Katalog

Ewelina Drelich, 2012-04-12
Stalowa Wola

Edukacja europejska, Projekty edukacyjne

Unia Europejska

- n +



Kinga Iberle
Marta Garanty
Krzysztof Szarek











Główne wyzwania i problemy, przed którymi stoi młodzież w Unii Europejskiej


Praca napisana pod kierunkiem
mgr Eweliny Drelich










Spis treści

1. Unia Europejska
1.1. Powstanie i historia Unii Europejskiej
1.2. Ojcowie Unii Europejskiej
1.3. Instytucje Unii Europejskiej
2. Polska w Unii Europejskiej
3. Problemy i wyzwania młodzieży w Unii Europejskiej
3.1. Bezrobocie
3.2. Bieda i wykluczenie społeczne
3.3. Rasizm i ksenofobia
3.4. Brak znajomości języków obcych i brak zaangażowania mło-dzieży w życie UE
3.5. Przeciwdziałanie problemom młodzieży przez Unię Europejską











Rozdział I
Unia Europejska

1.1. Powstanie i historia Unii Europejskiej


Unię Europejską można określić jako rodzinę demokratycznych państw, która za cel postawiła sobie wspólną pracę na rzecz pokoju i dobrobytu. Jest ona organizacją unikatową,
o jakiej marzyło od dawien dawna wielu polityków. Jednakże dopiero w 1951 roku sześć państw: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy i Włochy podjęło próbę pierwszych wspólnych działań. Celem tych działań miało być podporządkowanie przemysłu ciężkiego wspólnemu nadzorowi. Krok ten był pierwszym krokiem w integracji europejskiej. Kolejnym krokiem było powołanie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, będącej zarodkiem Wspólnej Europy.
W roku 1957 na podstawie Traktatu Rzymskiego utworzona została Europejska Wspólnota Gospodarcza oraz Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euroatom). Stop-niowo rozszerzał się zasięg terytorialny Wspólnot Europejskich. W 1973 roku ich członkami stały się Dania, Irlandia i Wielka Brytania. W 1981 roku - Grecja, a w 1986 roku - Hiszpania
i Portugalia. W 1990 roku, po połączeniu dwóch państw niemieckich, Wspólnota powiększyła się o ponad 18 milionów obywateli dawnej Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Wreszcie, z początkiem 1995 roku skład ten został powiększony o jeszcze trzy państwa: Austrię, Finlandię i Szwecję. Jednak nie tylko terytorium Wspólnoty uległo rozszerzeniu, pogłębiono także współpracę krajów członkowskich. Przełomowe znaczenie miał Traktat z Maastricht podpisany w grudniu 1991 roku. Zgodnie z jego postanowieniami z dniem 1 listopada 1993 roku Wspólnota Europejska przekształciła się w Unię Europejską. Zmianie uległa nie tylko nazwa, gdyż traktat ten zakładał stworzenie rzeczywistej unii politycznej oraz gospodarczo-walutowej. Ostatnimi krajami jakie dołączyły do unii Europejskiej były w 2004 roku Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa ,Malta ,Słowacja , Słowenia, Węgry oraz Polska.
Unia Europejska jako organizacja unikatowa posiada swoja flagę i hymn. Flaga UE jest lazurowa, a na jej tle znajduje się dwanaście złotych, pięcioramiennych gwiazd ułożonych koliście. Liczba gwiazdek jest stała, ponieważ liczba dwanaście symbolizuje doskonałość i jedność. Ponadto jest to również liczba państw, które w czasie, gdy flaga powstawała nale-żały do UE. Projekt flagi zatwierdzono w czasie posiedzenia Rady Europy w Paryżu. Przyjęto ją 21 kwietnia 1986 roku jako flagę Wspólnot Europejskich, a obecnie Unii Europejskiej.
Hymnem europejskim jest natomiast muzyczne preludium Ody do radości, IV części IX symfonii Ludwiga von Beethovena. Od 1986 roku Oda do radości jest również hymnem Unii Europejskiej. Jednak oficjalnie hymn Unii Europejskiej nie ma słów, aby nie doszło do sporów, w jakim języku powinien być śpiewany. Celem hymnu nie jest zastąpienie hymnów narodowych poszczególnych państw członkowskich, lecz uczczenie wartości wspólnych wszystkim państwom oraz ich jedności w różnorodności. Oda do radości zazwyczaj jest grana 9 maja w święto Unii Europejskiej, a także podczas oficjalnych uroczystości i szczytów Unii.
Swoistym symbolem UE jest też jej waluta. Realizację Unii Gospodarczej i Walutowej poprzez wprowadzenie wspólnej waluty w krajach zakwalifikowanych do UgiW określił Traktat o Unii Europejskiej, czyli Traktat z Maastricht. Początkowo wprowadzono nazwę ECU (European Currency Unit) jako określenie nowej europejskiej waluty. Była to jednostka rozrachunkowa stosowana w obrocie między państwami członkowskimi. Jej wartość była określana przez kursy narodowych walut Unii Europejskiej ważone ich udziałem w koszyku. Pierwszego stycznia 2002 roku do obiegu wprowadzono walutę Unii Europejskiej - euro. Nie jest ona uzależniona od koszyka, a jej wartość nie jest zależna od walut wykazujących się największą stabilnością. Szefowie rządów i państw w grudniu 1995 r. przyjęli zgodnie nazwę euro. Jest krótka i ma taką samą pisownię we wszystkich językach UE, co uważa się za zaletę. Jedno euro składa się ze 100 centów. Symbolem euro jest grecka litera epsilon przecięta dwiema równoległymi liniami. Z jednej strony znak ten przypomina o antycznych korzeniach cywilizacji europejskiej, z drugiej nawiązuje do podobnie przekreślonych znaków przyjętych dla głównych walut świata, czyli funta sterlinga, dolara amerykańskiego i japońskiego jena.
UE posiada również swoje święto, mianowicie Dzień Unii Europejskiej. Przypomina o dacie 9 maja 1950 roku, kiedy Robert Schuman, francuski minister spraw zagranicznych w latach 1948 - 1952, ogłosił swoją deklarację - plan Schumana. Plan ten dotyczył powołania pierwszej organizacji koordynującej współpracę państw w górnictwie i hutnictwie, Europej-skiej Wspólnoty Węgla i Stali. Krótko mówiąc, przedstawiał idee stanowiące podstawę stwo-rzenia obecnej Unii Europejskiej. Dlatego też dzień 9 maja obchodzi się co roku jako "uro-dziny UE".
UE jako organizacja jedyna w swoim rodzaju stworzyła własne motto. Jest nim “Zjed-noczona w różnorodności”. Pojawiło się ono około roku 2000, zaś po raz pierwszy użyto go oficjalnie w Traktacie ustanawiającym Konstytucję dla Europy, podpisanym w 2004 r. Prze-słanie tego hasła jest takie, że poprzez UE Europejczycy są zjednoczeni w wysiłkach na rzecz pokoju i dobrobytu oraz że mnogość kultur, tradycji i języków w Europie jest jej ważnym atutem.


1.2. „Ojcowie” Unii Europejskiej

Idea „wspólnej Europy” narodziła się w umyśle niejednego polityka na przestrzeni lat. Można powiedzieć, że pomysł ten zakiełkował na różnych gruntach, wśród różnych ludzi, dlatego też UE jako organizacja międzynarodowa ma wielu współtwórców. Unia byłą dla nich jak rozwijające się dziecko, stąd też pomysł, by nazwać ich „ojcami Unii”.
Jednym z takich ojców był niewątpliwie Konrad Adenauer (ur. 1876 - zm. 1967), pierwszy kanclerz Niemiec. Był on wielkim rzecznikiem powojennego pojednania Niemiec
i Francji. Projekty integracji europejskiej Adenauer snuł już od roku 1919. Proponował wów-czas oddanie wojskowo-przemysłowego potencjału państw niemieckich pod zarząd wspólnej Rady. Sądził, że gwarancją pokoju w Europie jest pojednanie francusko-niemieckie. Zjedno-czona Europa - zdaniem Adenauera - stanowiła gwarancję powstrzymania zwycięskich potęg przed nowym sojuszem, dając szansę przyjęcia Niemiec do wolnego świata. Stąd udział Ade-nauera w pracach nad powołaniem EWWiS i zawarcie Paktu Elizejskiego z Francją.
Kontynuatorem koncepcji politycznej Adenauera, głównie w kwestiach integracji eu-ropejskiej był Helmut Kohl (ur. 1930). Opowiadał się za możliwie szybkim poszerzeniem Unii o Polskę, Czechosłowację (później Czechy) i Węgry. W roku 1999 mit Helmuta Kohla jako jednego z największych "ojców założycieli" zjednoczonej Europy i twórcy zjednoczenia Niemiec został poważnie zakwestionowany, gdyż zarzucono mu niezgodne z prawem przyj-mowanie darowizn dla CDU we wschodnich landach Niemiec.
Kolejnym „ojcem unijnym” był Alcide de Gasperi (ur. 1881 - zm. 1954), premier Włoch w latach 1945-53, współautor i realizator koncepcji integracji europejskiej. Był on współinicjatorem utworzenia w 1949 roku Rady Europy i w 1951 Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Lata rządów de Gasperiego nazywane są "erą de Gasperiego". To próba odbu-dowy wizerunku Włoch na arenie międzynarodowej, przystąpienie kraju do NATO i Europej-skiej Wspólnoty Węgla i Stali.
Innym współtwórcą EWWiS był Paul Henri Spaak (ur. 1899 - zm. 1972), premier Belgii. Spaak doprowadził Belgię do Paktu Północnoatlantyckiego. Uczestniczył w pierw-szych próbach integracji europejskiej i podpisania EWWiS. W latach 1952-54 był przewodni-czącym zgromadzenia EWWiS. Później przewodniczył komitetowi, powołanemu w Messynie do opracowania planu Europejskiego Wspólnego Rynku. Brał udział w dyskusjach nad kształ-tem Traktatów Rzymskich. W 1957 roku został sekretarzem generalnym NATO.
Podobnie jak Paul Henri Spaak współtwórcą idei powołania Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali był Robert Schuman (ur. 1886 - zm. 1963). Uczestniczył w opracowaniu planu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali - projektu oddania pod wspólną władzę francuskiego
i niemieckiego węgla oraz stali. Przedstawił ten plan francuskiej Radzie Ministrów, a następnie - 9 maja 1950 roku - francuskiemu społeczeństwu. EWWiS miała prowadzić do utworzenia Stanów Zjednoczonych Europy, połączenia ludzi poza wzajemnymi animozjami, uprze-dzeniami i uczuciem zemsty. Schuman popierał również projekt Europejskiej Wspólnoty Obronnej - odrzucony przez francuski parlament w latach pięćdziesiątych. Po utworzeniu EWG, w latach 1958-60 był przewodniczącym Zgromadzenia, a do 1963 roku - jego człon-kiem.
Innym znanym „ojcem” jest belgijski polityk i finansista Etienne Davignon (ur. 1932). Odegrał on ważną rolę w umocnieniu pozycji Komisji Europejskiej. Na początku lat osiemdziesiątych był odpowiedzialny za programy wspólnotowe mające na celu podniesienie konkurencyjności - szczególnie za Europejski Strategiczny Program dla Badań Rozwoju w Informacji Technologicznej (ESPRIT). Znany jest też dzięki oświadczeniu o kryzysie gospo-darczym, tzw. "manifest crisis", w którym skłaniał Europejską Wspólnotę Węgla i Stali do ratowania zachodnioeuropejskiego przemysłu stalowego, nawet kosztem miejsc pracy dla tysięcy robotników.
Do grona założycieli należy również Jean Monnet (ur. 1888 - zm. 1979). Był on współautorem koncepcji powołania Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali i jako pierwszy został przewodniczącym jej organu wykonawczego - Wysokiej Władzy. Później stworzył Komitet na rzecz Stanów Zjednoczonych Europy, który miał popularyzować ideę zjednocze-nia sześciu państw europejskich i prowadzić działania na rzecz zjednoczenia Europy.
Podobnego zdania jak Monnet był również premier Wielkiej Brytanii, Winston Churchill (ur. 1874 - zm. 1965). Będąc u władzy wciąż nawoływał do powołania Stanów Zjednoczonych Europy.
Plany zjednoczeniowe przyświecały także prezydentowi Francji, Charlesowi de Gaulle (ur. 1890 - zm. 1970). Generał był zwolennikiem Europy ojczyzn, Europy od Atlantyku po Ural. Ostro sprzeciwiał się przystąpieniu Wielkiej Brytanii do EWG i ingerencji Amerykanów w sprawy europejskie. Wielokrotnie podkreślał wyspiarskie położenie Wielkiej Brytanii i jej brak zainteresowania problemami Starego Kontynentu. Wycofał się z życia poli-tycznego, ponieważ nie udało mu się przeprowadzić popieranych przez siebie reform. Uważa się, że pewne braki w koncepcji integracji całej Europy zaważyły wówczas na jego porażce.
Zwolennikiem zjednoczonej Europy był także prezydent Francji, Francois Mitterrand (ur. 1916 - zm. 1996). Był on niewątpliwym rzecznikiem dalszej integracji wewnątrz EWG oraz unii politycznej, gospodarczej i walutowej. Po rozpadzie bloku komunistycznego wystąpił z koncepcją Konfederacji Europejskiej, której trzonem miały być ściśle ze sobą zintegrowane państwa ówczesnej Dwunastki.
Ostatnim z „ojców”, ale nie mniej ważnym, jest Jacques Lucien Delors (ur. 1925). W latach 1985-95 był przewodniczącym Komisji Europejskiej. Tuż po objęciu tego stanowiska opracował tzw. pakiet Delorsa, ukazujący perspektywy zjednoczenia Europy. Dwa lata później Delors przedstawił drugą wersję projektu, a w niej koncepcję stworzenia Unii Gospo-darczej i Walutowej. Jego wizja integracji kontynentu oparta była na tzw. "koncepcji kręgów koncentrycznych". Według niej poszczególne kraje powinny dokonywać integracji w stopniu najbardziej dla nich odpowiednim nie czekając na inne. Dążył do nadania Wspólnocie wymia-ru politycznego i socjalnego, a także wspierał postulaty uboższych państw członkowskich o hojniejsze dotacje do uboższych regionów Unii.


1.3. Instytucje Unii Europejskiej

Unia Europejska jak każda wielka organizacja posiada własne instytucje. W głównej mierze opera się ona na pięciu głównych instytucjach: Parlamencie Europejskim, Komisji Europejskiej, Radzie Unii Europejskiej, Trybunale Sprawiedliwości, Europejskim Trybunale Obrachunkowym oraz organach pomocniczych: Komitecie Regionów, Komitecie Ekono-miczno-Społecznym, Europejskim Banku Centralnym i Europejskim Banku Inwestycyjnym. Instytucje UE realizują zadania wyznaczone UE, kierują procesem integracji europejskiej, uchwalają prawo wspólnotowe, stawiają nowe cele zmierzające ku pełnemu zjednoczeniu Europy.
PARLAMENT EUROPEJSKI to głos obywateli, wybierany w wyborach bezpo-średnich organ legislacyjny Unii Europejskiej. Początki istnienia Parlamentu sięgają lat 50. i traktatów założycielskich. Od 1979 roku deputowani wybierani są w wyborach powszechnych i bezpośrednich. Wybory parlamentarne odbywają się co pięć lat, a do głosowania uprawniony jest każdy obywatel Unii Europejskiej zarejestrowany jako wyborca. Zatem Parlament wyraża demokratyczną wolę kilkuset milionów obywateli UE, a także reprezentuje ich interesy podczas dyskusji z innymi instytucjami UE. Parlament Europejski ma 3 siedziby: Bruksela, Luksemburg i Strasburg. W skład Prezydium wchodzi przewodniczący i czternastu wiceprzewodniczących. Pięciu kwestorów ma w Prezydium głos doradczy. Gdy w głosowa-niach jest równa liczba głosów za i przeciw, decydujący jest głos Przewodniczącego. Prezy-dium ma zasadniczy wpływ na to, jak na co dzień funkcjonuje Parlament Europejski. Liczbę deputowanych z poszczególnych krajów członkowskich Unii Europejskiej regulują traktaty. W Traktacie Nicejskim ustalono, że liczba posłów do Parlamentu Europejskiego, po rozszerzeniu ma nie przekraczać 732 deputowanych. Kadencja Parlamentu Europejskiego wynosi 5 lat. Dzieli się na sesje roczne, a te na miesięczne sesje parlamentarne. PE sam opracowuje dla siebie porządek obrad (Przewodniczący z Konferencją Przewodniczących, po przeprowadze-niu wcześniejszych konsultacji z Konferencją Przewodniczących Komisji). Kalendarz obrad Parlamentu Europejskiego jest określony przez 4-tygodniowy rytm pracy. Organ ten powstał jako zgromadzenie o charakterze czysto konsultacyjnym. Z czasem rozwinął swoje kompe-tencje kontrolne. Ostatnie wybory do Parlamentu Europejskiego odbyły się w 25 państwach UE w dniach 10 – 13 czerwca 2004 r.
KOMISJA EUROPEJSKA to organ wykonawczy Unii Europejskiej i inicjator pro-jektów legislacyjnych. Jest ona instytucją politycznie niezależną, która reprezentuje i dba o interesy całej UE. Jest ona siłą napędzającą systemu instytucjonalnego UE: zgłasza projekty aktów prawnych, proponuje kierunki polityki i programy działania, a także jest odpowiedzial-na za wykonanie decyzji Parlamentu i Rady. Podobnie do Parlamentu, Komisja Europejska została powołana do życia w latach 50. na mocy traktatów założycielskich UE. Termin „Ko-misja” jest używany w dwóch znaczeniach. Po pierwsze, odnosi się on do Członków Komisji – tzn. osób mianowanych przez państwa członkowskie i Parlament w celu zarządzania tą in-stytucją i podejmowania decyzji. Po drugie, terminem „Komisja” określa się samą instytucję i jej personel. Nieformalnie, Członkowie Komisji znani są jako komisarze. Wszyscy z nich zaj-mowali stanowiska polityczne w krajach, z których pochodzą, a wielu piastowało urząd mini-stra w rządzie, lecz będąc Członkami Komisji są oni obowiązani działać w interesie całej Unii i nie mogą przyjmować instrukcji od rządów krajowych. Co pięć lat powoływana jest Komisja w nowym składzie, przy czym następuje to w ciągu sześciu miesięcy od wyborów do Parlamentu Europejskiego. Komisja jest politycznie odpowiedzialna przed Parlamentem, który jest uprawniony do odwołania jej w drodze złożenia wniosku o wotum nieufności. Komisja uczestniczy we wszystkich sesjach Parlamentu, podczas których ma obowiązek objaśniać i uzasadniać kierunki swojej polityki. Również regularnie odpowiada ona na pisemne i ustne interpelacje zgłaszane przez deputowanych. Bieżącymi zadaniami Komisji zajmują się jej urzędnicy administracyjni, eksperci, tłumacze pisemni i ustni oraz personel biurowy. Eu-ropejska służba cywilna liczy około 24 000 osób. Choć liczba ta wydaje się ogromna, w rze-czywistości jest ona mniejsza niż liczba osób zatrudnianych przez władze miejskie większości średniej wielkości miast w Europie. Służba cywilna składa się ze zwykłych obywateli z każ-dego kraju UE, wybranych w drodze konkurencyjnych egzaminów, którzy współpracują ze sobą w celu zbudowania silnej i odnoszącej sukcesy Unii Europejskiej. Funkcjonariu-sze Komisji – podobnie jak personel pozostałych instytucji UE – są rekrutowani przez Euro-pejskie Biuro Doboru Kadr (EPSO). Choć siedziba Komisji mieści się w Brukseli (Belgia), jej biura znajdują się również w Luksemburgu, przedstawicielstwa – we wszystkich pań-stwach UE, a delegatury – w wielu stolicach różnych krajów świata. Komisja Europejska spełnia cztery główne funkcje:
• przedstawia Parlamentowi i Radzie projekty aktów prawnych;
• zarządza i realizuje politykę i budżet UE;
• egzekwuje prawo wspólnotowe (razem z Trybunałem Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej, na przykład podczas negocjowania umów między UE a innymi krajami.
Od Przewodniczącego Komisji zależy, który komisarz będzie odpowiedzialny za dany obszar polityki oraz czy nastąpi (w razie konieczności) przetasowanie w odniesieniu do wy-znaczonych zakresów obowiązków jeszcze w trakcie kadencji Komisji. Przewodniczący, za zgodą Komisji, jest również uprawniony do żądania ustąpienia danego komisarza. Zespół komisarzy (znany również jako Kolegium) obraduje w Brukseli raz w tygodniu, zwykle w środy. Każdy punkt w porządku obrad jest referowany przez komisarza odpowiedzialnego za dany obszar polityki, a Kolegium podejmuje w danej sprawie kolektywną decyzję. Personel Komisji pracuje w departamentach zwanych Dyrektoriatami Generalnymi (DG) Czasami spo-tyka się również określenie Dyrekcje Generalne [przyp. tłum.]. oraz służbami (np. Służby Prawne oraz Służby Tłumaczeniowe). Do 1 maja 2004 r. każde z najbardziej zaludnionych państw członkowskich zawsze wyznaczało po dwóch komisarzy, a pozostałe państwa UE – po jednym. Gdyby jednak ten system został utrzymany po rozszerzeniu UE, Komisja stałaby się zbyt duża, by sprawnie funkcjonować. Wraz z przystąpieniem do Unii dziesięciu nowych państw członkowskich, przybyło dziesięciu nowych komisarzy (ich łączna liczba wzrosła do 30). W związku z tym, z chwilą rozpoczęcia przez Komisję nowej kadencji 2004–2009 (1 listopada 2004 r.), każdy kraj miał prawo wyznaczenia tylko jednego komisarza. Gdy liczba państw członkowskich zwiększy się do 27, Rada – podejmując jednomyślną decyzję – ustali maksymalną liczbę komisarzy. Musi ich być mniej niż 27, a ich narodowość będzie określana systemem rotacyjnym, który będzie w pełni sprawiedliwy dla wszystkich państw. Przedstawi-cielem Polski jest Danuta Hubner (od 1 listopada 2004 r.). Jest ona komisarzem ds. Polityki Regionalnej. Podlega jej DG ds. Polityki Regionalnej, a co za tym idzie polityka regionalna, Fundusz Spójności i Fundusz Solidarności.
RADA UNII EUROPEJSKIEJ to organ legislacyjny Unii Europejskiej reprezentują-cy państwa członkowskie. Rada jest głównym organem decyzyjnym UE. Podobnie jak Parla-ment Europejski, Rada została powołana w latach 50. na mocy traktatów założycielskich. Re-prezentuje ona państwa członkowskie, a w jej obradach uczestniczy jeden minister z każdego rządu krajowego UE. Od czasu prezydencji Belgii w drugim półroczu 1977 r. przyjął się zwy-czaj pomagania krajowi wykonującemu zadania przewodniczenia przez przyłączenie się na krótki okres, wąskiego zespołu dyplomatów z poprzedniej i następnej Prezydencji. W ten spo-sób powstała tzw. Trójka. Utworzenie Trójki służy zachowaniu politycznej ciągłości w pracy Rady mimo zmieniającej się co pół roku Prezydencji. Urzędujący przewodniczący korzysta z pomocy zarówno swego poprzednika, jak i następcy. Trojka odegrała dużą rolę zwłaszcza w zakresie Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa. Traktat Amsterdamski przewiduje, że w przyszłości trojka składająca się z przedstawiciela Prezydencji Rady, odpowiedniego członka Komisji, a także nowego sekretarza generalnego Rady, reprezentować będzie UE w sprawach WPZiB. Trójka straci rację bytu, gdy unia polityczna i dyplomatyczna UE ewolu-ować będzie w kierunku utworzenia systemu, dysponującego własnymi sprawnymi służbami.
TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI to najprościej mówiąc stróż prawa. Po-wstał na mocy Traktatu EWWiS w 1952 roku. Jego zadaniem jest zapewnienie, by legislacja UE (technicznie określana mianem prawa wspólnotowego) była interpretowana i stosowana w ten sam sposób w każdym państwie członkowskim. Innymi słowy, by była ona zawsze iden-tyczna dla wszystkich stron i w każdych okolicznościach. Trybunał jest uprawniony do roz-strzygania sporów prawnych wynikłych między państwami członkowskimi, instytucjami UE, przedsiębiorstwami i osobami fizycznymi. W skład Trybunału wchodzi jeden sędzia qa z każdego państwa członkowskiego, toteż reprezentowane są wszystkie krajowe porządki prawne UE. Nawet po rozszerzeniu każde państwo członkowskie będzie nadal wyznaczało jednego sędziego, ale z uwagi na efektywność pracy Trybunał będzie mógł odbywać posie-dzenia w formie Wielkiej Izby liczącej zaledwie 13 sędziów, zamiast obowiązkowego spoty-kania się zawsze na sesjach plenarnych, w których uczestniczą wszyscy sędziowie. Trybunał jest wspomagany przez ośmiu rzeczników generalnych “Advocates-General” zwani są czasem Adwokatami Generalnymi [przyp. tłum.]. Ich rolą jest przedstawianie uzasadnionych opinii w sprawach wniesionych przed Trybunał. Muszą oni to czynić publicznie i bezstronnie. Sę-dziowie i rzecznicy generalni są byłymi członkami najwyższych sądów krajowych lub wysoko kwalifikowanymi prawnikami, które to osoby dają gwarancje niezależności. Są oni powo-ływani za wspólną zgodą rządów państw członkowskich. Każdy z nich jest mianowany na okres sześciu lat, po upływie którego może być mianowany ponownie na jeden lub dwa na-stępne okresy o długości trzech lat. Aby pomóc Trybunałowi Sprawiedliwości uporać się z tysiącami wnoszonych spraw oraz zaoferować obywatelom lepszą ochronę prawną, w 1989 roku utworzono Sąd Pierwszej Instancji. Sąd ten (działający przy Trybunale Sprawiedliwo-ści) jest odpowiedzialny za wydawanie orzeczeń w niektórych rodzajach spraw, zwłaszcza tych wnoszonych przez osoby prywatne i sprawach związanych z nieuczciwą konkurencją między przedsiębiorstwami. Zarówno na czele Trybunału Sprawiedliwości, jak i Sądu Pierw-szej Instancji, stoi Przewodniczący wybrany przez pozostałych sędziów na okres trzech lat. Trybunał wydaje orzeczenia w przedstawionych mu sprawach. Do czterech najbardziej po-wszechnych typów spraw należą:
1. Wnioski o wydanie orzeczenia wstępnego.
2. Skargi z powodu niewykonania zobowiązania.
3. Skargi o unieważnienie aktu prawnego.
4. Skargi z powodu bezczynności.
EUROPEJSKI TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY jest instytucją ,która sprawuje kontrolę rozliczeń. Kontroluje rozliczenia wszystkich dochodów i wydatków Unii oraz upew-nia się co do należytego zarządzania finansami. Powstał 22 lipca 1975 roku z inicjatywy przewodniczącego Komisji Kontroli Budżetowej Parlamentu Europejskiego Heinricha Aign-er'a, który od roku 1973 domagał się zewnętrznego organu kontrolnego na poziomie wspólno-towym. Od rozpoczęcia prac w październiku 1977 roku Trybunał ma swoją siedzibę w Luk-semburgu. Został podniesiony do rangi instytucji 1 listopada 1993 roku wraz z wejściem w życie traktatu z Maastricht, który wzmocnił jego niezależność i uprawnienia wobec instytucji równorzędnych. Od tego momentu, Trybunał dostarcza DAS - Poświadczenie Wiarygodności rozliczeń oraz legalności i prawidłowości operacji leżących u ich podstaw, podlegających budżetowi wspólnotowemu. Rola Trybunału została potwierdzona i wzmocniona 1 maja 1999 roku wraz z wejściem w życie traktatu amsterdamskiego, który uprawnił Trybunał do prze-prowadzania kontroli w zakresie właściwego zarządzania finansami oraz podkreślił jego rolę w walce z nadużyciami. Zwiększył także możliwości w zakresie odwoływania się do Try-bunału Sprawiedliwości w celu ochrony swoich prerogatyw względem innych instytucji Unii Europejskiej. Traktat nicejski z 1 lutego 2003 roku potwierdził zasadę stanowiącą, iż każde państwo członkowskie posiada jednego Członka w Trybunale, zezwolił Trybunałowi na two-rzenie izb oraz podkreślił znaczenie współpracy Trybunału z krajowymi organami kontroli. Członkowie Trybunału Obrachunkowego są mianowani na sześcioletnią kadencję. Rada, sta-nowiąc większością kwalifikowaną, po konsultacji z Parlamentem Europejskim zatwierdza listę członków sporządzoną na podstawie propozycji każdego Państwa Członkowskiego. Mandat członków Trybunału jest odnawialny. Członkowie wybierają spośród swego grona prezesa Trybunału Obrachunkowego na okres trzech lat. Mandat prezesa jest odnawialny. Głównymi zadaniami Trybunału Obrachunkowego są:
• Niezależna kontrola pozyskiwania i wykorzystywania funduszy Unii Europejskiej oraz ocena, jak instytucje europejskie wywiązują się ze swoich zadań.
• Badanie, czy operacje finansowe są właściwie rejestrowane, prowadzone w sposób le-galny oraz zarządzane tak, aby zapewnić oszczędność, wydajność i skuteczność.
• Informacja o wynikach swojej pracy poprzez publikację właściwych, obiektywnych i aktualnych sprawozdań.
• Starania o poprawę finansowego zarządzania funduszami Unii Europejskiej na wszystkich poziomach, tak aby zapewnić najbardziej gospodarne wykorzystanie środ-ków z myślą o obywatelach Unii Europejskiej.
KOMITET REGIONÓW (ang. COR) reprezentuje władze regionalne i lokalne. Zo-stał powołany do życia w 1993 r., jest organem doradczym złożonym z przedstawicieli władz regionalnych i lokalnych w Europie. Zapewnia on tym władzom możliwość wywierania wpływu na określanie kierunków polityki Unii Europejskiej, a także dba o poszanowanie re-gionalnej i lokalnej tożsamości oraz prerogatyw. Inne organa są zobowiązane do konsultowa-nia się z Komitetem w sprawach dotyczących władz lokalnych i regionalnych, np. w odnie-sieniu do polityki regionalnej, ochrony środowiska, edukacji i transportu. Członkowie Komi-tetu są wybierani spośród polityków z okręgów miejskich lub regionów i reprezentują całą gamę działań podejmowanych przez władze lokalne lub regionalne w Unii Europejskiej. Członkami mogą zostać prezydenci regionów, regionalni parlamentarzyści, radni miejscy, burmistrzowie dużych miast itp. Zgłoszeni przez państwa członkowskie oficjalnie mianowani przez Radę, powołani na 4-letnią kadencję (z możliwością ponownego mianowania), repre-zentowani w klubach politycznych, w delegacjach narodowych, uczestniczą w tematycznych komisjach Rady czyli w:
• Komisji ds. Polityki Spójności Terytorialnej (COTER);
• Komisji ds. Polityki Gospodarczej i Społecznej (ECOS);
• Komisji ds. Zrównoważonego Rozwoju (DEVE);
• Komisji ds. Kultury i Edukacji (EDUC);
• Komisji ds. Ustrojowych i Zarządzania w Europie (CONST);
• Komisji ds. Stosunków Zewnętrznych (RELEX).
Pomimo iż są oni wyznaczani przez rządy państw UE, są oni całkowicie niezależni politycznie w wykonywaniu swoich obowiązków. Na mocy Traktatu Nicejskiego, muszą oni także posiadać mandat od reprezentowanych przez siebie władz lub być przed nimi politycznie od-powiedzialnymi. Komitet Regionów wybiera spośród swoich członków Przewodniczącego i Pierwszego wiceprzewodniczącego na dwuletnią kadencję. Obecnie Przewodniczącym jest Peter Straub (EPP), a Pierwszym wiceprzewodniczącym - Sir Albert Bore (PES), powołani na lata 2004-2006. Każde państwo członkowskie ma swojego wiceprzewodniczącego. Polskę reprezentuje 21 członków. Rolą Komitetu Regionów jest przedstawianie stanowisk władz lokalnych i regionalnych wobec legislacji UE. Komitet wykonuje to zadanie, wydając opinie na temat propozycji Komisji. Komisja i Rada są zobowiązane do konsultowania się z Komite-tem Regionów w sprawach, które bezpośrednio dotyczą władz lokalnych i regionalnych, ale mogą również porozumiewać się z Komitetem, gdy uznają to za stosowne. Ze swojej strony, Komitet może wyrażać opinie z własnej inicjatywy i przedkładać je Komisji, Radzie i Parla-mentowi. Każdego roku Komitet Regionów odbywa pięć sesji plenarnych, podczas których określa swoją ogólną politykę i wydaje opinie.
KOMITET EKONOMICZNO-SPOŁECZNY reprezentuje zorganizowane spo-łeczeństwo obywatelskie. Został założony w 1957 roku na mocy Traktatu Rzymskiego i jest organem doradczym reprezentującym pracodawców, związki zawodowe, rolników, konsu-mentów i pozostałe grupy interesów, które razem tworzą zorganizowane społeczeństwo oby-watelskie. Komitet przedstawia ich poglądy i broni ich interesów w politycznych debatach z Komisją, Radą i Parlamentem Europejskim. EKES jest zatem pomostem łączącym Unię z jej obywatelami, promując bardziej uczestniczące, zaangażowane, a przez to bardziej demokra-tyczne społeczeństwo europejskie. Komitet jest integralną częścią procesu decyzyjnego UE; wprowadzono obowiązek konsultowania się z nim przed podjęciem decyzji dotyczących poli-tyki gospodarczej i społecznej. Może on również wydawać opinie z własnej inicjatywy w innych sprawach, które uznaje za ważne. Do czasu wstąpienia nowych państw członkowskich, EKES składa się z 222 członków – liczba członków z każdego państwa UE mniej więcej odzwierciedla wielkość jego populacji. Aktualnie po dołączeniu się nowych państw członkowskich liczba członków wynosi 344. Chociaż członkowie są wyznaczani przez rządy państw UE, są oni całkowicie niezależni politycznie w wykonywaniu swoich obowiązków. Są mianowani na okres czterech lat, a ich mandat jest odnawialny. Komitet obraduje na Zgroma-dzeniu Plenarnym. Debaty są przygotowywane przez sześć podkomitetów zwanych sekcjami, z których każda zajmuje się określonymi obszarami polityki. Komitet wybiera swojego Prze-wodniczącego i dwóch Wiceprzewodniczących na okres dwóch lat. Europejski Komitet Eko-nomiczno-Społeczny spełnia trzy główne funkcje:
• przedstawia swoją opinię Radzie, Komisji i Parlamentowi Europejskiemu albo na ich wniosek, albo z własnej inicjatywy;
• zachęca społeczeństwo obywatelskie do większego angażowania się w kształtowanie polityki UE;
• wzmacnia rolę społeczeństwa obywatelskiego w krajach nie należących do UE oraz pomaga tworzyć struktury doradcze.
Choć członkowie Komitetu pracują w większości w krajach, z których pochodzą, tworzą oni trzy grupy, które reprezentują pracodawców, pracowników oraz różnorodne grupy interesów w dziedzinach gospodarczej i społecznej. W skład Grupy Pracodawców wchodzą członkowie z prywatnych i publicznych sektorów przemysłowych, małe i średnie przedsiębiorstwa, izby handlowe, a także przedstawiciele handlu hurtowego i detalicznego, bankowości i ubezpie-czeń, transportu i rolnictwa. Grupa Pracowników reprezentuje zatrudnionych wszystkich ka-tegorii, od pracowników fizycznych po kadrę kierowniczą. Członkowie tej Grupy rekrutują się z krajowych organizacji związków zawodowych. Trzecia grupa reprezentuje różnorodne grupy interesów: organizacje pozarządowe, organizacje rolnicze, małe przedsiębiorstwa, rzemiosło i ludzi wolnych zawodów, spółdzielnie i zrzeszenia o charakterze niezarobkowym, organizacje konsumenckie i na rzecz ochrony środowiska, naukowe i akademickie społeczności i stowarzyszenia reprezentujące rodzinę, kobiety, niepełnosprawnych itp.
EUROPEJSKI BANK CENTRALNY (EBC) od 1 stycznia 1999 jest bankiem cen-tralnym wspólnej waluty europejskiej, euro. Głównym celem EBC jest utrzymywanie siły nabywczej euro, a przez to również stabilności cenowej w obszarze euro. Obszar euro obej-muje tych 12 krajów Unii Europejskiej, które od 1999 roku wprowadziły euro. Podstawę prawną wspólnej polityki pieniężnej stanowi Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską oraz Statut Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego. EBC i Europejski System Banków Centralnych (ESBC) powstały na mocy Sta-tutu, z dniem 1 czerwca 1998 r. Europejski System Banków Centralnych składa się z EBC i krajowych banków centralnych (KBC) wszystkich państw członkowskich UE, niezależnie od tego, czy przyjęły one euro. Eurosystem składa się z EBC i krajowych banków centralnych tych państw, które przyjęły euro. Eurosystem i ESBC będą współistnieć obok siebie tak długo, jak długo co najmniej jedno z państw członkowskich UE będzie pozostawać poza obszarem euro. Głównym celem ESBC jest utrzymanie stabilności cen. Ponadto: "Bez uszczerbku dla celu stabilności cen, ESBC wspiera ogólne polityki gospodarcze we Wspólnocie, mając na względzie przyczynianie się do osiągnięcia celów Wspólnoty ustanowionych w artykule 2." Zgodnie z Traktatem ustanawiającym Wspólnotę Europejską do podstawowych zadań należą:
• definiowanie i realizacja polityki pieniężnej obszaru euro;
• przeprowadzanie operacji dewizowych;
• utrzymywanie oficjalnych rezerw dewizowych państw obszaru euro i zarządzanie nimi (zarządzanie portfelem);
• wspieranie sprawnego działania systemów płatniczych.
Ponadto:
• EBC ma wyłączne prawo wydawania zgody na emisję banknotów na obszarze euro.
• EBC, we współpracy z krajowymi bankami centralnymi, zbiera od władz krajowych lub bezpośrednio od podmiotów gospodarczych informacje statystyczne niezbędne do wykonywania swoich zadań.
• Eurosystem przyczynia się do sprawnego prowadzenia polityki realizowanej przez właściwe władze, odnoszącej się do nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi oraz stabilności systemu finansowego.
• EBC utrzymuje robocze kontakty z odpowiednimi zewnętrznymi instytucjami, orga-nami i forami, zarówno unijnymi jak i międzynarodowymi, jeżeli współpraca ta jest związana z zadaniami powierzonymi Eurosystemowi.
EUROPEJSKI BANK INWESTYCYJNY został powołany do życia w 1958 ro-ku na mocy Traktatu Rzymskiego. Pomaga on osiągnąć cele Unii poprzez finansowanie pewnych rodzajów projektów inwestycyjnych. Projekty wybrane do finansowania promu-ją integrację europejską, zrównoważony rozwój, spójność gospodarczą i społeczną oraz innowacyjną gospodarkę opartą na wiedzy. Misją EBI jest inwestowanie w projekty, które przyczyniają się do osiągania celów Unii Europejskiej. Będąc instytucją o charakterze niezarobkowym, nie pozyskuje on żadnych środków z rachunków oszczędnościowych lub bieżących. Nie korzysta on również z żadnych funduszy pochodzących z budżetu UE. Zamiast tego, EBI jest finansowany z pożyczek zaciąganych na rynkach finansowych oraz przez akcjonariuszy Banku - państwa członkowskie Unii Europejskiej. Kapitał EBI po-chodzi z subskrypcji w państwach członkowskich, przy czym wkład każdego państwa od-zwierciedla jego znaczenie gospodarcze w obrębie Unii. Takie poparcie państw człon-kowskich pozwala EBI uzyskać najwyższą ocenę wiarygodności kredytowej ("AAA") funkcjonującą na rynkach pieniężnych. Dzięki temu może on zebrać bardzo duży kapitał na bardzo konkurencyjnych warunkach. To z kolei pozwala bankowi inwestować w pro-jekty realizowane w interesie publicznym, na które w przeciwnym razie nie znalazłyby się pieniądze - albo inwestorzy byliby zmuszeni do zaciągnięcia droższych pożyczek. Projek-ty, w które inwestuje Bank, są poddawane szczegółowej selekcji, zgodnie z następującymi kryteriami:
• muszą się one przyczyniać do osiągania celów UE, np. zwiększać kon-kurencyjność europejskiego przemysłu i małych przedsiębiorstw; tworzyć sieci tran-seuropejskie (transport, telekomunikacja, energetyka); doskonalić sektor technologii informatycznych; ochraniać środowisko naturalne i miejskie; podwyższać jakość usług w dziedzinie edukacji i ochrony zdrowia;
• muszą przynosić korzyści przede wszystkim najsłabiej rozwiniętym re-gionom;
• muszą pomagać w przyciąganiu innych źródeł finansowania.
EBI wspiera także zrównoważony rozwój w państwach basenu Morza Śródziemnego, krajach Afryki, Morza Karaibskiego i Pacyfiku oraz projekty w Ameryce Łacińskiej i Azji. Wreszcie, EBI jest większościowym udziałowcem Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego. Fundusz ten został utworzony w 1994 roku w celu finansowania inwestycji w małych i śred-nich przedsiębiorstwach (MŚP). Bank kontaktuje się bezpośrednio z promotorami projektów na dużą skalę (co najmniej 25 milionów euro), natomiast w przypadku mniejszych projektów (MŚP lub władze lokalne) współpracuje on z około 180 bankami i wyspecjalizowanymi po-średnikami finansowymi w Europie. EBI jest instytucją autonomiczną. Sam podejmuje decy-zje w sprawie zaciągania i udzielania pożyczek, kierując się wyłącznie zaletami każdego pro-jektu i możliwościami oferowanymi przez rynki finansowe. Każdego roku przedstawia on sprawozdanie z całej swojej działalności. Bank współpracuje z instytucjami UE. Na przykład, jego przedstawiciele mogą uczestniczyć w posiedzeniach komisji Parlamentu Europejskiego, a Prezes EBI może brać udział w posiedzeniach Rady. Decyzje w Banku podejmowane są przez następujące organa:
• Rada Gubernatorów składa się z ministrów (zwykle Ministrów Finan-sów) ze wszystkich państw członkowskich. Określa ona ogólną politykę pożyczkową Banku, zatwierdza bilans i roczne sprawozdanie, upoważnia Bank do finansowania projektów poza UE i decyduje o podwyższeniu kapitału.
• Rada Dyrektorów, której przewodniczy Prezes Banku, składa się z 24 członków wyznaczonych przez państwa członkowskie i jednego przez Komisję Euro-pejską. Zatwierdza ona transakcje związane z zaciąganiem i udzielaniem pożyczek oraz upewnia się, że EBI jest właściwie zarządzany.
• Komitet Zarządzający jest pełnoetatowym organem wykonawczym Banku. Zajmuje się on bieżącą działalnością EBI.































Rozdział II
Polska w Unii Europejskiej


Droga Polski do Unii Europejskiej rozpoczęła się już pod koniec lat osiemdziesiątych, kiedy to w 1988r nastąpiło nawiązanie stosunków dyplomatycznych, a w następnym roku podpisanie umowy o współpracy gospodarczej. Wolnymi krokami i kolejnymi umowami za-cieśniała Polska więzy z innymi krajami europejskimi. Kolejne rządy pracowały nad poprawą gospodarczą kraju, aby jak najszybciej Polska mogła wkroczyć na drogę unijną. Niecałe dwa lata temu doczekaliśmy się tej wielkiej chwili. Wejście Polski do Unii Europejskiej miało miejsce dokładnie 1 maja 2004 roku. Większość Polaków wiązała wielkie nadzieje z Unią. Oczekiwano przede wszystkim, że:
• Zmniejszy się ryzyko walutowe;
• Zmniejszy się bezrobocie;
• Wzrośnie obrót w handlu zagranicznym;
• Ustabilizują się stopy procentowe;
• Młodzi obywatele zyskają nowe możliwości edukacyjne, a więc atrakcyjne szanse rozwoju kariery zawodowej;
• Poprawią się warunki socjalne obywateli.
Oczywiście tych oczekiwań można by wymieniać mnóstwo, gdyż jest ich tyle co obywateli. Już po kilku miesiącach od włączenia się do krajów UE stworzono bilans korzyści i szkód związanych z akcesją do Unii. W styczniu 2005 opracowano raport o pozytywnych i negatywnych skutkach wejścia do Unii Europejskiej. Bez wątpienia przystąpienie – a wcze-śniej także sama jego perspektywa – przyczyniły się do poprawy politycznego i gospodarczego wizerunku kraju, podniesienia tempa wzrostu gospodarczego, silnego impulsu dostosowawczo-modernizacyjnego dla polskich przedsiębiorstw, ożywienia polskiego ekspor-tu, boomu w sektorach związanych z produkcją rolno-spożywczą, zmniejszenia kosztów pro-wadzenia działalności gospodarczej w wielu sektorach (szczególnie w przedsiębiorstwach eksportowych i branży transportowej), czy też wzrostu możliwości podejmowania pracy oraz studiowania za granicą. Pierwszy okres członkostwa potwierdził także, iż Polska będzie bene-ficjentem netto unijnego budżetu. Te pozytywne elementy znalazły potwierdzenie w widocz-nym wzroście poparcia społecznego dla członkostwa, które według niektórych sondaży osią-gnęło pod koniec 2004 r. poziom 77%. Na szczególną uwagę zasługuje wzrost akceptacji dla członkostwa w środowiskach rolniczych – z 20% na początku do poziomu 63% pod koniec roku – odzwierciedlający fakt, iż zgodnie z przewidywaniami grupą społeczną, która najbar-dziej skorzysta na członkostwie będą rolnicy. W 2004 r. członkostwo przyniosło także pewne negatywne skutki: przede wszystkim przewidywany przed akcesją wzrost cen, ale i masowy import używanych samochodów do Polski. Ponadto, miało ono pośredni wpływ na umacnia-nie się polskiej waluty – co z jednej strony umacniało wiarygodność polskiej gospodarki, z drugiej zaś pozostaje powodem niepokoju polskich eksporterów.
Bilans pierwszego, niepełnego roku członkostwa Polski w UE w sferze społeczno-gospodarczej można przedstawić następująco:
• Polska gospodarka powróciła na ścieżkę szybkiego wzrostu gospodarczego. Wzrost Produktu Krajowego Brutto w 2004 r. był najwyższy od 1997 roku i wg wstępnych danych GUS wyniósł realnie 5,4%.
• Dynamiczny wzrost eksportu stanowił w 2004 roku istotny czynnik przyspieszenia tempa wzrostu gospodarczego i krajowej produkcji przemysłowej. Po 11 miesiącach 2004 r. odnotowano znacznie wyższą niż w analogicznym okresie roku ubiegłego dy-namikę obrotów handlu zagranicznego.
• Członkostwo nie spowodowało „zalewu” żywnością importowaną z UE. Import arty-kułów rolno-spożywczych z państw członkowskich utrzymuje się na poziomie wyż-szym od notowanego w 2003 r., jednak jego tempo wzrostu jest około dwukrotnie słabsze od tempa wzrostu eksportu.
• Akcesji do UE towarzyszy silny impuls inwestycyjny, głównie w modernizującej się branży rolno-spożywczej, ale też w pozostałych branżach chcących efektywnie konku-rować na rynkach UE. W wyniku m.in. zniesienia granic celnych i towarzyszących ich istnieniu formalności, spadły koszty związane z prowadzeniem działalności gospodar-czej, przede wszystkim firm eksportowych oraz transportu międzynarodowego. Po-zwala to osiągać wyższą stopę zysku, co w przyszłości powinno prowadzić do wzrostu inwestycji.
• Opisane powyżej pozytywne trendy nie przełożyły się jak dotychczas na znaczącą po-prawę sytuacji na rynku pracy. Dobra sytuacja przedsiębiorstw nie wpłynęła w zna-czący sposób na wzrost zatrudnienia, ani na wzrost płac. Bezrobocie nieznacznie spa-dło, aczkolwiek utrzymuje się wciąż na wysokim poziomie (19,1% w grudniu 2004 r.). Jednocześnie, w 2004 r. nie zaobserwowano zjawiska zwolnień pracowników, którego powodem byłoby członkostwo w UE.
• Po 1 maja wprowadzono znaczące ułatwienia w dostępie Polaków do rynków pracy „starych” państw członkowskich (Dania, Włochy, Holandia), a niektóre z państw w pełni zniosły obowiązek uzyskiwania pozwoleń na pracę dla obywateli polskich (Szwecja, Wielka Brytania oraz Irlandia).
• Wraz z przystąpieniem do UE usunięte zostały najważniejsze formalne bariery utrud-niające mobilność studentów. Z roku na rok coraz większa liczba studentów wyjeżdża na studia za granicę.
• W 2004 r. widoczne były pierwsze efekty wpływu akcesji na zmiany w ruchu osobo-wym na polskich przejściach granicznych. Rysujące się tendencje wskazują jedno-znacznie, że po akcesji wzrosła liczba osób odwiedzających Polskę.
• Jednym z pierwszych, spodziewanych i negatywnych efektów członkostwa Polski w UE był wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych. W 2004 r. ceny towarów i usług konsumpcyjnych wzrosły w skali roku o 4,4%.
• Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej odbiło się przede wszystkim na cenach pro-duktów rolno-spożywczych, co negatywnie odczuli konsumenci. Wzrost cen przyniósł zarazem istotne zwiększenie dochodów producentów żywności, w tym rolników. Na poprawę dochodów rolniczych wpływa także stopniowe objęcie polskich rolników Wspólną Polityką Rolną, w tym przede wszystkim systemem dopłat bezpośrednich. Obok funduszy z programu SAPARD i perspektyw dopłat bezpośrednich, zwiększony popyt na polskie produkty rolne umacniał w ostatnich miesiącach działania inwesty-cyjne i modernizacyjne w sektorze związanym z produkcją rolno-spożywczą.
Mimo, że głośno się mówi zarówno o korzyściach jak i o stratach, to tak naprawdę wszystko się dopiero wyklaruje po kilku latach członkostwa. Wtedy dopiero będzie można najbardziej obiektywnie stwierdzić czy unia przyniosła ze sobą więcej złego czy dobrego. Wtedy odpowiemy sobie na wiele pytań, które teraz nas nurtują, i które pozostaną bez odpo-wiedzi jeszcze jakiś czas. Należy jednak mieć nadzieję na poprawę sytuacji w Polsce. Trzeba po prostu wierzyć, że przyszłość niesie ze sobą lepsze jutro.


Rozdział III

Problemy i wyzwania młodzieży w Unii Europejskiej

Po rozszerzeniu UE w jej granicach znalazło się 75 milionów młodych ludzi w wieku 15-25 lat. Mimo różnic między nimi jest coś co ich łączy, mianowicie wszyscy są pełnopraw-nymi obywatelami UE. Można spokojnie stwierdzić, że są oni przyszłością Europy. Ze względu na ważną rolę, jaką odegrają w przyszłości UE roztacza nad nimi szczególną troskę. Stworzono wiele dokumentów o młodzieży i dla młodzieży.
Jednym z pierwszych takich dokumentów była „Biała Księga”. Komisja przyjęła ją 21 listopada 2001 roku. Było to pierwsze kompleksowe opracowanie na temat młodzieży w Eu-ropie. „Biała księga” opisywała wyzwania stojące przed młodzieżą, jej aspiracje oraz zalecenia dla Komisji Europejskiej. Stworzono ją po roku konsultacji z młodymi ludźmi, pracownikami młodzieżowymi, naukowcami, pracownikami sektora administracji oraz politykami, władzami i wolontariuszami z całej Europy. Dzięki tak ścisłej współpracy wyodrębniono kilka ważnych dla młodzieży dziedzin: uczestnictwo w życiu społecznym, edukacja, zatrudnienie, dobrobyt, osobista niezależność, kultura oraz wartości europejskie, mobilność, relacje z pozostałymi częściami świata. Treść „Białej księgi” zainspirowała władze do stworzenia „Wspólnych celów”. Powstały one po blisko 2 latach od wydania „Białej księgi”. Zostały one przyjęte w listopadzie 2003 i w listopadzie 2004 roku. „Wspólne cele” zdefiniowały 14 celów w 4 obszarach do realizacji, których zobowiązały się wszystkie państwa członkowskie. Do tych obszarów należały:
• Uczestnictwo młodych ludzi w życiu demokratycznym;
• Informacja dla młodzieży;
• Działania młodzieży w ramach wolontariatu;
• Lepsze zrozumienie i znajomość problemów młodzieży.
Działania te miały zwiększyć uczestnictwo młodzieży w życiu społecznym oraz wesprzeć różne formy edukacji.
W rok po przyjęciu „Wspólnych celów” przywódcy Francji, Niemiec, Hiszpanii i Szwecji zwrócili uwagę na potrzebę poprawy poziomu edukacji, szkoleń oraz zwiększenie mobilności, integracji zawodowej i społecznej młodych Europejczyków. Pomysł bardzo się spodobał Komisji Europejskiej oraz pozostałym państwom UE. W ten sposób powstał „Eu-ropejski pakt młodzieży”. Przyjęto go w marcu 2005 roku w Brukseli. Pakt ten zawiera zale-cenia Komisji Europejskiej dla państw członkowskich. Przede wszystkim mówi o podjęciu działań zmniejszających bezrobocie wśród młodzieży, tworzeniu ścieżek zatrudnienia i po-mocy dla szukających pracy oraz o poradnictwie i szkoleniach.
Jan Figiel, komisarz europejski odpowiedzialny za edukację, kulturę i młodzież, twierdzi, że przyszłość Europy zależy coraz bardziej jej zdolności wspierania społeczeństwa przyjaznego młodzieży i dzieciom. Jest w tym wiele racji, gdyż społeczeństwa państw UE starzeją się. Prognozy Eurostatu mówią, że między rokiem 2005 a 2050 liczba młodych ludzi zmniejszy się o jedną czwartą. Dlatego należy wesprzeć młodzież z każdej możliwej strony. Należy wyposażyć młodych ludzi w odpowiednią wiedzę, umiejętności i kwalifikacje, które doprowadzą do zmniejszenia sfery ubóstwa i wykluczenia społecznego, bezrobocia, nierów-ności płci, rasizmu i ksenofobii, zwiększenia znajomości języków obcych oraz większego zaangażowania młodzieży wżycie społeczne UE. Właśnie te problemy wymienione powyżej uznano za najważniejsze dla młodych ludzi. Stawiają one młodzież przed wielkim wyzwa-niem, mianowicie jak je pokonać.


3.1. Bezrobocie

Bezrobocie jest to zjawisko braku pracy zarobkowej dla osób zdolnych do pracy i jej poszukujących. Na wielkość bezrobocia wpływają wahania koniunktury, sezonowe wahania poziomu zatrudnienia, wprowadzanie osiągnięć techniki do procesów produkcyjnych, stopień wykorzystania siły roboczej w rolnictwie.
Dla większości młodych obywateli UE walka z bezrobociem jest priorytetem polityki UE. Nie tylko statystyki ale i doświadczenie potwierdzają, że młodym ludziom trudno wejść na rynek pracy. Potwierdzają to również dane statystyczne, które wykazują, że stopa bezrobo-cia wśród młodzieży jest dwa razy wyższa od ogólnego wskaźnika bezrobocia w Europie (17,9% dla osób poniżej 25 roku życia w porównaniu z 7,7% dla osób w wieku 25 lat i powy-żej). Według danych Eurostatu (2004) średnio 18,2% młodych Europejczyków w wieku 18-24 lata nie pojawia się w statystykach dotyczących dalszego kształcenia i doskonalenia zawo-dowego, a 20-30% absolwentów szkół nie kontynuuje nauki – ani ogólnej, ani zawodowej. Młodzież w Europie charakteryzują wygórowane oczekiwania i mała skłonność do pracy na własny rachunek. Mniej niż jedna piąta twierdzi, że w razie utraty pracy byłaby skłonna przy-jąć każdą propozycję zatrudnienia. O założeniu własnej firmy pomyślałoby niecałe 5% mło-dych ludzi w Europie. Dlatego UE stara się walczyć z tym problemem od wielu lat. Pierwszy raz działania w tym kierunku podjęto w 1977 roku. Komisja Europejska wydała wówczas zalecenie, zgodnie z którym należało wprowadzić w państwach członkowskich specjalne pro-gramy szkolenia zawodowego dla wszystkich osób poniżej 25 roku życia, nie uczęszczających do szkół, a będących bezrobotnymi lub zagrożonymi bezrobociem. Ponownie zajęto się sprawą bezrobocia w 1993 roku. Przyjęto wówczas „Białą Księgę o konkurencyjności, wzroście i zatrudnieniu”. Znalazły się w niej wskazówki, jak walczyć z rosnącym problemem bezrobocia. Realizacja programu przedstawionego w „Białej Księdze” miała umożliwić stworzenie do 2000 r. 15 milionów nowych miejsc pracy i zmniejszenie stopy bezrobocia o połowę. Cel ten miał być osiągnięty przede wszystkim poprzez ściślejsze powiązanie wzrostu gospodarczego z tworzenie nowych miejsc pracy. Ponadto strategia przedstawiona w „Białej Księdze” proponuje m.in. reformę unijnego rynku pracy poprzez zwiększenie jego elastyczności, usunięcie antybodźców wzrostu zatrudnienia i poprawy konkurencyjności. Do kolejnego szczytu UE w sprawach bezrobocia doszło w 1997 roku. Stwierdzono tam, że obniżanie bez-robocia wymaga nowych pomysłów i nowej strategii. Nowe podejście (strategia) oznacza przede wszystkim działania na rzecz koordynacji polityki zatrudnienia w państwach człon-kowskich. Koordynacja polityki zatrudnienia ma wzorować się na koordynacji polityki go-spodarczej, przygotowującej „Piętnastkę” do Unii gospodarczej i walutowej. Wnioski Rady Europejskiej ze szczytu w Luksemburgu rozpoczynają się charakterystycznym zdaniem: „ Kwestie zatrudnienia są jedną z podstawowych trosk obywateli Europy – należy zatem doło-żyć wszelkich starań, aby zwalczać bezrobocie, którego obecny poziom zagraża spoistości naszych społeczeństw”. Sądzę więc, że jeśli wszystkie kraje będą ściśle się trzymać wyzna-czonych wskazówek i prowadzić politykę krajową pro młodzieżową to jest ogromna szansa, że bezrobocie zmaleje, a młodzi ludzie znajdą nowe miejsca pracy.


3.2. Bieda i wykluczenie społeczne

Bieda (ubóstwo) to pojęcie ekonomiczne i socjologiczne opisujące brak dostatecznych środków materialnych dla zaspokojenia potrzeb jednostki, w szczególności w zakresie: jedze-nia, schronienia, ubrania, transportu i podstawowych potrzeb kulturalnych i społecznych. Na-tomiast wykluczenie społeczne, zwane inaczej marginalizacją, to spadek znaczenia danej grupy w społeczeństwie, m.in. z powodu zmniejszenia się jej liczebności, osłabienia jej funkcji i pozycji w hierarchii społecznej, reprezentowania skrajnych poglądów, podejmowania zachowań nieakceptowanych przez większość. Marginalizacja może określać wykluczenie nie tylko grupy, ale i jednostki. Jednostka jest społecznie wykluczona (wg Center for Analysis of Social Exclusion), jeżeli:
a) jest ona pod względem geograficznym członkiem społeczeństwa,
b) nie może uczestniczyć w normalnych aktywnościach obywateli w tym społeczeń-stwie (z powodów będących poza jej kontrolą)
c) chce uczestniczyć w aktywności społeczności.
Tym problemom często ulegają młodzi ludzie. Są oni w większym stopniu narażeni na ubó-stwo (ryzyko to obejmuje 19% osób w wieku 16-24 lata w porównaniu z 12% osób w wieku 25-64 lata), które często prowadzi do wykluczenia społecznego. Wykluczenie następuje nie tylko z powodów ekonomicznych, ale także społecznych, politycznych i kulturowych. Ponad połowa młodych Europejczyków mówi o potrzebie kampanii informacyjnych dotyczących społecznej integracji osób wykluczonych społecznie (mniejszości narodowych i etnicznych, bezdomnych, bezrobotnych, uzależnionych, niepełnosprawnych).
Jeśli chodzi o Polskę w roku 2002 około 59% mieszkańców Polski (a więc ponad po-łowa ludności) żyło w gospodarstwach domowych w których poziom wydatków był niższy od minimum socjalnego. Jeden z najważniejszych czynników zwiększających zagrożenie ubó-stwem stanowi bezrobocie. Niskie wykształcenie stało się trwałym korelatorem ubóstwa, nie-zależnie od tego jaką miarą biedy się posłużymy. Posiadanie wyższego wykształcenia przez głowę gospodarstwa domowego, praktycznie eliminuje je z populacji ubogich, natomiast wśród gospodarstw domowych, w których głowa rodziny ukończyła co najwyżej szkołę pod-stawową, stopa ubóstwa skrajnego wynosiła ok. 20%. W rezultacie, ok. 87% osób żyjących w roku 2002 poniżej minimum egzystencji stanowili członkowie gospodarstw domowych, w których głowa rodziny nie ukończyła szkoły średniej.
Jest wiele instrumentów aktywnej polityki rynku pracy, niektóre cieszą się dużym uznaniem społecznym i mają znaczną skuteczność. UE stara się jak może przeciwdziałać. Strategia ak-tywnego przeciwdziałania ubóstwu musi stanowić integralny element polityki społeczno-gospodarczej państwa, samorządów i władz lokalnych. Głównym sposobem ograniczenia ubóstwa jest zmniejszanie bezrobocia przez tworzenie nowych miejsc pracy i aktywizację zawodową ludzi ubogich i aktywna polityka rynku pracy, umożliwiająca przejściową aktywi-zację bezrobotnych. System pomocy ubogim wymaga głębokiej przebudowy. Warunkami skuteczności i celowości takiego działania, są wypełnienie postulatów odbiurokratyzowania urzędów pracy, poświęcenie znacznie większych środków na aktywizującą pomoc. Trzeba odejść od polityki powodującej przejęcie całkowitego przyrostu dochodów przez nieliczną grupę bogatych i bardzo bogatych. Nie musi to, ani nie powinno prowadzić do zmniejszania ich dochodów, ale powinno prowadzić do stworzenia warunków stopniowego osiągania go-dziwych dochodów przez ludzi ubogich. Przede wszystkim należy stworzyć takie warunki, aby praca i dochody z niej wzięły prymat nad zasiłkami. Zadaniem gminy winno być nasilenie działań ułatwiających podniesienie dochodów między innymi przy wykorzystaniu możliwości ośrodka pomocy społecznej, urzędu pracy oraz organizacji pozarządowych. Polityka walki z ubóstwem powinna obejmować zwalczanie okoliczności sprzyjających pojawianiu się bądź jego utrwalaniu. Powinna rozwijać system różnorodnych świadczeń, które mogą ale nie muszą doprowadzić do trwałej poprawy położenia poszczególnych kategorii ludzi . Sama praca socjalna może przyczynić się do łagodzenia następstw ubóstwa.

3.3. Rasizm i ksenofobia

Rasizm to ideologia oraz wypływające z niej zachowania przyjmujące założenie wyż-szości niektórych ras ludzi nad innymi. Przetrwanie tych "wyższych" ras staje się wartością nadrzędną i z racji swej wyższości mają one prawo do dominowania nad rasami "niższymi". Większość ideologów rasizmu opiera się na różnicach w wyglądzie ludzi. Rasizm nigdy nie był ideologią jednolitą, zmieniał się i ewoluował, toteż nie istnieje modelowy wzór rasizmu. Natomiast ksenofobia to uporczywy lęk, niechęć, wrogość w stosunku do obcych lub innych. Ksenofobia może być przyczyną agresji np. przeciwko innowiercom, homoseksualistom, ob-cokrajowcom i wszystkiemu, co z nimi związane. Dawniej ksenofobia była niechęcią do tra-dycji czy kultury innych narodów.
Zdaniem Beate Winkler, dyrektora Europejskiego Centrum Monitorowania Rasizmu i Ksenofobii, problem ten jest wciąż aktualny. Istnieje dyskryminacja mniejszości na rynku pracy, w dostępie do edukacji oraz przy przyznawaniu mieszkań. Społeczności imigrantów w Europie są „wciąż nadreprezentowane w najmniej prestiżowych zawodach”. Społeczność Romów jest szczególnie dotknięta tymi problemami. Pani dyrektor stwierdziła, że szczególnie potrzebne są regulacje w zakresie zatrudnienia, edukacji i mieszkań, które pozwoliłyby mniej-szościom aktywniej - i na równych prawach - uczestniczyć w życiu społeczeństwa. Apelowała też o pełne i konsekwentne stosowanie unijnej dyrektywy o równości rasowej, która również spotkała się z „mieszanymi reakcjami” w niektórych państwach członkowskich UE. Beate Winkler podkreśliła także rolę władz politycznych w zwalczaniu rasizmu i ksenofobii, a jako przykład przytoczyła niedawne reakcje całej Europy po zamachach bombowych w Londynie. Reakcje te, jej zdaniem, odegrały ważną rolę w zmniejszaniu napięć na tle rasowym. Z jej raportu jednak wynika, że mimo starań wielu ludzi niektóre państwa członkowskie dają wyraz niechętnemu stosunkowi do nowych imigrantów, wynikającemu bardziej z przyczyn poli-tycznych niż ekonomicznych. Także młodzież odnosi się niechętnie do tego problemu. Blisko jedna trzecia młodzieży z krajów, które wcześniej weszły do UE uważa, że w ich kraju jest za dużo obcokrajowców. Należy więc jak najszybciej wprowadzić zmiany, aby zapobiec ewen-tualnym problemom na tym tle w przyszłości.


3.4. Brak znajomości języków obcych i brak zaangażowania młodzieży w życie UE

Komisja Europejska wskazuje także potrzebę działań związanych z poprawą znajomo-ści języków obcych. Uważa się, że jest to warunek niezbędny do uczestniczenia w społeczeń-stwie opartym na wiedzy, ułatwiający mobilność na skalę europejską i światową. W tej dzie-dzinie pozostaje jeszcze wiele do zrobienia. Jedna trzecia młodych Europejczyków nie zna żadnego języka. Uważa się, że aby wspomóc tę dziedzinę, powinno się wprowadzić większą ilość godzin języków obcych w szkole. Warto też by więcej szkół zaangażować w wymianę młodzieży międzynarodową. Sądzi się, że taka wymiana bardzo dużo daje, gdyż człowiek ma kontakt z żywym językiem przez co dużo szybciej się uczy. A jak wiadomo młode umysły są bardziej chłonne, dlatego też powinno się wykorzystywać ich możliwości póki są optymalne. Dla młodych pracowników, którzy jeszcze nie znają języka powinni pracodawcy organizować bezpłatne kursy. Nie każdy może sobie pozwolić na kosztowne lekcje, ale wielu skorzystałoby z okazji, gdyby taki kurs nie pociągałby za sobą kosztów finansowych. Właśnie brak zna-jomości języków obcych jest częściową przyczyną braku zaangażowania młodych ludzi w życie UE. Drugą przyczyną jest niedoinformowanie młodzieży o możliwościach jakie niesie ze sobą wejście do UE. Mimo ciągłych poprawek nadal w szkołach niewiele jest lekcji na temat UE. To powoduje nikłe zaangażowanie młodzieży w UE w życie społeczne. Szczególnie widać to na szczeblu lokalnym. Blisko połowa Europejczyków nie należy do żadnej orga-nizacji ani stowarzyszenia. Najczęstszą formą aktywności jest przynależność do klubów spor-towych. Odsetek młodzieży, która należy do organizacji młodzieżowych, nie przekracza 10%. Mniej niż 10% unijnej młodzieży deklaruje przynależność do organizacji religijnych i kultu-ralnych. Zaledwie kilka procent działa w partiach politycznych, organizacjach charytatywnych i ruchach na rzecz praw człowieka. Żeby zmienić sytuację należałoby rozpocząć politykę informacyjną już w szkołach podstawowych i na kolejnych etapach poszerzać horyzonty na temat UE, aż do pełnego uświadomienia. To zachęciłoby młodzież do częstszego działania w ramach życia społecznego.

3.5. Przeciwdziałanie problemom młodzieży przez Unię Europejską

Aby przeciwdziałać wszystkim tym problemom, które piętrzą się przed młodzieżą UE zachęca państwa członkowskie do zapewnienia większej przejrzystości i informacji na temat możliwości zatrudnienia i szkoleń poza granicami własnego kraju. UE stara się również umożliwić łatwiejszy start młodym ludziom poprzez ciągłe wspieranie polityki pro młodzie-żowej. Dlatego bardzo ważne jest uznawanie dyplomów i kwalifikacji zawodowych zdoby-tych w jednym kraju, w innych krajach Unii. Zasady uznawania dyplomów określają dyrek-tywy, których podstawowym założeniem jest zapewnienie równego traktowania obywateli we wszystkich krajach UE /EOG oraz umożliwienie uznawania dyplomów i kwalifikacji zawo-dowych dających prawo do wykonywania określonego zawodu. Dyrektywy dotyczą jedynie zawodów regulowanych, których wykonywanie jest uzależnione od spełnienia wymagań kwa-lifikacyjnych i warunków określonych w odrębnych przepisach. Jeśli dany zawód nie jest regulowany, to kwalifikacje zawodowe pracownika uznaje pracodawca.
Aby ułatwić młodzieży szukanie pracy wprowadzono też Europass. Jest to komplet 5 dokumentów ułatwiający znalezienie pracy w kraju i zagranicą poprzez przejrzystą prezen-tację kwalifikacji zawodowych. W jego skład wchodzą Europass-CV, Europass-Mobilność, Europass-Suplement do Dyplomu, Europass-Suplement do Dyplomu Zawodowego i Euro-pass-Paszport Językowy. CV i paszport językowy wypełnia się samodzielnie. Europass-Mobilność prezentuje wiedzę i doświadczenie zdobyte podczas nauki, szkolenia, praktyk i staży zagranicznych oraz potwierdza okresy szkolenia, nauki czy praktyki zagranicznej. Eu-ropass- Suplement do Dyplomu jest dokumentem załączanym przez uczelnie od 1 stycznia 2005 roku do dyplomu ukończenia szkoły wyższej. Dokument opisuje rodzaj, poziom, treść i status studiów ukończonych przez posiadacza oryginału dyplomu. Europass-Suplement do Dyplomu Zawodowego otrzymują absolwenci ponadgimnazjalnej szkoły zawodowej, którzy zdadzą zewnętrzny egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe.
Również i dla tych, którzy dopiero wkraczają w dorosłe życie UE przygotowała pewne udogodnienia w nauce. Jednym z nich jest europejski system transferu punktów. Umoż-liwia on uznanie okresu studiów odbywanych poza uczelnią macierzystą. System pomaga zmierzyć i porównać osiągnięcia studenta w nauce, a następnie przełożyć je na standardy obowiązujące w poszczególnych uczelniach. Student jest zobowiązany do zdobycia 60 punk-tów w ciągu całego roku akademickiego. System ten stosuje setki uczelni w ponad 30 krajach. Ponadto UE przydziela stypendia. Nie finansuje ona jednak stypendiów za dobre wyniki w nauce, ale pomaga studentom z najbiedniejszych regionów. Stypendia socjalne są finansowane w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Aby dostać takie stypendium, trzeba być studentem, mieszkać na terenach zmarginalizowanych, czyli np. na wsi, w małym miasteczku do 20 000 mieszkańców, w zdegradowanej dzielnicy, na obszarach przemysłowych, powoj-skowych itp., oraz być w trudnej sytuacji materialnej. Poza tym wydawany jest wspomniany wcześniej Suplement do Dyplomu. Znajdują się w nim następujące informacje: opis programu studiów, rejestr indywidualnych osiągnięć studenta oraz charakterystyka systemu szkolnictwa wyższego w kraju, w którym wydano dyplom.
W ramach edukacji nieformalnej odbywają się wymiany młodzieży. Dzięki temu wzrasta u młodych ludzi poczucie przynależności do Europy, tolerancja i poszanowanie dla innych. Najważniejszym elementem wymian jest realizacja wspólnego projektu z rówieśnikami z zagranicy, co pozwala na rozwinięcie zainteresowań, zdobycie nowych umiejętności oraz nabranie cenionej przez wielu pracodawców umiejętności pracy w międzynarodowym zespole. Poza tym organizowane są wolontariaty. Taka praca w innym kraju uczy młodego człowieka odpowiedzialności, zaradności i samodzielności. Pozwala na zdobycie umiejętności praktycznych, takich jak znajomość języka obcego, rozwinięcie zainteresowań i samorealizację poprzez niesienie pomocy innym. W 2006 roku planowane jest wprowadzenie Youthpass. Ma on potwierdzać wiedzę i umiejętności zdobyte podczas edukacji nieformalnej, przede wszystkim dzięki uczestnictwie w programie „Młodzież” i jego przyszłej edycji „Młodzież w akcji”.
UE patronuje również wielu programom wspólnotowym. Jeden z nich to „Socrates”. Jest to największy obecnie program edukacyjny UE. Promuje i wspiera międzynarodową współpracę w dziedzinie edukacji. Obejmuje szkolnictwo wyższe, podstawowe i średnie, szkolenie dorosłych, dofinansowanie nowoczesnych technologii, nauczanie języków, wizyty studyjne, sieć informacyjną o systemach edukacji. Składa się z 8 części. Są to: „Comenius” (edukacja szkolna), „Erasmus” (szkolnictwo wyższe), „Grundtvig” (szkolenie dorosłych), „Lingua” (nauczanie języków), „Minerva” (technologie informacyjne i komunikacyjne w edukacji), „Obserwacje i innowacje”, „Wspólne działania z innymi programami europejskimi” oraz „”Działania wspierające”. Kolejnym programem jest „Leonardo da Vinci”. Jest to program z zakresu kształcenia zawodowego. Działa od 1994 roku i wspiera kształcenie i szkolenie zawodowe poprzez promowanie „Europy wiedzy” oraz wspieranie polityki kształ-cenia ustawicznego. Ponadto wspierając mobilność młodych ludzi w szkoleniach zawodo-wych aktywnie wpływa na rozwój prawdziwego europejskiego rynku pracy, w którym kwali-fikacje uzyskane w jednym kraju będą uznawane na poziomie europejskim. Istnieje też „Zin-tegrowany program kształcenia ustawicznego”, który od 2007 roku zastąpi „Socratesa” i „Leonarda da Vinci”. Program ma być odpowiedzią na postępującą integrację systemów edu-kacji i kształcenia, wzrastającą rolę edukacji i kształcenia w tworzeniu w Europie konkuren-cyjnej i dynamicznej gospodarki opartej na wiedzy oraz na zarzuty stawiane programom „So-crates” i „Leonardo da Vinci” o brak ciągłości i synergii. Program będzie się składał z 4 głównych komponentów: „Comeniusa” – przeznaczonego dla szkół do poziomu końca szkoły średniej włącznie; „Erasmusa” – wspierającego szkolnictwo wyższe; „Leonarda da Vinci”- obejmującego wszelkie inne aspekty edukacji i kształcenia zawodowego oraz „Grundtviga” – wspierającego edukację dorosłych. Ma on też wspierać naukę języków obcych oraz działania związane z technologią informacyjno-komunikacyjną (ICT) i integracja europejską. Kolejnym programem jest „Młodzież”, który jest realizowany od 2000 roku. Funkcjonuje w 31 krajach i mogą w nim uczestniczyć ludzie wieku 15-25 lat. Składa się on z 5 części zwanych akcjami:
• Akcja 1 to „Wymiana młodzieży”;
• Akcja 2 to „Wolontariat europejski”;
• Akcja 3 to „Inicjatywy młodzieżowe”, czyli kilkumiesięczne przedsięwzięcia mło-dzieży o charakterze lokalnym. Projekty realizowane w ramach tej akcji muszą zostać wymyślone, przygotowane i zrealizowane przez młodzież;
• Akcja 4 to „Wspólne działania”. Łączy edukację szkolną, pozaszkolną i szkolenie za-wodowe;
• Akcja 5 to „Działanie wspierające”. Ma charakter szkoleniowy i edukacyjny i wspiera pracowników młodzieżowych i osoby zaangażowane w realizację projektów w ramach programu „Młodzież”.
Program „Młodzież” zakończy się w tym roku, a na jego miejsce wejdzie „Młodzież w akcji”. Nowy program ma być prostszy i w większym stopniu zdecentralizowany. Nastąpiły w nim pewne zmiany. Przede wszystkim więcej krajów będzie brać udział w tym programie. Ponadto rozszerzono wiek uczestników (od 13 do 30 lat). Celami programu są: upowszechnienie aktywnej postawy obywatelskiej młodzieży, rozwój solidarności młodzieży, wspieranie wzajemnego zrozumienia narodów, przyczynianie się do podnoszenia jakości systemów wspierających działania młodzieży oraz do rozwoju zdolności organizacyjnej społeczeństwa obywatelskiego, wspieranie współpracy europejskiej w zakresie polityki do spraw młodzieży. Program składa się z 5 części: „Młodzież dla Europy”, „Wolontariat europejski”, „Młodzież dla świata”, „Animatorzy społeczno-oświatowi i systemy wspierające” oraz „Wspieranie współpracy politycznej”. Kolejny program wspólnotowy to „Obywatele dla Europy”. Ma on na celu rozbudzenie w mieszkańcach UE poczucia przynależności do wspólnoty europejskiej. Podstawowym celem programu jest likwidacja barier i dystansu między UE a jej obywatelami. Program będzie się składał z 3 działań: „Aktywne obywatelstwo dla Europy”, „Aktywne społeczeństwo obywatelskie dla Europy” i „Razem dla Europy”. „Program Marie Curie” to system stypendiów, który wspiera transfer wiedzy i rozwój badań naukowych w Europie, ułatwia kontakty między pracownikami naukowymi z różnych krajów oraz umożliwia współ-pracę początkujących i doświadczonych naukowców. Istnieje jeszcze „Program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji”. Jego realizacja rozpocznie się w 2007 roku. Ma on promować przedsiębiorczość wśród młodzieży i wspierać młodych przedsiębiorców, przy-czyniając się tym samym do zwiększenia konkurencyjności i innowacji. Ponadto UE przezna-cza też środki dla młodych ludzi i na ich rzecz w ramach funduszy strukturalnych. Przykładem może być Europejski Fundusz Społeczny, wspierający projekty ukierunkowane na młodzież w obszarze zatrudnienia, szkolenia zawodowego i integracji społecznej. Z kolei młodzi rolnicy mogą liczyć na pomoc w ramach Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej np. w formie dopłaty do szkoleń, jednorazowej premii czy dopłaty do spłaty odsetek kredytu zaciągniętego na prowadzenie gospodarstwa.
Jak więc widać UE na wiele sposobów wspiera młodych ludzi. Problem tkwi jednak w tym, że niewielu wie o tych wszystkich akcjach i programach. Dlatego też UE stara się pro-wadzić szeroko zakrojoną politykę informacyjną. Podstawowymi formami programów infor-macyjnych są: sieć informacyjna i portale internetowe. Do programów informacyjnych zali-czamy:
• „Eurodesk” – to program dla młodzieży i osób pracujących z młodzieżą (pedagogów, pracowników młodzieżowych, przedstawicieli instytucji i organizacji młodzieżowych). Działa on na 3 poziomach: europejskim, krajowym i regionalnym. Konsultanci udzielają informacji bezpośrednio w swoich siedzibach, przez telefon lub internet.
• „Europe Direct” – to sieć, która powstała na początku 2005 roku . Zastąpiła ona w większości państw członkowskich UE punkty informacyjne „Info-Point Europe” i „Carrefour”. W Polsce powstały 23 punkty tej sieci. Mają one za zadanie informować mieszkańców o instytucjach, prawie i programach UE.
• „Eures” (Europejskie Służby Zatrudnienia) – przede wszystkim pomaga znaleźć pracę i pracowników za granicą. W jego skład wchodzą służby zatrudnienia Komisji Euro-pejskiej, publiczne służby ds. zatrudnienia oraz inne krajowe i regionalne instytucje zajmujące się kwestiami zatrudnienia. „Eures” prowadzi działalność informacyjną, do-radczą i rekrutacyjną, która opiera się na portalu internetowym. Jednym z głównych ce-lów jest łączenie pracodawców z pracobiorcami oraz tworzenie działającej niezależnie w każdym kraju sieci doradców zawodowych.
• „Solvit” – to program mający bardziej na celu rozwiązywanie problemów obywateli UE niż udzielanie informacji. Powstał w 2002 roku. To sieć internetowa, której celem jest rozwiązywanie problemów wynikających z niewłaściwego stosowania prawa UE z zakresu Rynku Wewnętrznego przez organy administracji publicznej. Centra Solvit zajmują się skargami obywateli i przedsiębiorców. Na rozwiązanie problemów dają sobie 10 tygodni. Zajmują się najczęściej problemami, które dotyczą uznawalności kwalifikacji zawodowych i dyplomów, dostępu do edukacji, zezwolenia na pobyt, praw pra-cowniczych, podatków, swobodnego przepływu kapitału lub płatności.
• „Euro-Info” – to program dla małych i średnich przedsiębiorstw. Prowadzi on dzia-łalność informacyjną i doradczą. W Polsce funkcjonuje od 1992 roku.
• „SALTO” („Support for Advance Learning and Trainig Opportunities”) – to program stworzony z myślą o młodzieży i pracownikach młodzieżowych zaangażowa-nych w międzynarodową współpracę młodzieży. Organizuje on szkolenia oraz prowadzi działalność informacyjną o odbywających się w Europie szkoleniach dla pracowników młodzieżowych.
Poza programami informacyjnymi istnieją łatwo dostępne portale internetowe. Do naj-lepszych należą chociażby:
• „EPM” („Europejski portal młodzieżowy”) – www.europa.eu.int/youth
• „EURES” (Europejski portal mobilności zawodowej) – www.europa.eu.int/eures
• „PLOTEUS” (Portal o możliwościach kształcenia w Europie) – www.europa.eu.int/ploteus
• „Schoolnet” (wspiera i promuje współpracę szkół w Europie) – www.eun.org
• „MyEurope” (portal dla nauczycieli i uczniów) – http://myeurope.eun.org.
Korzystając z tych wszystkich dobrodziejstw Unii każdy młody człowiek ma szansę wypromować siebie i zająć należne sobie miejsce w społeczeństwie jako obywatel Europy. Sądzi się też, że dzięki takim działaniom młodzież ma możliwość chociaż częściowo zwalczyć problemy jakie dotykają tę grupę społeczną.


Wyświetleń: 1063


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.