Swietłana Pożyczka
Dziennikarstwo i komunikacja społeczna, III rok
Wyższa Szkoła Handlowa w Radomiu

Przekaz internetowy i jego gatunki dziennikarskie

Mimo tego, iż Internet jest młodym medium, to jednak znalazł sobie rzeszę nowych odbiorców – jak młodych, tak i starszych, i zaskarbił sobie ich łaski. Wiele osób zwyczajnie nie wyobraża sobie bez niego codziennego życia.

Potęgę Internetu docenili również dziennikarze. Dzięki nowemu środkowi komunikowania, dziennikarze mogą natychmiast przekazywać informacje, które docierają do różnych zakątków świata.
Przekaz internetowy na pewno różni się od tradycyjnego, dlatego też zmienił się także i kształt tychże przekazów.

W książce „Gatunki dziennikarskie” Wolny-Zmorzyński K., Kaliszewski A., Furman W. zaproponowali trzy rodzaje dziennikarskie:

 rodzaj informacyjny,
 rodzaj publicystyczny,
 gatunki pograniczne.

Według autorów tej książki gatunki, należące do grupy pogranicznej charakteryzują się tym,że częściowo odgrywają rolę typowo informacyjną, a częściowo publicystyczną; a więc pokazując fakty, zarazem ujawniają poglądy osób biorących udział w rozmowie (debata, wywiad), tworzą czy wzmacniają zjawiska medialne, czasem noszą znamiona sensacji czy reżyserowanego skandalu (wywiad).

Hipertekst, będący stosunkowo słabo jeszcze ukonstytuowaną na gruncie gatunków dziennikarskich forma wypowiedzi, znajduje się na granicy mediów pisanych, elektronicznych, cyfrowych oraz multimediów, łącząc w sobie cechy zarówno informacyjne, publicystyczne, jak i całkiem nowe: interakcyjne. Obecnie - mając na uwadze rozwój mediów – autorzy proponują nową typologię:

 prasowa (ogólnie pojęta publikacja w prasie, obejmuje gazety i czasopisma offiine' owe).
 radiowa (publikowane na antenie radiowej).
 telewizyjna (publikowane w telewizji).
 internetowa (publikowana w Internecie, online).

W odmianach internetowych realizują się najmłodsze, ale i najpopularniejsze gatunki (m.in. czat, hipertekst, blogi reportażowe). Dziennikarz, wykorzystując najnowsze techniki komputerowe, udoskonala formę przekazu, łączy się bezpośrednio z odbiorcą (czat), wymienia na bieżąco informację, umożliwia nie tylko dźwiękową i obrazową recepcję rzeczywistości, ale łatwe archiwizowanie i nagrywanie przekazywanych treści, które odbiorca kompletuje w odpowiednich plikach tematycznych.

A więc do gatunków internetowych obecnie się zalicza:

Wzmianka (f1ash, news):

Jest najmniejszym gatunkiem informacyjnym. Odpowiada tylko na pierwsze trzy pytania: kto?, co?, gdzie? To gatunek powiadamiający o pojedynczym fakcie, wydarzeniu. Najczęściej cały komunikat zawiera się w jednym, dwóch zdaniach. Autor jej skupia się na najważniejszym szczególe zdarzenia. Wzmianka jest składnikiem kroniki, przeglądu wydarzeń dnia, minionego tygodnia, miesiąca, umieszczana jest więc zazwyczaj w dziennikach, czasopismach albo podawana w radiu lub telewizji (bezpośrednio po wydarzeniu) w serwisie agencyjnym. W tym wypadku dotyczy faktów o wyjątkowej wadze albo związanych z powszechnie znanymi postaciami. Wzmianki wchodzą też w skład lidów (lead) - streszczeń głównych informacji serwisu (radiowego, telewizyjnego).

Notatka (informacja):

Jest również gatunkiem powiadamiającym o zdarzeniu, ale w odróżnieniu od wzmianki -wzbogaconym o dodatkowe, poboczne, ale jednocześnie szczegółowe fakty, podawane statycznie. W notatce może sie znaleźć miejsce na przypomnienie różnych kwestii z przeszłości, nie jest też konieczne zachowanie kolejności faktów. Notatka miewa już mały tytuł.

Małe gatunki informacyjne, czyli wzmianki i notatki, bywają też typizowane ze wzglądu na miejsce opisywanych w nich wydarzeń (a wiec na lokalne, krajowe i zagraniczne), z uwagi na źródło, z którego pochodzą (mogą być własne, napisane przez własnych etatowych dziennikarzy, agencyjne, otrzymane np. z PAP-u (Polskiej Agencji Prasowej), bądź przedrukowane, powtórzone za innymi redakcjami). Istotny jest też podział ze względu na temat - odpowiada on usytuowaniu danej informacji w odpowiednim dziale, na danej stronie itp., temat przypisuje też zwykle typ informacji danemu działowi redakcyjnemu czy dziennikarzowi specjalizującemu się w jakiejś problematyce. I tak można wyróżnić informacje: polityczne, ekonomiczne, kulturalne, sportowe, religijne, społeczne itd.

Infotainment:

To połączenie informacji z rozrywką, Jednym z zadań jest zaskoczyć odbiorców. Nie liczy się co jest przekazane, ale w jaki sposób. Gatunek ten budzi wiele kontrowersji, albowiem wielokrotnie deformuje fakty, przekracza granice prywatności i narusza godność.

Infografia:

To informacja ilustrowana fotografią. Tekst nie opisuje fotografii, ale stanowi jej uzupełnienie. Czym celniejszy podpis tym lepszy efekt odbioru. Mamy tu do czynienia z informacją udokumentowaną fotografią.

Infografika (mapy, tabele, wykresy):

 Mapy
 Tabele
 Wykresy
Mapy, tabele i wykresy stanowią najczystszą informację, ale niejednokrotnie (np. konstrukcja tabeli, dobór kryteriów czy podmiotów w niej prezentowanych) mogą kryć intencje publicystyczne czy nawet polityczne.

Zapowiedź:

Informacja zamieszczana na pierwszych lub ostatnich stronach gazet lub czasopism, zachęcająca odbiorców do przeczytania danych artykułów, publikowanych w bieżącym numerze lub najbliższym wydaniu. Zapowiedź bardzo często pojawia się także w mediach elektronicznych przed informacyjnymi serwisami radiowymi lub telewizyjnymi Mówi o programach, na które odbiorca powinien zwrócić szczególna uwagę.

Fait divers:

Odmiana notatki, która zawiera informację o niezwykłym splocie wydarzeń. Zaskakuje odbiorcę konstrukcją. Nie wyjawia natychmiast problemu ani bohatera, odbiorca próbuje je odgadnąć. Fait divers oznacza niecodzienny zbieg wydarzeń, zaskakujące zderzenie faktów.

Sprawozdanie:

Opisuje wydarzenia już dokonane. Stosuje chronologię, wiernie oddaje fakty, podaje najważniejsze informacje. Czasami posługuje się cytatem, streszczeniem np. wystąpień publicznych. Przywołuje cudze wypowiedzi, omija charakterystyki osób, miejsc. W sprawozdaniu nie charakteryzuje się osób biorących udział w wydarzeniu, ogranicza się jedynie do podania ich imion i nazwisk, tytułów, funkcji, zajmowanych stanowisk. W sprawozdaniu chodzi o stworzenie u odbiorcy wrażenia obecności przy relacjonowanym zdarzeniu.

Relacja:

Gatunek ten dotyczy zdarzeń, które się jeszcze nie zakończyły. Relacja jest równoległa do faz zdarzeń, zawiera fakty. Dodatkowo suche fakty uzupełnione są żywymi, barwnymi opisami przebiegu wydarzeń. Relacja pozwala na eksponowanie emocji osoby ja tworzącej. Relacja zawiera elementy reportażowe (charakterystyka miejsca zdarzenia, postaci biorących w nim udział, narastanie napięcia zdarzenia równoległe z poznawaniem nowej rzeczywistości).

Raport:

Odmiana sprawozdania, w której dominuje chronologiczne przywoływanie faktów, zestawianie ich w celu wywołania lepszego kontrastu. Dla uporządkowania faktów są one prezentowane dodatkowo w formie danych statystycznych na apli. Raport bliski jest najprostszej formie reportażu. Dopuszczalna jest tu zdawkowa charakterystyka postaci, opisy ich zachowań, cytowanie imion i nazwisk, funkcji, dopuszczanie ich do głosu (cytowanie wypowiedzi). W raporcie pojawiają sią sródtytuły, co ułatwia przyswajanie tekstu, ponieważ raport jest większych rozmiarów.

Korespondencja:

Korespondencja należy do najstarszych gatunków dziennikarskich. Gatunek ten daje swobodę piszącym. Upodabnia się do felietonów, reportaży, artykułów, listów. Przywołuje wiele faktów. Sugeruje punkt widzenia autora. Dodatkiem do korespondencji są fotografie. Autor może pozwolić sobie na subiektywne sympatie i antypatie wobec osób i zdarzeń. Korespondencję cechuje aktualność przekazu, zwięzłość, ograniczająca treść do najistotniejszych faktów, opisowe i pogłębione ujęcia, podkreślające plastykę prezentowanego środowiska.

Życiorys (sylwetka, portret, postać, główka):

Typowe małe gatunki, w których autor ma się skupić na przywołaniu najważniejszych szczegółów z życia przedstawianej postaci. W zależności od indywidualnych upodobań redaktora mogą być różnie nazywane (sylwetka, portret, postać, główka). Teksty ulegają przeobrażeniom, wszystko bowiem zależy od inwencji twórczych nadawcy.

Przegląd prasy:

To seria cytatów z najciekawszych materiałów publicystycznych i informacyjnych zamieszczonych w innych gazetach i czasopismach. Nie zawiera komentarzy.

Reportaż fabularny:

Reportaż pochodzi od łacińskiego słowa reporto, czyli donoszę. Obejmuje utwory o charakterze sprawozdań z wydarzeń, których autor był świadkiem lub uczestnikiem. Jest gatunkiem łączącym w sobie dziennikarstwo i literaturę. Łączy wiele elementów. Jest jednowątkowy, zwięzły, powołuje do życia małą ilość bohaterów. Prezentuje wydarzenia o charakterze przyczynowo - skutkowym. Ma informować o rzeczach prawdziwych. Reportaż dziennikarski podzielono na dwa gatunki: fabularny i problemowy.

Feature - szkic reportażowy:

Feature- to nazwa wypowiedzi prasowej znana w USA od lat przedwojennych, a od lat 60-tych XX w. na zachodzie Europy. Feature oznacza relację, skupioną na podstawowych faktach. Autor wychwytuje z garści faktów najistotniejszy aspekt sprawy i na nim się skupia. Od autora feature wymaga się bystrej obserwacji szczegółów i łączenia niektórych z nich z przedstawianym tematem w taki sposób, by wzmacniały one jego wymowę. Ma to na celu zainteresowanie czytelników szczególnym aspektem przedstawianych faktów i emocjonalne zaangażowanie odbiorcy w prezentowane wydarzenia.

Blogi reportażowe:

Blogi są czymś w rodzaju dokumentu, który "prawdziwy" reporter powinien, być może, wykorzystać i stworzyć obraz zdarzeń. Blogi można porównać do programów reality - show (Bar, Big Brother): każdy może się w nich pokazać, ale niekoniecznie ma coś ciekawego do powiedzenia .Obecnie, dzięki upowszechnianiu się globalnej sieci, każdy może zostać reporterem. Administratorzy Internetu dają możliwość zakładania i prowadzenia blogów w sieci na specjalnych stronach, grupujących blogi tematycznie, wiekowo itp., prowadzą spisy blogów, porady, jak blog założyć. Obowiązująca w Internecie definicja blogu jest następująca: "prywatna strona (...), prowadzona przez autora (jednego lub paru): zajmująca sią tematami, które autorów tych interesują". W praktyce blogi to prywatne pamiętniki, zbiory luźnych myśli, sentencji, cytatów, upubliczniane na zasadzie pełnej równości i tolerancji wypowiedzi.

Reporter profesjonalista wie, jak wyeksponować problem, jak ująć opisywaną rzeczywistość, by wpłynąć na wyobraźnię odbiorcy. Dozuje fakty, skupia się na najważniejszych z nich i stara się być w miarę obiektywny. Reporter amator, autor blogów, przesyca swój tekst emocjami, jednostronnie naświetla sytuację, nie konfrontując swoich spostrzeżeń ze spostrzeżeniami innych. Materiał ten nadaje się raczej do opracowania i służyć może jako cenne źródło informacji i podstawą dla reportażu publikowanego także w formie elektronicznej.

Praca została napisana na podstawie książki „Gatunki dziennikarskie. Teoria, praktyka, język”, autorstwa - Wolny-Zmorzyński K., Kaliszewski A., Furman W. Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2006.

Wyświetleń: 3736