Katalog

Elżbieta Grabek, 2011-01-12
Rudnik

Lekcja wychowawcza, Referaty

Prawa i obowiązki uczniów - Prawa dziecka

- n +

Prawa dziecka to pojęcie z kategorii praw człowieka. Wynikają one z godności i niepowtarzalności dziecka jako jednostki ludzkiej. O prawach dziecka, podobnie jak o prawach człowieka, mówi się w relacji władza – jednostka. Jeżeli dziecko ma prawo, to znaczy, że państwo musi mu zapewnić możliwość korzystania z tego prawa. Prawa dziecka nie zależą od określonych koncepcji wychowawczych stosowanych przez rodzinę, szkołę czy instytucje opiekuńcze. Podobnie jak prawa człowieka, przysługują każdemu dziecku i nie można ich dziecko pozbawić. Zatem prawa dziecka to generalnie prawa człowieka, tyle, że z niektórych praw dzieci korzystają w miarę dojrzewania i stosowanie do rozeznania swojej sytuacji. Dziecko z racji swej niedojrzałości ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych oraz podlega władzy rodzicielskiej. A zatem jego uprawnienia i status prawny nie są takie same jak uprawnienia i status osoby dorosłej. Dziecko nie może samodzielnie wysuwać roszczeń w stosunku do państwa. Dlatego, w egzekucji należnych mu praw, dziecko jest reprezentowane przez rodziców ( prawnych opiekunów ) lub przez odpowiednie instytucje ( np. Rzecznika Praw Dziecka ).
Prawną ochronę dziecka zapewniają przepisy prawa międzynarodowego i prawo krajowe. Podstawowym aktem prawnym regulującym prawa dziecka w świecie jest przyjęta 20 listopada 1989 r. przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych Konwencja Praw Dziecka. Polska podpisała Konwencję 26 stycznia 1990 r., a ratyfikowała w 1991 r. i obowiązuje ona od 7 lipca 1991 r. Konwencja jest pierwszym dokumentem międzynarodowym dotyczącym dzieci, który zawiera tak szeroki katalog praw, z uwzględnieniem po raz pierwszy praw i wolności osobistych dziecka oraz wprowadza mechanizm kontroli przestrzegania postanowień przez Państwa-Strony. W Genewie pracuje Komitet Praw Dziecka, 10-osobowy zespół ekspertów, który rozpatruje sprawozdania rządów z wykonywania Konwencji ( pierwsze, po dwóch latach od wejścia w życie Konwencji, następne co pięć lat ).
W preambule do Konwencji o prawach dziecka napisano: „uznając, że dziecko dla pełnego i harmonijnego rozwoju swojej osobowości powinno wychowywać się w środowisku rodzinnym, w atmosferze szczęścia, miłości i zrozumienia”
Rzeczywiście dziecko powinno, zresztą dorośli też powinni być kochani i szczęśliwi, ale to nie znaczy, że mają do tego prawo, które może im zagwarantować państwo.
Innym dokumentem, który mówi o prawach dzieci jest Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej. W artykule 72 zapewnia ochronę praw dziecka.
1. „Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka. Każdy ma prawo żądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją.
2. Dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej ma prawo do opieki i pomocy władz publicznych.
3. W toku ustalania praw dziecka organy władzy publicznej oraz osoby odpowiedzialne za dziecko są obowiązane do wysłuchania i w miarę możliwości uwzględnienia zdania dziecka.
4. Ustawa określa kompetencje i sposób powoływania Rzecznika Praw Dziecka”
Kończąc uwagi wstępne wokół pojęcia prawa dziecka warto zwrócić uwagę na kwestię możliwości egzekwowania praw. Mieć prawo to znaczy móc rościć, żądać od władzy zrealizowania tegoż prawa. Zatem nie wystarczy, że prawa są zapisane. Muszą być określone procedury egzekwowania praw, a dzieci i ich przedstawiciele ustawowi, na ogół rodzice, powinni wiedzieć jakie to są prawa oraz, jak i gdzie móc ich dochodzić. Z drugiej strony, w sprawach dotyczących dzieci, tam gdzie jest to możliwe, należy korzystać z pozasądowych procedur rozwiązywania konfliktów.














Prawa dziecka w oparciu o Konwencję Praw Dziecka
Konwencja Praw Dziecka ustanawia status dziecka, który oparty jest na założeniach:
• „dziecko jest samodzielnym podmiotem i ze względu na swoją niedojrzałość psychiczną i fizyczną wymaga szczególnej opieki i ochrony prawnej,
• dziecko jako istota ludzka wymaga poszanowania jego tożsamości, godności i prywatności,
• rodzina jest najlepszym środowiskiem wychowania dziecka,
• państwo winno wspierać rodzinę, ale nie wyręczać w jej funkcji.”
Opracowując prawa dziecka sugerowano się następującymi zasadami:
• „Zasada dobra dziecka – wszystkie działania muszą być podejmowane z uwzględnieniem najlepiej pojętego interesu dziecka.
• Zasada równości – wszystkie dzieci, niezależnie od ich cech, są równe wobec prawa.
• Zasada poszanowania praw i odpowiedzialności obojga rodziców – państwo szanuje autonomię rodziny i ingeruje tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach.
• Zasada pomocy państwa – państwo zobowiązane jest do wspierania i zabezpieczenia socjalnego rodzin, w szczególności potrzebujących pomocy.”
Sformułowany w Konwencji katalog praw dziecka składa się z praw osobistych, socjalnych, kulturalnych i politycznych.
Prawa i wolności osobiste :
- prawo do życia i rozwoju,
- prawo do nauki ( w tym nauczanie bezpłatne i obowiązkowe na poziomie podstawowym ),
- prawo do informacji,
- prawo do tożsamości i identyczności ( nazwisko, imię, obywatelstwo, wiedza o własnym pochodzeniu ),
- prawo do ochrony przed poniżającym i okrutnym traktowaniem i karaniem ( w tym ochrona przed wyzyskiem i nadużyciem seksualnym ),
- prawo do swobody myśli, sumienia i wyznania,
- prawo do wyrażania własnych poglądów,
- prawo do wychowania w rodzinie i kontaktów z rodzicami w przypadku rozłączenia z nimi.
Prawa socjalne :
- prawo do odpowiedniego standardu życia,
- prawo do ochrony zdrowia,
- prawo do zabezpieczenia socjalnego,
- prawo do wypoczynku i czasu wolnego.
Prawa kulturalne :
- prawo do korzystania z dóbr kultury.
Prawa polityczne :
- prawo stowarzyszania się zgromadzeń w celach pokojowych.
Prawa i obowiązki dziecka zawarte w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej.
Najważniejszym gwarantem praw obywatelskich, najwyższym rangą aktem prawa wewnętrznego w naszym kraju jest Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Zgodnie z Konstytucją Konwencja Praw Dziecka jako ratyfikowana umowa międzynarodowa stanowi integralną część wewnętrznego polskiego porządku prawnego. Krajowe akty prawne, które szczegółowo regulują różne dziedziny życia, nie mogą być sprzeczne z przyjętymi przez państwo umowami międzynarodowymi. Do ochrony praw dziecka powołane są różnego typu instytucje : ośrodki pomocy społecznej, powiatowe centra pomocy rodzinie, sądy karne, sądy cywilne, sądy opiekuńcze, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka.
Oto najważniejsze artykuły, które odnoszą się do wszystkich obywateli czyli i dzieci.
WOLNOŚCI I PRAWA OSOBISTE
Art. 38.
Rzeczpospolita Polska zapewnia każdemu człowiekowi prawną ochronę życia.
Art. 39.
Nikt nie może być poddany eksperymentom naukowym, w tym medycznym, bez dobrowolnie wyrażonej zgody.
Art. 40.
Nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu i karaniu. Zakazuje się stosowania kar cielesnych.
Art. 41.
1. Każdemu zapewnia się nietykalność osobistą i wolność osobistą. Pozbawienie lub ograniczenie wolności może nastąpić tylko na zasadach i w trybie określonych w ustawie.
2. Każdy pozbawiony wolności nie na podstawie wyroku sądowego ma prawo odwołania się do sądu w celu niezwłocznego ustalenia legalności tego pozbawienia. O pozbawieniu wolności powiadamia się niezwłocznie rodzinę lub osobę wskazaną przez pozbawionego wolności.
Art. 47.
Każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym.
Art. 52.
1. Każdemu zapewnia się wolność poruszania się po terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz wyboru miejsca zamieszkania i pobytu.
2. Każdy może swobodnie opuścić terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
3. Wolności, o których mowa w ust. 1 i 2, mogą podlegać ograniczeniom określonym w ustawie.
4. Obywatela polskiego nie można wydalić z kraju ani zakazać mu powrotu do kraju.
5. Osoba, której pochodzenie polskie zostało stwierdzone zgodnie z ustawą, może osiedlić się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na stałe.
Art. 53.
1. Każdemu zapewnia się wolność sumienia i religii.
2. Wolność religii obejmuje wolność wyznawania lub przyjmowania religii według własnego wyboru oraz uzewnętrzniania indywidualnie lub z innymi, publicznie lub prywatnie, swojej religii przez uprawianie kultu, modlitwę, uczestniczenie w obrzędach, praktykowanie i nauczanie. Wolność religii obejmuje także posiadanie świątyń i innych miejsc kultu w zależności od potrzeb ludzi wierzących oraz prawo osób do korzystania z pomocy religijnej tam, gdzie się znajdują.
3. Rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami. Przepis art. 48 ust. 1 stosuje się odpowiednio.
4. Religia kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej może być przedmiotem nauczania w szkole, przy czym nie może być naruszona wolność sumienia i religii innych osób.
Art. 54.
1. Każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji.
WOLNOŚCI I PRAWA POLITYCZNE

Art. 57.
Każdemu zapewnia się wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich. Ograniczenie tej wolności może określać ustawa.

Art. 58.
1. Każdemu zapewnia się wolność zrzeszania się.
2. Zakazane są zrzeszenia, których cel lub działalność są sprzeczne z Konstytucją lub ustawą. O odmowie rejestracji lub zakazie działania takiego zrzeszenia orzeka sąd.
3. Ustawa określa rodzaje zrzeszeń podlegających sądowej rejestracji, tryb tej rejestracji oraz formy nadzoru nad tymi zrzeszeniami.
WOLNOŚCI I PRAWA EKONOMICZNE, SOCJALNE I KULTURALNE

Art. 64.
1. Każdy ma prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia.
2. Własność, inne prawa majątkowe oraz prawo dziedziczenia podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej.
3. Własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności.
Art. 65.
1. Każdemu zapewnia się wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy. Wyjątki określa ustawa.
2. Obowiązek pracy może być nałożony tylko przez ustawę.
3. Stałe zatrudnianie dzieci do lat 16 jest zakazane. Formy i charakter dopuszczalnego zatrudniania określa ustawa.
Art. 68.
1. Każdy ma prawo do ochrony zdrowia.
2. Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa ustawa.
3. Władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom….
4. Władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska.
5. Władze publiczne popierają rozwój kultury fizycznej, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży.
Art. 70.
1. Każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa. Sposób wykonywania obowiązku szkolnego określa ustawa.
2. Nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna. Ustawa może dopuścić świadczenie niektórych usług edukacyjnych przez publiczne szkoły wyższe za odpłatnością.
3. Rodzice mają wolność wyboru dla swoich dzieci szkół innych niż publiczne. Obywatele i instytucje mają prawo zakładania szkół podstawowych, ponadpodstawowych i wyższych oraz zakładów wychowawczych. Warunki zakładania i działalności szkół niepublicznych oraz udziału władz publicznych w ich finansowaniu, a także zasady nadzoru pedagogicznego nad szkołami i zakładami wychowawczymi, określa ustawa.
4. Władze publiczne zapewniają obywatelom powszechny i równy dostęp do wykształcenia. W tym celu tworzą i wspierają systemy indywidualnej pomocy finansowej i organizacyjnej dla uczniów i studentów. Warunki udzielania pomocy określa ustawa.
5. Zapewnia się autonomię szkół wyższych na zasadach określonych w ustawie.
Art. 72.
1. Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka. Każdy ma prawo żądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją.
2. Dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej ma prawo do opieki i pomocy władz publicznych.
3. W toku ustalania praw dziecka organy władzy publicznej oraz osoby odpowiedzialne za dziecko są obowiązane do wysłuchania i w miarę możliwości uwzględnienia zdania dziecka.
4. Ustawa określa kompetencje i sposób powoływania Rzecznika Praw Dziecka.
Art. 73.
Każdemu zapewnia się wolność twórczości artystycznej, badań naukowych oraz ogłaszania ich wyników, wolność nauczania, a także wolność korzystania z dóbr kultury.

Art. 74.
1. Władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom.


OBOWIĄZKI

Art. 82.
Obowiązkiem obywatela polskiego jest wierność Rzeczypospolitej Polskiej oraz troska o dobro wspólne.

Art. 83.
Każdy ma obowiązek przestrzegania prawa Rzeczypospolitej Polskiej.
Art. 84.
Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie.

Art. 85.
Obowiązkiem obywatela polskiego jest obrona Ojczyzny.
Art. 86.
Każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Zasady tej odpowiedzialności określa ustawa.


Wyświetleń: 1531


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.