„Muzykę rozumie się tylko wtedy, gdy się ją czuje”
Klaudia Szulta
Ważnym i podstawowym zadaniem umuzykalniania dzieci w wieku przedszkolnym jest dostarczanie im radości płynacej z kontaktu z muzyką. Radość jest, według pedagogów zainteresowanych psychiką dzieci, jego naturalną potrzebą wynikającą z dynamizmu organizmu dziecka, chęci poznawania świata, ogólnej aktywności.Radość dostarczana dzieciom przez muzykę jest wielostronna i wynika przede wszystkim z czynnego jej uprawiania. Jest to zadowolenie wywołane nie tylko nastrojem utworu, ale przede wszystkim wyładowaniem nagromadzonej energii, satysfakcją z działania i tworzenia. Dlatego radość dziecka jest naczelnym celem zajęć muzycznych w przedszkolu i warunkiem jego prawidłowego rozwoju.
Inne zadania rytmiki w przedszkolu można ująć następująco:
rozwijanie umiejętności praktycznych: śpiewu, sprawności ruchowej, gry na instrumentach, a także pewnej umiejętności tworzenia i słuchania muzyki,
kreowanie twórczej i aktywnej postawy,
wzbogacanie przeżyć i wyobraźni;
kształtowanie zdolności współpracy, postaw społecznych i moralnych;
danie możliwości emocjonalnego przeżywania muzyki (uwaga, wyobraźnia, ogólna wrażliwość emocjonalna, pamięć oraz czynniki specjalne: słuch muzyczny i poczucie rytmu.)
Ruch jest naturalna potrzebą dziecka, towarzyszy wszystkim jego zabawom, wpływa na jego rozwój ogólny i muzyczny. Spośród wszystkich sztuk muzyka jest właśnie tą która wywołuje u dzieci potrzebę ruchu przez oddziaływanie rytmu, zwłaszcza wówczas, gdy jest on szczególnie w utworze eksponowany. Dlatego z ruchem powinno być związanych większość zajęć muzycznych w przedszkolu. Mogą to być zarówno zabawy ze śpiewem, jak również zajęcia powiązane ze słuchaniem muzyki, grą na instrumentach i tworzeniem. Ruch pomaga dziecku przeżyć kompozycję przez odtwarzanie jej rytmu, podkreślenie akcentów muzycznych, dynamiki, zmiany tempa. Mogą to być: zabawy ze śpiewem, opowieści muzyczne, ćwiczenia i zabawy rytmiczne oraz tańce.

Muzyka służy również ogólnemu rozwojowi dziecka: fizycznemu, intelektualnemu, emocjonalnemu, estetycznemu. Nie rozwijana w latach dziecięcych wrażliwość muzyczna rzadko spontanicznie pojawia się w latach dojrzałych. Nauczyciele klas początkowych w szkole wiedzą, jak różne są umiejętności obcowania ze sztuką wśród dzieci, które były systematycznie umuzykalniane już w przedszkolu a tymi, które tego wykształcenia nie otrzymały. Właśnie okres przebywania dziecka w przedszkolu jest najwłaściwszy dla rozpoczęcia podstawowej, poważnie traktowanej edukacji muzycznej1.
Każde dziecko nosi w sobie muzykę spontaniczną, ma potrzebę muzycznej zabawy, śpiewu, gry, tańca, tworzenia własnych śpiewanek.
Już trzy – czterolatek opanowuje język ojczysty, potrafi artykułować głoski, nadawać słowom i zdaniom prawidłowy rytm, akcent i intonację. Wszystkie te umiejętności wynikają ze słyszenia muzycznych cech mowy: wysokość dźwięku, barwa, czas ich trwania. Dzieci w wieku przedszkolnym tworzą swój muzyczny świat zabaw i szybko uczą się różnych muzycznych czynności. Spostrzeganie jakości dźwięków, ich ruchu, rytmiki, dynamiki i tempa wpływa niewątpliwie na dokładniejsze spostrzeganie zjawisk akustycznych. Bogactwo spostrzeżeń ma decydujący wpływ na harmonię między myśleniem konkretnym a abstrakcyjnym2.
Kontakt z muzyką rozwija aktywną i twórczą wyobraźnię. Improwizacje muzyczne, ruch z muzyką itp., żywo angażują dziecięcą wyobraźnię, aktywizują myślenie.
Reasumując, można powiedzieć, że kontakty z muzyką poruszają wszystkie procesy poznawcze dziecka: od najprostszych – spostrzeganie poprzez klasyfikowanie, aż do ocen estetycznych (wartościowania). Wynikiem słuchania muzyki jest radość obcowania z muzyką, satysfakcja z działania podczas własnej ekspresji.
Kinga Lewandowska (psycholog i muzyko terapeuta) w swojej książce „Muzykoterapia dziecięca” zwraca uwagę, że zdolności muzyczne, obok zdolności rysunkowych należą do taj grupy zdolności specjalnych, które rozwijają się najwcześniej3.
Niezależnie od poziomu rozwoju dziecko akceptuje różne formy kontaktu z muzyką. Chętnie jej słucha i uczestniczy w zabawach ruchowo-muzycznych, jak również chętnie tworzy własne śpiewanki.
Istotą ćwiczeń słuchowo-ruchowych jest bezwzględny związek muzyki i ruchu. To ścisłe powiązanie ekspresji muzycznej i ruchowej powoduje, że funkcje ruchowe przebiegają równocześnie z kształceniem wrażliwości słuchowej.
Zajęcia rytmiki odbywać się powinny dwa razy w tygodniu w każdej grupie wiekowej.
Czas zajęć dla grupy 5-6-latków – 25-30 min, dla grupy3-4 -latków 15-20min.
Jeżeli dzieci w danym dniu są rozbawione i chętne-czas zajęć może być w każdej grupie wiekowej wydłużony.
W ciągu całego roku szkolnego w każdej grupie wiekowej powinny być wprowadzane piosenki tematycznie związane z planem pracy nauczyciela - dostosowane do aktualnej pory roku oraz elementy tańców ludowych i współczesnych.

Poniżej dołączam przykładowe zabawy, które można wykorzystać na zajęciach z rytmiki.
1.Marsz po kole- w trakcie trwania muzyki. Na pojedynczy dźwięk w rejestrze górnym- dzieci podskakują, na pojedynczy dźwięk w rejestrze dolnym- skłon. ( lub klaszczemy nad głową/ uderzamy rękami o podłogę)
2.Marsz po kole- na przerw w muzyce (pauza)- dzieci siadają po turecku w ciszy i czekają na pojawiająca się muzykę./ dobierają się w pary/ tworzą koło dziewczynki i chłopcy równocześnie/ ustawiają się w linii na dywanie itp.
3.Dzieci w rozsypce na dywanie- w tle wolna muzyka- „zamieniają się w piękne kolorowe motylki' gdy usłyszą- pauzę muzyczną- siadają na kwiatku i odpoczywają.
4.Marsz po kole- w trakcie muzyki- gdy muzyka grana jest w rejestrze wysokim- dzieci zrywają jabłka z wysokich drzew, gdy pojawi się muzyka w rejestrze dolnym- dzieci zbierają jabłka z ziemi (na czworaka).
5.Dzieci w rozsypce- gdy pojawi się muzyka grana wolno- dzieci zamieniają się w drzewa i gałązki wieją lekko na wietrze (ręce do góry- wolne ruchy)- stopniowo muzyka narasta ręce pracują szybciej- nagle cisza muzyczna- kasztan spada na ziemię-”bęc”- wszyscy nagle kucają.
6.Muzyka w rejestrze dolnym- dzieci zamieniają się w „misie”- poruszają się wolno i ciężko na czworaka, muzyka w rejestrze wysokim- dzieci zamieniają się w „wiewiórki”- które lekko skaczą na obu nogach w tył i przód.
7.Relax- muzyka od dolnych do górnych rejestrów ( np. akordami)- dzieci „kwiaty”- rozwijają się stopniowo do góry- wolno; słońce zachodzi- kwiaty się zwijają- muzyka do dźwięków niskich.
8.„Figurki” - marsz po sali- na pauzę w muzyce -dzieci stają nieruchomo. Tworzą z ciała ciekawą figurkę. -po sali chodzi fotograf (wyznaczone dziecko) i robi zdjęcie najciekawszej figurce. Kolejne dzieci są fotografami.
9.Siadamy na dywanie po turecku- naśladowanie gry na instrumentach po wyznaczonej osobie-naśladowanie np.: pianisty- ruchy palców po podłodze; gra na flecie, na bębenku,itp.
10.W kole na dywanie- śpiewanie na dźwiękach coraz wyższych- ma, mo, mu,me,mi
11.Sala podzielona szarfami, skakankami na pół- jedna część niska ( poruszamy się po niej gdy usłyszymy tylko dźwięki niskie), druga część wysoka- poruszamy się tam tylko gdy usłyszymy dźwięki wysokie.)
12.Marsz po sali- na dźwięki niskie- zamieniają się w”słonie” chodzą powoli, ociężale, kołysząc się na boki, ręce naśladują trąbę/na sygnał „hop”- graja na trąbach/ na dźwięki wysokie zamieniają się w „małpki”- podskakując na stopach na zewnętrznych krawędziach, na sygnał „ hop”- małpki wykonują skoki w górę-przykucają i wyskakują na obu nogach, ręce do góry.
13.Zabawa „Egzotyczne zwierzęta”- naśladowanie do odpowiedniej muzyki ruchów zwierząt: żyrafa, wąż, lew, tygrys itp.
14.Zabawa rytmiczna „ wyprawa do dżungli” z szarfami.
Przeciskanie się przez geste zarośla- ostrożnie powoli- przechodzenie przez szarfę
strumień- przeskakujemy przez rozłożone po sali szarfy
spotykamy śpiącego lwa- chodzimy na palcach po cichu, powoli
szczelina skalna- przechodzimy pod szarfą trzymaną przez dzieci
po dotarciu do osady-” murzyński” taniec
15.Opowiadanie muzyczne- dzieci naśladują. Pewna rodzina słoni udała się na spacer- tata słoń- idzie ciężko- bum,bum,bum, / mama – szla szybko/ słoniątko- najszybciej- lekko i podskakiwało/ nagle zobaczyli tygrysa- pauza muzyczna- wszyscy nieruchomo/ tata słoń zatrąbił i tygrys uciekł- i powtarzamy od początku.
16.Koło – dzieci na usłyszana muzykę w rejestrze górnym- malują konary drzew na palcach-listki, kwiaty,/ na muzykę w rejestrze dolnym – malują trawę, kwiaty, owady.
17.Ćwiczenie melodyczne- Dźwięki w górę- wchodzimy po drabinie np. śpiewając gamę- / dźwięki w dół- schodzimy z drabiny.
18.Koło w siadzie skrzyżnym na dywanie- powtarzanie gry na instrumentach,- w rytm muzyki podajemy sobie np. woreczek z rąk do rąk- na pauzę w muzyce- woreczek zastyga w rękach u danego dziecka.
19.Marsz po kole- na dźwięki wysokie – marsz do przodu, na niskie – do tyłu.
20.Marsz po kole z woreczkami- na akcent muzyczny – dzieci podrzucają i chwytają woreczki do góry oburącz.
21.Ćwiczenie rytmiczno- zręcznościowe Akompaniament zaprasza do biegu- gdy pojawi się muzyka wolna- zatrzymują się i przekładają woreczek raz pod lewą noga raz pod prawą.
22.Przy dźwiękach wysokich- tańczą „lalki”- chłopcy czekają w siadzie podpartym, przy dźwiękach niskich – zmiana chłopcy tańczą „roboty” / muzyka szybka – tańczą wszystkie zabawki- wszystkimi częściami ciała.
23.Przysłowia- w zależności od pory roku- powtarzamy przysłowia- np. Kwiecień plecień bo przeplata, trochę zimy trochę lata.- wolno, szybko, cicho, głośno, jak roboty, wysoko, nisko.
Źródło:
Beatrix Podolska „ Muzyka w przedszkolu”,
Lewandowska K., Muzykoterapia dziecięca, Gdańsk 1996,
Lipska E., Przychodzińska M., Muzyka w nauczaniu, Warszawa 1991,

Wyświetleń: 6536