Katalog

Joanna Rogala, 2010-10-17
Gruczno

Zajęcia zintegrowane, Ćwiczenia

Ćwiczenia w pracy z dzieckiem przejawiającym trudności

- n +

Ćwiczenia w pracy z dzieckiem przejawiającym trudności
w czytaniu i pisaniu

Usprawnianie percepcji wzrokowej

Ćwiczenia usprawniające funkcje analizatora wzrokowego powinny uwzględniać wszystkie jej aspekty: spostrzegawczość, analizę, syntezę, kierunkowość i pamięć wzrokową. Za najistotniejsze elementy związane z percepcją wzrokową, mające wpływ na opanowanie czytania i pisania, uznaje się: umiejętność szybkiego rozpoznawania obrazów wzrokowych, umiejętność ujmowania zależności między całością obrazu i jego elementami składowymi, orientacje kierunkową i przestrzenną, pamięć wzrokową oraz koordynację wzrokowo-ruchową (T. Gąsowska, Z. Pietrzak-Stępkowska, 1978). Autorki zwracają także uwagę na rozwijanie takich dyspozycji, jak umiejętność przenoszenia następstwa czasowego na kolejność uszeregowania elementów w przestrzeni oraz nawyk porządkowania i śledzenia poziomych szeregów od strony lewej do prawej. Wyrobienie tych umiejętności i nawyków jest bardzo ważne w przygotowaniu dziecka do pisania, ze względu na kierunek kreślenia liter oraz ze względu na przenoszenie kolejności głosek w wyrazie (następstwo czasowe) na kolejność liter (następstwo przestrzenne) w pisaniu ze słuchu. Konieczne jest ponadto zastosowanie w ćwiczeniach materiału geometrycznego, który jako materiał abstrakcyjny, jest trudniejszy w percepcji od materiału konkretno-obrazowego, wymaga większej dojrzałości poszczególnych aspektów percepcji wzrokowej. Operowanie materiałem geometrycznym stanowi etap przejściowy przed wprowadzeniem materiału literowego (T. Gąsowska, Z. Pietrzak-Stępkowska).
Proponowane ćwiczenia:
1) Ćwiczenia z przedmiotami oraz wytworami natury- porównywanie, wyodrębnianie różnic i podobieństw.
2) Ćwiczenia z figurami geometrycznymi:
- wyszukiwanie podobnych kształtów,
- segregowanie według różnych zasad doboru,
- układanie kompozycji z figur geometrycznych,
- rysowanie kompozycji geometrycznych wg wzoru,
- dobieranie do pary figury konturowej i pełnej,
- „odczytywanie” figur ze złożonych układów,
- obwodzenie konturów figur kredką, pogrubianie, kalkowanie,
- nakładanie figur na siebie,
- wyszukiwanie właściwych elementów, z których zbudowana jest figura.
3) Ćwiczenia z obrazkami:
- rozpoznawanie treści obrazków ukazywanych w krótkich ekspozycjach,
- dobieranie par jednakowych obrazków: swobodne dobieranie par, domino obrazkowe, dobieranka- odkrywanka,
- określanie położenia obrazka przez dziecko,
- układanie obrazków według instrukcji,
- układanie obrazków w szeregu wg kolejności, w jakiej były pokazywane,
- wyliczanie jak największej liczby zapamiętanych przedmiotów znajdujących się na obrazku,
- dobieranie części do całego obrazka,
- układanie obrazków z części- wg wzoru i z pamięci,
- uzupełnianie brakujących elementów przez dołożenie, dorysowanie, przyklejenie,
- szukanie różnic i podobieństw między obrazkami,
- wyszukiwanie brakujących elementów na obrazku,
- historyjki obrazkowe- uporządkowanie wg kolejności zdarzeń.
4) Składanie klocków konstrukcyjnych wg wzoru.
5) Ćwiczenia z programu „Wzory i obrazki”.
6) Ćwiczenia z materiałem literowym i literopodobnym:
- wyszukiwanie identycznych liter i sylab,
- wyszukiwanie wyrazów z jednakową literą,
- układanie krótkich wyrazów,
- dobieranie zdań do obrazków,
- uzupełnianie luk w tekście,
- uzupełnianie ciągów literowych według wzorów,
- wyszukiwanie wyrazów ukrytych w ciągach literowych,
- dobieranie par liter małych i wielkich, drukowanych i pisanych,
- tworzenie wyrazów różniących się pierwsza literą,
- tworzenie nowego wyrazu przez dodanie jednej litery,
- tworzenie nowego wyrazu przez usunięcie jednej litery,
- wskazywanie podobieństw między wyrazami,
- odpoznawanie podanych wyrazów w tekście,
- składanie pociętych liter, wyrazów wg wzoru,
- uzupełnianie brakujących elementów w literach pisanych i drukowanych,
- odpoznawanie liter w układach wieloliterowych,
- porządkowanie wyrazów zgodnie z ich strukturą,
- odgadywanie liter na podstawie ruchu pisania określonej litery (np. patyczkiem po tablicy),
- rozwiązywanie rebusów.
7) Ćwiczenia pamięci bezpośredniej:
- odtwarzanie rysunkiem zaobserwowanych układów obrazków,
- odtwarzanie w formie układanki obserwowanych wzorów obrazków.
8) Ćwiczenia w odpoznawaniu i wyliczaniu zaobserwowanych elementów: obrazka, układu figur, układu liter.
9) Rysowanie kompozycji za pomocą szablonów (rysunkowych i geometrycznych).
10) Kreślenie kształtów graficznych powstałych za pomocą kreski łączącej wyznaczone uprzednio punkty.
W zakresie proponowanych ćwiczeń największy nacisk należy położyć na doskonalenie analizy i syntezy spostrzegania, a także różnicowania abstrakcyjnych symboli graficznych, przechodząc od ćwiczeń łatwych do coraz trudniejszych.
Proponowane zabawy:
- Dyrygent
Jedno dziecko wychodzi z pomieszczenia i po chwili wraca. Staje i bacznie obserwuje siedzące w kręgu dzieci, które wykonują jednakowe czynności. Jego zadaniem jest wykryć „dyrygenta”, czyli osobę najwcześniej zmieniającą rodzaj czynności i tym samym narzucającą ich zmianę pozostałym dzieciom. Uczestnicy zabawy powinni uważnie obserwować siebie nawzajem, by szybko spostrzec zmianę czynności i zacząć ją wykonywać. Nie powinni natomiast jednocześnie patrzeć w kierunku dyrygenta, gdyż w ten sposób ułatwią odnalezienie go.
- Domino z kolorowych figur geometrycznych
Dzieci siedzą przy stole, na którym znajdują się figury geometryczne o określonych cechach. Nauczyciel określa cechy figury, którą dzieci muszą zidentyfikować i wyłożyć przed sobą. Następnie określa on cechy następnej figury, pozostawiając przynajmniej jedną wspólną cechę z poprzednią figurą, by przystawały one do siebie. W ten sposób zachowany zostanie ciąg lub też można powiedzieć, że toczy się gra w domino.
- Odczytywanie gestów
Dzieci znajdują się w dowolnej pozycji, twarzą zwrócone do nauczyciela. Prowadzący wykonuje szereg gestów czytelnie ilustrujących czynności, które dzieci powinny z łatwością rozpoznać. Początkowo dzieci od razu nazywają każdą rozpoznaną czynność, a następnie starają się zapamiętać ich kilka w takiej kolejności, w jakiej były demonstrowane. Gdy prowadzący zakończy serię gestów, wybrane dziecko naśladuje zapamiętane czynności oraz wypowiada ich nazwy.
- Co się zmieniło?
Dzieci obserwują albo określony układ przedmiotów, albo otoczenie, w którym przebywają. Po upływie określonego czasu (ok. 1 minuty) odwracają się, a prowadzący dokonuje zmian w obserwowanym obszarze. Następnie dzieci odwracają się z powrotem i szukają dokonanych zmian.

Usprawnianie percepcji słuchowej

Ten rodzaj ćwiczeń ma na celu usprawnianie koncentracji na bodźcach słuchowych, doskonalenie umiejętności dokonywania analizy i syntezy słuchowej oraz różnicowania dźwięków. Ponadto ćwiczenia tego typu mają na celu rozwijanie pamięci słuchowej, jak również koordynacji słuchowo- wzrokowej i słuchowo-ruchowej (I. Czajkowska, K.Herda, 1989).
Proponowane ćwiczenia:
1) Ćwiczenia wrażliwości słuchowej:
- rozpoznawanie różnych dźwięków (odgłosy z ulicy, sygnały pojazdów, dźwięki maszyn, instrumentów perkusyjnych, dźwięki charakterystyczne dla różnych przedmiotów, głosy ptaków, zwierząt),
- różnicowanie natężenia dźwięków.
2) Ćwiczenia rytmiczne:
- odtwarzanie struktur rytmicznych,
- odtwarzanie układem przestrzennym struktur rytmicznych (grupowanie klocków zgodnie z usłyszanymi uderzeniami, zapisywanie układem kropek usłyszanej struktury rytmicznej, rysowanie szlaczków w rytm uderzeń),
- odtwarzanie układów przestrzennych strukturami rytmicznymi (wystukiwanie rytmu na podstawie ułożenia klocków),
- rozpoznawanie układów przestrzennych lub rytmicznych- zgadywanie, który układ klocków został wystukany lub który spośród kilku wystukanych odpowiada układowi klocków,
- zabawy ruchowe ze śpiewem, klaskaniem lub wygrywaniem rytmu melodii na instrumentach perkusyjnych.
3) Ćwiczenia słuchu fonematycznego:
- różnicowanie takich samych sylab w szeregu różnych lub o podobnym brzmieniu- dziecko sygnalizuje moment usłyszenia żądanej sylaby,
- rozróżnianie linii intonacyjnej zdania,
- wyczuwalność tempa mowy (mowa szybka, wolna),
- wyczuwalność barwy głosu (głos męski, kobiecy, dziecięcy zachrypnięty),
- wyczuwalność natężenia głosu (głośno, cicho),
- różnicowanie zabarwienia uczuciowego wypowiadanych zdań, wyrazów, głosek (mowa człowieka smutnego, radosnego zdziwionego, obojętnego itp.).
4) Analiza i synteza wyrazowa zdań:
- dzielenie zdań prostych na wyrazy,
- rozwijanie zdań i porównywanie liczby wyrazów w zdaniach,
- układanie zdań do obrazków,
- wyodrębnianie wyrazu ze zdania, konstruowanie zdania z danym wyrazem,
- graficzne przedstawianie zdań za pomocą liczmanów, symboli graficznych,
- układanie zdań o podanej liczbie wyrazów (na podstawie ilości klocków),
- wypowiadanie zadań, następnie dzielenie ich na wyrazy, potem sylaby i głoski z jednoczesnym rysowaniem odpowiednich linii (ciągłej, średniej długości, krótkich i bardzo krótkich).
5) Analiza i synteza sylabowa wyrazów:
- segregowanie obrazków wg liczby sylab, określanie długości wyrazów na podstawie liczby sylab,
- poszukiwanie przedmiotów, których nazwy rozpoczynają lub kończą się na podaną sylabę,
- sztafeta sylabowa- tworzenie wyrazów rozpoczynających się sylabą końcową poprzedniego wyrazu,
- rozpoznawanie w wyrazie określonej sylaby i ustalanie miejsca położenia,
- podawanie sylaby ze względu na jej lokalizację.
6) Analiza i synteza głoskowa wyrazów:
- dobieranie obrazków według pierwszej głoski,
- tworzenie wyrazów na podstawie podanej głoski początkowej,
- reagowanie na wyraz zaczynający się na określoną głoskę,
- rozpoznawanie obrazków na podstawie ostatnich głosek ich nazw,
- wybór obrazków lub przedmiotów, których nazwy kończą się podaną głoską,
- tworzenie wyrazów zaczynających się od ostatniej głoski podanego wyrazu,
- synteza głosek podanych ze słuchu,
- synteza słuchowa wyrazów z ostatnich głosek wydzielonych z nazw obrazków,
- dobieranie obrazków, których nazwy posiadają określoną głoskę w środku,
- dobieranie obrazków do modelu dźwiękowego wyrazów,
- tworzenie nowych wyrazów przez dodanie lub odjęcie głoski początkowej,
- tworzenie nowych wyrazów przez dodanie lub odjęcie głoski końcowej,
- dodanie początkowej i końcowej głoski,
- przekształcanie wyrazów przez zmianę głoski,
- synteza słuchowa wyrazów z pierwszych głosek wydzielonych z nazw obrazków,
- kończenie zaczętego wyrazu,
- wstawianie brakujących cząstek i liter wyrazów,
- rozwiązywanie rebusów.
7) Utrwalanie pamięciowych mechanizmów mowy (ciągów słownych):
- nauka wierszy, fragmentów tekstów, dni tygodnia, pór roku itp.,
- nauka rymowanek,
- powtarzanie wyrazów łatwych i trudnych fonetycznie i znaczeniowo,
- powtarzanie długich i krótkich zdań.
Propozycje zabaw:
- Gdzie mieszka zegarmistrz?
W pomieszczeniu ukryty jest zegarek. Dzieci kierując się słuchem starają się go odszukać. Odmianą będzie, jeżeli dziecko indywidualnie poddane zostaniem próbie szukania przedmiotu w określonym czasie.
- Podglądamy zwierzęta
Dzieci ustawiają się w dużym kręgu. W środku staje jedna osoba z zawiązanymi oczami. Na dany znak- inne dzieci kolejno usiłują podejść. Gdy dziecko usłyszy odgłos kroków i wskaże kierunek skąd dochodzi odgłos, podchodzący musi się cofnąć. Dziecko, które nie zauważone przejdzie i dotknie „zwierzątko”- wygrywa.
- Wszystko zwierze co ma pierze lata
Prowadzący rozpoczyna zabawę słowami „wszystko zwierze co ma pierze lata…”, po czym wymienia nazwy różnych zwierząt. Każdorazowo wypowiadając nazwę rozpościera ręce niczym skrzydła ptaka. Dzieci wsłuchują się uważnie w słowa prowadzącego i podnoszą ręce do góry tylko wtedy, gdy padnie nazwa ptaka. Kto jednak ulegnie sugestii i uniesie ręce w nieodpowiednim momencie, daje fant, który po zakończeniu zabawy musi wykupić wykonując określone zadanie.







Usprawnianie funkcji motorycznych

Sprawność ruchowa sprowadza się do dużej i małej motoryki. Celem jednak proponowanych ćwiczeń jest usprawnianie tych ruchów precyzyjnych, które bezpośrednio zaangażowane są w proces czytania i pisania. Zatem plan pracy z chłopcem obejmuje:
1) Ćwiczenia ruchów oczu:
- śledzenie wzrokiem przesuwanego małego przedmiotu w lewo i prawo, przy nieruchomej głowie,
- wodzenie pionowe (góra-dół),
- wodzenie po przekątnej,
- wodzenie koliste.
2) Ćwiczenia rozluźniające napięcie mięśniowe rąk:
- kreślenie w powietrzu dużych, płynnych, swobodnych ruchów w kształcie fal, kół, ósemek itp.,
- kreślenie obszernych, swobodnych ruchów- kredą na tablicy; pędzlem, węglem na dużych arkuszach; patykiem na piasku; pisakami, kredkami na kartkach,
- malowanie form kolistych, falistych, łamanych, zamkniętych z zachowaniem kierunku od lewej do prawej,
- malowanie dużych, konturowych rysunków,
- pogrubianie konturów pojedynczych szlaczków, obrazków konturowych przy zastosowaniu szerokiego pędzla, mazaków, kredy kolorowej,
- zamalowywanie dowolnej przestrzeni dużych płaszczyzn farbami, kredą, węglem,
- zamalowywanie określonej przestrzeni, np. pól figur geometrycznych, dużych obrazków konturowych wyżej wymienionymi sposobami,
- malowanie jednocześnie obydwiema rękami na dużym arkuszu,
- zgadywanie kreślonych ręką dziecka w powietrzu różnych kształtów przy zasłoniętych ochach.
3) Usprawnianie końców palców:
- stukanie czubkami palców- naśladowanie gry na pianinie,
- malowanie suchym palcem,
- malowanie pęczkiem waty,
- modelowanie w plastelinie i masie solnej,
- wyrywanki i naklejanki,
- stemplowanie,
- nawlekanie koralików, przewlekanie sznurków, tasiemek przez różne rzeczy,
- zwijanie sznureczka w spiralę,
- zbieranie drobnych elementów ruchem pęsetkowym,
- ugniatanie papierowych kul,
- rozdzieranie i rozcinanie papieru po narysowanych liniach prostych, ukośnych, łamanych i falistych,
- wycinanie postaci ludzkich, zwierząt, kwiatów,
- szycie ściegiem fastrygowym- przekuwanie papieru igłą z nitką w miejscach oznaczonych punktami,
- majsterkowanie, np. wykonywanie ludzików z różnego materiału (kasztanów, słomy, patyków),
- składanie papieru wg wzoru,
- układanie puzzli, klocków.
4) Ćwiczenia graficzne:
- zamalowywanie małych przestrzeni kredkami,
- kreskowanie- wypełnianie rozmaitych konturów małymi kreseczkami stawianymi poziomo, pionowo lub ukośnie, przy zachowaniu kierunku od strony lewej do prawej,
- wypełnianie konturów linią ciągłą w kształcie spirali albo kłębuszków,
- kopiowanie rysunków przez kalkę techniczną (wykorzystanie kart pracy z opracowania A. Tymichowej „Ćwiczenia grafomotoryczne”),
- pogrubianie konturu przy pomocy kredki, ołówka, pisaka,
- prowadzenie linii między dwiema liniami szerzej ustawionymi w stosunku do siebie,
- zamalowywanie małych pół zgodnie z oznakowaniem,
- łączenie liniami zaznaczonych punktów,
- obrysowywanie szablonów- od wewnątrz, zewnętrznie,
- rysowanie szlaczków w liniaturze szerszej, a potem odpowiadającej liniaturze zeszytu:
- wodzenie pisakiem po śladzie,
- dokończenie zaczętego wzoru,
- odwzorowywanie szlaczków wg wzoru,
- próby odtwarzania eksponowanych wzorów z pamięci,
- samodzielne rysowanie różnorodnych wzorów z pamięci,

- łączenie wyznaczonych punktów linią ciągłą.

Utrwalanie obrazu graficznego liter

Proponowane ćwiczenia:
- dobieranie par jednakowych liter,
- segregowanie liter,
- wyszukiwanie podanej litery w tekście,
- układanie pociętych liter,
- dobieranie liter wielkich do małych,
- dobieranie par z liter drukowanych i pisanych
- utrwalanie kształtu liter i dwuznaków poprzez lepienie z plasteliny, wydzieranie z papieru, formowanie z masy solnej, kawałka sznurka, drucika, obrysowywanie szablonów,
- wypełnianie konturów literowych: kawałkami papieru, kolorową kaszką, kuleczkami z krepy; poprzez zakropkowanie, zakreskowanie, zamalowanie farbą,
- malowanie liter farbami- własnymi palcami, kawałkami waty, pędzlami różnej grubości,
- wykonywanie planszy i albumów literowych,
- wykorzystanie mandali literowych (litery drukowane i pisane)
- zastosowanie elementów Metody Dobrego Startu w utrwalaniu obrazu graficznego liter pisanych oraz nauce prawidłowego pisania liter.



Literatura

Gąsowska, T., Pietrzak-Stępkowska, Z. (1978). Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu, część II. Warszawa: WSiP
Czajkowska, I., Herda, K. (1989). Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkole. Warszawa: WSiP
Jastrząb, J. (2002). Usprawnianie funkcji percepcyjno-motorycznych dzieci dyslektycznych. Warszawa: Centrum metodyczne pomocy psychologiczno-pedagogicznej
Skibińska, H. (1996). Praca korekcyjno-kompensacyjna z dziećmi z trudnościami w pisaniu i czytaniu. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy
Szurmiak, M. (1987). Podstawy reedukacji uczniów z trudnościami w czytaniu i pisaniu. Warszawa: WSiP
Zakrzewska, B. (1976). Reedukacja dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu. Warszawa: WSiP

Wyświetleń: 4733


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.