Zapobieganie zaburzeniom emocjonalnym u uczniów w młodszym wieku szkolnym

Dzieci mające trudności i niepowodzenia w szkole, mogą liczyć na pomoc psychologa, logopedy, pedagoga i swojego nauczyciela. Oddziaływanie terapeutyczne jest możliwe nie tylko na muzyce czy plastyce, które wykorzystując akt tworzenia stają się niemal automatycznie rodzajem terapii, ale także na języku polskim. Jego treści programowe i ich realizacja stwarzają szansę wykorzystania wyobraźni, fantazji dziecka i przetwarzania ich w formy językowe. Ważna jest zasada daleko idącej integracji przedmiotów twórczych z językiem polskim. Już w klasach początkowych można zaproponować dzieciom zabawę w miny lub w grymasy. Dzieci wycinają ze wszystkich dostępnych czasopism fotografie twarzy ludzkich o najróżniejszych wyrazach. Na lekcji wspólnie z nauczycielem segregują zdjęcia według schematu - twarze wyrażające:
a) radość, zadowolenie,
b) smutek, rozpacz,
c) strach, niepokój, przerażenie,
d) ciekawość
e) zamyślenie,
f) nudę,
g) nieśmiałość,
h) niezadowolenie,
i) zdenerwowanie,
j) głupotę,
k) przebiegłość, chytrość.

Liczba grup może być różna, zależy to od ilości określeń jakie sformułuje klasa. Po zasygnalizowaniu, że twarz ludzka często uwidacznia to, co dzieje się wewnątrz człowieka, proponujemy dzieciom skupienie uwagi na zdjęciach w obrębie jednego zbioru. Można przypuszczać, że uczniowie rozpoznają owe różnice i spróbują za pomocą słów wyjaśnić ich istotę, w czym pomocne na pewno będzie uzmysłowienie im gradacji takiej samej cechy. Zaletą takiej lekcji jest nie tylko wzbogacenie słownictwa uczniów, ale przede wszystkim umiejętność określania i nazywania zróżnicowanych stanów emocjonalnych. Innym przykładem stosowania działań terapeutycznych na lekcjach języka polskiego w klasach początkowych jest metoda przyporządkowania odpowiednim kolorom przedmiotów z otaczającej rzeczywistości.

Metoda ta prowadzi do określania odpowiednich cech charakteru i osobowości człowieka. Przed przystąpieniem do zajęć należy przeprowadzić z dziećmi rozmowę na temat kolorów i ich symboliki, dostosowaną do poziomu intelektualnego klasy.

Zrealizowanie tej tematyki w oparciu o wspomnianą metodę wymaga czasu kilku jednostek lekcyjnych. Na początku warto zaproponować zabawę w skojarzenie kolorów z pewnymi rzeczami, przedmiotami znanymi z otaczającego świata. Na przykład na hasło niebieski dzieci podają skojarzenia: niebo, morze, rzeka, woda itp. W ten sposób można przyporządkować wszystkim znanym kolorom odpowiednie przedmioty. Podawane przez dzieci określenia mogą być najprostsze, ale można się spodziewać skojarzeń związanych z symboliką kolorów, która pojawia się w kulturze od najdawniejszych czasów np. czarny - śmierć, żałoba, czerwony - piekło. Kolejne lekcje są kontynuacją wspólnej "zabawy". Bazując na wcześniejszych ustaleniach pytamy, z jakimi cechami charakteru kojarzą się dzieciom te przedmioty. Bardzo ważne jest tu zrozumienie, że oryginalność i odmienność skojarzeń dziecięcych są w tej metodzie zakładane. Kolor niebieski może utożsamiać zarówno dobroć jak i złość, wedle prostego schematu - morze bywa łagodne, spokojne, ale i gwałtowne, przynoszące śmierć.

Następnie rozdajemy dzieciom kartki z wpisanymi kolejno kolorami i rubrykami do uzupełnienia. W jednej rubryce dzieci wpisują rzeczy (zasada - skojarzenie z kolorami), w drugiej rubryce cechy charakteru (zasada - skojarzenie z rzeczami). Na dole kartki narysowane są kontury postaci dzieci ( kolegów lub koleżanek z klasy ).Zadaniem dzieci jest pokolorowanie postaci według własnego uznania, ale zgodnie z ustaloną przez nich symboliką kolorów. Należy jednak uczniom zaznaczyć, że postacie można malować różnymi kolorami, w zależności od tego, ile cech dostrzega się w charakterze koleżanki. Równie ważne są proporcje kolorów zależne od dominacji jednej cechy w stosunku do innej. Przedstawiona metoda ukazuje dzieciom bogactwo osobowości człowieka. Pokazuje, że człowieka nie można ujmować tylko w relacjach: dobry: zły, głupi: mądry. Uczy oceniać innych a tym samym jest doskonałym wstępem do zastanowienia się nad własnym charakterem. Dzięki tej metodzie dzieci rozbudzają swoją wyobraźnię, a także wzbogacają słownictwo i rozszerzają umiejętność posługiwania się nim. Natomiast dla nauczyciela jest okazją poznania wzajemnych relacji między uczniami; informacją o popularności danego dziecka w grupie rówieśniczej, a także o braku lub istnieniu akceptacji dziecka przez grupę. Metodę tę można wykorzystać na lekcjach języka polskiego przy opracowaniu tekstów literackich i poetyckich. Przy omawianiu stanów emocjonalnych i nastrojów bohaterów, dzieci przekonują się o konieczności samo kreacji, posiadania ukształtowanej, autonomicznej i pewnej siebie osobowości.

Mączyńska J.: Możliwości zapobiegania zaburzeniom emocjonalnym u uczniów w młodszym wieku szkolnym.

Opracowanie: Danuta Stwora

Wyświetleń: 819