„Źle mówić lub pisać –
to znaczy krzywdzić swoją mową tych wszystkich,
którzy ją budowali.
Język smuci się, choruje,
gdy ludzie źle nim mówią i piszą.”

Janusz Korczak



Jako nauczycielka języka polskiego i bibliotekarka, od wielu lat widzę tendencję spadkową w czytaniu książek. Ta sytuacja zaczęła mnie bardzo niepokoić, gdyż uczniowie przychodzą do biblioteki tylko po to, aby wypożyczyć lektury, nie interesują ich inne pozycje.
Wraz ze spadkiem czytelnictwa zaczęła pogarszać się umiejętność czytania – uczniowie obecnie mają problemy z techniką czytania jak i czytaniem ze zrozumieniem. Oprócz tego młodzież szkolna ma większe niż dotychczas trudności z ortografią języka polskiego. Przybywa uczniów z opiniami poradni psychologiczno-pedagogicznej o dysortografii czy dysleksji, którzy wymagają dodatkowej pomocy.
W dobie Internetu większość uczniów nie zwraca uwagi na poprawność językową; nie piszą już do siebie listów, tylko porozumiewają się za pomocą SMS-ów lub poczty e-mail, gdzie zasady ortograficzne są dla nich nieistotne(?).
W związku z zaistniałą sytuacją postanowiłam podjąć kroki, które spowodowałyby podniesienie umiejętności ortograficznych uczniów klas IV-VI, przede wszystkim tych, którzy mają opinię o dysfunkcjach. W tym celu napisałam program autorski ”Umiem ortografię”. którego nadrzędnym celem jest przygotowanie uczniów do świadomego zastosowania zasad ortograficznych w praktyce.
Program opiera się na podstawie programowej języka polskiego. Tematyka zajęć została opracowana w oparciu o ćwiczenia pt. „Ortografia” Gdańskiego Wydawnictwa Oświatowego dla klas IV, V oraz VI.
Uważam, że ujęte przeze mnie w programie treści kształcenia uwzględniają potrzeby uczniów, zapewniają im indywidualizację w procesie nauczania, są dostosowane do ich możliwości oraz mogą przyczynić się do wzrostu motywacji do nauki.

Monika Sawicka-Komala


Szkoła Podstawowa w Wierzchowie

PROGRAM AUTORSKI
NAUCZANIA ORTOGRAFII
„UMIEM ORTOGRAFIĘ”
DLA DRUGIEGO ETAPU EDUKACYJNEGO
(KLASY IV – VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ)


Opracowanie:
Monika Sawicka - Komala
Bukowo 2010

SPIS TREŚCI


Charakterystyka programu
3

Cele edukacyjne
4

Treści programowe
5

Procedury osiągania celów
11

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów
12

Ewaluacja zajęć
14

Bibliografia
15









CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU

Program „Umiem ortografię” powstał z myślą o uczniach II etapu edukacyjnego szkoły podstawowej, którzy w klasach młodszych mieli kłopoty z opanowaniem zasad ortograficznych. Punktem wyjścia do opracowania programu autorskiego była podstawa programowa zawarta w programie nauczania języka polskiego dla drugiego etapu edukacyjnego DKW – 4014 – 37/01.
Podstawowym zadaniem programu jest utrwalanie poznanych zasad ortograficznych oraz kształcenie umiejętności poprawnego zapisu ortograficznego wyrazów. Uczestniczyć w tych zajęciach powinni przede wszystkim uczniowie, którzy otrzymali orzeczenie z poradni psychologiczno – pedagogicznej o dysortografii lub zdiagnozowano u nich specyficzne trudności w uczeniu się.
Celem niniejszego programu jest podniesienie poziomu umiejętności ortograficznych uczniów klas IV – VI. W czasie zajęć uczniowie będą utrwalać reguły ortograficzne w sposób najbardziej dla nich przystępny – poprzez właściwe metody i różnorodne ćwiczenia.
Tematyka zajęć została opracowana w oparciu o ćwiczenia pt.„Ortografia” Gdańskiego Wydawnictwa Oświatowego dla klas IV, V oraz VI.
Program autorski będzie realizowany w poszczególnych miesiącach (od września do czerwca) w każdej klasie po jednej godzinie tygodniowo, czyli trzydzieści osiem godzin w ciągu roku. Bazą do kształcenia uczniów i poszerzania ich wiedzy będą różnorodne ćwiczenia ortograficzne (przepisywanie, pisanie z pamięci, pisanie ze słuchu, ćwiczenia mieszane) oraz praca ze słownikiem ortograficznym.
Realizacja przedstawionych treści programowych opierać się będzie głównie na metodzie opartej na działaniu uczniów, realizująca cel kształceniowy, tj. poprawność ortograficzną. Polega ona na wykonywaniu różnego rodzaju urozmaiconych ćwiczeń ortograficznych, poprzedzonych ewentualnie zapoznaniem uczniów z nową regułą ortograficzną bądź jej przypomnieniem.
W realizacji niniejszego programu nauczyciel korzystać będzie z szerokiego wachlarza ćwiczeń ortograficznych. W czasie zajęć prowadzący zastosuje różnorodne metody i formy oraz środki dydaktyczne, aby zainteresować i wciągnąć ucznia w wir wspólnych działań.
Program ten można modyfikować, uzupełniać i dostosowywać do danej grupy uczniowskiej.
CELE EDUKACYJNE

1. Zapoznanie ucznia z nową regułą ortograficzną bądź jej przypomnienie.
2. Kształcenie umiejętności poprawnego stosowania norm i zasad ortograficznych w praktyce językowej.
3. Wytworzenie u uczniów nawyku poprawnego ortograficznego zapisu wyrazów, które powinno stać się czynnością automatyczną.
4. Ćwiczenie spostrzegawczości, czujności ortograficznej i automatyzmu pisania.
5. Doskonalenie pamięci wzrokowej, słuchowej i motorycznej jako środków prowadzących do opanowania poprawnego wzorca.
6. Wyrabianie umiejętności posługiwania się zasadami ortograficznymi oraz słownikiem ortograficznym.
7. Wdrażanie do pracy samokształceniowej.
8. Wyrabianie czujności ortograficznej nie tylko na lekcjach języka polskiego, ale także w innych dziedzinach życia.
9. Uświadomienie uczniom potrzeby znajomości zasad ortograficznych i dbałości o poprawność języka polskiego.
10. Bogacenie słownictwa.
11. Rozwijanie ogólnej sprawności językowej uczniów.

.










TREŚCI PROGRAMOWE

KLASA IV

Lp. Tematyka zajęć Liczba godzin Uwagi o realizacji
1. Przypomnienie zasad ortograficznych dotyczących pisowni wyrazów z ó. Ćwiczenia ortograficzne. 2
2. Przypomnienie zasad ortograficznych dotyczących pisowni wyrazów z u. Ćwiczenia ortograficzne. 2
3. Ó czy u? – ćwiczenia utrwalające. 1
4. Ó czy u? – dyktando ortograficzne.
Omówienie i poprawa dyktanda. 1
5. Przypomnienie zasad ortograficznych dotyczących pisowni wyrazów z rz. Ćwiczenia ortograficzne. 2
6. Przypomnienie zasad ortograficznych dotyczących pisowni wyrazów z ż. Ćwiczenia ortograficzne. 2
7. Rz czy ż? – ćwiczenia utrwalające. 1
8. Rz czy ż? – dyktando ortograficzne.
Omówienie i poprawa dyktanda. 1
9. Przypomnienie zasad ortograficznych dotyczących pisowni wyrazów z ch. Ćwiczenia ortograficzne. 2
10. Przypomnienie zasad ortograficznych dotyczących pisowni wyrazów z h. Ćwiczenia ortograficzne. 2
11. Ch czy h? – ćwiczenia utrwalające. 1
12. Ch czy h? – dyktando ortograficzne.
Omówienie i poprawa dyktanda. 1
13. Przypomnienie zasad ortograficznych dotyczących pisowni wyrazów z ą, ę, om, on, em, en. Ćwiczenia ortograficzne. 3
14. Ą, ę czy om, on, em, en – dyktando ortograficzne.
Omówienie i poprawa dyktanda. 1
15. Pisownia „nie” z różnymi częściami mowy. 3
16. „Nie” z różnymi częściami mowy – ćwiczenia utrwalające. 1
17. „Nie” z różnymi częściami mowy – dyktando ortograficzne.
Omówienie i poprawa dyktanda. 1
18. Pisownia wyrazów wielką literą – przypomnienie zasad ortograficznych. 2
19. Utrwalenie zasad ortograficznych dotyczących pisowni wyrazów wielką literą. 1
20. Dyktando ortograficzne.
Omówienie i poprawa dyktanda. 1
21. Pisownia –i, -ji, -ii na końcu wyrazu – wprowadzenie zasad ortograficznych. 1
22. Ćwiczenia ortograficzne utrwalające wprowadzone zasady ortograficzne dotyczące pisowni –i, -ji, -ii na końcu wyrazu. 2
23. Dyktando ortograficzne.
Omówienie i poprawa dyktanda. 1
24. Jak dzielić wyrazy? Ćwiczenia. 1
25. Test sprawdzający opanowanie utrwalanych zasad ortograficznych. 1
26. Omówienie i poprawa testu. 1
Razem: 38 godzin















KLASA V

Lp. Tematyka zajęć Liczba godzin Uwagi o realizacji
1. Przypomnienie zasad ortograficznych dotyczących pisowni wyrazów z u. Ćwiczenia ortograficzne. 1
2. Przypomnienie zasad ortograficznych dotyczących pisowni wyrazów z ó wymiennym. Ćwiczenia ortograficzne. 1
3. Ó niewymienne i wymienne. 1
4. Ó czy u? 1
5. Dyktando ortograficzne.
Omówienie i poprawa.
1
6. Przypomnienie zasad ortograficznych dotyczących pisowni wyrazów z rz. Ćwiczenia ortograficzne. 1
7. Rz wymienne i rz niewymienne. 1
8. Rz po spółgłoskach. 1
9. Rz czy sz? 1
10. Ż wymienne i ż niewymienne – zasady. Ćwiczenia ortograficzne. 1
11. Rz, ż czy sz? 1
12. Dyktando ortograficzne.
Omówienie i poprawa. 1
13. Przypomnienie zasad ortograficznych dotyczących pisowni wyrazów z ch. Ćwiczenia ortograficzne. 1
14. Przypomnienie zasad ortograficznych dotyczących pisowni wyrazów z h. Ćwiczenia ortograficzne. 1
15. Ch czy h? 1
16. Dyktando ortograficzne.
Omówienie i poprawa.
1
17. Przypomnienie zasad ortograficznych dotyczących pisowni wyrazów z ą i ę. Ćwiczenia ortograficzne.
1
18. Pisownia ą czy ę? 1
19. Om czy ą? 1
20. Przypomnienie zasad ortograficznych dotyczących pisowni wyrazów z em, en, om, on. Ćwiczenia ortograficzne. 1
21. Em, en, om, on, czy ą , ę? 1
22. Dyktando ortograficzne.
Omówienie i poprawa.
1
23. Rozdzielna lub łączna pisownia przeczenia „nie” – zasady ortograficzne.
1
24. „Nie” z czasownikami i rzeczownikami. 1
25. „Nie” z przymiotnikami i przysłówkami. 1
26. „Nie” z liczebnikami. 1
27. Rozdzielna lub łączna pisownia cząstek –bym, -byś, -by. 2
28. Dyktando ortograficzne.
Omówienie i poprawa. 1
29. Pisownia –ji, -ii, -i w zakończeniach niektórych rzeczowników. 1
30. _ji czy –i? 1
31. -i, -ii czy –ji? 1
32. Dyktando ortograficzne.
Omówienie i poprawa. 1
33. Pisownia wielkich i małych liter. 2
34. Dyktando ortograficzne.
Omówienie i poprawa. 1
35. Test sprawdzający opanowanie utrwalanych zasad ortograficznych. 1
36. Omówienie i poprawa testu. 1
Razem: 38 godzin













KLASA VI

Lp. Tematyka zajęć Liczba godzin Uwagi o realizacji
1. Pisownia u – przypomnienie zasad. Ćwiczenia ortograficzne. 1
2. Pisownia ó – przypomnienie zasad. Ćwiczenia ortograficzne. 1
3. U czy ó? – Ćwiczenia ortograficzne. 1
4. Dyktando ortograficzne.
Omówienie i poprawa. 1
5. Pisownia rz – przypomnienie zasad. Ćwiczenia ortograficzne. 1
6. Rz wymienne i rz niewymienne – ćwiczenia ortograficzne. 1
7. Ż wymienne - przypomnienie zasad. Ćwiczenia ortograficzne. 1
8. Ż wymienne i ż niewymienne – ćwiczenia ortograficzne. 1
9. Rz czy ż? 1
10. Dyktando ortograficzne.
Omówienie i poprawa. 1
11. Pisownia ch – przypomnienie zasad. Ćwiczenia ortograficzne. 1
12. Pisownia h – przypomnienie zasad. Ćwiczenia ortograficzne. 1
13. Ch czy h? 1
14. Dyktando ortograficzne.
Omówienie i poprawa. 1
15. Pisownia wyrazów z ą i ę – przypomnienie zasad. Ćwiczenia ortograficzne. 1
16. Pisownia ą i ę. 1
17. Om czy ą? 1
18. Dyktando ortograficzne.
Omówienie i poprawa. 1
19. Rozdzielna lub łączna pisownia przeczenia nie – przypomnienie zasad. Ćwiczenia ortograficzne. 1
20. Nie z czasownikami i rzeczownikami – ćwiczenia ortograficzne. 1
21. Nie z przymiotnikami i przysłówkami – ćwiczenia ortograficzne. 1
22. Nie z liczebnikami. 1
23. Rozdzielna lub łączna pisownia cząstek –bym, -byś, -by – przypomnienie zasad. Ćwiczenia ortograficzne.
2
24. Dyktando ortograficzne.
Omówienie i poprawa. 1
25. Pisownia wielkich i małych liter – przypomnienie zasad. Ćwiczenia ortograficzne. 2
26. Dyktando ortograficzne.
Omówienie i poprawa. 1
27. Pisownia niektórych przedrostków – wprowadzenie zasad. 1
28. Pisownia niektórych przedrostków ćwiczenia ortograficzne. 1
29. Dyktando ortograficzne.
Omówienie i poprawa. 1
30. Pisownia –ji, -ii, -i w zakończeniach niektórych rzeczowników. Przypomnienie zasad. Ćwiczenia ortograficzne. 2
31. Dyktando ortograficzne.
Omówienie i poprawa. 1
32. Zakończenia – ski, -cki, -dzki, - nstwo, -ctwo, -dztwo – wprowadzenie zasad. Ćwiczenia ortograficzne. 2
33. Test sprawdzający opanowanie utrwalanych zasad ortograficznych. 1
34. Omówienie i poprawa testu. 1
Razem: 38 godzin


















PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW



Zapewnienie uczniom wszechstronnego rozwoju osobowości, przygotowanie do życia w społeczeństwie odbywa się w dużej mierze przez wychowanie językowe, któremu podporządkowane są treści kształcenia językowego i kulturalno – literackiego.
Kształcenie odmiany pisanej języka ma na celu doskonalenie świadomego i celowego posługiwania się poprawną polszczyzną. W doskonaleniu pisania powinny znaleźć się ćwiczenia koncepcyjne, poszukiwawcze, redakcyjne. Szczególny nacisk należy położyć na systematyczne doskonalenie ortografii: dotyczy to zwłaszcza słownictwa związanego z dziedzinami życia bliskimi uczniom. Większość ćwiczeń należy wykonać w klasie, głównie w grupach i pod kierunkiem nauczyciela, korzystając przy tym ze słownika ortograficznego. Ćwiczenia indywidualne pozwolą rozwinąć i sprawdzić już nabyte umiejętności.





























SPRAWDZANIE I OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW

W wyniku trzyletniego kształcenia według niniejszego programu uczeń powinien osiągnąć wyniki:

NA POZIOMIE PODSTAWOWYM:

1. Przyjmuje powierzone mu funkcje w grupie, współpracuje z innymi nad rozwiązaniem zadania.
2. Świadomie uczestniczy w różnych sytuacjach komunikacyjnych, przyjmuje rolę nadawcy odbiorcy wypowiedzi.
3. Czyta i rozumie różne polecenia.
4. Korzysta ze słownika ortograficznego i słownika języka polskiego.
5. Zna zasady ortograficzne.
6. Bogaci zasób słownictwa czynnego.

NA POZIOMIE ROZSZERZONYM:

1. Aktywnie pracuje w grupie, rozwiązuje powierzone mu zadania.
2. W zależności od rodzaju sytuacji, buduje komunikaty kierowane do różnych adresatów.
3. W pracy samokształceniowej korzysta z różnych słowników.
4. Posługuje się bogatym słownictwem.
5. Stosuje poznane zasady ortograficzne w praktyce językowej.
6. Dba o poprawność zapisu ortograficznego wyrazów.
7. Potrafi w tekście znaleźć i poprawić błędy ortograficzne.
8. Dba o kulturę języka ojczystego.

OCENIANIE:

W trakcie nauki bieżąca kontrola i ocena poziomu wiedzy oraz umiejętności, a także motywowanie uczniów do systematycznej pracy będzie odbywać się przez:
1. odpowiedzi ustne - pozwalające na kształtowanie umiejętności prezentowania posiadanej wiedzy i poprawne stosowanie opanowanych zasad pisowni w trakcie ćwiczeń wykonywanych w klasie;
2. sprawdziany z lukami lub celowo wprowadzonymi błędami - kontrolujące opanowanie wiadomości i umiejętności w zakresie stosowania zasad ortograficznych;
3. przekrojowe dyktanda roczne – kontrolujące stopień opanowania wszystkich omówionych prawideł ortograficznych,
4. zadania domowe – kontrolujące utrwalenie wiadomości i umiejętności wprowadzanych i ćwiczonych w szkole.
































EWALUACJA ZAJĘĆ


Ewaluacji dokonuje nauczyciel po rocznym cyklu kształcenia. Bierze on pod uwagę:
1. realizację celów, treści i osiągnięć,
2. indywidualizację nauczania,
3. podmiotowość ucznia,
4. metody i formy pracy.

Po analizie materiału, nauczyciel:
1. przedstawia wyniki uczniów,
2. ocenia efekty realizacji programu,
3. formułuje wnioski do dalszej pracy.




























BIBLIOGRAFIA




1. Chwastniewska D. Gorzałczyńska-Mróz A., Różek D. Ortografia dla klasy czwartej szkoły podstawowej. Zasady i ćwiczenia. Gdańsk 1996, GWO.
2. Hałasz A., Borys P. Język polski 5. Ortografia. Zasady i ćwiczenia. Gdańsk 2005. GWO.
3. Hałasz A., Borys P. Język polski 5. Ortografia. Zasady i ćwiczenia .Gdańsk 2006. GWO.
4. Łuczak A., Murdzek A. Między nami. Program nauczania języka polskiego dla drugiego etapu edukacyjnego (klasy IV – VI szkoły podstawowej). Gdańsk 2001, GWO.
5. Nagajowa M. ABC metodyki języka polskiego. Warszawa 1995, WSiP.
6. Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych i gimnazjów.
7. Polański E. Dydaktyka ortografii i interpunkcji. Warszawa 1995, WSiP.
8. Wójcik J. Ortografii i interpunkcji nauczę się sam. Warszawa 1992, WSiP.

Wyświetleń: 5562