KONSPEKT LEKCJI

Milena Piętka

Klasa – I Liceum


TEMAT: „Bogurodzica” – zabytek poezji polskiej


Cele lekcji:

Uczeń:

• zapoznaje się z tekstem „Bogurodzicy;
• wysłuchuje nagrania pieśni;
• wie, jak odczytać treść tekstu archaicznego, posługując się przypisami;
• potrafi wskazać i objaśnić znaczenie archaizmów w wierszu;
• wyszukuje informacje w tekście pieśni;
• wskazuje nadawcę i odbiorcę utworu;
• wie, jaką rolę pełniła „Bogurodzica” w średniowieczu;
• rozumie rolę pieśni religijnych i patriotycznych w życiu narodu;
• definiuje „Bogurodzicę” jako zabytek poezji polskiej;
• wyraża własne opinie i sądy;
• formułuje własne wnioski;
• współredaguje notatkę;
• dokonuje przekładu pieśni na język współczesny.


Metody i techniki pracy:

• praca z tekstem;
• rozmowa kierowana – pogadanka;
• dyskusja;
• mapa mentalna
• metoda „słoneczka” – dobór określeń.


Formy pracy: jednostkowa.


Środki dydaktyczne:

• tekst „Bogurodzicy” – podręcznik: U. Jagiełło, R. Janicka-Szyszko, M. Steblecka, „Język polski – podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum. Kształcenie kulturowo-literackie i językowe. Zakres podstawowy i rozszerzony” cz. 1, wyd. OPERON, Gdynia 2007;
• nagranie muzyczne „Bogurodzicy”;
• kaseta video – fragment „Krzyżaków” w reżyserii A. Forda.


Czas realizacji – jedna jednostka lekcyjna.




Przebieg lekcji:


Faza wprowadzająca:

1. Czynności organizacyjne: sprawdzenie obecności, zapisanie tematu lekcji.
2. Nauczyciel prosi uczniów, aby zdefiniowali pojęcie „zabytek”. Podane przez uczniów spostrzeżenia i definicje nauczyciel zapisuje na tablicy – załącznik nr 1.
3. Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i uświadamia im cele zajęć.
4. Krótka pogadanka o utworach, które odgrywają dużą rolę w życiu narodu (hymny, pieśni religijne, pieśni patriotyczne).



Faza realizacyjna:

1. Wysłuchanie nagrania „Bogurodzicy”.
2. Odczytanie przez wybranego ucznia tekstu „Bogurodzicy” i wyjaśnienie archaizmów.
3. Krótka rozmowa na temat przeczytanego tekstu – co jest tematem pieśni, jakie emocje w nas wywołuje.
4. Pogadanka nauczyciela na temat czasu powstania utworu i okoliczności jego wykonywania. Uczniowie samodzielnie notują w zeszytach najważniejsze informacje – geneza pieśni, historia utworu.
5. Uczniowie tworzą mapę mentalną wokół słowa Bogurodzica – załącznik nr 2.
6. Uczniowie, przy pomocy nauczyciela, interpretują treść utworu, a wnioski zapisują do zeszytu:
• Podmiot liryczny (zbiorowy)
• Adresat (I zwrotka – Matka Boska, II zwrotka – Syn Boży)
• Forma wypowiedzi (monolog liryczny, modlitwa)
• O co prosi podmiot liryczny?

7. Uczniowie dokonują analizy pieśni:
• Budowa
• Archaizmy
• Zmiany językowe
• Rymy
8. Nauczyciel wraca do zapisanych na początku lekcji definicji „zabytku” (załącznik nr1). Zadaje uczniom pytanie, dlaczego „Bogurodzica” uznawana jest za zabytek poezji polskiej. Uczniowie wskazują najważniejsze cechy, czyniące z poznanej pieśni zabytek poezji polskiej:
• To jedna z najstarszych pieśni, napisanych w języku polskim – dwie najstarsze zwrotki datowane są na I połowę XIII w.;
• Zawiera liczne archaizmy;
• Jest źródłem wiadomości o słownictwie i formach gramatycznych ówczesnej polszczyzny;
• Jest pieśnią bardzo ważną dla Polaków, pełniła rolę hymnu, była śpiewana w momentach bardzo ważnych dla narodu.
9. Uczniowie dobierają określenia, słowa kluczowe związane z poznanym utworem – metoda „słoneczka” – załącznik nr 3.



Faza podsumowująca:


1. Uczniowie oglądają fragment filmu „Krzyżacy” w reżyserii A. Forda – odśpiewanie „Bogurodzicy” przez rycerstwo polskie przed bitwą pod Grunwaldem;
2. Uczniowie rozmawiają o roli pieśni w życiu narodu. Najważniejsze wnioski zapisują do zeszytu.
3. Zapisanie pracy domowej: Dokonaj pisemnego przekładu pieśni na współczesny język polski.





Załącznik nr 1

Zabytek to…..
• coś starego;
• coś wartościowego;
• coś, co posiada wartość historyczną, artystyczną, naukową lub emocjonalną;
• wytwór działalności człowieka;
• pamiątka przeszłości – świadectwo minionej epoki.




Załącznik nr 2

Przykładowa mapa mentalna wokół słowa Bogurodzica

BOGURODZICA

Maryja
„Bogiem sławiena” - przez Boga sławiona (chwalona)
Dziewica
„matka zwolena”
matka wybrana
Matka Boga
Pośredniczka między ludźmi a Bogiem oraz między ludem a Jej Synem



Załącznik nr 3

Dobór określeń i słów-kluczy do „Bogurodzicy” – metoda „słoneczka”


wezwanie bojowe
modlitwa do Syna Bożego
przypisywana św. Wojciechowi (mało prawdopodobne)
hymn narodowy
śpiewana w czasie bitwy pod Grunwaldem i pod Warną
zabytek języka polskiego
tekst anonimowy
pieśń religijna

Wyświetleń: 6591