Katalog

Joanna Rybarczyk, 2010-06-28
Brzeszcze

Język rosyjski, Artykuły

Życie i twórczość Wasilija Aksionowa.

- n +

Joanna Rybarczyk


Życie i twórczość Wasilija Aksionowa


W marcu 1953 roku rozpoczął się nowy rozdział w historii ZSRR. Od Moskwy i Leningradu po Murmańsk i Władywostok, tłumnie gromadzono się wokół radioodbiorników, wsłuchując się w drżący głos spikera informującego o stanie zdrowia Dyktatora. Wiadomość o chorobie i śmierci Józefa Stalina szczególnie poruszyła serca ofiar stworzonego przez Generalissimusa Imperium Zła. Dla milionów osadzonych w łagrach i skazanych na zesłanie ludzi informacja o chorobie i zgonie Dyktatora była swego rodzaju katharsis, nadzieją na odmianę losu. Boleśnie doświadczona i okaleczona przez System Eugenia Ginzburg w swych wspomnieniach zatytułowanych Stroma droga pisze: „I nagle słyszę... co ja słyszę, Boże miłosierny! ...Nastąpiło pogorszenie...Arytmia serca...Puls nikowaty... Głos spikera napięty jak struna, dźwięczy hamowaną boleścią. Jeszcze nie wierzę (...) ...Nadawaliśmy komunikat o chorobie...(...) Przez szum w głowie (...) nie słyszę wymienianych tytułów- funkcji. Aż wreszcie zupełnie otwarcie: Józefa Wissarionowicza Stalina... Czysta ścierka wysunęła się z moich rąk i wpadła do wiadra z brudną wodą (...) Oparłam się rękoma o stół, żeby nie upaść i gwałtownie się rozpłakałam. Całe moje ciało drżało. Było to nie tylko rozładowanie napięcia z ostatnich miesięcy oczekiwania na trzecie aresztowanie. Płakałam za dwa dziesięciolecia. W ciągu jednej minuty przemknęło mi przed oczyma wszystko. Wszystkie tortury i wszystkie cele. Wszystkie szeregi skazańców i niezliczone tłumy zadręczonych. I moje, moje własne życie, unicestwione jego diabelską wolą (...) Gdzieś tam, w nierealnej już dla mnie Moskwie, wydał ostatnie tchnienie krwawy idol wieku - i było to wielkie wydarzenie dla milionów jeszcze niedomęczonych ofiar, dla ich bliskich i krewnych, i dla każdego życia z osobna (...) Która godzina? - zapytał nagle Heiss. Dwunasta- odpowiedział Antoni - wybiła dwunasta. Niebawem będziemy wolni ” .

Tej nocy, gdy Eugenia Ginzburg płakała nad swym losem, jej syn Wasilij Aksjonow przebywał w Kazaniu zgłębiając tajniki wiedzy medycznej. Pomimo młodego wieku i braku zaangażowania politycznego ten młody, niespełna 21- letni, mężczyzna był już boleśnie doświadczony przez życie, a jego losy dowodziły tezy, iż rewolucja bolszewicka pożerała nie tylko własne dzieci ale zataczała szerokie koło niszcząc również życie ich najbliższych.

Wasilij Aksionow przyszedł na świat dwudziestego sierpnia 1932 roku w Kazaniu, w rodzinie prominentnych działaczy partyjnych - Eugenii Siemionowny Ginzburg i Pawła Wasiljewicza Aksionowa . Jego matka, córka żydowskiego farmaceuty Solomona Natanovicha Ginzburga i Revekki Markowny Ginzburg, początkowo studiowała nauki społeczne na Uniwersytecie w Kazaniu, później pedagogikę . Po skończeniu studiów pedagogicznych pracowała jako wykładowca kazańskiego Instytutu Pedagogicznego , uzyskując w sierpniu 1934 roku tytuł docenta. Specjalizowała się w historii Partii Komunistycznej a następnie stanęła na czele wydziału Historii Leninizmu . Oprócz pracy dydaktycznej pochłaniała ją również działalność redakcyjna w dziale kulturalnym gazety „Касная Татарня” . Pierwszym mężem Eugenii Ginzburg był lekarz Dmitrij Fedorow, któremu w 1926 roku urodziła syna Fiodora . Około 1930 roku poślubiła Pawla Wasiliewicza Aksionowa, przewodniczącego Rady Miejskiej w Kazaniu, członka Centralnego Komitetu Wykonawczego ZSRR . Pomimo zaangażowania w działalność partyjną, lojalności i politycznej prawomyślności w 1934 roku nad rodzinę Aksionowów nadciągnęły przysłowiowe czarne chmury. W 1934 roku, po zabójstwie Siergieja Kirowa , Ginzburg została oskarżona o przynależność do kontrrewolucyjnej grupy trockistowskiej prowadzonej rzekomo przez znanego jej profesora Elwowa , a następnie pozbawiona prawa do wykonywania zawodu . Po długiej walce o odzyskanie dobrego imienia w lutym 1937 roku została usunięta z partii a kilka dni później aresztowana i oskarżona o przynależność do kontrrewolucyjnej organizacji trockistowskiej Elwowa i ukrywanie jego działalności. Kilka miesięcy później Ginzburg została skazana na dziesięć lat pozbawienia wolności, pięć lat pozbawienia praw politycznych a jej majątek uległ konfiskacie. Aresztowano także jej rodziców, szczęśliwie zwolnionych dwa miesiące później. Przed sowieckim wymiarem sprawiedliwości nie zdołał uciec mąż Ginzburg. Paweł Wasiliewicz Aksionow roku został aresztowany w lipcu 1937 i skazany na piętnaście lat pracy wychowawczej, zasilając tym samym szeregi więźniów Gułagu, a jego majątek został skonfiskowany . Informacja o aresztowaniu męża wstrząsnęła tęskniącą za dziećmi Eugenią: „Te śmiertelnie raniące wspomnienia odpędzałam krótka formułką: Ojciec jest z nimi! I oto... A ja naiwnie sądziłam, że ta czara ominie nasz dom (...) Nie, dziś nie obchodzą mnie losy świata. Moje dzieci! Zupełne sieroty. Bezradne, malutkie, ufne” . Po aresztowaniu Pawła Aksionowa jego córką z pierwszego małżeństwa - Mają, oraz synem Eugenii Ginburg - Aloszą zajęli się krewni . Nad niespełna pięcioletnim Wasilijem opiekę początkowo sprawowała jego babka, jednakże po uznaniu go za syna wrogów ludu pozbawiono ją prawa do opieki nad chłopcem , a Wasilij został umieszczony w Kostromsku, w specjalnym sierocińcu przeznaczonym dla dzieci więźniów . Pomimo, iż rodzina nie została poinformowana o miejscu pobytu Wasilija, pół roku później brat Pawła Aksionowa, Adrian Wasiliewicz, cudem odnalazł chłopca i uzyskał zgodę na przejęcie nad nim opieki. Wrócili razem do Kazania i do chwili ukończenia szesnastego roku życia Wasilij mieszkał u wujostwa, kończąc tam osiem klas szkoły średniej nr 19 im. Bielińskiego .

Matka Wasilija, która po 730 dniach izolacji została zesłana na Kołymę , w 1947 roku odzyskała namiastkę wolności. Wspomina: „Mroźnym rankiem 15 lutego 1947 roku (...) drogocennym naczyniem - skarbcem WOLNOŚCI - byłam ja” . Zwolnienie z obozu nie było jednak równoznaczne z końcem odbywania kary. Kobieta nie mogła powrócić na ląd i została w Magadanie, podjęła jednak liczne próby sprowadzenia Wasilija do siebie. Perspektywa rychłego spotkania ożywiła korespondencję między matką a synem: „Od dwunastu lat rozłąki po raz pierwszy zaczęłam otrzymywać od niego listy, w których pojawiała się indywidualność nieznanego mi syna. (...) Po raz pierwszy nawiązała się między nami cienka niteczka duchowej wspólnoty” . W 1948 roku Eugenia Ginzburg osiągnęła rzecz prawie niemożliwą. Po długiej, siedmiodniowej podróży - która wywarła na przyszłym pisarzu, znającym geografię swojego kraju tylko z książek, ogromne wrażenie - doszło do upragnionego spotkania rozłączonej przed laty rodziny . Ginzburg wspomina: „W rogu szerokiej kanapy niezgrabnie przysiadł chudy wyrostek w wytartej kurteczce. Wstał. Wydał mi się dość wysoki, barczysty. W niczym nie przypominał tego czteroletniego jasnowłosego tłuścioszka, który dwanaście lat temu biegał po obszernym kazańskim mieszkaniu. Tamten zarówno kolorem włosów, jak i błękitem oczu podobny był od wiejskich chłopaczków riazańskiej, aksjonowskiej rasy. Ten był szatynem. (...) Podszedł do mnie i ze zmieszaniem położył mi rękę na ramieniu. I usłyszałam nareszcie to słowo, którego, jak myślałam, nie usłyszę już nigdy (...) Mamo - powiedział mój syn Wasia” .

Magadan, paradoksalnie, zaskoczył nastolatka swym duchem wolności. Wieczorami w baraku jego matki zbierał się tamtejszy salon inteligencji skazanej na pobyt w obozie a później zesłanie. Głębia omawianych tematów, rozważania o losach człowieczeństwa wstrząsnęły przyszłym pisarzem i rozszerzały jego horyzonty . „Waśka - już wtedy przejawiał wyostrzony zmysł pisarskiej spostrzegawczości, zainteresowanie nieprzeciętnymi ludźmi - był po prostu uszczęśliwiony, że może przysłuchiwać się nigdy wcześniej nie słyszanym sporom i rozmowom” . Matka zapoznała go z twórczością Pasternaka, Achmatowej, Gumilewa , a bliskość Alaski czy Oceanu Spokojnego rozpalały wyobraźnię. Swoje wspomnienia z pobytu na Kołymie Aksionow opisał po latach w powieści Oparzenie (Ожог, 1975) .
Po ukończeniu magadańskiej szkoły średniej nr 1 Wasilij, za namową matki i jej kolejnego męża Antoniego Waltera , postanowił rozpocząć studia medyczne . W 1950 roku został studentem kazańskiego Instytutu Medycznego, następnie przeniósł się na leningradzki Instytut Medyczny, który ukończył w 1956 roku . W jednym z wywiadów Aksionow wspomina: „Ukończyłem Instytut Medyczny w Leningradzie, ale nie ukrywam, że już wtedy częściej chodziłem na spotkania uniwersyteckiego koła literackiego niż na zajęcia. Ale przez cztery lata praktykowałem, w Leningradzie i w Moskwie, z tym, że nie mogę powiedzieć o sobie, iż byłbym dobrym lekarzem. Chciałem być pisarzem” .

Pierwszą pracą jaką zaraz po ukończeniu studiów podjął Wasilij Aksionow była praca terapeuty w stacji kwarantanny leningradzkiego portu morskiego. Teoretycznie powinien był pracować jako lekarz na statku dalekomorskim, jednakże mimo, iż jego rodzice byli już wtedy oficjalnie rehabilitowani, jako syn więźniów nie otrzymał wizy . Zdobyte w kwarantannie doświadczenia opisał w swojej pierwszej powieści Koledzy (Коллеги, 1960) . W latach 1957 - 1958 pracował w szpitalu Wodzdrawotdieła we wsi Podiesienie nad jeziorem Onega, a następnie, w latach 1958 - 1960, w moskiewskiej regionalnej poradni gruźliczej .
Debiut literacki Aksionowa przypadł na czasy studenckie. Wasilij wziął udział w konkursie wierszy o życiu studenckim organizowanym przez gazetę „Комсомолец Татарии”. Za wiersz, opowiadający o losie dwóch studentów, którzy po ukończeniu uniwersytetu wyjechali pracować na jednej z budów na Dalekim Wschodzie, otrzymał nagrodę oraz honorarium, natychmiast wydane w jednej z kazańskich restauracji .

Początek poważnej twórczości Wasilija przypadł na okres odwilży chruszczowowskiej, w czasie której „Aksyonov came into contact with the first Soviet countercultural movement of zoot- suited hipsters called stilyagi (...) He fell in love with their slang, fashions, libertine lifestyles, dancig and especially their music (...) western music, fashion and literature turned out to be life- changing for Aksyonov, who decided to dedicate himself to chronicling his times trough literature” .

W 1958 roku ukazały się drukiem pierwsze opowiadania Aksionowa. Publikację w bardzo popularnym i poczytnym czasopiśmie „Юность” zawdzięczał znajomości z Władimirem Pomierancewem, który polecił jego opowiadania prowadzącemu wtedy czasopismo Walentinowi Katajewowi. Ten zachwycony malowniczym stylem młodego autora zdecydował się na publikację opowiadań: Pochodnie i drogi (Факелы и дороги, 1958) oraz Półtora lekarskiej jednostki (Полторы врачебных единисы, 1958) . We wczesnym okresie odwilży chruszczowowskiej Aksonow napisał jeszcze kilka krótkich opowiadań: Самсон и Семсониха (1959), Асфальтовые дороги (1959), Иаша Вера Ивановна (1959), С утра до темноты (1960) .

Za właściwy debiut literacki Wasilija Aksionowa krytyka jednomyślnie uznaje powieść Koledzy opublikowaną, podobnie jak jego wcześniejsze utwory, na łamach miesięcznika „Юность”. Ten zawierający liczne wątki autobiograficzne utwór przyniósł autorowi szeroki rozgłos i sławę. Aksionow w 1961 roku wraz z Jurijem Stabowym przerobił powieść na sztukę teatralną, a w 1963 stała się ona podstawą filmu fabularnego . Nie był to pierwszy scenariusz filmowy, który wyszedł spod ręki Aksionowa. W 1962 roku napisał scenariusz do filmu Когда разводят мосты .

Dzięki powieści Koledzy Aksionow stał się jednym z liderów pokolenia szestidiesatników, których twórczość wyraźnie kontrastuje z panującą w literaturze metodą twórczą socrealizmu. „(...) odejście od szablonowych opisów, schematycznych charakterystyk, a przede wszystkim żywość postaci, które zyskały pogłębienie psychologiczne dzięki językowi, odbiega (...) od prymitywnych w planie artystycznym ówczesnych socrealistycznych utworów. (...) Oryginalność młodego twórcy zaznaczyła się w tematyce i warstwie stylistycznej. Przetwarzając rzeczywistość na język współczesnej młodzieży wskazywał na konieczność uwolnienia literatury od presji polityki, stawiał pytania praktyczne a zarazem egzystencjalne” .

Sukces Aksionowa ugruntowała powieść Gwiaździsty bilet (Звёздный билет, 1961) opublikowana w czasopiśmie „Юность”. „Его героями стали молодые люди из поколения фестиваля молоежи и студентов, которое в комсомольской печати получило кличку стиляги” . Powieść stała się kanwą scenariusza do filmu Mój młodszy brat (Мой младший брат) .
Lata 60-te okazały się okresem niezwykle płodnym w życiu literackim Aksionowa. Publikujący w czasopiśmie „Юность” wszedł w skład jego kolegium redakcyjnego , a wielbiciele jego twórczości i talentu praktycznie co roku mogli zapoznać się z nowymi publikacjami pisarza. W 1962 roku ukazała się powieść Pora mój przyjacielu, pora (Пора, мой друг, пора), oraz opowiadanie W pół drogi do Księżyca (На полпути к Луне). Rok 1963 przyniósł sztukę Zawsze w sprzedaży (Вcегда в пролаже) a 1964 sztukę Pocałunek, orkiestra, ryba, kiełbasa (Поцелуй оркестр рыба колбаса) oraz zbiór Katapulta (Катапульта). W 1965 roku opublikowano powieść Stalowy ptak (Стальная птица), w 1966 nowelę Zwycięstwo (Победа), a w kolejnych latach: Buble, beczki, masa towarowa (Затоваренная бочкотара, 1968) a także Szkoda, że was tam nie było (Жаль, что вас не было с нами,1969). Utwory: Pomarańcze z Maroka (Апельсины из Марокко, 1964) Zapiski z Japonii (Японские записки), Śniadanie czterdziestego trzeciego roku (Завтрак сорок третего года) były owocem jego licznych podróży, w trakcie których odwiedził Argentynę, Indie, Japonię i Polskę .

Aksionow był także autorem wielu sztuk teatralnych. W latach sześćdziesiątych spod jego pióra wyszły takie utwory jak: Twój morderca (Твой убийца 1966), Cztery temperamenty (Четыре темперамента, 1968), Aristofanina z żabami (Аристофаниана с лягушками, 1968) .

Wczesna proza Aksionowa wyraźnie wpisywała się w nurt prozy młodzieżowej. „Aksyonov’s popularity grew with A Ticket to the Stars (...) and Its Time my Friend,It’s Time (...) which were fast - moving, slangy and full of Americanism. They perfectly captured the world of the stilyagi - style obsessed Soviet youths, indeperndent and Western influenced” .
Aksionow na kartach swych wczesnych utworów sięgał po „nietypową dla ówczesnej literatury sowieckiej formę. (...) ukazał buntowniczo nastawionych wobec otaczającej rzeczywistości młodych ludzi, żywo interesujących się zachodnią literaturą i muzyką oraz usiłujących zrozumieć malarstwo abstrakcyjne. Nowej tematyce towarzyszyły eksperymenty w dziedzinie formy, zwłaszcza zastosowanie techniki wielu punktów widzenia” .

Początek lat sześćdziesiątych przyniósł zmierzch połowicznych reform i liberalizacji systemu. Wraz zakończeniem odwilży chruszczowowskiej nad głowę pisarza nadciągnęły przysłowiowe czarne chmury. W okresie nasilających się trudności pisarz podjął desperacką próbę ratowania miesięcznika „Юность” i poddał swą twórczość publicznej samokrytyce . Pomimo tego wokół twórczości Aksionowa „wywiązała się ożywiona polemika, której przedmiotem była nie tylko szczerość autora w ujęciu tematyki, lecz również jego poszukiwania formalne. Od 1965 Aksionow kieruje się ku innej tematyce, dążąc równocześnie do osiągnięcia głębi wyrazu przez zastosowanie nowych środków: fantastyki groteski absurdu” . Wybór innej tematyki i środków wyrazu był wyraźną konsekwencją zmieniającej się sytuacji politycznej w kraju, gdyż „w sytuacji ostrej polaryzacji środowisk twórczych, narastania fali dysydenckiej, stopniowo trzeciej fali emigracyjnej, zaostrza się postawa krytyczna pisarza wobec rzeczywistości radzieckiej, wyraźnie zaznacza się ewolucja maniery pisarskiej od konwencji realistycznej ku fantastyce” .

Na początku lat siedemdziesiątych otwarte proamerykańskie i liberalne poglądy autora doprowadziły do problemów z KGB . „В 1970- х годах его престают публиковаться в Советском Союзе. Повышенный интерес КГБ к литературному творчеству, столкновения с советской цензурой критикой привели Аксенова затянувшемуся на десять лет вынужденному мочанию. Однако пистель продолжал работать” . W 1972 roku Aksionow, wspólnie z Owidijem Gorczakowym i Grigorijem Pożenianom, napisał parodię powieści szpiegowsko-przygodowej Dżin Grin- nietykalny (Джин Грин – Неприкасаемый) wydaną pod nazwiskiem Griwadij Gorpożaks . Wyraźną próbą odmiany losu i wkupienia się w łaski władzy był utwór Miłość do elektryczności (Любов к электричеству, 1975) , jednak w kolejnym Mój dziadek – pomnik (Мой дедушка – памятник, 1972) Aksionow niezaprzeczalnie wpisuje się w literacki nurt demaskatorski . Publikować pod własnym nazwiskiem było mu coraz trudniej. W 1975 roku napisał autobiograficzną powieść Oparzenie, której nie udało mu się wydać w ZSRR. Biografowie, powołując się na wspomnienia pisarza podkreślają, że „в 1977 году его посетили представители КГБ, которые заявили о том, что оргaнам госбезопосности стало известно содержание Ожога, и в случае попытки публикации этого произведения в СССР писатела ждут большие неирнятности. Плковник КГБ СССП Ярослав Карпович позднее рассказывал, между ним и Аксеновым было заключено джентельменское соглошение о том, что писатель не будет публиковать роман” . Ostatnim utworem Aksionowa opublikowanym w ZSRR przed rozpoczęciem okresu emigracyjnego w życiu pisarza była opowieść W poszukiwaniu gatunku (В поисках жара, 1977) . Antyutopia Wyspa Krym (Остров Крым, 1979), w oparciu o którą Aksionow napisał scenariusz filmowy , podobnie jak Oparzenie, nie uzyskała zgody na wydanie w ZSRR i utwory te opublikowano poza granicami kraju . „В это время критика в адрес В. Аксёнова и его произведений становится все более резкой: применяются такие эпитеты, как несоветский и ненародный” .

W latach siedemdziesiątych Aksionow kontynuował pisanie scenariuszy filmowych. W 1970 roku napisał scenariusz do filmu Хозяин, w 1972 roku Мраморный дом, w 1975 Центровой из поднебесья, a w 1978 roku Пока безумствует мечта .

W 1979 roku Wasilij Aksionow, wraz z Andriejem Bitowem, Wiktorem Jerofiejewem i Fazilem Iskanderem, Eugeniuszem Popowem i Biełłą Achmaduliną, został jednym z twórców almanachu „Метрополь” nazwanego później „бастионом горадско-этического неповиновения” . „W związku z nagonką na twórców almanachu, atakowanych za niekompetencję, brak talentu, a którzy przeciwnie, tworzyli zręby literatury alternatywnej („Metropol” był największym osiągnięciem Samizdatu), Aksionow domagał się możliwości druku bez cenzury i skreśleń. (...) W opinii publicznej rosła sława pisarza jako dysydenta, co musiało wkrótce doprowadzić do emigracji” . Pomimo licznych zabiegów nie udało się uzyskać zgody na publikację almanachu w ZSRR, w następstwie czego został opublikowany w Stanach Zjednoczonych. Ceną jaką przyszło zapłacić za tą publikację było wykluczenie Popowa i Jerofiejewa ze Związku Pisarzy Radzieckich. Solidaryzując się z twórcami, w grudniu 1979 roku, szeregi Związku Pisarzy opuścili Wsilij Aksionow, Inna Lisnjanskaja oraz Siemion Lipkin . „К тому моменту Аксенов уже был известным посателем. Его друзя вспоминали: «Он был в своем роде неприкасаемым и пользовался уважением даже среди тех писателей, которые принадежали к совершенно другому лагерю. К нему испытываали определенный пиеет, даже секретари Союза называли его Василием Павловичем». Однако поссле „Метропооля” все изменилось” . Sytuacja pisarza komplikowała się coraz bardziej a przedostanie się powieści Oparzenie na Zachód i jej opublikowanie we Włoszech „było kolejnym pretekstem do szantażu ze strony KGB” .

22 lipca 1980 roku Aksionow wraz z żoną Mają Karmien wyjechał do Stanów Zjednoczonych - pisarz otrzymał półroczne stypendium od uniwersytetu w Południowej Karolinie. Pierwszego stycznia 1981 roku dowiedział się, że wraz z żoną zostali pozbawieni radzieckiego obywatelstwa . Wydarzenie to rozpoczęło trwający do 2004 roku okres emigracyjny w życiu pisarza .

Wasilij Aksionow bardzo szybko znalazł swoje miejsce w nowej, zachodniej, rzeczywistości. Jego czas, obok pisania, zajmowała praca zawodowa. Pisarz został wykładowcą literatury rosyjskiej na amerykańskich uniwersytetach. „С 1981 года В. Аксёнов- профессор русской литературы в различных университетех США: Институте Кеннана (1981 - 1982), Уинверситете Дж. Вашингтона (1982 - 1983), Гаучерском Университете (1983 - 1988), Университете Джорджа Мэйсона (с 1988 года)” . Współpracował również z „Głosem Ameryki” oraz „Radiem Liberty” . Pomimo, iż przyszło mu żyć w kraju anglojęzycznym kontynuował pisanie w języku rosyjskim, czując, że angielski nigdy nie odda w pełni obrazów jego wyobraźni. Jedynym utworem napisanym w języku angielskim i dopiero później przełożonym na język ojczysty autora był utwór Żółtko jajka (Yolk of the egg, 1989) - w przekładzie rosyjskim Желток яйса. W okresie emigracyjnym powstały takie utwory Aksionowa jak: sztuka Czapla (Цапля, 1980), Powiedz rodzynek (Скажи изюм, 1980- 1983), Papierowy pejzaż (Бумажный пейзаж, 1982), W poszukiwaniu smutnego baby (В поисках грустного бэби, 1984), Moskiewska saga (Московская сага, 1990 - 1993): księga pierwsza: Pokolenie zimy (Поколение зимы), księga druga: Wojna i więzienie (Война и тюрьма) księga trzecia: Więzienie i pokój (Тюрьма и мир) .

Przemiany polityczne w ZSRR pozwoliły Aksionowowi na powrót do kraju. Po raz pierwszy odwiedził ojczyznę w 1989 roku na zaproszenie amerykańskiego ambasadora Metloka. W 1990 przywrócono mu radzieckie obywatelstwo , jednak pisarz nie zdecydował się na powrót do ojczyzny. W 2004 roku zamieszkał w Biarritz we Francji. Stany Zjednoczone odwiedzał sporadycznie, często bywał w Moskwie .

„В 1980 - 1991 годы В. Аксёнов в качестве журналиста активно сотрудничал с радиостанцией Свобода. Аксёновские радиоочерки были опубликованы в авторском сборнике Десятилетие клеветы (2004)” .

Nie przestawał pisać. W 1998 roku do rąk czytelników trafił Nowy słodki styl (Новый сладостный стыль), w 2004 roku Wolteriany i wolterianki (Вольтерьянцы и вольтерьянки), w 2006 Moskwa Kwa – Kwa (Москва Ква – Ква) a rok później Rzadkie ziemie (Редкие земли). Nieprzerwanie tworzył również sztuki teatralne- Горе, горе, гореть (1998), Awrora Gorienina (Аврора Горенина, 1999), Ach, Artur Schopenhauer (Ах, Артур Шопенгауэр, 2000) oraz scenariusze filmowe- Tatiana (Татьяна, 2007) i Błazen (Шут, 2009) .

Twórczość Wasilija Aksionowa została doceniona. „B 2004 году удостоен Букеровской премии России” , w Stanach Zjednoczonych pisarz otrzymał tytuł Doctor of Humane Letters a w 2005 roku został uhonorowany Orderem Literatury i Sztuki- jednym z najwyższych odznaczeń Francji .

W styczniu 2008 Aksionow przeżył udar mózgu i od tego czasu pozostawał w ciężkim stanie . Zmarł 6 lipca 2009 roku w Moskwie . Pozostawił drugą żonę Maję Afanasjewę, syna z pierwszego małżeństwa Aleksieja i pasierbicę Alionę . Na ręce rodziny kondolencje złożył prezydent Federacji Rosyjskiej Dmitrij Miedwiediew. Treść przesłanego rodzinie telegramu jest piękną puentą życia pisarza. „Ушел из жизни выдающийся писатель, человек незаурядной судьбы и огромного талента. Яркий представитель литературного поколения «шестидесятнииков» - он, как никто другой, умел не только передать дух времени, но и философски осмыслить жизнь. Его стремление к свободе, гготовность честно и открыто отстаиват свои взгляды вызывали особное уважение” .

Wyświetleń: 1809


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.