Katalog

Barbara Knapik, 0000-00-00
Jaworzno

Pedagogika, Artykuły

Psychologiczne aspekty korzystania z komputera i Internetu.

- n +

Wstęp
Obecny czas daje nam możliwość korzystania z wielu udogodnień technologicznych, które usprawniają naszą pracę. Należą do nich komputer i dostępność Internetu. „Komputer (…) ułatwia wykonanie wielu zadań, skraca czas ich realizacji, podnosi komfort życia…” (Pospiszyl, 2008). Dzieci i młodzież szybko nabywają umiejętności obsługiwania ich. Często usłyszymy od młodego człowieka, że w ten sposób lubi spędzać swój wolny czas lub tak właśnie odpoczywa. Jakie budzi to refleksje? Czy istnieją istotne dla nas psychologiczne aspekty związane z długotrwałą obsługą komputera?

Próba określenia skutków nadmiernego korzystania z komputera i diagnoza problemu
Poruszając problem nadmiernego korzystania z komputera i Internetu sięgamy między innymi do wiedzy przedstawionej przez Pospiszyla (2008), który wymienia psychologiczno – społeczne skutki nadmiernego korzystania z komputera. Są to: zaniedbywanie swoich obowiązków (nauki, pracy), utrata dotychczasowych zainteresowań, zaniedbywanie relacji z innymi, obniżona troska o swoje zdrowie, tj. sen, dietę, ćwiczenia fizyczne (Young, 2009), o higienę, lub utrata tych wartości, obniżenie samooceny, wyalienowanie, depresja, zaburzenia snu.
Czy nadmierne korzystanie z komputera lub Internetu może w konsekwencji wiązać się z uzależnieniem? Wallace (2001, za: Pospiszyl, 2008) wskazuje na niemały zakres problemu uzależnienia, podając jego 10% skalę w Europie, natomiast 30% badanych przez Brennera (za: Pospiszyl, 2008) ma problemy z ograniczeniem czasu spędzonego na obsługiwaniu Internetu, 50% z nich zaś uzyskuje od bliskich informacje oceniające ten czas jako zbyt duży.
Chociaż Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób ICD-10 nie obejmuje uzależnienia od komputera lub Internetu, to pojęcie to jest powszechne w użyciu, podobnie jak cechy diagnostyczne tego rodzaju uzależnienia, oparte na kryteriach diagnostycznych innych uzależnień. Zestaw kryteriów dla omawianego rodzaju uzależnienia stworzyły narodowe służby interwencji opartej na poradnictwie ( The National Counseling Intervention Services) ujmując wśród nich między innymi: używanie komputera jako głównego źródła dostarczania rozrywki, nieumiejętność kontrolowania czasu spędzonego przy komputerze, ponoszenie negatywnych konsekwencji z powodu długiego czasu spędzania przy komputerze, odczuwanie przygnębienia w momencie wyłączenia komputera i inne (Pospiszyl, 2008).
K. S. Young podkreśla (DSM-IV, American Psychiatric Association, 1994; za: Young, 1996; Young, 1999), że właściwa diagnoza uzależnienia od Internetu jest często skomplikowana przez fakt, że obecnie nie ma żadnego przyjętego zestawu kryteriów dla uzależnienia, a zwłaszcza dla uzależnienia od Internetu wymienionego w klasyfikacji DSM-IV, tj. klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Young opracowała krótki ośmio – pozycyjny kwestionariusz, który zmodyfikował kryteria dla patologicznego hazardu, aby zapewnić narzędzie badawcze dla uzależniającego korzystania z Internetu. Podczas gdy skala ta zapewnia wykonalny pomiar uzależnienia od Internetu, to potrzebne są dalsze badania, które określiłyby jej zasadność konstrukcyjną i kliniczną użyteczność.


Przyczyny uzależnienia od komputera i Internetu
Komputer i Internet stanowią cenne źródło wiedzy, w pewnym sensie potrafią wspomagać rozwój dziecka, zwłaszcza kiedy wykorzystujemy dostępne komputerowe programy edukacyjne. Wreszcie technologia komputerowa daje możliwość uatrakcyjnienia wolnego czasu. Wymagające uwagi jest, kiedy urządzenia TIK służą dzieciom i młodzieży w pozornym radzeniu sobie z ich problemami emocjonalnymi i/lub społecznymi (jak w powszechnych trudnościach: niepewność co do właściwego wyboru kierunku kształcenia, nieszczęśliwa miłość, kłopoty w relacjach z rówieśnikami lub rodzicami). Taka forma reakcji na trudne sytuacje daje możliwość doświadczania czasowej „ulgi” poprzez odizolowanie od istniejącego problemu. Tak utrwalony styl radzenia sobie może być czynnikiem wpływającym na pojawienie się innych problemów wynikających z nadmiernego posługiwania się komputerem i Internetem przy próbie rozwiązania aktualnych trudności.

Jak kontrolować bezpieczne korzystanie z komputera i Internetu
Ewa Kazimierczak – Olejnik (2008) proponuje przestrzegać zasad korzystania przez dzieci z komputera, które pozwolą na bezpieczne posługiwanie się nim. Należy mieć kontrolę nad tym, jakie obrazy pojawiają się przed oczami dzieci, w postaci gier komputerowych czy przeglądanych stron internetowych z krytyczną postawą wobec serwisów internetowych typu „czat”. Czas używania przez dziecko komputera powinien być ograniczony (Chocholska, Osipczuk, 2009). Autorki sugerują, by mieć na uwadze również stopień, w jakim dziecko wywiązuje się ze swoich obowiązków wobec ilości spędzanego czasu przy komputerze.
Psychologowie P. Chocholska i M. Osipczuk (2009) wspierają czytelników, zwłaszcza rodziców, w rozpoznawaniu podobnych problemów i prowadzeniu dzieci przez świat komputera i Internetu w sposób bezpieczny. W nawiązaniu do zagadnień poruszanych przez K. Young zwracają uwagę na ważne kwestie związane z towarzyszeniem młodemu człowiekowi w poznawaniu komputera i Internetu oraz nabywaniu umiejętności korzystania z nich. Autorki sugerują, by zatrzymać się nad ważnymi pytaniami, takimi jak: czy dziecko wie, ile czasu przed komputerem może spędzić w ciągu dnia, jak często zaniedbuje obowiązki domowe, by w zamian za to spędzić czas przeszukując Internet, jak często dziecko woli spędzać czas przy komputerze zamiast z najbliższymi, czy czas spędzany przy komputerze ma swoje konsekwencje w negatywnych ocenach szkolnych, jak często dziecko zasiada od razu przed komputer po powrocie ze szkoły, czy dziecko zdaje się izolować od innych, jak długo siedzi samotnie przy komputerze, czy złości się, gdy ktoś ogranicza mu czas spędzony przy komputerze, jak często wybiera komputer zamiast spotkania z kolegami? Zagadnienia te nie są pytaniami diagnostycznymi, ale pozwalają na rozszerzenie lub uświadomienie sobie naszej wiedzy na temat rozważanej problematyki i skierowanie uwagi na jej ważne aspekty.

Zakończenie
Niewątpliwie Internet i komputer są cennymi źródłami korzyści w naszym codziennym życiu: podczas pracy, nauki i w czasie rozrywki. Jednak umiejętność umiarkowanego korzystania z tych zasobów sprawi, ze posługiwanie się nimi nie będzie ryzykowne, biorąc pod uwagę negatywne konsekwencje psychologiczno – społeczne, do jakich te udogodnienia technologiczne mogą się przyczynić.
Przedstawione zagadnienia mają postać krótkiego opracowania nakreślającego psychologiczną problematykę korzystania z komputera i Internetu. Sięgnięcie do pozycji o szerszym ujęciu tematu spotka się ze zniwelowaniem wątpliwości co do charakterystycznych cech dla omawianego zjawiska i z zaspokojeniem potrzeby poszerzenia wiedzy w tej dziedzinie.
Bibliografia:
• Chocholska P., Osipczuk M.: „Uzależnienie od komputera i Internetu u dzieci i młodzieży”. Hachette Polska sp. z o. o., Warszawa 2009.
• Kazimierczak – Olejnik E.: Zasady korzystania z telewizji i komputera. „Wychowawca” nr 12/192, 2008, s. 19.
• Palmer S.: Toksyczne dzieciństwo. Jak współczesny świat krzywdzi nasze dzieci i co możemy zrobić, aby temu zapobiec. Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2006.
• Pospiszyl I.: Patologie społeczne. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
• Young K. S.: Understanding Online Gaming Addiction and Treatment issues for Adolescants. “The American Journal of Family Therapy” nr 37, 2009, s. 355-372, www.netaddiction.com.
• Young K. S.: Internet Addiction: The Emergence of a New Clinical Disorder. Artykuł zaprezentowany na corocznym 104. spotkaniu Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego, Toronto, Kanada, 15 sierpnia 1996, www.netaddiction.com.
• Young K. S.: Internet Addiction: Symptoms, Evaluation, And Treatment. “Innovations in Clinical Practice” tom 17, 1999, www.netaddiction.com.
Wyświetleń: 2767


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.