KOREPETYCJE


We współczesnym polskim szkolnictwie dostrzec można szalone zróżnicowanie. Obok szkół publicznych, których działalność finansowana jest w całości przez państwo, istnieje szereg instytucji zajmujących się edukacją, która finansowana lub współfinansowana jest przez obywateli (działające w oparciu o różne podstawy prawne i formy organizacyjne szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły średnie, towarzystwa oświatowe, kursy, szkoły wieczorowe, itd.).
Działalność tego typu prowadzą również szkoły publiczne organizując
różnego rodzaju zinstytucjonalizowane płatne zajęcia pozaszkolne dla swoich uczniów. Wydawać by sie mogło, że bogata oferta edukacyjna, z jaką ma do czynienia uczeń, jest pełna i kompletna a każdy z nich może wybrać coś dla siebie.
Dlaczego więc tak wielu uczniów posyłanych jest przez swoich rodziców na korepetycje?
Korepetycje definiowane są jako płatna pomoc udzielana prywatnie pojedynczym uczniom lub grupie uczniów w celu wyrównania opóźnień w nauce lub osiągnięcia wyróżniających wyników. Choć dominującą formą prowadzenia korepetycji są zajęcia indywidualne, to coraz częściej spotkania te organizowane są w małych grupach, bądź w postaci kursów przygotowawczych zorganizowanych przez szkoły lub wyższe uczelnie.
Najczęściej korepetytorami są nauczyciele tej samej lub innej szkoły, emerytowani nauczyciele, nauczyciele akademiccy, studenci.
Według niektórych znawców w trakcie korepetycji uczeń realizuje określone zadania dydaktyczne indywidualnie, korzystając przy tym z bezpośredniej lub pośredniej pomocy nauczyciela. Takie nauczanie, umożliwia pełną indywidualizację treści i tempa uczenia się oraz stałą i dokładną kontrolę pracy ucznia.
Prywatne douczanie uczniów traktuje sie jako coś naturalnego i potrzebnego, jako wyjście naprzeciw potrzebom młodzieży w kompensowaniu braków kształcenia masowego.
Taki stosunek do korepetycji może świadczyć o porażce polityki oświatowej państwa, które przyjęło na siebie organizowanie oświaty i zapewnienie równego dostępu do niej oraz wyznaczanie wzorców jakości nauczania. Trudno dokonać jednoznacznej oceny zjawiska korepetycji, ponieważ ma ono charakter złożony, mający zarówno swoje dobre, jak i złe strony. Nie można niedoceniać ich roli w opanowaniu i poszerzeniu wiadomości, umiejętności uczniów, lecz z drugiej strony, jak pisze profesor Elżbieta Putkiewicz, „przyczyniają sie one do pogłębiania nierówności w dostępie do edukacji, a wymuszane przez szkoły – są forma korupcji, która utrudnia budowanie demokracji w szkole i jej środowisku”. Negatywne konsekwencje korepetycji postrzegane są, nie tylko w sferze pedagogicznej, ale również społecznej, etycznej, ekonomicznej.
Powszechną staje się opinia, że przyczyną istnienia korepetycji jest fakt, że nauczyciele wymagają, a nie uczą, ograniczając swą rolę do sprawdzania zdobytej przez uczniów wiedzy. Z usług korepetytorów korzystają nie tylko uczniowie posiadający trudności w nauce lub leniwi, ale coraz częściej (a czasem przede wszystkim) uczniowie zdolni, których rodzice chcą poszerzać zakres posiadanej już przez swoje dzieci wiedzy.
Niepokojący jest fakt, iż niektóre szkoły w sposób bezpośredni lub pośredni wymuszają na rodzicach posyłanie dzieci na korepetycje. Niejednokrotnie nauczyciele zalecają uczniom prywatne lekcje u znajomego nauczyciela lub prowadzą je samodzielnie (a co gorsze, nauczają wtedy lepiej i staranniej).
Są różne powody, dla których rodzice decydują się dawać dziecku korepetycje. Najczęściej są to niesatysfakcjonujące wyniki w nauce ich dziecka i chęć ich zmiany na lepsze. Ale powody niepowodzenia dziecka w nauce mogą mieć bardzo różne przyczyny. Uczeń może mieć zaległości w nauce, wynikające z długiej nieobecności w szkole, nieuważania podczas lekcji lub z nieprzygotowywania się do lekcji w domu. Inną przyczyną może być to, że uczeń nie rozumie wykładu nauczyciela i boi się zapytać o to, czego nie rozumie. W konsekwencji ma trudności z opanowaniem materiału. Może też w końcu nie przykładać się należycie do nauki.
Czasami również rodzice chcą, aby dziecko pogłębiło i rozszerzyło wiedzę szkolną. Są zaniepokojeni, że szkoła nie rozwija należycie ich dziecka.

Co dają korepetycje, jakie są ich zalety?

Na pierwszych kilku lekcjach, zadaniem korepetytora jest przede wszystkim wyłowienie i analiza tego, co potrafi uczeń, jak rozumuje i jakie ma zaległości, czy braki w wymaganym do nauczenia programie. Jeśli uczeń je ma, pojawiają się problemy z przyswojeniem kolejnych partii materiału, dalej one narastają. Zadaniem korepetytora jest właśnie wyłowienie tych zaległości i wyprowadzenie ucznia na prostą. Ponieważ nie ma w szkole indywidualnego podejścia do ucznia, tylko realizuje się z góry określony program, ciężko tego dokonać.
Często niewłaściwe podejście niektórych nauczycieli powoduje, że niejednokrotnie uczniowie mają problemy z nauką o podłożu psychologicznym. Niektóre dzieci mimo solidnej nauki w domu nie potrafią rozwiązać na kartkówce albo przy tablicy najprostszego zadania. Boją się spytać nauczyciela o cokolwiek. Nie znaczy to jednak, że uczeń jest opóźniony czy mało inteligentny. Często więc okazuje się, że uczeń mający bardzo słabe wyniki w nauce, po uczęszczaniu na korepetycje, zaczyna poprawiać swoje oceny ze wszystkich przedmiotów.
Zadaniem korepetytora jest nie tylko przekazanie uczniowi suchej wiedzy, ale także odkrycie jego zdolności oraz wykorzystanie drzemiących w nim możliwości. Korepetycje, to indywidualna praca z uczniem. Gdy uczeń odpowiada korepetytorowi, nie słucha go cała klasa, nauczyciel nie piętnuje jego błędów. Przy rozwiązaniu zadania wolno mu się pomylić bez żadnych konsekwencji. Nikt nie wyśmieje jego niewiedzy, jeśli zada proste pytanie. Dzięki temu, później w szkole uczeń nie będzie się już bał usłyszeć własnego głosu, bo na korepetycjach mógł wypowiadać się bezstresowo. Rozwiązując niezliczoną ilość zadań, nabiera wiary w siebie i pewności we własne umiejętności.
Dobry korepetytor może sprawić, że uczeń zaczyna dużo pracować, na lekcjach jak i w domu, a często nawet sprawiać mu to będzie przyjemność.
Korepetytor, tłumacząc zagadnienia, przekazuje również sposoby na ich pojmowanie i przyswajanie, przerabiając więcej materiału. Dzięki korepetycjom uczeń może wypracować sobie własne sposoby nauczania i nabrać praktyki w przyswajaniu wiedzy.
Zdarza się, że nauczyciele przeskakują tematy, zapowiadają, że nie przerobią całości wymaganego materiału, i że uczniowie sami mają robić powtórki. Nauczyciele tracą zbyt dużo czasu i nie wykładają całego materiału, bo chorowali, bo były przerwy w roku szkolnym, bo tak jest im łatwiej i wygodniej. To nie jest oczywiście regułą. Wtedy wzięcie korepetycji jest oczywiście jak najbardziej zasadne.




Jakie są wady korepetycji?

Jedną z wad korepetycji jest zdarzająca się czasami niekompetencja nauczycieli. Brak wystarczającej wiedzy, nieumiejętne podejście do ucznia, słabe zdolności w przekazywaniu wiedzy, to najczęstsze z wad. A dzięki temu nie uda się dobrze przedstawić wiadomości i pomóc uczniom w nadrobieniu zaległości.
Myślenie rodziców „Przecież wszyscy biorą korepetycje, taka jest moda więc i nasze dziecko nie może być gorsze” często prowadzi do odwrotnego efektu.
Jeżeli dziecko nie ma braków w nauce, a rodzice chcą jedynie uzupełnić lub wzbogacić zdobytą już wiedzę to po co fundować mu korepetycje wystarczy kurs przygotowujący np. do egzaminów? Prowadzący kursy, dzięki dużemu doświadczeniu mają dobre rozeznanie co do wymaganego programu i mogą uporządkować wiadomości. Kursy pozwalają na powtórzenie, uporządkowanie i wyjaśnienie ewentualnych niejasności w materiale, które dziecko musi przyswoić. Poza tym, dzięki zapisaniu się na kurs uczeń może skonfrontować swoją wiedzę z innymi. Takie kursy są znacznie tańsze niż lekcje indywidualne.
Korepetycje są najdroższą formą dokształcania. Średnio korepetycje kosztują około 50-60 PLN. Uzależnione jest to od przedmiotu korepetycji, długości lekcji (45 czy 60 minut), tego czy to korepetytor przyjeżdża do ucznia czy uczeń do niego ale również od tego kto udziela korepetycji student czy profesor.

Problematyka i wyniki ankiet

W celu odpowiedzi na niektóre nurtujące pytania przeprowadziłam dwie ankiety, jedną wśród rodziców drugą wśród korepetytorów. Interesowały mnie przyczyny pobierania korepetycji, ich zasięg oraz opinie rodziców i korepetytorów na temat prywatnych lekcji.
Badania przeprowadziłam wśród 20 chętnych do wypełnienia ankiet rodziców uczniów klas I-III i 10 nauczycieli prowadzących korepetycje. Nie ukrywam, że nie było to łatwe jeśli chodzi o nauczycieli…




ANKIETA DLA RODZICÓW

Ankieta jest anonimowa i wykorzystana będzie w celach badawczych, bardzo proszę o podanie szczerych odpowiedzi.

1. Do której klasy uczęszcza Państwa dziecko?
…………………………………………………………………………………………………………………………
2. Czy dziecko korzysta z zajęć wyrównawczych, korekcyjno-kompensacyjnych, konsultacji lub innej formy pomocy w nauce proponowanej w szkole?
…………………………………………………………………………………………………………………………
3. Czy posyłacie Państwo swoje dziecko na korepetycje?
…………………………………………………………………………………………………………………………
4. Dlaczego dziecko korzysta z korepetycji?
…………………………………………………………………………………………………………………………
5. Czy korepetycji udziela dziecku jego nauczyciel szkolny czy inny?
…………………………………………………………………………………………………………………………
6. Czy uważacie, że bez korepetycji dziecko nie poradzi sobie w szkole, jeśli tak to dlaczego?
…………………………………………………………………………………………………………………………
7. Z jakich przedmiotów udzielane są korepetycje waszemu dziecku?
…………………………………………………………………………………………………………………………
8. Jak oceniacie Państwo swoją sytuację finansową i czy to ma wpływ na możliwość posyłania dziecka na korepetycje?
…………………………………………………………………………………………………………………………
9. Czy wasze dziecko korzysta z korepetycji prowadzonych w formie indywidualnej czy grupowej?
…………………………………………………………………………………………………………………………
10. W jaki sposób poszukujecie korepetytora?
…………………………………………………………………………………………………………………………








ANKIETA DLA KOREPETYTORÓW

Ankieta jest anonimowa i wykorzystana będzie w celach badawczych, bardzo proszę o podanie szczerych odpowiedzi.


1. Jakie posiada Pan/i wykształcenie?
……………………………………………………………………………………………………………………………
2. Czy pracuje Pan/i w szkole?
……………………………………………………………………………………………………………………………
3. Czy udziela Pan/i korepetycji?
……………………………………………………………………………………………………………………………
4. Dlaczego udziela Pan/i korepetycji?
……………………………………………………………………………………………………………………………
5. Gdzie udziela Pan/i korepetycji?
……………………………………………………………………………………………………………………………
6. Jak pozyskuje Pan/i uczniów?
……………………………………………………………………………………………………………………………
7. Czy udziela Pan/i korepetycji swoim szkolnym uczniom?
……………………………………………………………………………………………………………………………
8. Co według Pana/i sprawia, że korepetycje są tak popularne?
……………………………………………………………………………………………………………………………
9. Czy ma Pan/i swoich stałych uczniów?
……………………………………………………………………………………………………………………………
10. Czy prowadzi Pan/i w szkole zajęcia wyrównawcze, korekcyjno-kompensacyjne, konsultacje lub inne formy pomocy w nauce?
……………………………………………………………………………………………………………………………











Obie ankiety składały się z 10 pytań otwartych, były anonimowe ponieważ zależało mi na szeroko pojętej szczerości odpowiedzi.
Jak wynika z zebranych ankiet, korepetycje są bardzo popularną wśród rodziców formą zdobywania wiedzy przez dzieci i formą „dorobienia” wśród nauczycieli.
Prawie 80% badanych rodziców zadeklarowało posyłanie na korepetycje swoich dzieci, w tym największą grupę bo aż 52,6% stanowią uczniowie klas III, którzy z płatnych lekcji korzystają po to by mieć łatwiejszy start w klasie IV. Pozostałe 20% nie korzysta ponieważ nie ma takich możliwości (najczęściej finansowych).
Opinie badanych rodziców świadczą również o kwalifikacji społecznej
tego zjawiska. Znikomy odsetek rodziców (niespełna 5%) jest przeciwny korepetycjom. Wynika z tego, iż istnieje społeczne przyzwolenie na prywatne douczanie, traktujące je jako coś naturalnego i potrzebnego.
Najczęściej uczniowie pobierają korepetycje tylko z jednego przedmiotu (75%), ale również duża część w tej grupie wiekowej korzysta na korepetycjach z 2 przedmiotów (25%).
Wśród przedmiotów, z których dzieci pobierają korepetycje na pierwszym miejscu znajduje sie matematyka. Dlaczego tak sie dzieje? Matematyka zawsze sprawiała uczniom wiele trudności, ale według rodziców za dużo w tym wieku wymaga się od ich dzieci, nauczyciele nie mogą skupić uwagi na ich dziecku (indywidualnie) bo nie mają na to czasu lub mają zbyt liczną klasę. Na miejscu drugim znalazł się język obcy, z którym dzieci sobie nie radzą ponieważ nie znają dobrze swojego ojczystego języka. Z badań najmniejsza ilość rodziców posyła swoje pociechy na korepetycje z języka polskiego, a jeżeli posyłają to najczęściej w celu korekcji wad wymowy.
Jak wynika z ankiet najczęściej uczniowie korzystają z korepetycji w formie indywidualnych spotkań (80,1%) odbywających się w domu korepetytora lub w mieszkaniu ucznia, a nieliczna grupa uczniów korzysta z korepetycji prowadzonych w grupach (10,9%).
Z deklaracji nauczycieli udzielających korepetycji wynika, że większość spotkań odbywa sie w ich domu (70%).
W przeprowadzonej ankiecie próbowałam ustalić sytuację finansową rodziny i jej wpływ na możliwość korzystania z korepetycji. Najliczniejszą grupę stanowiły rodziny, których warunki ekonomiczne określane były jako „dobre” (48,4%) lub „bardzo dobre” (4,9%). Jednak duża grupa korzystających z korepetycji uczniów (46,7%) pochodzi z rodzin o niskim poziomie finansowym, co świadczyć może o niebywałej determinacji rodziców by ich dzieci nie miały w przyszłości jakichkolwiek problemów
w nauce. Nie można ukryć, iż warunki ekonomiczne rodziny mają olbrzymi wpływ na podjecie decyzji o korzystaniu z korepetycji. I właśnie taka sytuacja jak twierdzi profesor Elżbieta Putkiewicz „prowadzi do nierówności społecznych i powoduje ograniczenie równego dostępu do edukacji. Wygrywają uczniowie, których rodziny mają większe możliwości finansowe”. Warunki ekonomiczne rodziny nie są bez znaczenia, gdyż koszt korepetycji czy kursów przygotowawczych to spora cześć domowego budżetu.
W jaki sposób rodzice poszukują osób udzielających korepetycji? Najczęściej dowiadują się o dobrym korepetytorze od innych rodziców (42,5%). Spora grupa rodziców (28,2%) korzysta z ogłoszeń prasowych. Niepokojąca jest liczba rodziców twierdzących, że informacji udzielają nauczyciele, którzy podsyłają uczniów swoim kolegom lub, co gorsza sami stają się korepetytorami (16,2%). Pozostali rodzice (13,1%) dowiadują się o prywatnych lekcjach z innych źródeł.
Rodzice udzielający odpowiedzi na pytania zawarte w ankiecie wymieniali następujące powody korzystania z korepetycji: trudności w nauce (45,6%), chęć poszerzenia wiedzy by uczniowie nie mieli problemów w przyszłości (32,3%), ale co niepokoi mnie najbardziej to jednak liczba rodziców, którzy stwierdzają, że taka jest moda i posyłają dziecko ponieważ inni też tak robią (12,5%) pozostali (9,6%) ponieważ taką potrzebę widzi nauczyciel.
To świadczy o tym, że nie tylko uczniowie słabi ale również mocni w nauce korzystają z pomocy korepetytorów.
Wśród przyczyn dla których bez korepetycji dziecko nie poradzi sobie w szkole rodzice najczęściej upatrują: zbyt dużą liczbę osób w klasie, brak powtórzeń materiału (bo zbyt przepełniony jest program i nie ma na to czasu), szybko realizowany program.
Wynika z tego, że rodzice przyczyn trudności w nauce upatrują w niedoskonałości polskiego szkolnictwa masowego a nie w przyczynach takich jak np.: nieobecności z powodu chorób, czy braku czasu poświęcanemu dziecku na naukę w domu itp. (ponieważ nie uwzględniali ich w swoich wypowiedziach). Natomiast rodzice, którzy poprzez korepetycje chcą poszerzyć zasób wiedzy swoich pociech twierdzą, iż robią to bo taka jest moda, i chcą by ich dzieci w przyszłości miały lepszy start i dostęp do „lepszych” szkół.
Opinie taką podzielają również korepetytorzy. Ich zdaniem trudności w szkole (70%) oraz chęć poszerzenia wiedzy (25%) to dwa główne powody korzystania z korepetycji. W wielu ich wypowiedziach pojawiają się ogromne zarzuty do obecnego szkolnego systemu nauczania (15%).
Jak wynika z przedstawionej powyżej analizy korepetycje stały sie zjawiskiem powszechnym, z którego korzysta liczne grono dzieci. Ale tak jak kiedyś większą część uczniów, którzy korzystali z pomocy korepetytorów stanowiła część uczniów szkół wyższych tak w tej chwili korzysta z niej duża część uczniów szkół podstawowych i to w najmłodszych klasach. I to powinno zacząć niepokoić wszystkich tych, którzy zatwierdzają programy edukacyjne i wszystkie normy obowiązujące w szkołach.
Skoro korepetycje zyskują aprobatę tak wielu rodziców i uważają oni, że bez tego start w dorosłe życie ich dzieci będzie zdecydowanie lepszy to podstawowe pytanie jest bardzo proste: Czy dzisiejsza szkoła spełnia swoja rolę dydaktyczną i kto uczy nasze dzieci, szkoła czy korepetytorzy? Kim są ci, którzy udzielający prywatnych lekcji?
Z odpowiedzi zawartych w ankiecie wynika, że większość z udzielających korepetycji (75%) to nauczyciele z wyższym pedagogicznym czynni zawodowo lub emeryci. Inni to studenci w większości ostatnich lat studiów pedagogicznych (25%).
Zdecydowana większość korepetytorów (84%) ma swoich stałych uczniów. Świadczy to pewnie o ich dobrym przygotowaniu i odpowiednich kwalifikacjach.
Rynek korepetycji jest tak przepełniony ofertami, że mając to na uwadze korepetytorzy muszą być naprawdę dobrzy by się na nim utrzymać. Ale patrząc na wyniki ankiet, z których wynika iż większość udzielających płatnych lekcji pozaszkolnych to nauczyciele, to tylko trzeba mieć nadzieję, że ich efekty pracy szkolnej są równie efektywne i zadowalające.

Wyniki ankiet pokazują, że korepetycje bardzo wyraźnie wpisały się
we współczesna edukację. Dla korepetytorów są okazją do poważnego podreperowania domowego budżetu, dla rodziców szansą na poszerzenie i uzupełnienie wiedzy swoich pociech oraz lepsze ich przygotowanie do pokonywania kolejnych szczebli edukacji.
Informacje wynikające z ankiet świadczyć mogą o zdecydowanie pozytywnym zdaniu ankietowanych na temat korepetycji. Zjawisko korepetycji z całą pewnością stwarza sytuacje, w której szczególnie istotne stają się moralne i etyczne standardy zawodu nauczyciela – gdy ich zabraknie mogą być patologią, na przykład w sytuacji, gdy nauczyciel tak organizuje swoją pracę z uczniami w szkole, by zapewnić sobie dodatkowy zarobek douczając tych uczniów w ramach korepetycji.
Podczas gdy w latach 70 i 80 dotyczyły one przede wszystkim młodzieży i adresowane były do tych spośród nich, którzy maja kłopoty z nauką, to obecnie coraz częściej z różnych form płatnych lekcji korzystają też ci najlepsi i najzdolniejsi, oraz coraz młodsze dzieci. Przyczyną może być coraz bardziej wymagający rynek pracy, zapotrzebowanie na wysoko wykwalifikowane kadry pracy, a z drugiej strony zaczynający się już w szkole podstawowej wyścig o miejsce w lepszym gimnazjum, liceum, i w lepszej uczelni.
Widząc jednak masowość tego zjawiska, warto zastanowić się co dalej z naszą edukacją i co zrobić by korepetycje nie były potrzebne a nasze dzieci dobrze przygotowane przez szkołę do startu w dorosłe życie.
Przede wszystkim dyrektorzy szkoły muszą być przekonani o tym, że korepetycje nie są dobrym zjawiskiem, oraz podjąć szereg działań wykluczających ten problem. Powinni zacząć, od przekonania rad pedagogicznych, aby odważnie zajęły się tym problemem. Następnie powinni zbadać zakres i ilość korepetycji. Badając zjawisko korepetycji szkoła przekaże rodzicom, że taki problem istnieje a poprzez rozmowę i wyrażanie poglądów należy go wyeliminować.
Polska szkoła się zmienia a rodzice mają w niej coraz więcej do powiedzenia. Warto skorzystać z tej szansy. To jest jedna ze spraw, w której rodzice powinni się wypowiadać i mają prawo do informacji.
Jeśli zmierzymy zakres i ilość korepetycji, a wyniki okażą się niepokojące, to trzeba przeanalizować przyczyny takiego stanu. Nie należy jednak rozliczać poszczególnych nauczycieli i szukać winnych, a jedynie przeanalizować sytuację (przyczyny i drogę poprawy) w gronie pedagogicznym, a potem w zespołach przedmiotowych.
Nie szukajmy winnego, nie rozliczajmy się, przemyślmy możliwości poprawy sytuacji i wspólnie realizujmy postanowienia. Ma to budować zaufanie rodziców do nauczycieli i poprawić skuteczność nauczania w szkole.
Jeśli korepetycje staną się powszechne, to szkoła… stanie się niepotrzebna. Szkoła musi być odpowiedzialna za wyniki i postępy uczniów, żadne korepetycje nie mogą tego zmienić.

Wyświetleń: 1706