 uczeń wykrywa błędy językowe i świadomie stosuje sposoby ich eliminowania
 uczeń dba o poprawność językową własnej wypowiedzi i ocenia wypowiedzi innych.
IV. Typ lekcji: utrwalająca zdobytą wiedzę i umiejętności.
V. Metody nauczania: nauczanie polimetodyczne:
 metody podające (opis, pogadanka)
 metoda poszukująca (metoda problemowa)
 metoda działań praktycznych/ ćwiczeniowa
 metoda oglądowa
 metody aktywizujące (scenka rodzajowa do ćwiczenia rezerwowego).
VI. Formy pracy:
 jednostkowa pod kierunkiem nauczyciela
 zbiorowa.
VII. Środki dydaktyczne:
 słowne (kartka z ćwiczeniami, słowniki)
 wzrokowe proste (plakat z typologią błędów językowych)
 audiowizualne (komputer i rzutnik).
VIII. Materiał rezerwowy: scenka rodzajowa do ćwiczenia (załącznik 1).
IX. Praca domowa:
 ćwiczenia rozdane przez nauczyciela (załącznik 2).


CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA :

I. Temat lekcji: „Szłem łąką i kwiaty pachły”, czyli od błędu naszego językowego uchowaj nas Panie!
II. Przebieg lekcji:
Część wstępna:
1. Moment organizacyjny (przywitanie uczniów, sprawdzenie listy obecności).
2. Nauczyciel przypomina o pracy domowej (uczniowie mieli przypomnieć sobie wiadomości dotyczące błędów językowych) – poinformowanie o tym, że praca domowa zostanie sprawdzona podczas wykonywania ćwiczeń.
3. Uczniowie oglądają fragment programu Po mojemu – Wojciech Cejrowski.
Część właściwa:
1. Nauczyciel prosi uczniów aby wymienili i scharakteryzowali błędy językowe, które pojawiły się w materiale filmowym:
 [włanczać] – błąd fonetyczny
 ʻcofać się do tyłuʼ – błąd słownikowy (posługiwanie się pleonazmami)
 ʻtu piszeʼ – błąd fleksyjny
 niepoprawna wymowa ʻąʼ jako [om] na końcu wyrazu – błąd fonetyczny
 [zaczełem] – błąd fonetyczny
2. Nauczyciel prosi uczniów aby scharakteryzowali język, którym posługiwał się prowadzący program Wojciech Cejrowski; pyta czy można postawić znak równości między jego wypowiedziami i wypowiedziami polityków, które określiliśmy jako błędne; pyta dlaczego sformułowania „to nie jest moje przodu” nie można uznać za błąd językowy i prosi
o przywołanie definicji błędu językowego:
BŁĄD JĘZYKOWY – nieświadome i nieuzasadnione funkcjonalnie odstępstwo od normy językowej
3. Nauczyciel pyta uczniów jak nazwiemy świadome i uzasadnione funkcjonalnie odstępstwo od normy językowej (innowacja językowa); informuje, że właśnie takiej innowacji językowej dopuścimy się w temacie lekcji (prosi o zapisanie tematu lekcji w zeszytach):
Temat: „Szłem łąką i kwiaty pachły”, czyli od błędu naszego językowego uchowaj nas Panie!
4. Uczniowie dostają kartki z ćwiczeniami (załącznik 3); ćwiczenia rozwiązują osoby, wskazane przez nauczyciela.
Część końcowa:
1. Nauczyciel wyjaśnia uczniom, że istnieje specyficzna odmiana błędów stylistycznych – nieuzasadniona stylizacja językowa. Pojawia się ona wtedy, gdy chcemy mówić ładnie i na najwyższym poziomie językowym, ale nie jest to adekwatne do sytuacji, w której się znajdujemy. Na ogół takie błędy nie powodują nieporozumień, ale niestety narażają na śmieszność osobę, która je popełnia. Bardzo trafnie pokazał to w swoim skeczu Kabaret Moralnego Niepokoju (uczniowie oglądają materiał filmowy, który ma być podsumowaniem lekcji).
2. Nauczyciel rozdaje uczniom pracę domową (załącznik 2).
ZAŁĄCZNIK 1:
Uzupełnij dialog Smerfetki i Marudy formami dopełniacza liczby mnogiej podkreślonych wyrazów.

S: Cześć , Marudo, wybieram się do cukierni, posmerfujesz ze mną?
M: Nie cierpię ......................... !
S: Chodź, chodź, kupię ci bezy!
M: Nie cierpię ......................... !
S: No to ciastko z rodzynkami.
M: Nie cierpię ......................... !
S: O, jakie piękne żonkile, zerwiesz dla mnie kilka?
M: Nie cierpię ......................... !
S: Nie, to nie, pójdę do Pracusia, to mój najsmerfniejszy przyjaciel!
M: Nie cierpię ......................... !
S: A ja nie cierpię ciebie, zepsułeś mi całą niedzielę!
M: Nie cierpię ......................... !
S: Jesteś okropny, zobaczysz, że żadna smerfna panna nawet na ciebie nie spojrzy!
M: Nie cierpię smerfnych ......................... !

S: W takim razie nie spodziewaj się ode mnie ani listu, ani nawet zwykłego mejla!
M: Nie cierpię ......................... !

ZAŁĄCZNIK 2:
Uzupełnij występujące w tekście związki frazeologiczne odpowiednimi wyrazami.
Z pamiętnika pewnego konia...
Tego dnia obudziłem się z bólem głowy. Wziąłem więc ......................... dawkę polopiryny,
a gdy to nie pomogło, wybrałem się do weterynarza. Powiedział, że to wina przepracowania, rzeczywiście ostatnio orzą we mnie jak w ......................... konia, a przecież kiedyś miałem końskie ......................... . Okazało się jednak, że i teraz jestem ......................... jak koń i mogę iść do domu. Po drodze spotkałem mojego przyjaciela Siwka – to świetny kumpel, ......................... jak łyse konie i gdybym nie był tym, kim jestem, powiedziałbym, że można
z nim konie ......................... . A jaki szybki – konia z ......................... temu, kto by go prześcignął! Po drodze jakaś dziewczyna uczesana w koński ......................... pstryknęła nam zdjęcie. Koń by się .........................! Po co komuś nasza fotografia – koń, jaki jest, każdy ......................... . Kobitka, z wyglądu dziennikarka, zapytała, gdzie tu można coś przekąsić,
bo jest tak głodna, że mogłaby zjeść konia z ......................... – to wyznanie uznaliśmy
z Siwkiem za wyjątkowo niestosowne. Mimo to wróciłem do domu wesół i szczęśliwy, jakby mnie kto na ......................... koni wsadził.


Wzorując się na poprzednim ćwiczeniu, ułóż podobny tekst o tytule:
Z pamiętnika pewnego kota. Możesz wykorzystać następujące związki frazeologiczne (jeśli nie masz pewności, co znaczą niektóre z nich, zajrzyj do Słownika frazeologicznego):


 bawić się z kimś jak kot
z myszką
 mieć kota na punkcie czegoś
 biegać, latać jak kot
z pęcherzem
 odwracać, wykręcać, wywracać kota ogonem
 dostać kota, mieć kota
 drżeć z kimś koty
 popędzić, pogonić komuś kota
 kocia mama
 spaść jak kot na cztery łapy
 kocia muzyka
 tyle co kot napłakał
 kocie łby
 żyć z kimś jak pies z kotem, kochać się jak pies z kotem
 kocie oczy, koci wzrok
 kupić kota w worku
 żyć z kimś na kocią łapę
ZAŁĄCZNIK 3:

Ćwiczenie 1.
Podany niżej przepis na ciasto zawiera 22 błędy językowe. Odnajdź je wszystkie, a następnie określ jakiego rodzaju błędy popełniono.

Ciasto dla przyszłych teści
Pół kila mąki żytnej wymieszać z dwiema żółtkami i kilkoma łyżkami zsiadniętego mleka. Następnie dodać dziesięć gram siemia lnianego lub kaszy mannej (lepiej jednak użyć siemię, które ma bardziej gęstą konsystencję jak kasza). Do masy dodać jeden pokrojony w kostkę kiwi i dojrzałą miąższ
z brzoskwini (brzoskwinię można też zastąpić dużym pomarańczem).Całość rozdzielić w dwie części: do jednej dodać półtora szklanki gęstego kiślu, a tą drugą posypać kakałem lub odrobiną wiórek czekoladowych. Ułożyć obie warstwy w okrągłej formie i upiec. Po półtorej godzinie ciasto będzie gotowe.
Smacznego!
Ćwiczenie 2.
Odnajdź w poniższych zdaniach takie wyrazy, których znaczenie nie pasuje do całego kontekstu, i zastąp je właściwymi słowami.

1) Wszystkie te nieprzeliczone stada kóz i owiec należały do syna Posejdona, olbrzymiego cyklona, który miał jedno oko na środku czoła.
2) Specjalna komisja będzie zapisywać nazwiska, liczyć głosy i pilnować, żeby głosowanie przebiegało zgodnie z procederem.
3) Na kolację były naleśniki z grzybami, a na deser przepyszny sufler z jabłkami
i rodzynkami.
4) Wiem, że gafa może zdarzyć się każdemu, ale żeby mówić takie rzeczy przy mojej szefowej! Jak mogłeś popełnić takie déjà vu?
5) Jeśli, mimo noszenia okularów, nadal widzisz nieostro, może to oznaczać agnostycyzm.
6) Potrzebuję jakiegoś niewielkiego pomieszczenia, które dałoby się zaadoptować na siłownię.
7) Za tydzień nie będzie, co prawda, klasówki, ale za to dyrektor wybiera się do nas na hospitalizację .
8) Dobrze mu się powodzi: kupił duże mieszkanie z aklimatyzacją, a samochód to zmienia raz na pół roku.
9) Dziś w kwiaciarni można kupić nie tylko róże czy gerbery, ale coraz częściej przeróżne kwiaty polowe.

Ćwiczenie 3.
Wyróżnione spójniki, przyimki i wyrażenia przyimkowe mają charakter książkowy. Jakimi odpowiednikami można je zastąpić, żeby zdania stały się naturalniejsze?

1) Ojciec poszedł do dentysty w celu wstawienia nowych zębów.
2) Dostał się na studia, aczkolwiek nie na takie, o jakich marzył.
3) Może pani to kupić bądź spróbować czegoś innego.
4) Nie przepiszę panu antybiotyku, bowiem to nie jest angina, ale grypa.
5) Kogel-mogel uzyskuje się poprzez szybkie wymieszanie żółtka z dwiema łyżeczkami cukru.
6) Nie jest to wielki sukces, niemniej mamy się czym pochwalić.
7) Został po nim stary kapelusz, tudzież wielki album ze zdjęciami.

Wyświetleń: 3061