SAMOTNOŚĆ

„ Samotność – cóż po ludziach, czym śpiewak dla ludzi ?...”
-Adam Mickiewicz, „ Dziady, cz. III”
Motyw samotności często pojawia się w literaturze, gdyż jest nieodzownym czynnikiem życia ludzkiego. Samotność, bowiem od zawsze towarzyszyła ludziom. Najczęściej kojarzona jest z poczuciem odrzucenia, wyobcowania i przygnębienia, ale jest również często świadomym wyborem.
W literaturze z motywem samotności kojarzą się zwykle postacie buntowników, wygnańców, zranionych kochanków, ludzi odrzuconych przez społeczeństwo. Te oblicza samotności zmieniają się w zależności od epoki, w której przychodzi żyć bohaterom. Dzisiaj, w dobie komputeryzacji mówi się o samotności w tłumie, ale wciąż ponadczasowa jest samotność ludzi cierpiących, przeżywających tęsknotę i ból z powodu utraty osoby bliskiej, z powodu jej śmierci. Chyba każdy z nas przeżył w swoim życiu taki ból, rozpacz i bezsilność wobec tej największej tajemnicy życia ludzkiego. Powtórzę za ks. Janem Twardowskim: „ Są samotności różne na ziemi…”
Człowiekiem samotnym z wyboru jest św. Aleksy – potomek książęcego rodu, który zgodnie z wolą ojca ożenił się, ale opuścił swą świeżo poślubioną żonę, gdyż ślubował czystość. Rozdał majątek ubogim i wybrał los żebraka i tułacza. Jego ascetyczne praktyki budzą zdziwienie, zgrozę a nawet śmiech i oburzenie współczesnego człowieka. Aleksy zmarł obok ojcowskiego domu jako żebrak leżący pod schodami, nierozpoznany przez nikogo i oblewany pomyjami. Dopiero list, w którym opisał swój żywot, wyjaśnił wszystkie tajemnice, a cuda po jego śmierci zaświadczyły o tym, że umarł człowiek święty. Postępowanie tego człowieka jest dla nas współcześnie żyjących bardzo dziwne, nawet potępiamy jego postępowanie. Zadajemy sobie pytanie: jak on mógł tak niegodnie postąpić wobec żony i najbliższej rodziny? Jednak usprawiedliwia go epoka, w której żył. Taki styl życia prowadził do świętości, a wieczne zbawienie poprzez umartwianie się na ziemi prowadziło do nieba. Jest to niebanalny sposób na zbawienie, ale jakże trudny i dany tylko nielicznym, gdyż niewielu ludzi potrafiłoby zrezygnować z dobrodziejstw jakie niesie życie. Samotność zaprowadziła św. Aleksego do Boga. Nie nam oceniać jednak jego postępowanie, bo nie wiemy co działo się w jego sercu. Na pewno samotność była bardziej trudna do przetrwania, niż głód i zimno.
Podobnym przykładem samotności jest Konrad Wallenrod, bohater poematu Adama Mickiewicza, który opuścił dom rodzinny, by podstępnie walczyć z potęgą Zakonu Krzyżackiego. Był to człowiek nadzwyczaj odważny, którego cechowały chrześcijańskie cnoty: ubóstwo, skromność i pogarda dla świata. Choć zewnętrznie nieczuły, słowo ojczyzna budziło w nim szereg gwałtownych emocji. Wzruszenie wywoływała też każda wzmianka o Litwie i wyprawach krzyżowych. Konrad tracił wówczas wesołość, zamykał się w sobie i pogrążał w nieznanych nikomu rozmyślaniach. Miał tylko jednego przyjaciela – starego mnicha zwanego Halbanem. Tylko on był powiernikiem tajemnic Konrada, a wreszcie komtura, bo tak wielkim zaufaniem darzyli go bracia niemieccy, że uznali, iż jest godzien tego najwyższego zaszczytu. Nie kwapił się jednak do walki jako wielki komtur. Zamiast tego nakazywał braciom dopełnienia złożonych ślubów zakonnych – modlitw, wyrzeczeń, postów oraz umiłowania cnót, w tym cnoty pokoju. Zakazywał ziemskich uciech i wygód, a wszelkie wykroczenia karał bardzo surowo – przez zamknięcie w lochach, wygnanie, a nawet śmierć. Mimo, że dostąpił najwyższych zaszczytów i miał swego przyjaciela Halbana, a w wieży ukochana Aldonę był to człowiek głęboko nieszczęśliwy i samotny. Wszystkie rozterki musiał przeżywać sam i w głębokiej samotności, musiał sam podejmować wybory, które były bardzo trudne. Poświecił swoje młode życie i uciechy tego życia dla ojczyzny.
Rozpacz i tęsknota za ojczyzną, za spokojnym życiem nie była przez nikogo w nim podsycana, a mimo to ból i osamotnienie w nim istniały, gdyż wiedział doskonale, że był również przyczyną łez i bólu swej ukochanej Aldony. Wydawałoby się, że przecież dookoła niego byli ludzie, którzy w mniejszym czy większym stopniu byli mu przychylni, ale ból i rozpacz rysujące się na twarzy Konrada wskazywały, że jest to człowiek nieszczęśliwy. Tak więc i wśród ludzi można być samotnym. Jest to również samotność z wyboru, męcząca i drążąca w sercu człowieka ogromną ranę, ale samotność dająca poczucie dobrze spełnionego obowiązku, tym razem wobec ojczyzny.
Innym typem samotności jest sam poeta Jan Kochanowski, który nie mógł sobie poradzić ze śmiercią swej córeczki Urszulki. Cierpiąc napisał „ Treny”, które są przepełnione bólem po utracie najukochańszego dziecka. Śmierć Urszulki przyszła niespodziewanie i zburzyła cudowne, szczęśliwe życie całej rodziny. Kochanowski cierpi w samotności swojego serca i duszy, nikt i nic nie jest w stanie wynagrodzić mu braku Urszulki. Poeta zawarł w „ Trenach” skargę, pretensje i wyrzuty do Boga, który zabrał mu najukochańszą istotę. Tym pretensjom do Boga przeciwstawia inne treny, w których zachwyca się nad dzieckiem, które było nadzwyczaj uzdolnione, piękne i wesołe, ale zaraz popada w zadumę i mówi, że po jej odejściu panuj tylko pustka. Tak bardzo poeta zamknął się w swym bólu, że nie dostrzegał tego co działo się wokół niego, śmierć ukochanego dziecka przesłoniła mu cały świat. Poeta cierpiał i odczuwał samotność, z której nikt nie mógł go wyleczyć. Była to samotność duszy i serca, które strasznie cierpiało z bólu.
Nie ma jednej definicji samotności. Jest jej tyle rodzajów ilu jest ludzi. Nie zawsze człowiekiem nieszczęśliwym jest ten kto jest sam. Ilekroć bardziej samotni są ludzie wokół, których otoczeniu są inni ludzie.
Samotność jest czasem leczniczą terapią dla człowieka i daje mu nowe życie pełne wielu osiągnięć. Jakkolwiek nazwiemy uczucie samotności jest ono nieodzownym czynnikiem wpływającym na nasze życie. Starajmy się szanować wybory ludzkie i pozwólmy niekiedy przeżywać im swoje smutki i problemy w samotności, ale bądźmy czujni i w razie potrzeby podajmy im dłoń.

Wyświetleń: 715