Katalog

Ksenia Tylicka, 2011-05-31
Tulce

WOS, Artykuły

Charakterystyka grup społecznych z omówieniem grupy koleżeńskiej.

- n +

Ksenia Tylicka
Charakterystyka grup społecznych z omówieniem grupy koleżeńskiej.
Celem pierwszej części pracy jest omówienie podstawowych cech grup społecznych, ich struktury wewnętrznej oraz podziału. Ta część pracy powstała w oparciu o pracę Jana Szczepańskiego Elementarne pojęcia socjologii (1). Na bazie przedstawionych podziałów i cech grupy podjęta została próba scharakteryzowania i opisania grupy koleżeńskiej. Za model posłużyła grupa przyjaciół z filmu animowanego pt. „Włatcy móch”.
J. Szczepański definiuje zbiorowości społeczne jako ogół ludzi posiadający jakieś cechy wspólne, które mogą zostać wyróżnione przez obserwatora zewnętrznego bez względu na to czy omawiana zbiorowość jest ich świadoma (2). Zbiorowości muszą posiadać wspólne cechy, które staną się podstawą powstania więzi między ludźmi tą cechę posiadającymi. Zaistniała więź społeczna musi się utrzymać choć przez krótki czas (3). Zbiorowość może stać może stać się grupą społeczną jeśli zostanie od reszty społeczeństwa oddzielona poprzez zasadę odrębności, osoby powiąże system stosunków uregulowanych przez instytucje lub wspólnie wyznawane wartości
Każda grupa posiada swoje wartości czyli jakieś ośrodki skupienia. Przykładem takich wartości będzie: miejsce spotkań, lokal, pieczęć, terytorium, hasło, idee, hasła wyrażające ich cele lub ideały, oraz inne przedmioty materialne. Ośrodki skupienia są niezbędne do rozwinięcie w grupie poczucia wspólności i przynależności. Możemy mówić o wykształceniu się świadomości grupy gdy jej członkowie zaczynają posługiwać się słowem „my” w odniesieniu do grupy i do reszty świata, dla niej zewnętrznego. Używanie charakterystycznego „my” jest wyrazem psychicznej więzi, która staje się podstawą psychiczną do działania i solidarności grupy (4). Ważną cechą grupy, budującą jej spójność jest też jest poczucie jej odrębności, które powoduje, że inni ludzie, grupy czy zbiorowości traktowane są jak obcy, określani jako „oni”. Grupa musi więc posiadać i mieć świadomość pewnej cechy wyróżniającej. Tak więc warunkami powstania grupy są: istnienie zasady odrębności, organizacji wewnętrznej oraz świadomości my (5).
Immanentną cecha każdej grupy jest to, że tworzą ją ludzie. Aby stać się członkiem danej grupy trzeba zinternalizować jej wartości (6), zidentyfikować się z jej zbiorowymi dążeniami, uznać je za cele własne. Taki proces dokonuje się poprzez wykonywanie określonej roli społecznej w grupie. Oczywiście nie jest to jedyna rola społeczna jaka odgrywamy i jedyna grupa społeczna, do której należymy (pomijając sytuacje wyjątkowych grup np. zakony). Uczestniczymy więc w danej grupie tylko częścią swojej osobowości. Charakter danej grupy może być celowy. Wtedy uczestniczymy w niej ze względu na realizację celu. Przykładem może być klub sportowy, którego celem jest zdobycie jak najwyższych wyników w zawodach. Przez przynależność do grup społeczności lokalnych realizujemy swoją przynależność do społeczeństwa. Celem takich grup jest przestrzeganie określonych wzorców zachowań czy wartości (7). Grupa trwa i rozwija się, dzięki temu, że wymaga od swoich członków przystosowania się do ich wartości, uznawania jej wzorów i wykonywania określonych funkcji. Stawia określone wymagania. Każda grupa określa wzór fizyczny członka. Dzięki niemu zachowuje ona pewną konieczną jednolitość. Taki wzór może obejmować wiele aspektów np.: strój, wzorzec moralny, zachowanie, poglądy. Osobę która się nie dostosuje do takich wymagań może spotkać kara, w skrajnym wypadku usuniecie z grupy. Również grupa określa funkcje danej osoby (8). Grupy mogą mieć charakter zamknięty lub otwarty. Grupy ekskluzywne będą starannie dobierać członków grupy, dla większości pozostając niedostępne. Ich przeciwieństwem będą grupy inkluzyjne przyjmujące wszystkich chętnych aby pozostać jej członkami (9). Każda zbiorowość tego typu musi jednak zachować zasadę odrębności, która jest zespołem idealnych określeń i warunków jakimi powinien cechować się członek grupy. Tak więc zasada odrębności, zapewniająca jej jednorodność, jest kryterium przyjmowanie i usuwania członków grupy (10).
Drugim elementem składowym grupy są, jej środki. Stanowią je wszystkie materialne podstawy istnienia grupy np.: lokale siedziby, wartości, idee, herby, miejsca zgromadzeń czy podejmowania decyzji. Sam fakt dysponowania przez grupę majątkiem może stać się podstawą do poczucia dumy, prestiżu, czy podkreślenia jej władzy (11).
Trzecim ważnym elementem dla grupy są jej zadania czyli ustalone i zdefiniowane stany rzeczy i zjawiska, które grupa chce osiągnąć i wywołać, wyrażone intencjonalnie np. poprzez statut (12). W ramach grupy następuje zwykle następuje instytucjonalizacja działań. Może ona przybierać formy kontroli, sprawozdawczości, odpowiedzialności członków grupy. Może to doprowadzić do formalizacji stosunków między członkami i rozwoju wewnętrznej organizacji grupy (13). Podejmowanie i realizacja zadań przez taki zespół, w oczach jej członków, nadaje sens istnienia grupy (14). Jeśli tego rodzaju cele zostaną uznane za specjalna misję grupy to jej członkowie będą odczuwali poczucie wyższości, wyjątkowości, poczucia dumy (15) Wykonywanie zadań powoduje dodatkowe scalenie grupy i powstanie jej solidarności wewnętrznej (16). To wewnętrzna jedność grupy umożliwia jej przeciwstawienie się zewnętrznemu zagrożeniu.
Każda grupa społeczna posiada swoja wewnętrzna strukturę. Oznacza to sposób ułożenia i przyporządkowania sobie członków i instytucji, podgrup składających się na grupę oraz innych elementów tej grupy (materialnych, symbole, wartości, wzorów zachowań) (17). Ze względu na strukturę grupy można podzielić na: małe i duże. Małe posiadają prostą strukturę i nie wyróżniamy w nich żadnych podgrup. Duże cechuje skomplikowana struktura w ramach której możemy dostrzec podgrupy (18). Ze względu na rodzaj więzi łączących członków grupy rozróżniamy grupy pierwotne i wtórne. Więzi pierwotne to takie, które opierają się na stycznościach osobistych decydujących o wszystkich ważnych procesach życia tej grupy. Cechuje je silne zaangażowanie członków grupy. Więzi wtórne maja charakter rzeczowy – oparte są głownie na wspólnym interesie członków grupy. Grupy o charakterze wtórnym tworzone są dla realizacji określonego celu. Wewnętrzna struktura takiego zespołu może być silnie zhierarchizowana o uschematyzowanym układzie stosunków (19). Kolejny podział rozróżnia grupy formalne i nieformalne. Grupy formalne to takie, które cechuje występowanie instytucji sformalizowanych oraz kontrola społeczna. Grupy nieformalne nie podlegają tego rodzaju kontroli (20). J. Szczepański wyróżnia też grupy ze względu na ich charakter: celowe tworzone dla realizacji zadań, grupy terytorialne, które scala stosunek do terytorium, grupy wyznające wspólne wartości kulturalne np. naród (21).
Grupa, którą będę charakteryzowała jest fikcyjna. Jej członkowie to bohaterzy kontrowersyjnej kreskówki pt „Wlatcy móch”. W skład grupy wchodzą czterej chłopcy w wieku ośmiu lat (Maślana, Czesio, Anusiak, Konieczko). Jest to mała grupa nie posiadająca skomplikowanej struktury wewnętrznej. Oczywiście nie podlega kontroli społecznej i nie jest zinstytucjonalizowana co wskazuje na jej nieformalny charakter. Chłopców łączy szczera przyjaźń, a więc ich więź wynika z styczności osobistej. Ma ona charakter pierwotny.
Grupę łączy wiele wspólnych cech jej członków. Chłopcy są w tym samym wieku, znajdują się na podobnym etapie rozwoju psychicznego. Choć tu małym wyjątkiem jest Czesio. Za życia skumulowały się w nim wszystkie możliwe wady genetyczne i rozwojowe. Do szkoły poszedł dopiero po śmierci Kidy poczuł się lepiej. Przyjaciele mają takie samo poczucie humoru i estetyki. Ponieważ chodzą do jednej klasy mają wspólne problemy związane z instytucją szkoły. Grupa zachowuje odrębność poprzez specyficzny (bezstresowy) stosunek do szkoły, nauki, reszty klasy oraz pani wychowawczyni zwanej przez nich „facetką”. Grupa władców móch ma swoją bazę. Jest to karton umocowany w konarach drzewa. Choć z zewnątrz nie prezentuje się zbyt okazale jego wnętrze jest bardzo dobrze urządzone (w stylu sali konferencyjnej) i wyposażone w nowoczesny sprzęt elektroniczny. Chłopcy są bardzo przywiązani do swojej kryjówki i niewątpliwie z niej dumni. Posługują się charakterystycznymi zwrotami (zajumać, suwenira, smakowe, wacek), tworząc własny metajęzyk co również stanowi o odrębności grupy. Wymienione elementy pozwalają im na mocne odcięcie się od reszty społeczeństwa. Członkowie grupy często używają sformułowania „my”. Świadczy to o silnym poczuciu przynależności do grupy oraz solidaryzowaniu się jej członków. Podstawowymi celami grupy są zabawa, przeciwstawienie się światu zewnętrznemu i jego wymaganiom oraz poznawanie świata. W kolejnych odcinkach chłopcy stawiają sobie zadania, które wspólnie realizuje grupa (wysadzenie puszki z karbidem podczas wykopów), lub są zmuszeni do współdziałania przeciwko wrogowi zewnętrznemu (nowa „cyber dyrektorka” przysłana przez MEN, złośliwy kuzyn- onanista). Grupa nie posiada jednego przywódcy, ani wyraźnej struktury. Członkowie sprawują rządy w sposób demokratyczny co jest wyrażone również poprzez wygląd ich sali spotkań w bazie. Chłopcy siedzą przy okrągłym stole na równych, okazałych fotelach. Ich role w grupie są zróżnicowane i zależą od ich talentów. Różnice jakie są między chłopcami nie wpływają negatywnie na zwartość i solidarność w grupy. Włatcy móch (nie potrafię powiedzieć czy sami się tak określają) wykorzystują te odmienności zawsze na korzyść grupy. Chłopcy różnią się pochodzeniem, inteligencją, ambicjami, planami, zamożnością, kultura osobistą, wyznawanymi wartościami. Paradoksalnie ta odmienność działa na korzyść konsolidacji grupy. Jest to bowiem paczka odmieńców. Czesio nie żyje, nie jest rozgarnięty ale zawsze pomocny i grzeczny. Anusiak pochodzi z rodziny chłopskiej, jest wulgarny i marzy mu się kariera na wzór Andrzeja Leppera. Maślana jest kapitalistą uważa, że wszystko można kupić. Konieczko chce zostać naukowcem, jest bardzo inteligentny ale nie radzi sobie w relacjach interpersonalnych. Każdy z nich posiada wyjątkowe zdolności i obarczony jest pewną ułomnością akceptowaną przez grupę. Członkowie grupy świetnie czują się w swoim towarzystwie i radzą sobie z otaczającym ich światem. Tym samym grupa spełnia ich oczekiwania.
1. Jan Szczepański, Elementarne pojęcia socjologii, Warszawa 1972.
2. Tamże, s. 243
3. Tamże, s. 245
4. Tamże, s. 245 -247
5Tamże, s. 248
6Tamże, s. 259
7Tamże, s. 259
8 Tamże, s. 260
9 Tamże, s. 262
10 Tamże, s. 263
11Tamże, s. 263
12Tamże, s. 265
13 Tamże, s. 266
14 Tamże, s. 268
15 Tamże, s. 269
16Tamże, s. 271
17Tamże, s. 275
18Tamże, s. 292
19 Tamże, s. 293
20 Tamże, s. 293
21 Tamże, s. 293
Wyświetleń: 2164


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.