Na początek kilka informacji na temat klimatu umiarkowanego. Odznacza się on wyraźnie termicznymi porami roku: ciepłym latem i chłodną lub mroźną zimą, będącą okresem spoczynku roślinności. Pogoda przez cały rok jest tutaj zmienna, z przewagą wiatrów zachodnich i opadami pochodzenia cyklonalnego, które zmniejszają się w miarę wzrostu odległości od oceanu. W związku z tym możemy obserwować tutaj całą skale przejść od wilgotnych klimatów morskich do suchych klimatów kontynentalnych.
Możemy tu wyróżnić cztery podstrefy:
- właściwa strefa umiarkowana z zimną, ale niezbyt długą zimą, lub z łagodną zimą, ale chłodnym latem – występują tu lasy liściaste zrzucające liście na zimę

- ciepła strefa umiarkowana, w której okres zimowy ledwie się zaznacza, a wszystkie pory roku są mniej więcej jednakowo wilgotne – w tej strefie występują wilgotne lasy zimozielone lub częściowo zimozielone

- sucha strefa umiarkowana z klimatem kontynentalnym, o dużych różnicach między latem (gorącym) a zimą (ostrą), niewielkich opadach i małej wilgotności powietrza – występują tu stepy

- chłodna strefa umiarkowana (borealna) z ostrą zimą, trwającą ponad pół roku, oraz chłodnym i wilgotnym latem - ze strefą tą związana jest tajga

LASY LIŚCIASTE, ZRZUCAJĄCE LIŚCIE NA ZIMĘ
- Okres wegetacyjny trwa tutaj 4 -6 miesiące, a niezbyt ostra zima 3 -4 miesiące


Gleby brunatne występujące w lasach liściastych zrzucających liście na zimę to gleby w których zachodzi proces brunatnienia. Ściółka rozkłada się łatwo, w wyniku czego powstaje próchnica typu mull lub mull/moder. Rozkład pierwotnych glikokrzemianów prowadzi do uwalniania związków żelaza i powstania kompleksów ilasto – próchniczno – żelazistych. Poziomy profilu nie odróżniają się wyraźnie, natomiast gleba ma ciepłe, brunatne zabarwienie. Z wtórnych materiałów ilastych występuje przede wszystkim illit. Gleby brunatne występujące tutaj są stosunkowo żyzne.
- Las wykazuje strukturę warstwową: drzewa, krzewy i runo
- Występowanie: znaczna część Europy,Azji Wschodniej i atlantyckiej Ameryki Północnej,a rozerwaną we wnętrzu Azji oraz w środkowej i zachodniej Ameryce Północnej. Na półkuli południowej znane są tylko małe ich skrawki – Chile i Argentynie



JEŻELI CHODZI O LASY LIŚCIASTE WYSTĘPUJĄCE W EUROPIE
Lasy liściaste Europy występują w strefie oddziaływania klimatu umiarkowanego ciepłego, odznaczającego się ciepłym latem i chłodną,ale niezbyt mroźną zimą. Najważniejszą formą adaptacji drzew do przetrwania okresu zimowego jest zrzucanie liści. Cienkie, pełniące funkcje asymilacyjne tylko przez około pół roku liście są bowiem znacznie lepszym rozwiązaniem w tym klimacie niż wiecznie zielone, grube liście, narażone w zimie na przemarznięcie
- Typowym lasem dla tego typu strefy w Europie Środkowej są buczyny, z bukiem jako dominującym gatunkiem
- Buczyny są ciemnymi, silnie zwartymi lasami bukowymi z niewielką domieszką sosny, dębu, grabu lub jaworu.
- Dominującym elementem florystycznym jest buk zwyczajny Fagus sylvaticae, a na Bałkanach Fagus moesiaca. Zwiazki które tworzą to buczyny środkowoeuropejskie i buczyny iliryjskie.
- Z kolei buczyny na Kaukazie i Krymie, określane mianem Fagion orientalis, maja wiele cech nietypowych. W ich drzewostanie przeważa odpowiednio: buk wschodni Fagus orientalis i buk krymski Fagus taurica.
Buk wschodni od gatunku zwyczajnego różni się następującymi cechami:
• osiąga wysokość do 40 m
• Liście o długości 8 -17 cm, owalnie podłużne do odwrotnie jajowatych, zaostrzone,u podstawy zaokrąglone, brzegi falisto wrębne
• wyrostki w dolnej części okrywy nasion listkowato rozszerzone
• Pochodzi z Europy południowo – wschodniej, Azji Mniejszej i Kaukazu

BUCZYNY WYSTĘPUJĄCE W POLSCE NALEŻĄ DO JEDNYCH Z NAJWAŻNIEJSZYCH ZESPOŁÓW LEŚNYCH NA NASZYM OBSZARZE
- Niżowe buczyny pomorskie zajmują duże powierzchnie na północnym zachodzie kraju.
- Liczne są tutaj geofity wiosenne takie jak np. żywiec cebulkowy, kokorycz pusta, czosnek niedźwiedzi
- Najpiękniejsze buczyny chronione są w Drawieńskim Parku Narodowym oraz w rezerwatach puszcz: Bukowej, Wkrzańskiej, Goleniowskiej.
- Najstarszy w Polsce buk rośnie w miejscowości Sieraków w województwie wielkopolskim i ma średnicę 216 cm, a obwód 678 cm
- Najgrubszy buk zwyczajny z Lasów Państwowych w Polsce rośnie w nadleśnictwie Przyborów, leśnictwie Wanda. Osiąga 670 cm obwodu

KOLEJNE LICZNE ZBIOROWISKA POLSKI to DĄBROWY
• SĄ TO LASY Z domieszką olszy czarnej Alnus glutinosa, brzozy omszonej Betula pubescens i jesionu wyniosłego Fraxinus excelsior
• W zachodniej i północno – zachodniej Europie występują lasy brzozowo – dębowe Qercus roburi - petraeae z dębem szypułkowym i dębem bezszypułkowym oraz brzozą brodawkowatą Betula pendula
• Dąbrowy zostały w Polsce silnie wyniszczone i obecnie zajmują tylko niewielkie powierzchnie, głównie w zachodniej części kraju np. Dąbrowy Krotoszyńskie.
– GRĄDY
NASTĘPNE OBSZARY LEŚNETo wielogatunkowe lasy liściaste, złożone z grabu zwyczajnego, obu dębów, lipy drobnolistnej, klonu zwyczajnego, jesionu wyniosłego, a na zachodzie – buka
• Występują na glebach brunatnych żyznych i dość wilgotnych
• Rosną w centralnej Francji, całej środkowozachodniej Europie i środkowej Rosji
• Warstwa krzewów jest dobrze rozwinięta, a runo bogate
• W Polsce grądy zajmują większe powierzchnie na wschodzie kraju. Największe i najlepiej zachowane są w puszczy Białowieskiej.

Według podziału syntaksonomicznego grądowe zespoły roślinności tworzą związek Carpinion betuli Oberd. 1953.
W Polsce występują 3
takie zespoły wikaryzujące
ze sobą:
Tilio-Carpinetum betuli
Galio-Carpinetum betuli
Stellario-Carpinetum betuli
W zależności od warunków
Wilgotności gleby
i jej żyzności wykształcają
się trzy główne grupy
podzespołów:
grąd wysoki – stosunkowo suchy i umiarkowanie żyzny (mezotroficzny),
grąd typowy – na świeżych glebach eutroficznych; przewaga grabu, nieznaczne domieszki drzew innych gatunków,
grąd niski – na glebach wilgotnych i żyznych; charakteryzuje się dużym udziałem grabu, świerka i dębu.
Lasy i zarośla łęgowe Z KOLEI, występują na całym kontynencie z wyjątkiem skrajnej północy.
- Wykazują duże zróżnicowanie, dzieląc się na łęgi wierzbowe, łęgi wiązowo – jesionowe, łęgi olszowe
- Łęgi mają najbardziej złożoną strukturę warstwową i przestrzenną spośród wszystkich zbiorowisk leśnych w naszej strefie klimatycznej
- Obecnie pokrywają zaledwie 0,3% powierzchni leśnej Polski, co stanowi ok. 5% ich dawnego rozprzestrzenienia
- Łęgi występują wzdłuż rzek i potoków i mogą być okresowo zalewane przez wody powodziowe. Dzięki tym zalewom gleby są tu bardzo żyzne, a lasy bogate w gatunki roślin
- W drzewostanie zbiorowisk łęgowych można spotkać m.in. topole, wierzby, olsze, a spośród zielnych interesującą grupę stanowią pnącza do których należą: chmiel, kielisznik zaroślowy i wyżpin jagodowy
- OLSY to silnie uwilgotnione zbiorowiska leśne, czyli lasy bagienne;
- Charakteryzują się niskim poziomem stagnujacej na powierzchni wody gruntowej. Występują na podłożu mułowym lub torfowym w zabagnieniach i obniżeniach terenu
- Dominującym gatunkiem jest olsza czarna
- Roślinność w tych lasach ma charakterystyczny mozaikowy układ. Wokół pni drzew tworzą się wyniesione kępy na których rosną gatunki nie tolerujące stałego podtapiania jak porzeczka czarna czy psianka słodkogórz
- Zajmują tylko 3% powierzchni leśnej kraju
olsza czarna:
Pokrój
Drzewo osiągające wysokość do 40 m z rozłożystą koroną. Ma dużą zdolność do tworzenia odrostów ze ściętych pni.
Pień
Dolne konary wzniesione do góry, górne bardziej poziomo odstające od głównego pnia. Kora ciemnoszara, prawie czarna, pękająca. Roczne gałązki nagie z wyraźnymi, jaśniejszymi przetchlinkami.
Pąki
Owalne, brunatne, lepkie pączki, odstające na długich szypułkach.
Liście
Długość 4–10 cm, szerokość 3–7 cm, odwrotnie jajowate, z tępym, lub wyciętym wierzchołkiem, brzeg nierówno podwójnie piłkowany i falisty. Wierzchnia strona błyszcząca.
Kwiaty
Kwiaty zebrane w kotki.
Owoce drzew liściastych stanowią bardzo pożywny pokarm dla zwierząt zamieszkujących te lasy.żywią się nimi: sójki, gołębie grzywacze, zięby, dzwońce, grubodzioby i wiele innych
O podobnych preferencjach pokarmowych dwóch nadrzewnych gryzoni świadczą ich nazwy: żołędnica i orzesznica
• Slajd 23 Inne ssaki: dziki, sarny, jelenie, borsuki, żubry, a także duże drapieżniki takie jak wilki, rysie i niedźwiedzie brunatne
KOLEJNYM KONTYNENTEM NA KTÓRYM SA OBECNE LASY LIŚCIASTE ZRZUCAJĄCE LISCIE NA ZIME JEST AZJA
W Azji strefa lasów liściastych zrzucających liście na zimę jest rozdzielona na dwa obszary. Jeden znajduje się na południu zachodniej Syberii, drugi – we wschodniej części kontynentu
- Klimat odmienny od europejskiego – monsumowy
- Wiatry wiejące w zimie od strony kontynentu sprawiają że ta pora roku jest mroźna, ale bezśnieżna
- W lecie natomiast wiatry wieją od strony morza, przynosząc mgły i dość obfite opady deszczu

- Lasy liściaste Azji są zróżnicowane w zależności od siedliska jakie zajmują
- Spotykamy tutaj odpowiedniki naszych grądów, łęgów i lasów mieszanych, ale złożonych z zupełnie innych gatunków
- Na wyżynach rosną bardzo bogate lasy z dębem mongolskim, lipą mandżurską i korkowcem amurskim
- Slajd 26 korkowiec amurskiPokrój
- Drzewo do 15 m wysokości, o nisko osadzonej i spłaszczonej koronie. Wcześnie zaczyna owocować, bo już w wieku 5 lat.
- Pędy
- Pąki małe, ukryte w nasadach ogonków liściowych. Nie posiadają łusek. Kora jasnoszara, korkowa, głęboko spękana. Młode gałązki są żółtawoszare.
- Liście
- Ulistnienie nakrzyżległe. Liście pierzaste, z przejrzystymi gruczołami na brzegu, żółknące jesienią, po roztarciu pachnące terpentyną.
- Kwiaty
- Roślina dwupienna. Kwiaty żółtozielone, rozdzielnopłciowe, niepozorne, zebrane w wiechy.
- Owoc
- Czarny pestkowiec
- Na nizinach, w dolinach rzek spotkamy lasy z lipą amurską, jesionem mandżurskim i orzechem mandżurskim
- W lasach Dalekiego Wschodu występują znane z naszych parków magnolie oraz miłorzęby dwuklapowe
- Lasy liściaste Azji wschodniej pozostawały pod wpływem działalności człowieka jeszcze dłużej niż lasy Europy, przez co zostały dużo bardziej zniszczone
- Ptaki: bażanty – złocisty, srebrzysty i królewski, mandarynki – niewielkie kaczki, sowa japońska – gatunek bardzo rzadki i zagrożony
- Największy współcześnie żyjący płaz – salamandra olbrzymia. Ze względu na jadalne, cenione mięso, jest gatunkiem zagrożonym. Osiąga długość 180 cm.
- Ssaki: ekosystemy te zamieszkują liczne gatunki jeleni: jelenie wschodnie, jelonki błotne. Oprócz nich możemy wyróżnić jenoty, tygrysy – największe koty i jednocześnie drapiezniki Dalekiego Wschodu, makaki japońskie – zamieszkujące wyspę Honsiu.
LASY LIŚCIASTE ZRZUCAJĄCE LIŚCIE NA ZIME SĄ ROWNIEŻ CHARAKTERYSTYCZNE DLA AMERYKI PÓŁNOCNEJ
- Strefa ta zajmuje południowo – wschodnią część kontynentu, sięgając na wschód od wielkich równin po Atlantyk i od Wielkich Jezior i Rzeki św. Wawrzyńca po Zatokę Meksykańską
- Na wybrzeżu Atlantyku, we wschodniej części Ameryki Północnej, panuje łagodny klimat, sprzyjający rozwojowi roślinności. Lata są tu ciepłe i dość wilgotne, a zimy łagodne.
- Gleby są tu szaro – brunatne, zwykle bielicowate, o różnej, ale niezbyt wielkiej zawartości próchnicy.
Lasy zrzucające liście na zimę zajmowały do niedawna duże powierzchnie we wschodniej Ameryce. W północnej części tego obszaru przeważają lasy dębowo – tulipanowcowe z udziałem klonów, lip, buków i ambrowców. W południowej zaś lasy dębowo – sosnowe z udziałem przeorzechów, buków, klonów itp. Częste są również prawie jednogatunkowe lasy sosnowe lub dębowe powstałe zwykle na pożarzyskach

Tulipanowiec amerykanskiPokrój
U młodych okazów korona jest wąska i stożkowata, u dorosłych bardzo wyniosła, jednak niezbyt szeroka, w stanie bezlistnym bardzo rzadka, a po rozwinięciu się liści bardzo gęsta i zwarta, dająca głęboki cień. Dorasta nawet do 60 m, w Polsce tylko około 25-35 m.
Kora
Jest szara lub brunatna, lekko spękana.
Kwiaty
Są obupłciowe i owadopylne. Rosną pojedynczo na końcach gałązek, przy rozkwitaniu początkowo kielichowate, potem szerzej rozwarte.
FAUNA LASÓW LISCIASTYCH ZRZUCAJACYCH LISCIE NA ZIME TO
• Ptaki: bielik amerykański, bernikla kanadyjska, sójka błękitna, orzeł przedni, sokół wędrowny.
• Gryzonie: urson - gryzoń podobny do jeżozwierza, dwa gatunki wiewiórki latającej
• Inne ssaki: dwa gatunki niedźwiedzi – grizzly i czarny niedźwiedź amerykański, zwany baribal
• W kanadyjskiej części strefy występuje jeleń wapiti, niedźwiedź brunatny, bóbr kanadyjski, kozioł górski i owca alaskańska
OPRÓCZ LASÓW LISCIASTYCH ZRZUCAJACYCH LISCIE NA ZIME INNYM SPECYFICZNYM TYPEM LASU JEST WILGOTNY LAS STREFY UMIARKOWANEJ.
OTO JEGO CHARAKTERYSTYKA.
- Rozwijają się w klimacie oceanicznym, ciepłym i wilgotnym, o opadach 1500- 3000 mm rocznie, bez mroźnej zimy, lecz z wyraźną porą chłodów
- Występują tutaj czerwone i żółte gleby subtropikalne, przechodzące w gleby brunatne
- Panują drzewa wiecznie zielone, drzewa zrzucające liście na zime występują tylko w domieszce, liany i epifity są niezbyt liczne

Należą do nich niektóre lasy w Azji Wschodniej (w poludniowej Japonii, Korei i Chinach), nadbrzeżne lasy z udziałem wiecznie zielonych dębów w południowo – wschodniej części Ameryki Północnej, od Luizjany i środkowej Florydy po Karolinę Północną, lasy wiecznie zielonych buków południowych Nothofagus w Chile, w Nowej Zelandii, Tasmanii i w górach południowo – wschodniej Australii, lasy z udziałem drzew liściastych i szpilkowych na Nowej Zelandii i lasy araukariowe w południowej Brazylii
Araukaria brazylijska Araucaria angustifolia – jest to potężne dorastające do 50 m wysokości, wieczne zielone drzewo iglaste. Z uwagi na jego ogromną wartość rynkową lasy araukariowe znacznie przetrzebiono

Długi okres wegetacyjny wiąże się z tym, że budujące tę formę drzewa nie zrzucają okresowo liści, które są zwykle drobne i skórzaste
- Las jest gęsty, średnio wysoki i o niewielu warstwach

STREFA BOREALNYCH LASÓW IGLASTYCH JEST NAZYWANA TAJGĄ. JEST OSTATNIM PRZYSTANKIEM PO PRZEGLĄDZIE LASÓW STREFY UMIARKOWANEJ
- Strefa ta zajmuje ogromne przestrzenie lądów na półkuli północnej; na południowej nie wykształca się podobna formacja.
- Szerokość tej strefy w Europie sięga 1000km, natomiast w Azji i Ameryce Północnej – 1200km. Jej długość na kontynencie euroazjatyckim dochodzi do 7500km, natomiast w Ameryce Północnej – około 5000km. Od południa graniczy ze strefą lasów liściastych zrzucających liście na zimę, a miejscami z lasostepem (lasoprerią), na północy natomiast sięga po tundrę.
- Klimat: lasy te rosną w klimacie umiarkowanie chłodnym. Większość znajduje się pod wpływem klimatu komtynentalnego, cechującego się surowymi warunkami. Lato jest krótkie i ciepłe, zima długa i ostra; mrozy sięgają - 30°C i więcej
- Okres wegetacyjny trwa 3 – 5 miesięcy
- Zależnie od odległości od morza zimy bywają łagodniejsze i różnie kształtują się opady: wynoszą one 300 – 700 mm rocznie, przy czym im dalej od morza, tym są mniejsze
- Gleby są ubogie, bielicowe, opadowo – glejowe lub zatorfione; na dużych obszarach we wnętrzach kontynentu zalega wieczna zmarzlina z którą związane są marzłociowe gleby tajgi.
Tajga- gleby
Lasy te rosną w przewadze na glebach bielicowych - kwaśnych i ubogich. Jeśli chodzi o obszar Euroazjatycki są to gleby bielicowe- w części północnej glejowo-bielicowe. Znaczne obszary pokryte są glebami organogenicznymi - torfowymi. Gleby Ameryki Północnej to też gleby bielicowe, czemu sprzyja iglasta ściółka leśna oraz obecność w runie krzewinek Ericeae i mchów. Duża część obszaru leży na wiecznej zmarzlinie.

- W tajdze dominują wysokie drzewa iglaste, które przez cały rok zachowują igły chronione przed zimnem substancjami żywicznymi


- Istnieją dwa zasadnicze obszary borealnych lasów iglastych: europejsko – syberyjski i kanadyjski. Pierwszy obejmuje Fennoskandię (bez południowej części Półwyspu Skandynawskiego), północną część Niziny Wschodnioeuropejskiej oraz Syberię (po granicę lasu).

- Borealne lasy iglaste, w syberyjskiej części obszaru, są florystycznie zróżnicowane, co zależy od zasięgu głównych komponentów. Las ten ( w Rosji zwany tajgą ciemną) składa się ze świerków, jodły syberyjskiej i limby syberyjskiej. Na skrajnym zachodzie (w północnej Europie) w jego skład wchodzi świerk zwyczajny niekiedy z domieszką sosny zwyczajnej. We wschodniej Europie dołącza świerk syberyjski. Las jest gęsty, ciemny, prawie zupełnie pozbawiony warstwy krzewów. Rozwoj runa zależy od stopnia zacienienia podłoża i od jego wilgotności. Może być ono mszyste(płonnikowe,torfowcowi),zielnelub porostowe(chrobotkowe)
- Świetlisty las iglasty (tajga jasna) występuje w kontynentalnej części Syberii Wschodniej i Środkowej, w klimacie z nieregularnymi opadami atmosferycznymi i bardzo ostrą zimą. Drzewostan jest luźny, a las świetlisty, tym bardziej, że jego główny składnik (modrzew) traci igły na zimę
TERAZ CZAS NA OMÓWIENIE OBSZARU KANADYJSKIEGO


- Na północy kanadyjski obszar lasów iglastych sięga po tundrę, a na południu dochodzi do Krainy Wielkich Jezior i Gór Nadbrzeżnych
- Zasadnicze zbiorowisko stanowi las świerkowo – jodłowy, w skład którego wchodzą: jodła balsamiczna, modrzew amerykański, świerk siny, a także świerk czarny i żywotnik zachodni. Pospolicie występują torfowiska i rozległe zabagnienia

JEDNYM BARDZO WAŻNYM ASPEKTEM LASÓW BOREALNYCH SĄ TORFOWISKA

Ich powstawaniu sprzyja trudno przepuszczalne podłoże, wieczna zmarzlina oraz opady w ilości przewyższającej parowanie. Mokradła zajmują tu ogromne przestrzenie

JEŻELI CHODZI O FAUNĘ LASÓW TAJGOWYCH
- Świat zwierzęcy w tajdze jest stosunkowo ubogi z powodu mało zróżnicowanego pożywienia, a częściowo w związku z niskimi temperaturami występującymi w okresie zimy.
- Typowymi mieszkańcami lasów są: jelenie, łosie, rosomaki, sobole, wilki oraz bobry
- Typowymi awifauny tajgi są kuraki leśne, takie jak cietrzew, głuszec, borowiak syberyjski czy jarząbek

OSTATNIM PUNKTEM REFERATU JEST OMÓWIENIE LASOW BOREALNYCH WYSTEPUJACYCH W POLSCE.
- W naszym kraju to najczęściej występujące typy siedliskowe lasów, zajmujace prawie 55% powierzchni leśnej
- Głównymi gatunkami lastwórczymi są sosny i świerki. W zależności od stopnia uwilgotnienia gleby i poziomu wód gruntowych mogą to byc siedliska suche, świeże, wilgotne lub bagienne. Na żyźniejszych podłożach spotkamy bory mieszane, o bardziej zróżnicowanym składzie gatunkowym. Rosną tu także drzewa liściaste o większych od sosny i świerka wymaganiach siedliskowych, najliczniej dęby, buki i brzozy
 Wspólną cechą borów jest ich kwaśne podłoże, zwiazane z procesem bielicowania
9. Bory w Polsce
Lasy iglaste zajmują obecnie największą powierzchnię spośród wszystkich zbiorowisk leśnych występujących w Polsce. Porastają one siedliska najuboższe, które nie zostały wykorzystane rolniczo w ciągu kilku ostatnich wieków. Bory zachowały się w dużej mierze w całym kraju , przy czym utraciły one na ogół swój naturalny charakter na skutek długotrwałej presji człowieka i uległy znaczącemu uproszczeniu, głównie przez sztuczne propagowanie sosny i świerka. Wspólną cechą borów jest ich kwaśne podłoże.


Bibliografia:

1. Krzyściak-Kosińska R., Kosiński M.: Ilustrowana przyroda świata (w:) Księga przyrodniczo-krajoznawcza świata, Wyd. Publicat
2. Rogalska S. i wsp., Życie w wodzie i na lądzie, Wyd. Kurpisz, Poznań 1998
3. Miesięcznik przyrodniczo-kulturalny ,,Echa leśne’’, Czerwiec 2010
4. Zawadzka D., Sławski M., Las, MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2007
5. Puchniarski H., Rośliny siedlisk leśnych w Polsce, PWRiL, Warszawa 2004
6. Abbadie L., Baudoin M., Las – środowisko żywe, Wrocław 2006
7. www. wikipedia.pl

Wyświetleń: 4041