Katalog

Dorota Balcerzyk, 2012-02-13
Wrocław

Pedagogika, Artykuły

Jak postępować z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo.

- n +

JAK POSTĘPOWAĆ Z DZIECKIEM NADPOBUDLIWYM PSYCHORUCHOWO

Coraz częściej mamy do czynienia w szkole z dziećmi mającymi trudności
z przystosowaniem się do rytmu szkoły. Mającymi trudności z koncentracją uwagi, wykonywaniem zadań do końca, wysłuchaniem poleceń nauczyciela, czy nawet słuchaniem kogokolwiek. Dzieci mogą mieć problemy z siedzeniem na lekcji podczas wykonywania ćwiczeń w kartach pracy i nie tylko. Jedną z przyczyn może być nadpobudliwość psychoruchowa.
Przez równowagę układu nerwowego rozumie się określony stosunek procesu pobudzania i hamowania. Zdaniem T. Bednarskiej i H. Spionek z nadpobudliwością psychoruchową mamy do czynienia wtedy, gdy dochodzi do powstania przewagi procesów pobudzania nad procesami hamowania. Jeżeli w fazie największego wzrostu mózgu występują jakieś przeszkody, mogą one doprowadzić do zmniejszenia się liczby połączeń nerwowych oraz spowolnić niezbędne biochemiczne procesy dojrzewania. To może zaburzyć dynamikę procesów nerwowych, a tym samym wpłynąć na opóźnienie kształtowania się mowy, pisania, czytania oraz myślenia.
Do innych przyczyn nadpobudliwości psychoruchowej możemy zaliczyć uszkodzenia powstałe w życiu płodowym, w trakcie porodu, np. niedotlenienie mózgu, błędy wychowawcze, a także nerwowy tryb życia dziecka.
Naukowcy ze Stanów Zjednoczonych sądzą, że najbardziej niekorzystnie wpływają na organizm pola magnetyczne o małych siłach. Mogą one pochodzić np. z kuchenki mikrofalowej, świateł fluorescencyjnych, komputerów, wideo, telefonów komórkowych, faksów, automatycznych sekretarek, suszarek do włosów, koców elektrycznych, systemów alarmowych. Badania wykazują, że w kulturach z zaawansowaną techniką więcej noworodków wykazuje stan podekscytowania, niemal szoku. Brak im naturalnego rytmu i koordynacji.
Nadpobudliwość może przejawiać się w trzech sferach: ruchowej, poznawczej i emocjonalnej. U dzieci może równocześnie występować w dwóch, trzech strefach lub tylko w jednej.
Typowe objawy w sferze nadpobudliwości ruchowej to: wzmożona ekspansja ruchowa i niepokój ruchowy. Dzieci ze wzmożoną ekspansją ruchową charakteryzują się ruchliwością ( biegają, skaczą, krzyczą, na lekcji wyrywają się do odpowiedzi, machają rękami, są pełne energii, szukają każdej okazji, aby wyżyć się ruchowo ).Wykonują one natychmiast każde polecenie nauczyciela związane z ruchem. Gorzej jest, gdy mają coś wykonać na miejscu, w skupieniu. Nie mogą wtedy zapanować nad własnym pobudzeniem ruchowych. Na polecenia nauczyciela nie zwracają uwagi, co nie wynika z ich negatywnej postawy emocjonalnej, lecz z nieumiejętności panowania nad własnym pobudzaniem. Pobudzanie to wzrasta, gdy dziecko przebywa w grupie. Dlatego w domu może być spokojniejsze, a podczas indywidualnej rozmowy nadpobudliwość może się nie ujawnić. Przy większym nasileniu nadpobudliwości ruchowej może także wystąpić niezręczność, niezborność, brak dokładności, precyzji, co sprawia, że dzieci te ciągle coś tłuką, zrzucają, łamią i ulegają wypadkom. Często się wiercą i kręcą, nie potrafią się sprawnie ubrać czy spakować swoich rzeczy.
Niepokój ruchowy objawi się dodatkowymi skurczami mięśni, tikami, wyładowaniami ruchowymi. Dzieci takie wykonują wiele drobnych, niepotrzebnych ruchów, np. bazgrzą po zeszycie, obgryzają ołówek, skrobią po ławce, niszczą rzeczy znajdujące się wokół nich. Wzrost emocjonalnego napięcia może doprowadzić do jąkania, nerwicy czy ruchów mimowolnych.
Nadpobudliwość w sferze poznawczej przejawia się inaczej. Dziecko nie może skupić się na jednej rzeczy, ciągle coś je rozprasza. Odwraca się, rozmawia z kolegami, nie słucha, co się mówi na lekcji, zwraca uwagę na każdy szmer głośno go komentując, a wyrwane do odpowiedzi nie wie w ogóle, o co jest pytane. Odrabianie lekcji trwa długo i z małymi efektami. W zeszycie często są niedokończone zdania, wyrazy, gubione litery. Wypracowania nie mają logicznego ciągu, są chaotyczne. Zaburzenie koncentracji może wzrastać przy powstawaniu napięć emocjonalnych. Czasami nadpobudliwość poznawcza może przejawiać się zaburzeniami procesu myślenia przy stosunkowo dobrej koncentracji. Występuje wtedy brak przemyślenia, pochopne wnioskowanie, brak głębszego zastanowienia się. Dziecko już chce odpowiadać, chociaż nauczyciel jeszcze nie skończył formułowania pytania. Odpowiedzi te są złe, niepełne, gdyż dziecko nie dokonało dostatecznej analizy myślowej. Uczeń taki sprawia wrażenia bezkrytycznego, mniej spostrzegawczego i mniej inteligentnego, niż jest w rzeczywistości. U takich dzieci może także występować wzmożona wyobraźnia. Zaczyna wtedy przeważać świat fantazji nad rzeczywistością. Dziecko takie jest zamyślone, pogrążone w swoim świecie, czasami coś mówi do siebie lub nie na temat, robi miny, nie śledzi tematu lekcji i nie uważa.
Objawy nadpobudliwości w sferze emocjonalnej są wielorakie. Polegają one głównie na zwiększonej wrażliwości na działające bodźce. U dzieci tych występują intensywniejsze reakcje uczuciowe na różne zdarzenia czy sytuacje. Są konfliktowe, mają trudności w przystosowaniu się do wymagań szkolnych. Obrażają się, bywają drażliwe, agresywne, łatwo przechodzą od płaczu do śmiechu.
Nadpobudliwość emocjonalna może objawiać się także w postaci wzmożonej lękliwości. Pojawia się wtedy niepokój, lęk, strach przed różnymi sytuacjami, zwłaszcza szkolnymi. Przy odpowiedzi dzieci te pocą się, czerwienią lub bledną. Ten rodzaj nadpobudliwości może przejawiać się także w sferze uczuć wyższych, głównie społecznych. Dzieci nadpobudliwe przeżywają cudzą krzywdę, zamartwiają się, płaczą, są egocentryczne. Wtedy zbyt mocno przeżywają swoje niepowodzenia, nieporozumienia w domu czy wśród rówieśników.
Wskazania do postępowania w domu
1. Dziecko nadpobudliwe psychoruchowo powinno mieć zapewnioną w domu atmosferę akceptacji i spokoju.
2. Należy być konsekwentnym w ustalaniu reguł, obowiązków i w karceniu.
3. Osoba dorosła powinna kontrolować swoje emocje w kontakcie z dzieckiem nadpobudliwym, nie wolno jej reagować wybuchowo, gwałtownie.
4. Zawsze należy stwarzać poczucie bezpieczeństwa i dać dziecku do zrozumienia, że się je kocha, ale jest się konsekwentnym i wymagającym.
5. Wymagania stawia się w sposób jasny i klarowny, aby dziecko znało swoje obowiązki i wiedziało, jak ma się zachować w danej sytuacji.
6. Obowiązki domowe powinny być dostosowane do jego możliwości. Każdy przejaw chaosu eliminuje się, a chwali się za dobre wykonanie zadania oraz docenia się trud włożony w pracę, choćby dziecko wykonało ją mniej dokładnie.
7. Ważne jest, aby dzienny rozkład zajęć dziecka był uporządkowany, miał jasną strukturę: odpowiednią i tę samą porę wstawania, oglądania telewizji oraz snu.
8. Należy ograniczyć czas oglądania telewizji, wyeliminować programy o treści agresywnej z dużym ładunkiem emocji i szybką akcją.
9. Gdy dziecko odrabia lekcje, eliminuje się dodatkowe bodźce, które mogą rozpraszać, na przykład wyłącza się radio, chowa zabawki z biurka.
10. Osoby opiekujące się dzieckiem nadpobudliwym powinny nauczyć się odczytywać jego sygnały ostrzegawcze poprzedzające wybuch. Spokojnie interweniować, aby uniknąć wybuchu, przez odwrócenie uwagi lub spokojnie omówić konflikt.
11. Liczbę dzieci biorących udział w zabawie należy ograniczyć do jednego lub dwóch ze względu na duże rozproszenie i pobudliwość. Dom jest najlepszym miejscem do zabawy, ponieważ można obserwować dziecko i interweniować w każdej chwili.
12. Proponowane zabawy w chwilach wolnych to: lepienie, wycinanie, malowanie, układanie klocków.
13. W sytuacji konfliktowej nie należy zostawiać dziecka zbyt długo w napięciu emocjonalnym, na przykład odsyłać je do własnego pokoju, odraczać karę do przyjścia ojca. Rozwiązanie konfliktu powinno nastąpić zaraz po sytuacji konfliktowej.
14. Opiekunowie powinni codziennie poświęcić trochę czasu na rozmowę i wspólną zabawę.
15. Opiekunowie powinni też odnosić się do dziecka z wyrozumiałością i cierpliwością, ponieważ jego zachowanie nie wynika ze złości, ale z braku umiejętności kontrolowania swego zachowania.
16. Dla dziecka należy wyznaczyć osobny pokój lub część pokoju jako jego własny teren, oraz miejsce do nauki, przed którym znajduje się czysta ściana, pozbawiona dodatkowych elementów czy dekoracji.

Jeśli mimo wielu wysiłków ze strony rodziców i nauczycieli nie poddaje się normalnemu sposobowi wychowania i nie są oni w stanie mu pomóc, wtedy niezbędna jest systematyczna terapia dobrana przez specjalistę .

Opracowała: Dorota Balcerzyk

Literatura:
1. Bednarska T., Nadpobudliwość psychoruchowa [w:] Rozpoznawanie i reedukacja uczniów o częściowo zaburzonym rozwoju psychomotorycznym, ( red. M. Szumiak), Kraków 1982.
2. Bogdanowicz M., Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym, Warszawa 1985.
3. Ryniewicz B., Elektromiografia [ w:] Neurologia dziecięca ( red. J. Czochońska ), Warszawa.
Wyświetleń: 576


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.