Dyslektyk na lekcji języka obcego Poradnik w pigułce

Moim celem było zebranie najistotniejszych informacji praktycznych związanych z problemem pracy z dyslektykiem na lekcjach języka obcego.
Wiadomości zebrałam z licznych opracowań problemu dysleksji i własnych doświadczeń, ponieważ jestem nauczycielem języka polskiego i niemieckiego oraz logopedą. Poniższy tekst ma być krótką „ściągawką” dla nauczycieli, którzy pomagają uczniom z dysleksją opanować język obcy.
Dorota Strojna - Imos
Najczęstsze objawy dysleksji na języku obcym
• trudności z odróżnianiem podobnych wyrazów;
• kłopoty z zapisem wyrazów w poprawnej formie gramatycznej.
mylenie liter — odpowiedników głosek zbliżonych fonetycznie,
mylenie liter rzadko występujących lub o podobnym kształcie,
nieprawidłowy podział wyrazów na sylaby,
nieprawidłowy zapis będący skutkiem upodobnień,
inne błędy, m. in. zapis fonetyczny wyrazów,
różny sposób zapisu tego samego wyrazu,
opuszczanie liter, końcówek lub cząstek wyrazów
dodawanie, podwajanie liter i sylab, przestawianie kolejności liter i sylab,
zniekształcanie pisowni całego wyrazu
nierozdzielanie słów funkcyjnych (przyimków i spójników) lub rozdzielanie przedrostków,
mylne odtwarzanie kierunku wyrazów i cyfr, pomijanie znaków diakrytycznych i interpunkcyjnych,
błędy w różnicowaniu liter dużych i małych

• nieprawidłowa wymowa;
• czytanie zazwyczaj jest bardzo niedokładne, często występuje zgadywanie wyrazów na podstawie pierwszych liter, domyślanie się ich sensu z kontekstu, szczególnie trudne jest czytanie wyrazów podobnych graficznie
• błędy dotyczące zniekształceń brzmienia: opuszczenia, przestawienia, czytanie wyrazów bezsensownych oraz błędy czasowe czyli wolne tempo, brak płynności, liczne pauzy, powtórzenia, przedłużanie samogłosek i sylabizowanie, trudnością jest identyfikowanie i rozróżnianie wyrazów podobnych fonetycznie
• trudności związane z deficytem uwagi w zakresie: przetwarzania informacji, umiejętnego wykorzystania informacji, koncentracji, czyli umiejętności skupienia się na danej czynności,
• trudności z rozumieniem i zapamiętywaniem tekstu mówionego lub nagranego na taśmę;
• trudności z zapamiętywaniem słówek;
• z trudem utrwala się obraz wizualny wyrazu
• trudności z budowaniem spójnych wypowiedzi słownych;

Jak pomagać krok po kroku
• zapoznać się dokładnie z opinią poradni o uczniu, postarać się zrozumieć lub sprawdzić znaczenie wszystkich użytych w niej sformułowań, wykorzystać je później w pracy
• Porozmawiać z uczniem na temat jego problemów w nauce języka obcego i oczekiwań jakie ma w stosunku do pomocy nauczyciela w pokonywaniu tych kłopotów, wyjaśnić własne wymagania wobec niego
• postarać się porozmawiać z rodzicami ucznia o sposobie pracy podopiecznego w domu, podkreślić potrzebę systematyczności ćwiczeń
• pamiętać o uczniu z dysleksją na każdej lekcji, ćwiczenia przygotowane dla niego posłużą także innym uczniom jako gra dydaktyczna bądź powtórzenie
• praca nie pójdzie na marne, na efekty trzeba tylko dłużej poczekać


Sposoby pracy
• Wielokrotnie powtarzać z uczniem wymowę słówek lub wykorzystać do tego nagranie, dobrze jest zastosować nawet wymowę przesadnie poprawną, wolniejszą
• Dobre efekty daje uczenie się komunikatów językowych na pamięć z wzorca nagranego np. krótkie zdania rozkazujące, z umiejętnością automatycznego tłumaczenia w obie strony
• Ograniczyć długość tekstów, z którymi uczeń pracuje – to zniechęca słabo czytających
• Systematycznie wymagać od uczniów krótkich tekstów, rozmówek przygotowanych na pamięć. Tekst musi być dla uczniów atrakcyjny: ma zainteresować bądź rozbawić. Idealne są wiersze i piosenki.
• Zachęcać ucznia do systematycznej pracy z płytami dołączonymi do podręcznika w celu poprawienia wymowy
• Stosować wszystkie znane techniki mnemotechniczne np. mapy pojęciowe, łańcuszek itp., pamiętać o tym, że w zapamiętywaniu pomaga: podanie kontekstu danego słowa, prezentowanie go w formie opisowej, podanie synonimu lub antonimu, prezentacja obrazka związanego ze słowem, tworzenia związków z nowym wyrazem
• Zawsze starać się łączyć nowy wyraz z poznanym już wcześniej
• Szukać podobieństw, rodziny wyrazów, uzasadnione jest sporządzanie słowniczków tematycznych,
• Zaleca się następującą kolejność przy wprowadzaniu i utrwalaniu słownictwa – uczeń powinien
usłyszeć nowe słowo,
zobaczyć,
spróbować skojarzyć z podobnym, które już zna,
powtórzyć,
wyobrazić je sobie,
przeliterować,
napisać,
utworzyć z nim związki wyrazowe i zastosować je w zdaniach.
• Dobrze jest wykorzystać jak najwięcej możliwości percepcyjnych ucznia, czyli łączyć np. dźwięk z obrazkiem lub zapisem
• Nauczyć ucznia korzystać z markera, zaznaczania w tekstach tego, co istotne (wyrażenia, zwroty), najlepszy jest kolor czerwony
• Zalecić uczniom zapisywanie nowych słów, wyrażeń na pojedynczych karteczkach i uczenie się z nich , eksponowanie w swoim pokoju lub mieszkaniu do czasu zapamiętania
• gramatyka powinna być zaprezentowany w sposób atrakcyjny, tak, aby na długo zapadła w pamięci, dla objaśnienia problemu znalazłam w Internecie przykładowe konstrukcje z języka niemieckiego: Formy czasownika: Der Mensch denkt, und Gott lenkt. Czas przeszły: Der Mensch dachte, und Gott lachte. Zdanie ze spójnikiem dass: Ich weiss, dass ich nichts weiss.
• Trwałe i skuteczne opanowanie form gramatycznych można osiągnąć poprzez zaangażowanie uczniów w samodzielne odkrywanie zasad i tworzenie własnych przykładów (pokazanie odpowiednich przykładów, odnalezienie zależności, ułożenie reguły)
• Materiał gramatyczny może być również wprowadzany za pomocą wykresów, tabel, rysunków, diagramów, symboli. Ważną rolę spełniają ramki, strzałki, podkreślenia, czcionka o różnym kroju i grubości kolory.
• Zwracać uwagę uczniów na analogię lub różnicę z gramatyką języka polskiego

Warto zajrzeć do:

M. Bogdanowicz, M. Smoleń „Dysleksja w kontekście nauczania języków obcych”

K. Bogdanowicz: Dysleksja a nauczanie języków obcych , w: Psychologia w szkole nr 2 (6) 2005
Bogdanowicz M., Adryjanek A., Uczeń z dysleksją w szkole. Poradnik nie tylko dla polonistów, Gdynia 2005
Bawej I., Nauczmy uczniów się uczyć - Jak łatwiej zapamiętać nowe słówka?, w: Języki Obce w Szkole, 4/2003
Brągiel E., Praca z uczniem dyslektycznym na lekcjach języka obcego, w: Języki Obce w Szkole, 1/2004
Jurek A., ABC dysleksji, w: Języki Obce w Szkole, 5/2004
Jurek A., Języki obce w nauczaniu uczniów z dysleksją rozwojową. Cz. III, w: Języki Obce w Szkole, 3/2004
Szpotowicz M., Ocena i samoocena w nauczaniu języków obcych w zreformowanej szkole, w: Nauczanie języków obcych w zreformowanej szkole, red. H. Komorowska, Warszawa 2000
Oficjalna strona Polskiego Towarzystwa Dysleksji: http://dysleksja.univ.gda.pl
Rozporządzenie MENiS z dnia 7 września 2004r, www.menis.gov.pl
zebrała: Dorota Strojna - Imos

Wyświetleń: 1328