W latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku nastąpiły w Polsce głębokie zmiany o charakterze politycznym, gospodarczym, społecznym oraz instytucjonalnym. Zmiany te objęły również rynek pracy jako jeden z rynków czynników produkcji. Jego transformacja, zwłaszcza w pierwszym okresie wymagała przede wszystkim stworzenia podstaw istnienia o charakterze instytucjonalnym, określenia zakresu, form oraz procedur ingerencji państwa,
a także skonstruowania systemu osłon socjalnych dla gospodarstw domowych.
Podjęte przez rząd działania poddane były presji uwarunkowań gospodarczych i społecznych, które wielokrotnie determinowały rozwiązania polityki rynku pracy. Na rynku pracy wystąpiła nierównowaga, wymagająca decyzji adekwatnych do skali jej konsekwencji, zwłaszcza społecznych. Tak więc zjawisko bezrobocia w ciągu kilkunastu lat stało się jednym z najpoważniejszych problemów społeczno – ekonomicznych w Polsce. Zmiany na rynku pracy od stycznia 1990 roku charakteryzują się tendencją wzrostowo-spadkową.
Regionalne zróżnicowanie stopy bezrobocia uzależnione jest od sytuacji społeczno – gospodarczej danego regionu i czynników, które ją kształtują. Pewien poziom bezrobocia (3-4%) jest w gospodarce nieunikniony, a nawet konieczny (umożliwia dostosowanie struktury produkcji do zmieniających się potrzeb). Nadmierne bezrobocie jest jednak zjawiskiem niekorzystnym.
Jak pokazują statystyki % bezrobotnych jest bardzo wysoki. Niepokojący jest fakt, że znaczną ich część stanowią ludzie młodzi, w tym absolwenci. Jednym z powodów tego stanu rzeczy jest brak rzetelnej informacji na temat potrzeb pracodawców, co powoduje że nie są one w pełni uwzględniane w procesie kształcenia. Warunkiem koniecznym konkurencyjności polskich pracobiorców jest więc dostosowanie ich cech kwalifikacyjno – zawodowych do potrzeb szybko zmieniającego się zapotrzebowania na pracę.
Poszukiwanie pracy w warunkach gospodarki rynkowej jest czynnością trudną i stresującą. Wymaga od człowieka różnorodnych umiejętności związanych z planowaniem a także wysokich kompetencji interpersonalnych.
Na rynku pracy panuje silna konkurencja wśród osób chcących podjąć pracę, a na określone miejsca pracy, które oferują pracodawcy jest wielu chętnych spełniających ich oczekiwania. Dla młodego człowieka rywalizacja o miejsce pracy może być wielkim źródłem stresu i rezygnacji już na starcie kariery zawodowej.
Im młodzież będzie lepiej przygotowana do podjęcia zatrudnienia, tym większe ma szanse, że odniesie sukces. Wynika stąd duża rola nauczycieli podstaw przedsiębiorczości i doradców zawodowych, którzy prowadzą zajęcia i warsztaty przygotowujące młodych ludzi do wejścia na rynek pracy. Badanie preferencji, skłonności i zainteresowań wskazuje młodzieży kierunek działań na rynku pracy. Zajęcia poświęcone planowaniu własnej kariery zawodowej, opracowaniu dokumentów aplikacyjnych, przygotowaniu do rozmowy kwalifikacyjnej i przeprowadzeniu jej symulacji dostarczają uczniowi nie tylko wiedzy, ale służą też nabyciu umiejętności. Europejski rynek pracy wymaga bowiem:
- kształtowania u uczniów umiejętności rozwiązywania problemów, współdziałania w zespole, budowania i podtrzymywania kontaktów, szybkiego uczenia się i gotowości na zmiany,
- elastyczności działania i myślenia,
- podnoszenia poziomu wiedzy technicznej,
- akcentowania w procesie kształcenia znaczenia innowacji i twórczości,
- budowania u młodzieży postawy interkulturowej.
Nie ma „ złotego środka ” na znalezienie pracy, ale są działania , dzięki którym szanse zatrudnienia można zwiększyć. Ważne jest aktywne i konsekwentne działanie, jasne precyzowanie celów do których się dąży, wiedza gdzie szukać pomocy w przypadku napotkanych trudności.
Do działań zwiększających szansę na zatrudnienie możemy zaliczyć
1. Zebranie informacji:
- w jakich zawodach są poszukiwani pracownicy?
- jak dużo jest miejsc pracy w tych zawodach?
- jakie są wymagania dla kandydatów na pracowników?
- w jaki sposób prowadzony jest nabór pracowników? Czynność ta pomoże w ocenie szans na zatrudnienie, ponieważ porównujemy informacje o potrzebach pracodawców z możliwościami potencjalnego pracownika.
2. Znalezienie sposobu na dotarcie do ukrytego rynku pracy ( poszukiwanie pracy przez korzystanie z informacji pracowników, rodziny i znajomych) i wykorzystanie szans, jakie stwarza. Jak pokazują analizy statystyczne wolne miejsca pracy na tym rynku stanowią ok. 2/3 wszystkich ofert pracy.
3. Analizę zróżnicowania pracodawców ( ze względu na formę własności, formę prawną działalności, wielkość zatrudnienia, obszar działania).
4. Przyswojenie wiedzy ekonomicznej, m.in. o rodzajach zatrudnienia, sposobach pozyskania kapitału, prowadzeniu działalności itp.
5. Korzystanie z pomocy instytucji pomocnych w poszukiwaniu pracy ( PUP, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej, OHP, Biura Karier, firmy szkoleniowe, agencje doradztwa personalnego, organizacje pracodawców, organizacje pozarządowe).
Szukając pracy można stosować aktywne lub pasywne metody. Metody pasywne polegają na odpowiadaniu na oferty pracy umieszczane w prasie, Internecie, urzędach pracy, można również zarejestrować się w prywatnych agencjach pośrednictwa pracy. Skuteczność tych metod jest dużo mniejsza niż metod aktywnych.
Większe szanse na znalezienie pracy dają metody aktywne, a jeśli wykorzystujemy przynajmniej kilka metod te szanse znacznie wzrastają. Wśród metod aktywnego poszukiwania pracy wyróżniamy:

1. Kontakty osobiste ( tworzenie sieci znajomości)
Metoda uważana jest za najskuteczniejszą, ponieważ większość pracodawców nie zgłasza wolnych miejsc pracy do urzędów pracy czy prasy. Osoby pracujące w danej firmie mają orientację czy pracodawca poszukuje nowych pracowników i te informacje mogą przekazywać innym osobom. Przyjaciele i znajomi mogą np. wiedzieć o konkretnym wolnym miejscu pracy, zgodzić się poszukiwać pracy dla nas, wiedzieć o kimś , kto z pracy odchodzi, wiedzieć o powstających
firmach w okolicy, zorganizować spotkanie z kierownikiem czy dyrektorem, wiedzieć o firmie, która potrzebuje pracownika z naszymi kwalifikacjami, itp.
Jak widać takie tworzenie sieci znajomości może przynieść pozytywne efekty, wymaga jednak przemyślanego postępowania.
2. Własne oferty celowane
Należy zacząć od przygotowania listy firm, które mogą dysponować wolnymi etatami. Pomocna może tu być : prasa, książki telefoniczne, kontakty osobiste. Własne oferty mogą wystąpić w formie pisemnej, telefonicznej albo bezpośredniego spotkania. Celem tej metody jest nawiązanie kontaktu z potencjalnym pracodawcą, zainteresowanie go własną osobą i przyjście na rozmowę kwalifikacyjną.
3. Ogłoszenia prasowe – forma bierna
Wiele ogłoszeń zamieszczanych w prasie zawiera bardzo szczegółowe informacje odnośnie kwalifikacji zawodowych i umiejętności, których oczekuje się od przyszłego pracownika, ale są także ogłoszenia bardzo ogólnikowe. Często wydaje się, że dana osoba spełnia większość wymagań stawianych przez pracodawcę, ale jednego czy dwóch warunków nie jest w stanie spełnić, wówczas nie należy rezygnować. O ile są to warunki mniej istotne należy nawiązać kontakt z pracodawcą i spróbować pertraktować na temat zmiany tych wymagań.
4. Ogłoszenia prasowe – forma czynna
Nie tylko pracodawcy zamieszczają ogłoszenia, równie dobrze może to zrobić osoba poszukująca pracy. Ogłoszenie powinno być zwięzłe, komunikatywne oraz budzić zaufanie. Należy pamiętać aby zawierało informację o cechach charakteryzujących osobę poszukującą pracy, rodzaju szukanej pracy i sposobie kontaktu z ta osobą.
5. Korzystanie z usług biur doradców personalnych
Na rynku funkcjonuje wiele firm doradztwa personalnego, które zajmuję się pozyskiwaniem dla różnych przedsiębiorstw pracowników. Przy agencjach istnieją banki danych o osobach poszukujących pracy, z danych tych korzysta się , gdy pracodawca potrzebuje pracowników w krótkim czasie. Umieszczenie swoich danych w banku zwiększa prawdopodobieństwo znalezienia pracy.

Rynek pracy ulega ciągłym zmianom o charakterze ekonomicznym, społecznym, technologicznym. Niektóre zawody „ znikają” z rynku, rośnie natomiast zapotrzebowanie na inne, zupełnie nowe. Wg Instytutu Spraw Publicznych w Polsce będą potrzebni nie tylko specjaliści o wysokich kwalifikacjach, ale również osoby , które potrafią zmienić swój zawód lub specjalność. Szybka umiejętność adaptacji do zmian na rynku pracy gwarantuje utrzymanie się na tym rynku. Także aktywne metody poszukiwania pracy odgrywają tu istotna rolę, ponieważ dają bardzo duże szanse na znalezienie zatrudnienia.

Bibliografia:
Bezrobocie w : http://pl.wikipedia.org/wiki/Bezrobocie
Greiner I., Kania I., Kudanowska E., Paszkowska – Rogacz A., Tarkowska M., Materiały metodyczno – dydaktyczne do planowania kariery zawodowej uczniów, KOWEZiU, Warszawa 2006.
Janik W., Przedsiębiorczość i przedsiębiorstwo, WSPA, Lublin 2004.
Kryńska E., Dylematy polskiego rynku pracy, IPiSS, Warszawa 2001.
Kwalifikacje zawodowe na współczesnym rynku pracy, pod red. Kwiatkowskiego S., Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2004.
Materiały szkoleniowe. Zawodowe drogowskazy, ECORYS, Warszawa 2006.
Żurek M., Szkolna orientacja i poradnictwo zawodowe w obliczu zmian na rynku pracy, Zakład Badań Edukacji Zawodowej – ITeE-PIB, Radom.

Wyświetleń: 1868