Dziecko z trudnościami w czytaniu i w pisaniu

Każdy rodzic zastanawia się, kim będzie jego dziecko w przyszłości. Szczególne plany i zamierzenia dotyczą lepszej kariery życiowej dziecka, nie zawsze do końca sprecyzowanej, ale na pewno uzależnionej od coraz bardziej docenianej edukacji.

Kiedy dziecko przekracza próg szkolny, z niecierpliwością oczekujemy na pierwsze spotkanie z nauczycielem, który na podstawie pedagogicznego doświadczenia, obserwacji jest w stanie ocenić postępy dziecka na tle grupy. Mamy nadzieję, że nasze dziecko będzie dobrym uczniem. Tymczasem może przyjść rozczarowanie.

Już na początku kariery szkolnej mogą pojawić się trudności związane z nauką czytania i pisania. Występują one u dzieci, które nie odbiegają intelektualnie od normy, a mają nawet wyższy od przeciętnego poziom intelektualny. Dzieci te nie są w stanie opanować techniki czytania i pisania w czasie i na poziomie wymaganym przez program szkolny. Wczesne stwierdzenie przez psychologa dysleksji daje większe szanse na udzielenie specjalistycznej pomocy i reedukację zaburzeń.

Co to jest dysleksja?

W wąskim znaczeniu, są to specyficzne trudności w nauce czytania. Pojęcia dysleksji używa się jednak coraz częściej do określenia całej grupy zaburzeń związanych z nauką.

Trudnościom w opanowaniu czytania zwykle towarzyszą inne zaburzenia takie jak:
- Dysgrafia - czyli trudności w osiągnięciu dobrego poziomu graficznego pisma
- Dysortografia - czyli niemożliwość opanowania poprawnej pisowni wyrazów.

Co jest przyczyną dysleksji?

Nieznane są jeszcze wszystkie mechanizmy prowadzące do dysleksji. Specjaliści zwracają uwagę przede wszystkim na zaburzenia w rozwoju układu nerwowego. Dzieci dyslektyczne mają gorzej wykształconą dominację jednej ze stron ciała, częściej niż inne dzieci mają problemy z orientacją przestrzenną, mylą stronę prawą i lewą, górę i dół. Okazuje się też, że często po prostu nie widzą różnic miedzy podobnymi literkami np. "b" i "d". Często do tych zaburzeń dołączają zaburzenia mowy, zaburzenia emocjonalne jak: lękliwość czy nadruchliwość.

Opóźnienia te i zaburzenia mogą być bardzo niewielkie i przez to trudne do zaobserwowania, a nawet często stają się przyczyną niemożności nauczenia się przez dziecko czytania i pisania. Owe zaburzenia, a nie ogólne obniżenie inteligencji dziecka, są najczęstszą przyczyną początkowych trudności w nauce. Stąd też niesłusznie dziecko bywa posądzane o lenistwo i złą wolę. Ono po prostu nie jest w stanie bez dodatkowej pomocy dać sobie rady.

Jakie trudności obserwujemy u dzieci w nauce pisania i czytania?

W zakresie pisania to:
- Uporczywe opuszczanie, dodawanie i przestawianie liter i sylab.
- Mylenie liter podobnych pod względem kształtu np. "l"- "t" -"ł".
- Mylenie liter o tym samym kształcie, lecz innym układzie w przestrzeni np. "p - b", "m - w".
- "gubienie" elementów liter np. kresek, ogonków.
- Występowanie wyrazów bezsensownych wskutek pojawienia się w jednym wyrazie kilku rodzajów błędów.
- Nieprawidłowe łączenie liter w wyrazach, niewłaściwe położenie ich względem siebie.
- Błędy przy pisaniu z pamięci i ze słuchu (dyktanda).

W zakresie czytania to:

- Uporczywe głoskowanie lub sylabizowanie.
- Przeskakiwanie liter, zmienianie kolejności liter, opuszczanie sylab, całych wyrazów.
- Trudności za scalaniem słowa, rozpoznawanie liter przebiega wolno, dziecko nie słyszy całego słowa, więc głoskuje wielokrotnie zanim przeczyta w całości.
- Trudności z głośnym czytaniem, lepsze rozumienie tekstu czytanego po cichu niż głośno.
- Gubienie liniatury, przechodzenie do następnej linijki, czasem czytanie tego samego tekstu drugi raz.

W jaki sposób pomóc dziecku?

- Przede wszystkim zachować spokój, nie "panikować" i nie złościć się na dziecko, które i tak jest zestresowane tym, że nie daje sobie rady tak dobrze jak rówieśnicy.
- Porozmawiać z nauczycielem i jak najszybciej skontaktować się z poradnią psychologiczno - pedagogiczną. Tam dziecko zostanie dokładnie zdiagnozowane, a fachowcy zaproponują odpowiedni program pomocy.
- Systematycznie i cierpliwie ćwiczyć z dzieckiem zgodnie z zaleceniami i wskazówkami nauczyciela i poradni.
- Nagradzać, a nie karać. Nagroda jest o wiele bardziej skuteczna niż kara. Dziecko nagrodzone choćby za chęci nabiera wiary w siebie, zaufania do własnych możliwosci, upewnia się w przekonaniu, że spełnia oczekiwania rodziców.

Należy pamietać, że im bardziej zrównoważeni są rodzice i rozsądnie podchodzą do zaistniałych trudności u dziecka, tym lepsze efekty nie tylko dydaktyczne, ale i wychowawcze.

Dzieci dyslektyczne mają utrudnione pierwsze kroki, ale to nie znaczy, że mają mieć ograniczoną możliwość edukacji. Z praktyki wiadomo, że jeżeli uzyskają w porę pomoc, serdeczne wsparcie w chwilach załamań, często kończą z dobrymi ocenami szkoły podstawowe.

Opracowanie: Beata Borkowska

Wyświetleń: 491