Katalog

Irena Salamon, 2010-06-03
Gromnik

Lekcja wychowawcza, Referaty

Referat: NEGATYWNY WPŁYW TELEWIZJI I GIER KOMPUTEROWYCH NA DZIECI I MŁODZIEŻ.

- n +


NEGATYWNY WPŁYW TELEWIZJI I GIER KOMPUTEROWYCH NA DZIECI I MŁODZIEŻ

Programy emitowane w telewizji, jak i gry komputerowe mają szeroki zakres oddziaływania na dzieci i młodzież. Jest to z jednej strony wpływ pozytywny, wspomagający rozwój, rozbudzający zainteresowania, ale z drugiej strony także negatywny, wywołujący niepożądane zachowania.
Telewizja i komputer uczą dzieci, dostarczają rozrywki i relaksu – jest to dobre i potrzebne działanie. Chciałabym jednak zwrócić uwagę na „ciemną stronę” mediów, czyli na zagrożenia, jakie niosą.

W jaki sposób dzieci korzystają z telewizji i komputera?

•Korzystanie z telewizji i komputera odbywa się przeważnie w domu lub u kolegów. Rodzice mogą wpływać na to, jakie programy dzieci oglądają oraz z jakich komputerowych rozrywek korzystają. Niemniej jednak w dzisiejszym świecie pełnym problemów, rodzice często mają mało czasu, są zbyt zajęci pracą zawodową i tym samym dzieci samodzielnie wybierają programy i gry.
•Najwięcej telewizji oglądają dzieci między 9, a 12 rokiem życia, które oprócz bajek i komedii sytuacyjnych zaczynają oglądać programy przeznaczone dla dorosłych.
•Trzeba pamiętać, że dzieci nie mają wykształconej samokontroli; to co oglądają w telewizji i komputerze jest kierowane czystą ciekawością. Największym zagrożeniem jest to, że dziecko nie ma rozwiniętego krytycyzmu, nie potrafi ocenić co jest wartościowe, ale w pełni koncentruje się na oglądanych treściach. Zwłaszcza młodsze dzieci nie potrafią odróżnić programów edukacyjnych od rozrywkowych. Dla nich każdy program i każda gra jest rozrywką, a w rzeczywistości szybko uczą się przekazywanych treści.

Telewizja

Obecnie ⅗ Polaków spędza przed telewizorem 4 godziny dziennie i ten czas nadal się wydłuża. Ta sama grupa słusznie uważa, że telewizja ma niekorzystny wpływ na młodych widzów, co niestety zostało naukowo udowodnione.
Po pierwsze, oglądając telewizję dzieci i młodzież stykają się przede wszystkim z przemocą.
•W serialach sensacyjnych i filmach kierowanych do widzów dorosłych, a najczęściej oglądanych przez dzieci i młodzież jest mnóstwo morderstw, strzelania, walki na pięści itp. Są to elementy dramaturgii filmów, ale dziecko tego nie odbiera w ten sposób; nie rozumie, że to co pokazuje film jest różne od świata, w którym żyjemy.
•Dzieci oglądają także wiadomości, które przesiąknięte są drastycznymi scenami związanymi z wojnami, aktami terrorystycznymi itp. Codziennie media nas zarzucają niepomyślnymi informacjami o katastrofach, nieszczęściach, oszustwach. Dziecko nie rozumie, że często jest to roztrząsanie i nagłaśnianie jednego przypadku, ale uogólnia te informacje na cały otaczający go świat.
•Najlepszymi programami wydawałyby się zatem bajki rysunkowe, kierowane do młodych widzów. Pokolenie ludzi dorosłych wychowywało się na takich bajkach jak: „Bolek i Lolek”, „Reksio” czy „Krecik”. Współczesne bajki w zdecydowanej większości są przesiąknięte aktami przemocy. Zdarza się, że zawierają od 17-30 scen agresji na godzinę – dla porównania : filmy dla dorosłych zawierają około 8 scen agresji na godzinę. Można tu wymienić np.: „Pokemony”, „Action Man”, „Przygody He-Man`a”, „Atomówki” itp.
Drugim bardzo ważnym i często spotykanym czynnikiem jest manipulacja młodym widzem.
•Reklamy uczą dziecko, że jest bezwartościowe, bo wszystko robi źle i używa nie tych produktów, których powinno. Może poczuć się lepiej dopiero wówczas, gdy zdobędzie reklamowany produkt – zabawkę czy żywność. Warto zwrócić uwagę na fakt, że jednakowo są reklamowane np. jogurty, chipsy czy coca-cola.
•Manipulacja występuje nie tylko w reklamach. Lansowane są także różne zabobony, przesądy i horoskopy. Wystarczy tylko zadzwonić pod wybrany numer telefonu, aby swoje życie zamienić w piękną bajkę.
•Seriale są tak konstruowane, aby zmusić widza do oglądania następnego odcinka, a ich bohaterowie przekonują młodego widza, że w życiu liczy się spryt i oszustwo. Na szczęście nie trzeba zasłużyć, a bogactwa nie zdobywa się uczciwą pracą.
W wielu badaniach stwierdzono, że im bardziej brutalne filmy człowiek ogląda w dzieciństwie, tym częściej jako nastolatek lub dorosły posługuje się
przemocą. Oglądanie przemocy w środkach masowego przekazu ma też efekt znieczulający. W toku badań wykazano, że stały kontakt z aktami przemocy poprzez media sprawia, że wykazujemy większą tolerancję stykając się z przejawem autentycznej przemocy. Obliczono, że przeciętny 12-latek zdążył obejrzeć w ciągu swojego życia na ekranie telewizyjnym ponad 100000 aktów agresji.

Dlaczego przemoc w środkach masowego przekazu modyfikuje gotowość do reagowania agresją ?

Agresja jako zachowanie wyuczone społecznie
Według teorii społecznego uczenia się ludzie uczą się zachowań agresywnych bądź przez własne, bezpośrednie doświadczenie (np. gdy otrzymują nagrodę w postaci rozładowania napięcia bądź osiągnięcia zamierzonego celu), albo poprzez naśladownictwo (gdy osoba znacząca dla dziecka, zachowując się agresywnie, otrzymuje nagrodę – dziecko uczy się, że dany model funkcjonowania jest skuteczny, zatem warto go powielać).
Agresję nasila każda nagroda, zarówno zewnętrzna (pieniądze, zwycięstwo w rywalizacji, uznanie innych), jak i wewnętrzna, w rodzaju wzrostu samooceny czy poczucia kontroli nad biegiem wydarzeń.
W przypadku środków masowego przekazu mamy do czynienia z uczeniem się agresji poprzez naśladownictwo.

Cztery przyczyny odpowiedzialne za nasilenie tendencji agresywnych w wyniku kontaktu z przemocą poprzez środki masowego przekazu:
1.Jeśli oni mogą to robić to ja też mogę. Oglądanie bohaterów telewizyjnych zachowujących się agresywnie może osłabić przyjętą przez nas w dzieciństwie normę, nakazującą kontrolowanie impulsów agresywnych.
2.Ach, więc tak się to robi! Oglądanie agresywnych działań może dostarczać pomysłów jak ujawnić własne agresywne odczucia.
3.Myślę, że to co czuję, to właśnie agresja. Oglądanie przemocy sprawia, że lepiej uświadamiamy sobie własną złość i szybciej uruchamiamy działania agresywne. Łatwo możemy posunąć się do przesady, błędnie interpretując zaledwie lekkie poirytowanie jako złość i wyładowując ją w aktach agresji.
4.Ale lipa, znowu się tłuką, a co jest na innym kanale? Oglądanie wielu krwawych scen likwiduje nasze przerażenie i wstręt na widok przemocy i zmniejsza współczucie wobec ofiary. Sprawia, że łatwiej nam zaakceptować istnienie przemocy. Następuje znieczulenie, które jest mechanizmem obronnym wobec wszechobecnej krzywdy.

Telewizja dostarcza wielu wrażeń wzrokowych i słuchowych. Ciągłe ich doznawanie obciąża system nerwowy dziecka, zmusza je do nieustannej pracy, a tym samym prowadzi do zmęczenia. Przejawia się to słabszą koncentracją uwagi, niepokojem ruchowym, mniej sprawnym wykonywaniem różnych czynności, drażliwością. Dzieci mało odporne są bardziej pobudliwe. Długie przesiadywanie przed ekranem telewizora obniża inicjatywę, twórczą wolę, fantazję i odpowiedzialność.

Komputer
Współczesne pokolenie medialne z reguły wybiera telewizję i gry komputerowe, tj. takie formy rekreacji, które nie wymagają wysiłku fizycznego, a jednocześnie są łatwe, przystępne w odbiorze – świat wirtualny jest prostszy, przyjemniejszy i bez stresu.
Dzieci interesują się grami o różnym charakterze, dużą część z nich stanowią gry walki, przepełnione agresją i przemocą (np. „Mortal Kombat”, „Counter Strike”), ale są również gry o charakterze edukacyjnym, uczące podejmowania decyzji, myślenia strategicznego (np. „Cywilizacja”, „The Sims”) – sukces w takich grach zależy od nieustannie podejmowanych decyzji gospodarczych, politycznych i militarnych, a wygrane wzmacniają poczucie własnej wartości.
Literatura, a także wizyta w dowolnym punkcie sprzedaży gier pokazują, że treścią ich większości jest agresja. Celem w nich jest wyeliminowanie przeciwnika za pomocą dostępnych środków (najczęściej broni). Smutną rzeczywistością pozostaje fakt, że wiele dzieci spędza w ten sposób kilka godzin dziennie, co z pewnością nie pozostaje bez wpływu na ich rozwój. Można powiedzieć, że dzieci poświęcające dużo czasu na „agresywne” gry komputerowe cechują się większą agresywnością, natomiast ich wrażliwość moralna jest niższa. Trudniej jest oceniać co jest dobre, a co złe z moralnego punktu widzenia.

Co oferują gry komputerowe?

•silną identyfikację z bohaterem – dziecko wciela się w postać z gry i ucieka od rzeczywistości w świat wirtualny. Tam, jako bohater gry nie umiera, ma kilka „żyć” i – co bardzo ważne – nie ponosi konsekwencji za swoje czyny. Jest to bardzo ważny czynnik, ponieważ motywuje dziecko do przenoszenia zachowań z gier do rzeczywistego świata.
•nagrodę za agresję – a więc wzmacniane są zachowania negatywne – jeśli zabijesz, ukradniesz, zastrzelisz, to dostaniesz dodatkowe punkty, nowe „życie” – jednym słowem wygrasz, będziesz mógł być z siebie dumny.
•sposób na życie
W kształtowaniu zachowań dziecka, prócz podawania wzorów i ich naśladowania, duże znaczenie ma trening, czyli powtarzanie samodzielnie wykonywanych zachowań. Przy korzystaniu z telewizji, trening ogranicza się do wielokrotnego oglądania podobnych obrazów. W grach komputerowych gracz sam dokonuje czynów agresji. Mimo że jest to agresja symulowana, a nie dokonywana w rzeczywistości, gracz oswaja się z nią i nabiera w niej wprawy. Żeby grać i wygrywać, musi się identyfikować z agresorem, czyli osobą dokonującą czynów przemocy. Przemoc przejawiana w grach nie jest karana, ale przeciwnie – nagradzana punktami, poczuciem sukcesu. Często jest usprawiedliwiana tym, że walka toczy się w „słusznej sprawie”, chociaż są i takie gry, w których uczestnik może wybierać, czy będzie walczyć po stronie dobra, czy zła. W tym ostatnim przypadku musi dochodzić do identyfikacji ze „złymi mocami”.

Komputer a czas wolny dziecka

Niezwykle ważne jest przy tym umiejętne i właściwe korzystanie z komputera. Zbyt długie przesiadywanie przed komputerem niezwykle negatywnie wpływa na delikatny układ nerwowy dziecka. Pojawia się rozdrażnienie, nadpobudliwość, kłopoty z koncentracją uwagi, brak łaknienia. Dziecko ma trudności ze skupieniem się na lekcji, niechętnie odrabia zadania domowe, wyczekuje jedynie momentu by zacząć grać. Świat wirtualny staje się ważniejszy niż rzeczywistość. Kiedy zabraknie komputera lub dostępu do sieci, zaburzenia te mogą się nasilać lub pojawiają się inne przykre stany emocjonalne: złość, poczucie bezsensu, nuda, a nawet depresja.
Poza tym dziecko, spędzając wiele czasu przy komputerze nie robi w tym czasie wielu ważnych dla jego rozwoju czynności:
nie będzie się bawić zabawkami (zwolnienie rozwoju motorycznego, opóźnienie lateralizacji, a w efekcie trudności z pisaniem),
wspinać po drzewach, skakać (opóźnienie rozwoju koordynacji wzrokowo – ruchowej, a w efekcie trudności z przepisywaniem, pisaniem),
grać z rówieśnikami w gry (nie rozwinie niezbędnych umiejętności społecznych , a w efekcie może mieć trudności w kontaktach w starszym wieku).

Czy media uczą przemocy?

Programy telewizyjne i gry komputerowe dostarczają wzorów aktów przemocy i w dużym stopniu przyczyniają się do upowszechniania antyspołecznych zachowań. W wielu badaniach psychologicznych ustalono, że :
wielokrotne oglądanie scen agresji powoduje przyzwyczajenie się do ich widoku i nie wzbudzanie przykrych emocji. Kiedy potrafimy patrzeć na przemoc i cierpienie człowieka bez emocji, w sposób obojętny, to jesteśmy już przygotowani do nieludzkiego postępowania wobec innych. Dziecko uczy się norm społecznych – na początku nie wie, która jest dobra, a która jest zła.
agresja ma charakter naśladowczy – samo oglądanie agresywnego modela wywołuje zachowania agresywne u bawiących się dzieci. Gry komputerowe, w których zabijanie jest nagradzane premią, jest niezbędne do przejścia na wyższy poziom gry, motywuje dziecko do powtarzania takich zachowań w rzeczywistości. Dziecko nie rozumie, że w filmie aktorzy udają, grają, że nie biją się naprawdę. Naśladując idola dziecko chce postępować tak, jak bohater filmu czy gry komputerowej.
sposób pokazywania przemocy przekonuje młodych widzów, że jest to dobry sposób na kontakty z innymi ludźmi. Przemoc bardzo często ujmowana jest jako:
•czysta – czyli pozbawiona negatywnych konsekwencji dla ofiary i samego napastnika,
•usprawiedliwiona – gdy jest np. dokonywana przez policję dla ukarania kryminalisty,
•efektywna – czyli jest strategią radzenia sobie z problemami, jest sposobem osiągania celu przez bohaterów pozytywnych,
•humorystyczna – często towarzyszy jej uśmiech widowni, zwłaszcza w serialach komediowych, programach rozrywkowych czy bajkach rysunkowych.
oglądane sceny przemocy przyczyniają się do kształtowania poczucia zagrożenia ze strony świata zewnętrznego, wywołują lęki i obawę przed agresją. Im dziecko jest młodsze, tym ten lęk jest większy – stąd powstaje wyobrażenie o świecie złym i strasznym. To z kolei uruchamia mechanizmy obronne dziecka – powoduje agresję jako formę obrony.


Co możemy na to poradzić ?

Obserwowana agresywność i doniesienia o przemocy stosowanej wobec kolegów przez dzieci każą poważnie podejść do omawianego problemu. Nie możemy zupełnie odciąć dzieci od mediów. Zarówno programy telewizyjne, jak i komputerowe mają również pozytywny wpływ na dzieci. Jednak jako osoby odpowiedzialne za wychowanie młodego pokolenia musimy przeciwdziałać wzrostowi agresji wśród dzieci.
Chcąc zwiększyć zakres pozytywnych wpływów mediów lub zminimalizować negatywne należy przede wszystkim reagować na zachowania dzieci. Brak reakcji jest przyzwoleniem. Nie wolno „przymykać oczu” na agresywne zabawy, gdyż dziecko uczy się poprzez zabawę.
Rodzice mają obowiązek kontrolować, co dzieci oglądają i sami wybierać im odpowiednie programy. Podobnie z grami komputerowymi – nie kupujmy tych przesiąkniętych agresją, bowiem na rynku jest wiele gier wnoszących pozytywne wartości. Jeśli zdarzy się, że dziecko ogląda program dla dorosłych, to rzeczą bardzo ważną jest, aby oglądać telewizję razem z nim i później rozmawiać o obejrzanych treściach. Ma to na celu podniesienie zrozumienia telewizji przez dzieci i wzmocnienie jej dobrego oddziaływania. Dzieci nie są w stanie poprawnie ocenić obejrzanych treści, wyciągnąć odpowiednich wniosków i odróżnić prawdę od fikcji. Agresorodny wpływ telewizji na zachowanie dzieci jest znacznie mniejszy, gdy rodzice omawiają z dzieckiem oglądane sceny i podkreślają ich nierealistyczność oraz negatywne konsekwencje społeczne agresji zarówno dla ofiary, jak i dla napastnika.
Pełna kontrola oczywiście nie zawsze jest możliwa, zwłaszcza gdy rodzice pracują i dziecko przebywa samo w domu. Wówczas jesteśmy zobowiązani do częstych rozmów z dzieckiem, do omawiania z nim programów, jakie oglądało pod naszą nieobecność.
Pamiętajmy, że na opiekunach dzieci spoczywa obowiązek kontroli tego, co dzieci oglądają i z jakich rozrywek komputerowych korzystają, gdyż ma to poważny wpływ zarówno na ich obecne zachowanie , jak i na to, jakimi ludźmi będą w przyszłości.

Podsumowanie

Biorąc pod uwagę jednoznaczne wyniki badań nad oddziaływaniem obrazów przemocy w telewizji, stwierdzające wzrost realnej agresywności u dzieci je oglądających , a także wyniki badań nad grami komputerowymi, obawy o skutki używania ich przez dzieci są najzupełniej uzasadnione.
Rodzice i nauczyciele, którym zależy na pozytywnym wpływie środków masowego przekazu na dziecko, powinni przestrzegać pewnych zasad:
pilnować by dziecko oglądało telewizję tyle czasu, na ile pozwala jego wiek i stopień rozwoju. 10–latki mogą poświęcić na oglądanie ok. 60 min,
dziecko powinno oglądać przede wszystkim programy dla niego przeznaczone, pozbawione agresji, zaczynając od dobranocek, przez programy łatwe, filmowe seriale dla dzieci, a w miarę rozwoju – inne programy głównie przyrodnicze, historyczne i geograficzne.
wspólnie z dziećmi wybierać i oglądać programy telewizyjne, by mieć możliwość skomentowania ich. Należy zadawać dzieciom pytania związane z oglądanym programem lub prowokować do zadawania pytań. Żadne pytanie nie powinno być pozostawione bez komentarza.
wprowadzić bezwzględny zakaz oglądania programów niedozwolonych ze względu na treści i formę przekazu, czyli stosować zasadę: najpierw obowiązki, potem komputer,
nieoglądanie programów podczas odrabiania lekcji, spożywania posiłków, spotkań rodzinnych,
wyeliminować czynniki wpływające ujemnie na zdrowie dziecka, np. nieprawidłowa postawa przy siedzeniu, zbyt bliska odległość od ekranu (min. 2,5 m), oglądanie w ciemnym pokoju,
nie umieszczać telewizora w pokoju dziecka, dopóki nie osiągnie pełnego rozwoju, tj. do czasu, kiedy stanie się pełnoletnie,
częściej zapraszać do domu koleżanki i kolegów dziecka, pokazywać inne formy spędzania czasu wolnego, więcej czasu spędzać z dzieckiem.

Jak uchronić dziecko ?

Aby uchronić dziecko przed szkodliwym wpływem gier komputerowych rodzice powinni być dobrze zorientowani w zakresie ich oddziaływania oraz rodzajów dostępnych na rynku. Tylko wówczas mogą świadomie czuwać nad kierunkiem rozwoju dzieci, a przede wszystkim uczyć je rozsądnego i krytycznego korzystania z gier od samego początku.
Rodzice i wychowawcy powinni przede wszystkim mieć świadomość, że dzieci nie potrzebują elektronicznych zabawek, aby być szczęśliwymi. Najbardziej potrzebują miłości, zrozumienia, życzliwej troski i zainteresowania ze strony dorosłych. I jest to chyba jedyny sposób na uchronienie dziecka przed niekorzystnym wpływem gier komputerowych oraz innych mediów.

Bibliografia:

1.Frydel Z.: „Śmietnik w głowie”, w: „Nowa Szkoła” nr 6/1996 r.
2.Kirwil L.: „Wpływ telewizji na dzieci i młodzież”, w: „Problemy opiekuńczo-wychowawcze” nr 6/1995 r.
3.Kmiecik – Baran K.: „Młodzież i przemoc. Mechanizmy socjologiczno- psychologiczne”, PWN, Warszawa, 2000 r.
4.Zimbardo P.G.: „Psychologia i życie”, PWN, Warszawa, 1996 r.
5.Nita – Kosek B, Rozmus E.: „Uzależnienie od gier komputerowych”, w: „Problemy opiekuńczo-wychowawcze, styczeń 2003 r.
6.Wargacka M.: „Komputer i Internet”, w: „Świat problemów”, nr 134, marzec 2004 r.
7.Kołodziejska D.: „Telewizja wpływa na rozwój dziecka”, w: „Edukacja i dialog”, nr 3/2002
8.Gałkowska – Braun M.: „Gry komputerowe a psychika dziecka”, w: „Edukacja i dialog”, nr 9/1997

Opracowała:
mgr Irena Salamon
Wyświetleń: 12803


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.