Katalog

Bogusława Rutkowska, 2010-06-28
Płoniawy

Pedagogika, Scenariusze

Wpływ pracy domowej na efektywność nuczania. Scenariusz spotkania informacyjno - szkoleniowego.

- n +

Scenariusz spotkania informacyjno- szkoleniowego
Nr odbytego w dniu



Temat: Wpływ pracy domowej ucznia na efektywność nauczania.


Cele:
Poszerzanie wiedz z zakresu dydaktyki pracy domowej
Dostarczanie informacji na temat wpływu pracy domowej na efektywność nauczania
Uświadomienie znaczenia pracy domowej w procesie nauczania


Prowadzący: Bogusława Rutkowska
Uczestnicy: nauczyciele klas 0- VI




Przebieg spotkania


1. Powitanie i przedstawienie porządku spotkania przez przewodniczącego zespołu samokształceniowego.
2. Przedstawienie zagadnienia: ,,Wpływ pracy domowej ucznia na efektywność nauczania.”

3. Zapoznanie z historią prac domowych
4. Przekazanie informacji o funkcjach, rodzajach i celach zdawanych prac domowych
5. Dyskusja, wymiana doświadczeń
6. Ewaluacja spotkania.



WPŁYW PRACY DOMOWEJ NA EFEKTYWNOŚĆ NAUCZANIA

Na przestrzeni dziejów nauczania szkolnego pogląd na znaczenie i wartość pracy domowej ucznia ulegał licznym zmianom. Aktualne zadanie wychowawcze i dydaktyczne szkoły oraz systemy i metody nauczania wywierały wpływ na kształtowanie tego poglądu,
W starożytności brak podręczników i rozpowszechnionych tekstów naukowych, eliminował całkowicie pracę domową ucznia i ograniczał nauczanie do udzielania przez nauczyciela indywidualnych lekcji w szkole. Nauczyciel zapoznawał swego ucznia ze sztuką czytania wygłaszając głośno i wyraźnie dane słowa czy zwroty i polecając powtarzać je uczniowi. Pisał rylcem litery na tabliczce, odczytywał je i kazał uczniom naśladować. Najważniejszym zadaniem w nauce rachunków było wyuczyć biegle tabliczki mnożenia, którą mistrz recytował, a uczeń za nim na pamięć powtarzał. Podobnie uczono poezji. Przy tego rodzaju wykładowo pamięciowej metodzie uczeń wszystkiego uczył się w szkole, wysłuchując wielokrotnie słów mistrza i starając się je zapamiętać.
W średniowieczu stan ten nie uległ zasadniczej zmianie. Książka była rzadkością i miał ją co najwyżej nauczyciel. Uczeń słuchał i potem głośno powtarzał. Jak pisał Jan Zborowski „jeśli nie mógł powtórzyć, Brał rózgi, aż wskazane zdanie wbił sobie w pamięć, przy czym nie chodziło wcale o to czy je rozumie”. W okresie późnego średniowiecza, dzięki rozpowszechnieniu pisma powstaje nowa metoda pracy- dyktowany wykład. Zapisany wykład uczniowie musieli nauczyć się na pamięć.
Renesansowy pogląd na świat zdecydowanie odmienny od średniowiecznego, bo akcentujący nowoczesne pojmowanie człowieka jako świadomego twórcy dziejów, miał wpływ na rozwój nauki. Fundamentem renesansu były nauki przyrodnicze i humanistyczne, mające ukazać prawdziwy świat, prawdziwego człowieka, oglądanych oczyma nie wiary, lecz rozumu.
Rozwój tych nauk był uwarunkowany przez doniosłe odkrycia i wynalazki, a to ukształtowało warunki ekonomiczne w Odrodzeniu. Odkrycia geograficzne, wynalazki, rozwój przemysłu i handlu stanowią zapotrzebowanie na duży zasób wiadomości z przyrody, geografii, techniki, rzemiosła i sztuki, a to wywiera wpływ na rozszerzenie się nauki poza szkołę. Pojawia się system klasowo-lekcyjny, wyłania się konieczność przenoszenia pracy ucznia częściowo z klasy do domu. Upowszechnienie książek i podręczników szkolnych umożliwia zadawanie uczniom pracy domowej.
Wiek XVIII cały ciężar uczenia przenosi się na pracę ucznia w domu. Stosuje się zadawanie „paznokciowe” wyznaczając tekst wyuczeniu się na pamięć. Z końcem wieku XVIII pojawia się koncepcja kształcenia formalnego, która dominuje w całym XIX wieku.
Sprowadzanie do minimum nauki domowej przy jednoczesnym doskonaleniu metod nauczania lekcyjnego stało się naczelnym zadaniem podjętej w 1918 roku reformy szkolnej w Polsce. To zlekceważenie nauki domowej miało fatalne skutki. Młodzież nie umiała się uczyć, nie potrafiła korzystać z książek i czasopism. Miała trudności w sporządzaniu notatek, przygotowywaniu prac.
W okresie powojennym nauka domowa ucznia zaczęła budzić zainteresowanie uczniów, rodziców, nauczycieli i władz oświatowych, która poprzez urzędowe zalecenia starała się wskazywać jej rolę w procesie kształceni, instruować, co i jak zadawać.
Przeciwnicy jakiejkolwiek nauki domowej swe stanowisko uzasadniają troską o zdrowie fizyczne i psychiczne uczniów. Nie do wyjątków należą zwolennicy całkowitego wyeliminowania bądź ograniczenia pracy domowej do minimum. W takich przypadkach wysuwają najczęściej następujące argumenty:
-niejednakowe warunki uczenia się poza szkołą;
-przeciążenie uczniów;
-zachowanie proporcji między zadaniami ucznia w czasie lekcji, a zadaniami do wykonania w domu;
-błędy w zadawaniu i sprawdzaniu pracy domowej.
W literaturze pedagogicznej autorzy różnie określają omawianą formę zajęć uczniów: nauka domowa, praca domowa, praca międzylekcyjna, praca lekcyjno-domowa, nauka własna. Sama czynność uczenia się w domu bywa określana przestarzałym terminem „odrabianie pracy domowej”, „odrabianie lekcji”.
Nauka domowa w edukacji wczesnoszkolnej nabiera szczególnego znaczenia jako przygotowawczy etap do późniejszego samokształcenia. Wdrażanie do samodzielnego uczenia się już od pierwszych chwil pobytu w szkole uzasadnione jest tym, że dziecko musi opanować nawyk samodzielnej pracy, podstawowe umiejętności korzystania z różnych źródeł wiedzy i inne umiejętności przydatne w procesie samokształcenia. We współczesnej edukacji nauka domowa, to także dodatkowy, indywidualny wkład w realizację osobistych zainteresowań ucznia, który pozbawiony bezpośredniej kontroli ze strony nauczyciela, staje się aktywny i samodzielny. Samodzielność jako postawa szczególnie ważna u współczesnego człowieka, samodzielność to przeciwieństwo postawy bierno-odbiorczej, postawy reproduktywnej i impulsywnej.
Zadania domowe mogą przekształcić budzone na lekcjach zainteresowania i zaciekawienia
w zainteresowania i zaciekawienia pozaszkolne, które umożliwiają im wyjście poza stereotypowy zbiór zadań i ćwiczeń utrwalających oraz pozwala na uzupełnienie, pogłębienie i wzbogacenie wiedzy własnym wysiłkiem. Stwarzają doskonałe warunki rozwoju takich cech woli i charakteru ucznia, jak wytrwałość, wiara we własne siły, odwaga, pilność, obowiązkowość, systematyczność, dokładność. Nauka domowa może także umożliwić rozwój różnego rodzaju pasji, które nie powstały w czasie nauki szkolnej. Ma to szczególne znaczenie ze względu na uczniów słabszych, którzy dzięki temu, że
w zajęciach szkolnych zostaną wykorzystane ich pozaszkolne zainteresowania, będą lepiej motywowani do nauki.
Istotną kwestią jest sam sposób formułowania zadań przez nauczyciela lub tez stwarzanie takich sytuacji, które by do sformułowania zadań prowadziły samych uczniów. Kuligowska uważa, że tryb i sposób formułowania stawianych uczniom zadań do wykonania w domu mają wpływ na samodzielność i twórczość. Służą im tylko zadania zrozumiałe, sformułowane jasno i wyraźnie. Atrakcyjne zadanie może uruchomić motyw ciekawości, poznania .Zadanie może być sformułowane w sposób oryginalny, nowy, a nawet zaskakujący czy intrygujący ucznia.

Aby nauka domowa umożliwiała uczniom osiąganie zakładanych efektów, zadanie powinno spełniać kilka warunków:
• Cele i treści zadań powinny być jasno określone, atrakcyjne dla ucznia, oceniane przez niego jako ciekawe i wartościowe;
• Działania, jakie uczniowie mają podjąć, aby osiągnąć cele, muszą być różnorodne;
• Realizacja zadań powinna kończyć się osiągnięciem celu i tworzyć poczucie sukcesu.
• Kolejne zadania powinny być coraz bardziej uzasadnione, aby nie wywoływały znudzenia.

Zadawanie pracy domowej powinno wiązać szkolną i domową naukę w jednolity proces nauczania. Jak wynika z analizy literatury, większość pedagogów nauce domowej przypisuje następujące funkcje:
1. Dydaktyczną
• Opanowanie nowego materiału,
• Utrwalenie przyswojonego materiału,
• Kształtowanie umiejętności i nawyków, rozwijanie samodzielności w myśleniu i działaniu.
2.Wychowawczą
• Kształtowanie woli i charakteru,
• Rozwijanie systematyczności i dokładności,
• Wzmacnianie wiary we własne siły,
• Kształtowanie właściwego stosunku do pracy i ludzi.
Na funkcję pracy domowej mają wpływ następujące elementy, wzajemnie ze sobą powiązane:
-treści pracy, powiązane treści pracy domowej z pracą na lekcji,
-motywacja, nastawienie uczniów do wykonywania pracy,
-odpowiedni poziom trudności pracy domowej,
-samodzielność ucznia w wykonywaniu pracy domowej i umiejętność uczenia się,
-warunki domowe do wykonywania pracy.
Zdaniem J. Kujawińskiego koncepcja pracy lekcyjno-domowej zakłada preferowanie twórczej aktywności prospołecznej, polegającej na powoływaniu do istnienia nowych dla ucznia wartości przyczyniających się do zaspokojenia zarówno potrzeb wlanych jak, i cudzych, jest koncepcją metodyczną o wyraźnych walorach kształcących i wychowawczych, którą można stosować na każdym szczeblu edukacji szkolnej.

Uczniowie i ich rodzice często skarżą się, że nauczyciele dużo zadają do domu. Dlaczego dzieci nie uczą się w szkole tyle, by po powrocie do domu mieć czas wolny? Po co dzieciom – pytają rodzice – prace na całe popołudnie a nawet wieczór? Natomiast nauczyciele wiedzą, że dzięki niej uczniowie uczą się, utrwalają opanowany materiał, kształtują nowe umiejętności i ćwiczą je.
Praca domowa ma ścisły związek z niepowodzeniami dydaktycznymi ucznia. Można by zaryzykować stwierdzenie, że jedną z wyraźnych przyczyn niepowodzeń szkolnych jest brak umiejętności odrabiania pracy domowej lub całkowite jej lekceważenie. A przecież uczniowie powinni wiedzieć, że najważniejszym zadaniem metodycznym nauczyciela jest nauczyć, jak się uczyć, zaś najważniejszym zadaniem uczniów jest uczyć się owocnie i efektywnie. Nauczyciel dobrze znający możliwości poszczególnych dzieci w klasie może tak zadać pracę domową, aby każde dziecko odniosło „swój mały sukces”. Jeśli uczeń uważnie słucha na lekcji, to wie, jak wykonać pracę domową. Natomiast problem się pojawi wtedy, gdy uczeń nie był zainteresowany objaśnieniami, wskazówkami nauczyciela dotyczącymi zadanej pracy domowej. Dobrze jest, gdy rodzice pomagają dziecku przy wykonywaniu pracy domowej. Jednak zdarza się, że rodzice zamiast pomóc dziecku, szkodzą mu, odrabiając lekcje za swą ukochaną pociechę. Rola rodziców polega na wspomaganiu dziecka, przypilnowaniu go i stworzeniu mu odpowiednich warunków do wykonywania pracy domowej. Dziecko nie powinno uczyć się przy włączonym telewizorze, ponieważ rozprasza to jego uwagę. Higiena pisania to posiadanie przez ucznia miejsca pracy odpowiednio oświetlonego, czystego, cichego i wygodnego.
Nauczyciele przygotowują uczniów na poszczególnych lekcjach jak się mają uczyć.
Można wyróżnić dwa rodzaje prac domowych:
ustne
pisemne.
By uczeń dobrze opanował treści przekazywane przez nauczyciela potrzebne jest ich utrwalanie, które najczęściej odbywa się w domu. Dlatego te dwa rodzaje prac domowych mają za zadanie:
kształtowanie i doskonalenie umiejętności sprawnego i poprawnego wypowiadania się w mowie i piśmie, czyli pisanie wypracowań, wykonywanie ćwiczeń i zadań,
kształcenie umiejętności rozumienia
rozwijanie umiejętności myślenia
doskonalenie techniki czytania i recytowania
utrwalenie wiadomości i umiejętności zdobytych w klasie
przygotowanie materiału na lekcje, obserwacje, zebranie materiałów
korzystanie z encyklopedii, słowników itp.
Jak widać praca domowa nie może być pominięta lub zlekceważona przez ucznia. Jednak słyszy się, że uczniowie:
nie odrabiają zadań domowych,
nie czytają lektur lub pobieżnie, bez zrozumienia
nie wiedzą co jest zadane
nie pamiętają, jak wykonać zadanie.
Mimo to uczeń wykonujący pracę domową pozbawiony jest kompetentnej rady i pomocy. Musi liczyć na samego siebie. Między innymi dlatego uczniowie wolą ściągać, odpisywać pracę domową niż samodzielnie ją wykonać.
Pomóżmy zrozumieć uczniom, że praca domowa jest im potrzebna, że nie jest ona naszym nauczycielskim wymysłem.
Ciągle słychać kontrowersje na temat pracy domowej typu – nie zadawać do domu. Szkoła nie może zrezygnować z pracy domowej, gdyż ma ona na celu:
rozwijanie zainteresowań
utrwalenie przyswojonego materiału
kształtowanie umiejętności i nawyków
rozwijanie samodzielności w myśleniu i działaniu.
W zadawaniu pracy domowej należy uwzględniać tylko możliwości ucznia, bez zakładania pomocy rodziców, która powinna być potrzebna w wyjątkowych sytuacjach tj. deficyty rozwojowe, choroba dziecka czy zmiana szkoły.
Bardzo ważnym czynnikiem związanym z pracą domową jest jej kontrola. Każda praca powinna być sprawdzona pod względem ilościowym i jakościowym, bowiem systematyczna kontrola uczy dziecko sumienności, systematyczności i wytrwałości w pracy. Prace domowe nie kontrolowane są bezsensowne. Dzieci odrabiają je niechętnie, niedbale, „nie przykładają się”, bo pani i tak nie sprawdza. Dzieci chcą być oceniane choćby uśmiechem, pochwałą czy zachętą do dalszej pracy. Kontrola jest także informacją zwrotną. Dzięki niej nauczyciel wie co jeszcze musi być powtórzone i utrwalone, jak ma planować dalszą swoją pracę - co pozwoli zapobiec powstawaniu ewentualnych niepowodzeń.
Praca domowa spełnia swą rolę tylko wtedy, gdy stanowi nierozłączną część nauczania, to jest gdy łączy się z pracą na zajęciach w szkole oraz gdy nie przekracza fizycznych i umysłowych możliwości uczniów. We współczesnej szkole dąży się do rozwijania zainteresowań, kształtowania umiejętności i technik samodzielnego zdobywania wiedzy oraz uczy się samodzielnego rozwiązywania problemów. Widoczne jest dążenie nauczycieli do racjonalnej organizacji procesu lekcyjnego i pracy domowej ucznia. Dobrze przeprowadzone zajęcia wpływają na skuteczność pracy domowej i odwrotnie, sumiennie przygotowane zadanie domowe warunkuje realizację celów lekcji.

Jednym z głównych zadań nie tylko szkoły, ale i współdziałającej z nią rodziny jest wychowanie dzieci na ludzi mających zamiłowanie do pracy. Taki stosunek można kształtować na drodze prawidłowej organizacji pracy dziecka w domu rodzinnym.
Podstawą pracy dziecka w wieku szkolnym jest nauka. Osiągane efekty zależą od organizacji warsztatu pracy, od pomocy naukowych jakimi dysponuje w domu. Praca domowa jest dopełnieniem pracy lekcyjnej. Służy bowiem:
utrwaleniu przerobionego materiału na lekcji,
uzupełnieniu i pogłębieniu zdobytych w szkole wiadomości,
wdraża do pracy samodzielnej np. o charakterze twórczym.
kształtowaniu właściwego stosunku do pracy
rozwiązaniu problemu teoretycznego lub praktycznego
pogłębieniu umiejętności uczenia się
przygotowaniu materiału do nowej lekcji
W samodzielnym odrabianiu zadań uczeń zdobywa bowiem potrzebne umiejętności i nawyki. Poza tym nauka posiada również ogromne walory wychowawcze:
uczeń pokonuje samodzielnie napotkane w toku uczenia się trudności
kształci i rozwija takie cechy charakteru, jak
wytrwałość w dążeniu do celu
wiarę we własne siły
odwagę, pilność
systematyczność
dokładność
rozwija własną intuicję, pomysłowość i uzdolnienia twórcze.

Wzbogaca on przez to swoje życie emocjonalne, o czym świadczyć może przejawianie zadowolenia po rozwiązaniu trudnego zadania.
Praca domowa dziecka rozwija w nim także uczucia społeczne:
wyrabia uczciwość
wyzwala poczucie odpowiedzialności za wykonanie pracy
przyzwyczaja do obcowania z innymi członkami rodziny
przyucza do pracy w zespole
uczy szanować pracę matki, ojca i starszego rodzeństwa.
Praca domowa ucznia obejmuje trzy rodzaje czynności:
naukę domową, polegającą na wykonywaniu prac zadanych przez nauczyciela
różnorodne zajęcia związane z osobistymi zainteresowaniami
pomoc dziecka w gospodarstwie domowym.
Te wszystkie zadania praca domowa może spełnić tylko wtedy, gdy stosuje się odpowiednie rodzaje prac domowych, gdy samo zadanie pracy domowej w czasie zajęć przebiega właściwie, gdy odpowiednio organizuje się pracę domową i wreszcie odpowiednio ją kontroluje. Tylko taka praca domowa przyniesie zamierzone efekty.
Należy pamiętać, że szczęśliwe dzieciństwo to nie znaczy bezczynne.

Literatura wykorzystana w pracy:
Kujawiński J. O doskonaleniu w pracy lekcyjno domowej. Warszawa 1990
Kuligowska K. Doskonalenie lekcji. Warszawa 1984
Nawroczyński B. Zasady nauczania.Wrocław1930
Zborowski J. Proces nauki domowej ucznia szkoły podstawowej. Warszawa 1961
Więckowski R. Pedagogika wczesnoszkolna. Warszawa 1998
Szpiter M. Znaczenie nauki domowej. Życie szkoły 1998,nr6

Wyświetleń: 3293


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.