"Za pan brat"

PROGRAM KORYGUJĄCY ZACHOWANIA
WPROWADZENIE


Adresatem programu korygującego zachowania: „Za pan brat „ jest młodzież w wieku od 13 do 18 roku życia. Przejawia ona zachowania aspołeczne w postaci kłamstw, wandalizmów, okrucieństw, bójek, wagarów, kradzieży, często popada w niczym nie spowodowany gniew i złość.
Głównym celem programu jest wskazanie społecznie akceptowanych sposobów radzenia sobie ze swoim samopoczuciem i postępowaniem, nabycie powyższych umiejętności i zrozumienia przyczyn oraz skutków własnych decyzji, co z kolei przyczynić się ma do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie w różnych sytuacjach. Ponieważ w niewielki sposób mogę zmienić postawy rodzicielskie skupiłam się na negatywnych przeżyciach uczestników, które są często wstępem do zachowań aspołecznych. A dzieje się tak przez nieumiejętność kanalizowania złego samopoczucia i nieznajomość własnych reakcji.
Założyłam następujące cele szczegółowe:
1) nabycie umiejętności rozpoznania swoich emocji i odróżnianie destrukcyjnych od mobilizujących
2) poznanie sposobów ćwiczeń relaksacyjnych
3) poznanie swoich mocnych stron aprobowanych społecznie
4) nabycie umiejętności przewidywania konsekwencji własnych działań
5) uświadomienie przyczyn zachowań społecznie nieakceptowanych
6) uświadomienie konsekwencji zachowań społecznie nieakceptowanych
7) nabycie umiejętności unikania zachowań społecznie nieakceptowanych i wdrażanie w życie wiedzy o asertywności
8) pogłębianie empatii wychowanków
9) zmianę postaw i zachowań zgodnie z założonym celem głównym programu.

Cele szczegółowe posłużyły do skonstruowania scenariuszy zajęć, których tematyka przedstawia się następująco:

1. Spotkanie organizacyjne.
2. Rozpoznajemy nasze emocje – złość i gniew.
3. Stres i jego konsekwencje.
4. Moje mocne strony.
5. Co wiem o asertywności?
6. Co daje mi kłamstwo?
7. Wandalizm – dobra zabawa czy głupota?
8. Agresja – niepotrzebne zło.
9. Wagary – ucieczka przed obowiązkiem.
10. Kradzieże a ludzkie uczucia.
11. Radzimy sobie ze złymi emocjami i stresem.

Program prowadzony będzie kolejno we wszystkich grupach wychowawczych.
Czas trwania całego programu: 9 miesięcy.
Czas trwania spotkań w jednej grupie wychowawczej około 2,5 miesiąca.
Liczba osób w grupie: 12 osób.
Czas trwania jednego spotkania: 45 – 90 minut.


Po wdrożeniu programu uczestnik wie:
1) potrafi rozpoznać swoje emocje i odróżnić destrukcyjne od mobilizujących
2) zna sposoby ćwiczenia relaksacyjne
4) zna swoje mocne strony aprobowane społecznie
5) przewiduje konsekwencje własnych działań
6) zna przyczyny zachowań społecznie nieakceptowanych 7) zna konsekwencje zachowań społecznie nieakceptowanych
8) potrafi unikać zachowań społecznie nieakceptowanych wdrażając w życie wiedzę o asertywności
9) ma pogłębioną empatię
10) zmienia swoją postawę i zachowanie zgodnie z założonym celem programu.



Praca z grupą zaplanowana jest wg określonych etapów:
I ETAP: POWSTANIE GRUPY, określenie celów zajęć przedstawienie norm grupowych oraz norm dotyczących sposobu porozumiewania się, powstanie reguł grupowych, kształtowanie poczucia bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego uczestników, budowanie klimatu zaufania i współpracy.
II ETAP: ZAJĘCIA ZASADNICZE – realizacja zaplanowanych celów edukacyjnych i rozwojowych, stanowiących istotę programu „Za pan brat”, opracowanego pod kątem potrzeb ankietowanych wychowanków. Zajęcia oparte są na aktywnych metodach pracy grupowej.
III ETAP: ZAKOŃCZENIE CYKLU ZAJĘĆ – podsumowanie nabytych umiejętności i wiedzy ze wskazaniem możliwości ich wykorzystania w codziennym życiu, wskazanie na zmianę sposobu myślenia i postępowania, zebranie informacji zwrotnych, w formie pisemnej, dotyczących cyklu zajęć i ich podsumowanie.

Techniki pracy wykorzystane w programie: burza mózgów, ćwiczenia grupowe i indywidualne, odgrywanie ról i scenek, techniki relaksacyjne, wykład, dyskusja, uzupełnianie zdań.

UWAGA:
1) kartki zawierające przysłowia tworzone podczas zajęć ( scenariusz nr 6, 7, 8, 10) można wykorzystać za zgodą uczestników do wykonania gazetki ściennej,
2) program można wzbogacić spotkaniem uczestników z przedstawicielem policji w celu przedstawienia młodzieży skutków prawnych zachowań aspołecznych.




SCENARIUSZE ZAJĘĆ EDUKACYJNYCH Z MŁODZIEŻĄ




Scenariusz 1. ZAJĘCIA ORGANIZACYJNO – INTEGRUJĄCE.

Cele:
- lepsze poznanie się uczestników spotkań,
- zapoznanie uczestników z programem,
- ustalenie zasad uczestnictwa,
- zawarcie kontraktu grupowego.

Materiały do zajęć: kartki, ołówki, arkusz brystolu.

Przebieg zajęć:

1. Poznajemy się.
-Prowadzący tworzy krąg. Każdy przedstawia się imieniem i mówi o sobie dwa zdania.
-Uczestnicy rysują na kartkach zwierzę, z którego cechami się identyfikują. Pomieszane kartki z gotowymi pracami układamy rysunkiem do dołu. Każdy kolejno losowo podnosi kartkę i nie znając twórcy omawia co wg rysunku może powiedzieć o danej osobie.
-Grupa dzieli się na pary. Jedna osoba opowiada drugiej o sobie przez 2-3 minuty, później następuje zmiana. Następnie każdy przedstawia swojego partnera, ale z wyszczególnieniem samych dobrych cech.
-Krótka dyskusja o tym, czy mówienie o sobie sprawia nam trudność czy nie. Zwłaszcza jeśli kogoś krótko znamy. Co czujemy słysząc coś o sobie od innych.
-Zabawa w „15 pytań”. Jedna osoba wychodzi z sali. Pozostałe wybierają dowolny przedmiot znajdujący się w sali, który ma odgadnąć osoba zza drzwi. Po powrocie może zadać tylko 15 pytań, a pytania muszą być tak sformułowane, żeby możliwa była na nie odpowiedź tak lub nie.

2. Prezentacja programu. Prowadzący podaje właściwy cel spotkania i informuje o cyklu zajęć. Podaje tematy spotkań, metody pracy, czas trwania poszczególnych zajęć. Zachęca do udziału w zajęciach, wskazuje korzyści płynące z uczestnictwa.
Podaje umiejętności, które można nabyć, a są to:
- przewidywanie skutków zachowań aspołecznych,
- określenie przyczyn zachowań aspołecznych w celu zrozumienia mechanizmów ludzkiego postępowania,
- radzenie sobie bez szkody dla innych osób z własną złością i gniewem (napięcia emocjonalne),
- radzenie sobie ze stresem w sposób akceptowany społecznie,
- unikanie zachowań aspołecznych poprzez korzystanie z poznanych zachowań asertywnych,
- dokonanie zmian we własnym postępowaniu.
Służą temu różne techniki np. ćwiczenia, gry, psychodrama

3. Ustalenie zasad uczestnictwa oraz zawarcie kontraktu grupowego. Uczestnicy dzielą się na trzy grupy. Każda grupa wymyśla i zapisuje na kartkach zachowania, które wg nich ułatwią i utrudnia pracę na zajęciach. Następnie poprzez dyskusję z aprobowanych przez większość zapisów tworzymy kontrakt, zawierający zasady zachowania się, obowiązujący wszystkich uczestników. Kontrakt, podpisany przez uczestników, wywieszany będzie podczas wszystkich zajęć, do niego będą mogli odnosić się wszyscy uczestnicy. Prowadzący ma za zadanie doprowadzenie do ujęcia w kontrakcie zasad poprawnej komunikacji.




Scenariusz 2. ROZPOZNAJEMY NASZE EMOCJE – ZŁOŚĆ I GNIEW.

Cele:
-kształtowanie świadomości określania w jakich sytuacjach ogarnia nas gniew i złość,
-kształtowanie umiejętności radzenia sobie z gniewem i złością,
-poznanie konstruktywnych sposobów poprawy nastroju.

Materiały do zajęć: kartki, ołówki, kredki.

Przebieg zajęć:

1. Powitanie. Rundka w kręgu: „jak minął dzień ?”

2. Uczucia – gniew i złość.
-Uczestnicy podczas burzy mózgów podają i zapisują znane im uczucia. Następnie dokonują segregacji na pozytywne i negatywne.
-Prowadzący prosi, żeby wszyscy przypomnieli sobie przez chwilę w jakich sytuacjach najczęściej ogarniają ich uczucia gniewu złości. Próbują zdefiniować te dwa pojęcia i znaleźć różnice między nimi.
-Prowadzący prosi, aby każdy uczestnik zamalował kartki takimi kolorami w jakich czuje gniew i złość. Po tym następuje krótkie omówienie odczuć.
- Podczas rundy w kręgu każdy z uczestników kończy zdanie: „Czuję gniew kiedy …”. Następnie prowadzący prosi uzupełnienie drugiego zdania: „ Kiedy … czuję złość”. Po rundce prowadzący prowadzi dyskusję ukierunkowaną na wydarzenia powodujące najczęściej omawiane uczucia. Zwraca uwagę na towarzyszące temu zmiany w organizmie ( wypieki, podwyższone ciśnienie, drżenie rąk).
-W parach lub trójkach uczestnicy omawiają swoje reakcje na gniew i złość. Następnie wspólnie porównują sposoby okazywania i postępowania w afekcie.
-Prowadzący prosi, aby ponownie w parach uczestnicy zapisali swoje propozycje na odreagowanie takich uczuć. Po zakończonym ćwiczeniu podczas omawiania go wybrani uczestnicy rysują dwa schematy słoneczek, których promyki to sposoby na radzenie sobie z gniewem złością. Jeśli uznają oni, że sposoby te są podobne można wykonać jeden rysunek.

3. Zakończenie zajęć. Rundka końcowa : „ czego nowego dowiedziałem się dziś na zajęciach?”




Scenariusz 3. STRES I JEGO KONSEKWENCJE.

Cele:
- poznanie definicji i źródeł stresu,
- kształtowanie postawy otwartości oraz umiejętności swobodnego mówienia o swoich stanach psychicznych,
- kształtowanie umiejętności radzenia sobie ze stresem w sposób zgodny z normami społecznymi.

Materiały do zajęć: karty ćwiczeń, encyklopedia, słowniki, kartki, ołówki, kredki, arkusz szarego papieru, flamaster.

Przebieg zajęć:

1. Powitanie. Rundka w kręgu: „co ostatnio dobrego cię spotkało?”

2. Czym jest stres.
- Uczestnicy uzupełniają karty ćwiczeń – Ja i stres załącznik nr 1.
- Prowadzący prosi o odszukanie i odczytanie w encyklopedii i słownikach definicji stresu. Korzystając z nich oraz uzupełnionej wcześniej karty ćwiczeń uczestnicy tworzą własną definicję pojęcia stres.
- Przez 3 minuty uczestnicy w parach omawiają sytuacje, które ich samych stresują. Po zakończeniu ćwiczenia przedstawiciel każdej z par omawia przyczyny stresu. Jedna osoba notuje źródła sytuacji trudnej.
- Podczas rundki uczestnicy podają objawy, które zaobserwowali u siebie podczas sytuacji stresowych ( np. obgryzanie paznokci, szybsze bicie serca, pocenie się dłoni, drżenie kolan, nadmierny apetyt lub jego brak).
- Uczestnicy, na jednym arkuszu szarego papieru, wspólnie tworzą rysunek stresu. Po zakończeniu dzielą się wrażeniami.
- Prowadzący naprowadza uczestników na podział stresu na dobry i zły. Wspólnie podczas dyskusji omawiają różnice między nim oraz ich konsekwencje.

3. Metody radzenia sobie ze stresem.
- Podczas burzy mózgów uczestnicy podają swoje propozycje radzenia sobie ze stresem. Następnie prowadzący uzupełnia je o niżej podane, o ile nie zostały wymienione i poddaje dyskusji.
Najczęściej zalecane metody radzenia sobie z trudnymi sytuacjami:
Utrzymuj kontakt z naturą - pachnący świeżością las i śpiew ptaków może dostarczyć ci energii, której nie mają w sobie betonowe osiedla
Miej czas właśnie dla siebie - zrób sobie przyjemność - tak jak lubisz. Wyłącz telefon, usiądź wygodnie w fotelu lub idź na spacer
Porozmawiaj z kimś kto naprawdę ma ochotę cię wysłuchać - nie udawaj kogoś kto nie może się mylić ani okazywać słabości. Pozwól sobie pomóc.
Stosuj techniki relaksacyjne - może to być joga, medytacja czy proste kontrolowanie oddechu. Sprawią, że poczujesz się wyciszony i spokojny ( ale musisz być systematyczny)
Uprawiaj sport - ćwiczenia fizyczne są niewątpliwie lepszym sposobem na okiełznanie stresu niż obsesyjne myślenie o tym co może się wydarzyć i zamartwianie się
Zdrowo się odżywiaj - pamiętaj, że istnieje związek między fizyczną i psychiczną stroną człowieka. Unikaj używek; papierosów, kawy, alkoholu. Przecież tylko w "zdrowym ciele - zdrowy duch"
Rozwijaj w sobie poczucie humoru - stare przysłowie mówi, że śmiech to zdrowie. Jest w tym dużo racji.
Naucz się lepiej gospodarować czasem - sporządzaj plan dnia, a nawet
tygodnia, spis rzeczy, które masz do załatwienia bardzo pilnie i takich, które mogą jeszcze zaczekać. Zorganizuj dobrze miejsce pracy. Stawiaj sobie realistyczne cele - ustal co chcesz osiągnąć i w jakim czasie.
Sporządź plan działań, ale nie bądź dla siebie zbyt wymagający.
Nie staraj się być perfekcjonistą - każdy popełnia błędy. Nie musisz
wszystkiego robić bezbłędnie. Bądź dla siebie tolerancyjny.
Nie troszcz się o rzeczy na które nie masz wpływu - nie jesteś w stanie
wpłynąć na pogodę, ani na zaprzestanie wojen na świecie. Pozwól by życie toczyło się samo, a ty koncentruj się tylko na tym nad czym masz władzę.

4. Zakończenie zajęć. Rundka końcowa: „co najbardziej utkwiło ci w pamięci po dzisiejszych zajęciach.



Scenariusz 4. MOJE MOCNE STRONY.

Cele:
- nabycie samoświadomości,
- kształtowanie umiejętności określenia samego siebie,
- wzmocnienie swego wizerunku.

Materiały do zajęć: karty ćwiczeń, ołówki, karteczki, arkusz szarego papieru.

Przebieg zajęć:

1. Powitanie. Rundka początkowa: „ dziś przychodzę do was z … „

2. Moje mocne strony.
- Prowadzący prosi, aby metodą burzy mózgów uczestnicy wymienili cechy pozytywne charakteryzujące ludzi. Następnie kartkę na czas spotkania wiesza w widocznym miejscu.
- Każdy z uczestników w myślach wybiera przedmiot, zwierzę lub roślinę, z którą się może utożsamić. Podczas rundki wymienia ją i uzasadnia swój wybór poprzez opis jej tylko pozytywnych cech. Może przy tym korzystać z wcześniej zapisanej kartki.
- Prowadzący rozdaje wszystkim karty pracy – Podanie o pracę załącznik nr 2. i prosi o wypełnienie. Następnie każdy odczytuje to co napisał. Prezentacja każdej osoby nagradzana jest brawami.
- Uczestnicy dobierają się w pary lub trójki. W podgrupach każdy ma powiedzieć drugiej osobie pozytywna cechę, która go charakteryzuje. Dodatkowo dać ją zapisaną na karteczce.
- Prowadzący prosi, aby każdy zastanowił się i opowiedziało sukcesie, który ostatnio odniósł.


3. Zakończenie zajęć. Rundka końcowa: „ dowiedziałem się dziś o sobie, że jestem …”



Scenariusz 5. CO WIEM O ASERTYWNOŚCI?

Cele:
-nabycie umiejętności odróżniania zachowań agresywnych, asertywnych i uległych od siebie,
-poszerzenie świadomości w zakresie zachowań i reakcji asertywnych,
-nabycie umiejętności stosowania zasad asertywności.

Materiały do zajęć:karty ćwiczeń, kartki, ołówki
Przebieg zajęć: karty ćwiczeń, kartki, ołówki, arkusz szarego papieru, flamaster.

1. Powitanie. Rundka początkowa: „ mam dziś ochotę na …”

2. Co to jest asertywność ?
- Uczestnicy zajęć otrzymują karty ćwiczeń – Skojarzenia załącznik nr 3 i proszeni są o jego uzupełnienie. Po czym następuje omówienie.
- W parach uczestnicy tworzą swoje definicje asertywności i zachowań nieasertywnych ( zachowanie uległe i agresywne). Następnie przedstawiciel każdej z par odczytuje własne propozycje rozumienia tych pojęć. Ćwiczenie kończy się po ułożeniu przez całą grupę jednej wspólnej definicji.
- Uczestnicy otrzymują karty ćwiczeń – Asertywność to… załącznik nr 4. Po przeczytaniu ich następuje omówienie ich.
- Uczestnicy otrzymują karty ćwiczeń – Przykładowe sytuacje załącznik nr 5. Chętne pary po zastanowieniu się przedstawiają trzy różne zakończenia podanych sytuacji: agresywną, asertywną i uległa Po zakończeniu scenek uczestnicy dyskutują o tym co czuli podczas prezentacji.
- Prowadzący podsumowuje zajęcia. Ciężar zajęć położony jest przede wszystkim na zachowania asertywne.

3. Zakończenie zajęć. Rundka końcowa: „ na dzisiejszych zajęciach …”



Scenariusz 6. CO DAJE MI KŁAMSTWO?

Cele:
- kształtowanie postawy szacunku dla samego siebie,
- kształtowanie poczucia, że prawidłowe związki między ludźmi opierają się na szczerości,
- poszerzenie świadomości niskiej skuteczności kłamstwa i jego krótkotrwałości

Materiały do zajęć: karty ćwiczeń, kartki, ołówki.

Przebieg zajęć:

1. Powitanie. Rundka początkowa: „ w ostatnim czasie spotkało mnie coś dobrego, a było to …”

2. Czym jest kłamstwo ?
- Wspólne ustalenie definicji kłamstwa.
- Uczestnicy dzielą się na dwie grupy. Jedna z nich zapisuje argumenty popierające kłamstwo, druga przeciwko kłamstwu. Każda z grup wybiera sobie rzecznika. Osoby siadają naprzeciwko siebie i starają się przekonać do swoich racji. Pozostali pilnie słuchają. Po zakończeniu debaty każdy opowiada o swoich odczuciach, które towarzyszyły mu podczas słuchania dyskusji.
- Prowadzący prosi uczestników, aby przypomnieli sobie sytuację, w której wystąpili w roli kłamiącego. Największy nacisk położony zostaje na odczucia osoby kłamiącej, na jej samopoczucie.
- Ćwiczenie podobne, jednak uczestnicy przypominają sobie sytuację, w której wystąpili jako osoby okłamane. Można zróżnicować sytuacje na dwa rodzaje. Na tę podczas której okłamywany domyślał się kłamstwa już w trakcie rozmowy i tę kiedy o kłamstwie został poinformowany po fakcie przez osobę trzecią. Tu również położono nacisk na samopoczucie i odczucia osoby okłamywane.
- Omówienie symptomów towarzyszących kłamaniu. Uczestnicy posługują się kartami ćwiczeń Symptomy kłamstwa – załącznik nr 6.
- Grupa dzieli się na trzy podgrupy. Każda ma za zadanie ułożenie pięciu przysłów dotyczących złych skutków kłamstwa. Następnie zebrane one zostaną przez prowadzącego.
- Prowadzący zaczyna dyskusję podczas której próbuje doprowadzić uczestników do wniosku, iż szczerość jest wartością a kłamstwo czymś nieopłacalnym.


3. Zakończenie zajęć. Rundka końcowa: „ kłamstwo to …”



Scenariusz 7. WANDALIZM – DOBRA ZABAWA CZY GŁUPOTA?

Cele:
- kształtowanie postawy empatycznej,
- poszerzanie świadomości dotyczącej konsekwencji ponoszonych przez osoby krzywdzące i pokrzywdzone,

Materiały do zajęć: kartki, ołówki.

Przebieg zajęć:

1. Powitanie. Rundka początkowa: „ wstałem dziś …”

2. Akt wandalizmu.
- Wspólne ustalenie podczas luźnej rozmowy czym jest wandalizm.
- Prowadzący prosi, aby uczestnicy przypomnieli sobie sytuacje kiedy dokonali zniszczeń cudzej własności. Następnie kolejno każdy opowiada o swoich przeżyciach. Ma za zadanie zaznaczyć, czy został przyłapany na niszczeniu i w jakich okolicznościach, czy nie. Prowadzący kładzie nacisk na towarzyszące temu uczucia.
- Ćwiczenie podobne, jednak uczestnicy omawiają sytuacje, w której byli ofiarami wandalizmu. Tu również prowadzący ma za zadanie zwrócić szczególną uwagę na uczucia towarzyszące sytuacji.
- Dyskusja dotycząca jak zachować się kiedy zniszczyło się komuś jakiś przedmiot niechcąco. Czy przyznać się do winy, czy udawać niewinnego. Prowadzący prosi, aby każdy uczestnik wypowiedział się, które rozwiązanie trudnej sytuacji jest mu bliższe.
- Grupa dzieli się na trzy podgrupy. Każda z nich ma za zadanie ułożyć pięć przysłów dotyczących szkodliwości wandalizmu, niszczenia. Następnie prowadzący zbiera karki.

3. Zakończenie zajęć. Rundka końcowa: „ od niszczenia 1000 razy lepsze jest …”




Scenariusz 8. AGRESJA – NIEPOTRZEBNE ZŁO.


Cele:
- poszerzenie świadomości dotyczącej zachowań agresywnych i ich rodzajów,
- kształtowanie świadomości możliwości załatwiania spraw trudnych w sposób nieagresywny,
- kształtowanie świadomości istoty tolerancji.

Materiały do zajęć: karty ćwiczeń, encyklopedia, słowniki, kartki, ołówki.


Przebieg zajęć:

1. Powitanie. Rundka początkowa: „ chcę wam dzisiaj dać trochę … „

2. Co rozumiem pod pojęciem agresji ?
- Uczestnicy dzielą się na trzy podgrupy. Każda z nich wypisuje z encyklopedii i słowników definicje pojęcia agresja. Następnie przedstawicie podgrup je odczytują.
- Wspólnie wszyscy uczestnicy, na bazie znalezionych pojęć tworzą swoją definicję. Prowadzący ukierunkowuje uczestników na dokonanie podziału agresji na werbalną i niewerbalną.
- Korzystając z kart ćwiczeń –Formy zachowań agresywnych załącznik nr 7, uczestnicy mają za zadanie odegrać scenki prezentujące formy zachowań agresywnych. W tym celu podzieleni są na dwie grupy. Jedna przedstawia formy agresji werbalnej, druga niewerbalnej.
- Prowadzący prosi, aby uczestnicy wypowiedzieli się kolejno, czy byli świadkami tego typu zachowań u innych osób i jakie wówczas żywili uczucia.
- Prowadzący prosi, aby każdy uczestnik podczas rundki wypowiedział się, czy zdarza mu się zachować agresywnie i spróbował określić przyczyny takiego zachowania.
- Prowadzący prosi, żeby wszyscy zastanowili się co jest przeciwwagą dla agresji. Rozmowę prowadzi w ten sposób, aby uznano za nią tolerancję. Następnie prowadzi dyskusję dotyczącą granic tolerancji.
- Uczestnicy dzielą się na trzy grupy. Każda z nich ma utworzyć i zapisać pięć przysłów dotyczących agresji lub tolerancji. Następnie zbiera kartki.

3. Zakończenie zajęć. Rundka końcowa: „ dobro jest …”




Scenariusz 9. WAGARY – UCIECZKA PRZED OBOWIĄZKIEM.

Cele:
- kształtowanie świadomości przyczyn wagarów,
- kształtowanie świadomości skutków wagarów

Materiały do zajęć: kartki, ołówki.

Przebieg zajęć:

1. Powitanie. Rundka początkowa: „ mam ochotę na …”

2. Wagary.
- Każdy uczestnik proszony jest o zapisanie na kartce w jaki sposób spędzał czas na wagarach. Następnie sposoby te zostają odczytane.
- Podczas burzy mózgów uczestnicy podają przyczyny wagarów. Następnie są one omawiane i uczestnicy starają się do każdej przyczyny dopasować sposób zapobiegania jej.
- Uczestnicy dzielą się na trójki. Zapisują negatywne skutki wagarów. Po czym następuje ich odczytanie.
- Prowadzący rozpoczyna dyskusję i prowadzi ją w taki sposób, aby zwrócić uczestnikom uwagę na krótkotrwałość przyjemnych doznań na wagarach w porównaniu z dalekosiężnymi ich konsekwencjami.
- Podczas burzy mózgów uczestnicy podają pozytywy z rezygnacji z wagarów. Obejmować one powinny teraźniejszość i przyszłość.

3. Zakończenie zajęć. Rundka końcowa: „ dowiedziałem się tu, że …”


Scenariusz 10. KRADZIEŻE A LUDZKIE UCZUCIA.

Cele:
- kształtowanie postawy empatycznej,
- kształtowanie świadomości skutków kradzieży

Materiały do zajęć: karty ćwiczeń, kartki, ołówki.

Przebieg zajęć:

1. Powitanie. Rundka początkowa: „ najmilszą rzeczą jak mi się ostatnio przytrafiła było …”
2. Czym jest kradzież.
- Uczestnicy po chwili zastanowienia podają swoje definicje pojęcia kradzież.
- Prowadzący rozdaje karty ćwiczeń – Co jest kradzieżą ? załącznik nr 8 i omawia je wraz z uczestnikami.
- Prowadzący prosi o przypomnienie sobie sytuacji w której uczestnicy zostali okradzeni. Prosi także o przypomnienie sobie co wtedy czuli. Następnie wszyscy dyskutuję o sytuacji i samopoczuciu osoby pozbawionej swojej własności.
- Prowadzący wybiera dwóch ochotników. Maja przedstawić scenkę, w której jedna z osób jest okradziona i rozpacza, druga pełni rolę pocieszyciela. Następnie podczas rundki każdy uczestnik omawia swoje doznania.
- Uczestnicy podzieleni na trzy podgrupy zapisują na karkach pięć utworzonych przez siebie przysłów dotyczących kradzieży. Następnie przedstawiciele odczytują je. Prowadzący zbiera kartki.

3. Zakończenie zajęć. Rundka końcowa: „ nie zdawałem sobie sprawy, że kradzież może …”


Scenariusz 11. RADZIMY SOBIE ZE ZŁYMI EMOCJAMI I STRESEM.

Cele:
- poznanie ćwiczeń odprężających,
- uświadomienie ich skuteczności i działania.


Materiały do zajęć: płyta z muzyką relaksacyjną, odtwarzacz płyt kompaktowych.

Przebieg zajęć:

1. Powitanie. Rundka początkowa: „mam nadzieję, że …”

. 2. Przykładowe ćwiczenia odprężające:
- Prowadzący przedstawia uczestnikom ćwiczenia dzięki którym będąc pod działaniem stresu poczują się spokojniejsi, odprężeni.
"wahadło" - wykonywane jest w pozycji stojącej lub siedzącej, pochylamy głowę tak, by nos był skierowany prostopadle do podłogi i wykonujemy wahadłowe ruchy głową, dla rozluźnienia mięśni kilkakrotnie podnosimy i opuszczamy ramiona, na zakończenie wyobrażając sobie strumień ciepłej wody spływający po karku podnosimy powoli głowę,
"sowa" - rozgrzewamy mięsień kapturowy chwytając go i zwracając głowę w tę stronę, nabieramy powietrza i wypuszczamy je strumieniem kierując głowę w stronę przeciwną; ćwiczenie wykonujemy symetrycznie, można dołączyć pohukiwanie sowy,
"aktywna ręka" - ćwiczymy symetrycznie, napinamy mięśnie nie wykonując ruchu, jedna ręka uniesiona w górę, druga podtrzymuje ją na wysokości ramienia, napinamy mięśnie wyprostowanej ręki do głowy, na zewnątrz, do tyłu, do przodu,
"oddychanie przeponowe" - pozycja stojąca, siedząca lub leżąc na brzuchu albo na plecach; nabieramy powietrza aż do wyraźnego napełnienia brzucha i stopniowo wydychamy je małymi porcjami opróżniając brzuch, który na początku ćwiczenia musi być widoczny a na końcu "wklęsły",
"ładowanie baterii" - siad skrzyżny, ręce na kolanach, wypuszczając powietrze wyginamy kręgosłup w "koci grzbiet", nabierając powietrza powoli prostujemy kręgosłup i odginamy go do tyłu,
"luźne skłony" - siad płaski, nogi skrzyżowane w kostkach, unosząc dłonie nabieramy powietrza, opadamy wypuszczając je i kilkakrotnie pogłębiając skłon; rozluźniamy mięśnie karku i ramion,
"ziewanie energetyczne" - masujemy staw skroniowo - żuchwowy jednocześnie nabierając jak najwięcej powietrza, doprowadzając przez to do ziewnięcia,
"punkty pozytywne" - znajdują się na czole, między linią brwi i włosów, mniej więcej po środku i symetrycznie; odnajdujemy je i trzymamy do momentu, w którym, pod środkowym palcem nie poczujemy pulsowania i jeszcze przez 20/30 s.,
"punkty uziemienia" - palce jednej ręki umieszczamy w zagłębieniu między brodą a dolną wargą, drugą rękę na pępku z palcami ku dołowi, oczy kierujemy w dół nie schylając głowy, pozostajemy przez 20/30 s,
"punkty przestrzeni" - palce jednej ręki umieszczamy w połowie odległości między nosem a górną wargą, drugą rękę z tyłu na kości krzyżowej wzdłuż kręgosłupa, oczy kierujemy w górę nie odchylając głowy, pozostajemy 20/30 s,
"pompowanie stopą" - siad, jedna ręka uciska ścięgna przy kostce nogi, druga ścięgna pod kolanem, jednocześnie poruszamy stopą; następnie szukamy zakończeń przyczepów mięśniowych od góry - przy stopie i kolanie i uciskamy je znów poruszając stopą.
Ćwiczenia powinny być wykonywane systematycznie.
3. Ćwiczenia oddechowe
Prowadzący zwraca uwagę na podstawowe aspekty procesu oddychania, rozpatrując cztery fazy cyklu oddechowego i trzy podstawowe typy oddychania.
1. Wdech. Następuje wtedy, gdy powietrze wciągane jest do nosa lub ust., przechodzi przez tchawicę, oskrzela i oskrzeliki, a na końcu napełnia pęcherzyki płucne.
2. Przerwa po wdechu. Płuca nadal wypełnione są powietrzem.
3. Wydech. Następuje, gdy płuca są opróżniane, a gazy odpadowe usuwane są przez ten sam układ co przy wdechu.
4. Przerwa po wydechu. Płuca są nieruchome i opróżnione.
Następnie wyróżnia trzy podstawowe typy oddychania, różniące się głównie charakterem wdechu.
1. Oddech obojczykowy - jest najkrótszy i najpłytszy. Można go zaobserwować przez lekkie podnoszenie obojczyków ku górze.
2. Oddech piersiowy - głębszy, wdycha się większą ilość powietrza, rozpoczyna go aktywacja mięśni międzyżebrowych, które rozszerzają klatkę piersiową. Ten rodzaj występuje najczęściej.
3. Oddychanie przeponowe - najgłębsze ze wszystkich. Powietrze dochodzi do najniższych poziomów płuc. Uważane jest za najprostszą i najskuteczniejszą formę kontrolowanego oddychania, służącą redukcji stresu.
Poniżej zamieszczam przykładowe ćwiczenia oddechowe
Ćwiczenie 1
Wdech. Wdychamy przez nos głęboko, najpierw wysuwa się do przodu brzuch, po czym klatka piersiowa. Trwa 2 - 3 sekundy.
Przerwa. Nie powinno być przerwy. Wdech płynnie przechodzi w wydech.
Wydech. Wypuszczamy powietrze przez usta. Czas 2 - 3 sekundy.
Przerwa. Trwa tylko 1 sekundę, następny wdech powinien nastąpić płynnie.
Ćwiczenie 2
Wdech. Wdychamy przez nos głęboko, najpierw wysuwa się do przodu brzuch, po czym klatka piersiowa. Trwa tyle ile trwa wypowiedzenie: "jeden tysiąc, dwa tysiące".
Przerwa. Tyle ile trzeba do powiedzenia: "jeden tysiąc".
Wydech. Wypuszczamy powietrze ustami licząc: "jeden tysiąc, dwa tysiące, trzy tysiące".
Przerwa. Tyle ile trzeba do powiedzenia: "jeden tysiąc", następny wdech powinien nastąpić płynnie.
Ćwiczenie 3
Ma na celu szybkie wywołanie stanu relaksacji przy regularnym ćwiczeniu.
Faza 1. Przyjmujemy wygodną pozycję. Lewą dłoń kładziemy na pępku palcami w dół. Prawą dłonią przykrywamy lewą rękę. Oczy raczej zamknięte.
Faza 2. Wyobrażamy sobie worek pod rękami i wdychając powietrze przez nos staramy się go napełnić. Czas wdechu 2 - 3 sekundy.
Faza 3. Zatrzymujemy oddech na nie dłużej niż 2 sekundy i powtarzamy w myśli: "Moje ciało jest spokojne".
Faza 4. Opróżniamy wyimaginowany worek powtarzając: "Moje ciało jest spokojne". Powinna trwać tyle ile poprzednie.
Ćwiczenie powtarzamy 10 - 20 razy dziennie, przy regularnym stosowaniu zachodzą zauważalne efekty relaksacji.
4. Ćwiczenie z muzyką.
-Prowadzący prosi uczestników o wygodne ułożenie się, włącza muzykę i cichym, spokojnym głosem czyta tekst:
„Miś Puchatek”
Wyobraź sobie, że jesteś przedszkolakiem…
Wszystkie dzieci będą się teraz bawiły w małego, nieporadnego misia Puchatka. Miś żyje w dużym ciemnym lesie. Przez całą wiosnę, lato i jesień miś ciężko pracował, musiał najeść się do syta, musiał także budować sobie posłanie, na którym przez całą zimę będzie spał. Wy na pewno wiecie o tym, że niedźwiadki w zimie śpią.
Wszystkie dzieci będą teraz myślały o tym zmęczonym spracowanym misiu i będą robiły wszystko to, co on robi. Misio układa się do głębokiego zimowego snu i kładzie się prościutko na posłaniu. I wy też kładziecie się prościutko na kocykach. Misio kładzie sobie pod głowę poduszeczkę z zielonego puszystego mchu – wy też kładziecie sobie poduszeczkę pod głowę.
Misio leży spokojnie, ma zamknięte oczy, czuje jak odpoczywają jego rączki, nóżki, głowa, buzia i oczki. Najpierw misio czuje, że jego lewa nóżka robi się taka ciężka, coraz cięższa, jakby była z żelaza czy z drewna. Misio nie może jej podnieść, nóżka stała się leniwa, ale tak jest jej dobrze, wygodnie, cieplutko.
Ach, jak cieplutko i przyjemnie!
Druga nóżka – prawa – zazdrości lewej nóżce. Więc, aby jej nie było smutno, misio myśli o tej drugiej. Druga nóżka też robi się taka ciężka, coraz cięższa, że nie można jej podnieść, więc się nie rusza, leży spokojnie jest jej dobrze, cieplutko.
Ach, jak ciepło i przyjemnie!
Obie nóżki misia są teraz spokojne, nie ruszają się, takie są dziwne, ciężkie, jakby to nie były nóżki misia. Nóżkom jest dobrze i cieplutko.
Teraz łapki misia też chcą, żeby im tak przyjemnie było, więc misio myśli o nich. Najpierw o lewej rączce. Ona chce odpocząć, bo się bardzo napracowała. Misio położył rączkę wygodnie na posłaniu wzdłuż swego ciała. Rączka nie rusza się, paluszki leżą swobodnie. Są leniwe, nic im się nie chce robić. Gdy misio myśli o tej lewej rączce , ona staje się też taka ciężka jakby była z żelaza, ale rączka jest cieplutka i jest jej przyjemnie. Teraz misio myśli o tej drugiej rączce – prawej – żeby i jej zrobiło się przyjemnie. Najpierw sprawdza, czy rączce jest wygodnie, czy ona jest swobodna, czy paluszki nie ruszają się i nie pracują. Rączka leży spokojnie i gdy misiu o niej myśli ona też staje się cięższa, jak z drewna lub z żelaza. I teraz tej drugiej rączce jest dobrze i cieplutko. Rączki i nóżki leżą dalej spokojnie, nie ruszają się. Misio prawie ich nie czuje. Jest im dobrze, ciepło, odpoczywają. Misio już o nich nie myśli.
Teraz misio myśli o swojej główce. Opuszcza główkę swobodnie, aż zapada się ona w poduszeczkę. Główka leci, leci gdzieś w dół... Jest jej dobrze, buzia jest spokojna. Oczka są zamknięte, ale nie trzeba ich zaciskać, bo i tak nie widzą, jest ciemno. Buźka sama się otworzyła, ząbki opady w dół, bo tak jest dobrze, przyjemnie, o niczym się nie myśli. Leżymy spokojnie cichutko... Słuchamy razem z misiem, jak szumi las, jak drzewa śpiewają... (prowadzący nuci kołysankę).
Teraz budzimy się i przeciągamy rozkosznie. O jak dobrze..., misiu się wyspał i świetnie się czuje. Teraz spróbujemy, czy potrafimy unieść wolniutko w górę jedną nóżkę, potem drugą – w górę i bach ! – na posłanie. Teraz to samo próbujemy robić z rączkami: jedna rączka w górę i bach ! na posłanie, teraz druga rączka w górę i bach ! na posłanie. Misio podnosi się i wstaje. Wy też wstańcie.
Usiądźcie jeszcze na chwileczkę i powiedzcie mi, kto naprawdę był misiem, kto naprawdę myślał i robił to samo, co misiu? Czy było dobrze i przyjemnie?
5. Zakończenie zajęć. Rundka końcowa: „po zakończeniu zajęć czuję, że będę …”




Załącznik nr 1.



Ja i stres


1) Czym według Ciebie jest stres ? …………………………………………
………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………..

2) Co powoduje, że jesteś zestresowany ? ……………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………

3) Po czym poznajesz, że jesteś zestresowany ? …………………………….
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4) Czy stres jest potrzebny ? ………………………………………………….
……………………………………………………………………………




Załącznik nr 2.



Podanie o pracę.



Ja ……………………………… chcę podjąć pracę w
zawodzie ……………………………………………………

Uważam, że nadaję się na to stanowisko, gdyż wyróżniają

mnie następujące cechy:……………………………………

……………………………………………………………....

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………





Załącznik nr 3.



Skojarzenia


Na początek zbadajmy z czym kojarzy Ci się asertywność - podkreśl te zdania,
które według Ciebie opisują stany związane z zachowaniami asertywnymi:
1) umiejętność mówienia NIE (nie chcę, nie teraz, nie w ten sposób...)
2) umiejętność mówienia TAK (wyrażanie swych potrzeb i próśb: tak właśnie
tego chcę, tak - pomóż mi...)
3) poczucie własnej wartości (jestem O.K.)
4) szacunek dla samego siebie i szacunek dla innych
5) pewność siebie
6) skuteczność zachowania
7) umiejętność respektowania swoich praw (w domu, sklepie, w pracy, w
taksówce)
8) umiejętność przyjmowania krytyki i pochwał (bez lęku, stresu, bez poczucia
winy)
9) umiejętność wyrażania uczuć i opinii (wobec przełożonych i podwładnych, w
życiu osobistym).



A jak jest dobra odpowiedź?
Oczywiście - wszystkie te zdania opisują zachowania asertywne!




Załącznik nr 4.




Asertywność to … umiejętność spokojnego

bez skrępowanie, tremy, wstydu, zażenowania, unikania, zwodzenia,
fantazjowania, odraczania w czasie, lęku, przerażenia itd.
1. mówienia o sobie dobrze
2. mówienia o swoich wadach
3. przyznawanie się do błędów i przepraszania
4. wyrażania uczuć jakie żywimy do innych
5. wyrażania czasowych stanów emocjonalnych jakie żywimy do innych
6. proszenia o coś co chcemy lub nam się należy
7. odmawiania czegoś komuś
8. przyjmowania komplementów
9. przyjmowania krytyki i negatywnych ocen
10. kończenia trudnych spraw, rozmów
11. reagowania na trudne sprawy innych




Załącznik nr 5.



Przykładowe sytuacje



1)Na ulicy Zosię zaczepia uliczny sprzedawca „darmowych” kart wstępu do
teatru. Trzymając ją za łokieć, przedstawia świetlane korzyści płynące z
posiadania takiej karty i jednocześnie umiejętnie opisuje straty jakie poniesie
kiedy jej nie zakupi (bo w końcu chodzi tu przecież o wydanie pieniędzy). Zosi
nie jest potrzebna ta karta, w dodatku nieco się spieszy na spotkanie.


2)Do Marii wpada (jak co dzień) sąsiadka. Tylko na chwilkę... i usadawiając się
wygodnie zaczyna opowiadać z detalami jak minął jej dzień. Maria spogląda na
zegarek, miała zamiar zrobić sobie relaksującą kąpiel i trochę pobuszować po
kobiecej prasie, zanim do domu zejdzie się rodzina. Maria czuje, że znowu traci czas, który chciała przeznaczyć dla siebie. Nie wie co powiedzieć sąsiadce, żeby jej nie urazić. Przecież mieszkają obok siebie i czasem ona też korzysta z dobrodziejstw sąsiedztwa. Ale wizyty Marii trwają na ogół kilka minut, czasem nawet nie wchodzi do mieszkania – bo sąsiadka oznajmia, że jest zajęta a Maria nie chce zakłócać jej spokoju.


3)Janka odbiera telefon. Jej siostra oznajmia, że nie ma z kim zostawić syna, a
ona (przecież niezamężna) ma tyle czasu, więc ... zaraz go przywiezie. Przez
głowę Janki przelatuje myśl, że - jak zwykle nawet się jej nie spytano czy ma
czas i ochotę. Owszem lubi swego siostrzeńca, ale na dzisiaj miała inne plany.
Czuje żal, że została potraktowana jak przymusowa opiekunka do dziecka, po
raz kolejny przyszło jej na myśl, że jest wykorzystywana przez innych.
Janka ze smutkiem zauważa, że w jej rolę ciotki wpisane są tylko obowiązki.
Nie pamięta, aby została zaproszona do kina czy na wspólną kolację.


4)Jacek i Mirka wpadli na siebie przypadkiem na schodach firmy. Jacek pomagał jej zebrać rozsypane papiery, śmiał się i żartował, że scena jak z filmu i
zaproponował wspólną kawę po pracy. Mirka zawstydzona swoją
niezdarnością, udając obojętność, rzuciła jakąś złośliwą uwagę pod adresem
Jacka i odmówiła. Mirka, gdy odzyskała przytomność bardzo żałowała swej reakcji. Od dłuższego czasu podobał jej się Jacek i szukała sposobu, aby go poznać. Teraz, gdy była tak blisko zawarcia znajomości w jej głowie odezwał się głos: jak się zgodzę od razu to pomyśli, że mi na nim zależy, a to nie wypada...


5)Helena w sklepie ogląda różne sukienki, kilka bierze do przymierzalni. Żadna z nich nie jest taką jakiej potrzebuje. Kiedy wychodzi z naręczem przymierzanych rzeczy sprzedawczyni z życzliwym uśmiechem i profesjonalnym akcentem pyta: „To którą pakujemy?!”. Helena wpada w lekką panikę, robi jej się głupio, że zaabsorbowała tyle czasu sprzedawczyni, spuszcza wzrok i w efekcie kupuje coś, czego nie planowała.



Załącznik nr 6.


Symptomy kłamstwa

Kiedy pojawić się może podejrzenie, że nasz rozmówca stara się zatajać swoje emocje?
1. Pewien psycholog dowodzi, że emocja fałszywa przejawia się asymetrycznością mimiki naszej twarzy. Zaś emocja prawdziwa jest w pełni symetryczna.

2. Kolejnym wskaźnikiem emocji jest częstotliwość mrugania. Nasila się ona mimowolnie podczas napięcia emocjonalnego.

3. Trzecim źródłem informacji jest szerokość naszych źrenic. Według niektórych badaczy ich wielkość jest wprost proporcjonalna do intensywności odczuwanych emocji.

4. Ruchy gałek ocznych związane z percepcją linii czasu. Zachowują się one inaczej, kiedy odtwarzamy informacje / rekonstruujemy je (przypominamy coś sobie), i inaczej, kiedy je tworzymy / konstruujemy (kłamiemy).

5. Zbyt mała ilustracja (gestykulowanie). Oczywiście nie oznacza to, że człowiek który nie gestykuluje, musi kłamać. Natomiast wiele badań potwierdza, że zmniejszenie liczby ruchów ilustracyjnych przez daną osobę (w porównaniu z jej typową gestykulacją) może oznaczać kłamstwo. Kiedy treść jest niepewna, a emocja jest sprzeczna z wypowiedzią, wówczas zdarzenia są konstruowane, a nie rekonstruowane. Jednak, aby wykorzystać ilustrowanie (gestykulowanie) jako czynnik diagnozujący kłamstwo, musimy znać naszego rozmówcę i znać typowy (charakterystyczny) dla niego sposób gestykulowania.

6. Inni badacze , dokonując analizy wskazówek werbalnych, mających umożliwić diagnozę kłamstwa stwierdzają, iż wypowiedzi kłamliwe są zawsze krótsze od prawdziwych. Są one mało konkretne i zawierają niewiele szczegółów. Brakuje w nich opisów dotyczących ludzi, miejsc, czasu oraz danych liczbowych.

7. Większość ludzi (ok. 70%) w momencie, w którym są zdenerwowani (zdenerwowanie może być oznaką kłamstwa), posiada wyższy ton głosu. Wzrasta wtedy również tempo mówienia oraz głośność wypowiedzi.
Zanim jednak z wielką wiarą w siebie rozpoczniesz karierę wytrawnego speca, potrafiącego odróżnić fałsz od prawdy, musisz mieć na względzie to, na co zwraca uwagę Ekman. Mówi on, że: "Nie istnieją oznaki samego kłamania - żaden gest, ekspresja twarzy czy skurcz mięśnia sam w sobie i sam przez się nie znaczy, że ktoś kłamie. Pojawiają się tylko wskazówki tego, że ktoś jest słabo przygotowany i doświadcza emocji, które nie pasują do jego wypowiedzi. Są to przecieki i wskazówki fałszu".



Załącznik nr 7.



Formy zachowań agresywnych



Wśród form zachowań agresywnych wyróżniamy:
1. W zakresie agresji werbalnej (słownej):
o wyśmiewanie, kpiny, złośliwe uwagi,
o odtrącanie od zabawy,
o używanie przykrych, poniżających przezwisk,
o przeklinanie,
o grożenie, straszenie,
o zachęcanie do agresji,
o przezywanie innych osób z użyciem wulgarnych słów,
o obmawianie, plotkowanie.
2. W zakresie agresji niewerbalnej (fizycznej):
o poszturchiwanie, podstawianie nogi,
o popychanie z zamiarem zrobienia krzywdy,
o niszczenie wytworów,
o bicie, kopanie,
o reakcje mimiczne: wykrzywianie się, przedrzeźnianie,
o posługiwanie się w toku agresji przedmiotami martwymi, rzucanie, uderzanie, kłucie.
Przejawem agresji fizycznej jest również drażnienie i znęcanie się nad zwierzętami, niszczenie mienia społecznego i prywatnego oraz dewastacja przyrody.




Załącznik nr 8.

Co jest kradzieżą?

Przy postępowanie, które uważasz za kradzież postaw +.

1) wyciągnięcie z mamy portfela pieniędzy bez jej wiedzy
2) zjedzenie bułki w hipermarkecie bez zapłacenia za nią
3) wyniesienie ze sklepu pierścionka bez zapłacenia za niego
4) zrywanie jabłek z drzewa sąsiada bez jego wiedzy
5) pójście z kolegami po kukurydzę na czyjeś pole
6) wzięcie od koleżanki / kolegi szamponu z jej szafki
7) ubranie koleżanki / kolegi spodni
8) przejechanie się czyimś rowerem
9) dzwonienie z czyjegoś telefonu bez jego wiedzy
10) podłączenie się „na dziko” do licznika z prądem
11) znalezienie pieniędzy kogoś kogo znamy i świadome ich nie oddanie


ANKIETA WSTĘPNA
Proszę o wypełnienie poniższej ankiety. Jest ona całkowicie anonimowa i ma służyć do prowadzonych przeze mnie badań na terenie ośrodka. Proszę o udzielanie szczerych odpowiedzi.
1) Czy rozumiesz określenie: „ zachowania aspołeczne” ?
a) tak
b) częściowo
c) nie
2) Czy potrafisz odróżnić złość od gniewu ?
a) tak
b) chyba tak
c) nie
3) Czy często odczuwasz złość ?
a) kilka razy dziennie
b) codziennie
c) parę razy w tygodniu
d) parę razy w miesiącu
e) rzadziej niż dwa razy w miesiącu
f) raz na kilka miesięcy

4)Zaznacz na skali siłę ogarniającej Cię złości (im wyższa liczba tym silniejsza złość):
1 2 3 4 5 6 7 8 9
5) Czy często się gniewasz ?
a) kilka razy dziennie
b) codziennie
c) parę razy w tygodniu
d) parę razy w miesiącu
e) rzadziej niż dwa razy w miesiącu
f) raz na kilka miesięcy
6) Zaznacz na skali siłę ogarniającego Cię gniewu (im wyższa liczba tym silniejsza złość):
1 2 3 4 5 6 7 8 9
7) Czy znasz sposoby pozytywnego radzenia sobie ze złością?
a) tak
b) chyba tak
c) nie
8) Czy znasz sposoby pozytywnego radzenia sobie z gniewem?
a) tak
b) chyba tak
c) nie
9) Czy potrafisz określić co wprowadza Cię w stan złości?
a) tak
b) chyba tak
c) nie
10) Czy potrafisz określić co Cię gniewa, na co lub na kogo się gniewasz?
a) tak
b) chyba tak
c) nie
11) Czy wiesz co to jest stres?
a) tak
b) chyba tak
c) nie
12) Czy wiesz co wywołuje u Ciebie sytuacje stresowe?
…………………………………………………………………………………………..
13) Czy znasz pozytywne sposoby radzenia sobie ze stresem i potrafisz je stosować?
a) znam i potrafię je zastosować, są to: ………………….......................................... ………………………………………………………………………………………………….
b) nie znam i nie stosuję
14) W jaki sposób radzisz sobie ze stresem, jak odreagowujesz?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
15) Czy potrafisz rozróżnić i podać przykłady zachowań uległych, asertywnych i agresywnych?
a) tak
b) tak, ale nie wszystkich
c) nie
16) Czy wiesz czym charakteryzują się zachowania asertywne?
a) tak
b) chyba tak
c) nie
17) Czy kiedykolwiek kogoś świadomie okłamałe(aś)?
a) tak
b) nie
18) Czy sprawił Ci to trudność?
a) tak
b) nie
19) Dlaczego skłamałeś?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
20) Czy kiedykolwiek coś świadomie i celowo zniszczyłeś?
a) tak
b) nie
21) Jakie towarzyszyły temu uczucia, pobudki?
a) wściekłość, złość, gniew
b) radość, szczęście
c) strach przed zdemaskowaniem
d) satysfakcja
e) zemsta, chęć odegrania się
f) chęć dobrej zabawy, przeżycia przygody
22) Czy masz zamiar dokonywać nadal aktów dewastacji?
a) tak
b) nie wiem
c) nie
23) Czy zdarza się, że jesteś agresywny?
a) tak
b) nie
24) Jeśli tak to jak często?
a) kilka razy dziennie
b) codziennie
c) parę razy w tygodniu
d) parę razy w miesiącu
e) rzadziej niż dwa razy w miesiącu
25) Oceń na skali poziom swojej agresji ( im większa liczba tym silniejsza agresja):
1 2 3 4 5 6 7 8 9
26) Jakie są przejawy Twojej agresji?
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
27) Czy chodzisz na wagary?
a) tak
b) nie
28) Jak często zdarzają Ci się wagary?
a) codziennie
b) co tydzień
c) raz dwa razy w miesiącu
d) raz dwa razy w semestrze
e) rzadziej
29) Jakie są przyczyny Twojego wagarowania?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
30) Czy kiedykolwiek coś ukradłeś(aś)?
a) tak
b) nie
31) Co ukradłeś(aś)?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
32) Jak była przyczyna kradzieży?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….......



ANKIETA EWALUACYJNA
Proszę o wypełnienie poniższej ankiety. Jest ona całkowicie anonimowa i ma służyć do prowadzonych przeze mnie badań na terenie ośrodka. Proszę o udzielanie szczerych odpowiedzi.
1)Czy po odbytych zajęciach lepiej rozumiesz określenie: „ zachowania aspołeczne” ?
a) tak
b) trochę lepiej
c) nie
2) Czy potrafisz odróżnić złość od gniewu ?
a) tak
b) chyba tak
c) nie
3) Czy często odczuwasz złość ?
a) kilka razy dziennie
b) codziennie
c) parę razy w tygodniu
d) parę razy w miesiącu
e) rzadziej niż dwa razy w miesiącu
f) raz na kilka miesięcy

4)Zaznacz na skali siłę ogarniającej Cię złości (im wyższa liczba tym silniejsza złość):
1 2 3 4 5 6 7 8 9
5) Czy często się gniewasz ?
a) kilka razy dziennie
b) codziennie
c) parę razy w tygodniu
d) parę razy w miesiącu
e) rzadziej niż dwa razy w miesiącu
f) raz na kilka miesięcy
6) Zaznacz na skali siłę ogarniającego Cię gniewu (im wyższa liczba tym silniejsza złość):
1 2 3 4 5 6 7 8 9
7) Czy po odbytych zajęciach znasz więcej sposobów pozytywnego radzenia sobie ze złością?
a) tak
b) chyba tak
c) nie
8) Czy potrafisz po odbytych zajęciach lepiej określić co wprowadza Cię w stan złości?
a) tak
b) chyba tak
c) nie
9) Czy potrafisz po odbytych zajęciach lepiej określić co Cię gniewa, na co lub na kogo się gniewasz?
a) tak
b) chyba tak
c) nie
10) Czy pojęcie stresu po odbytych zajęciach jest dla Ciebie bardziej zrozumiałe?
a) tak
b) trochę
c) nie
11) Czy potrafisz lepiej określić co wywołuje u Ciebie sytuacje stresowe?
a) tak
b) nie
12) Czy poznałeś(aś) więcej pozytywnych sposobów radzenia sobie ze stresem i potrafisz je stosować?
a) tak i potrafię je zastosować, są to: ………………….......................................... ………………………………………………………………………………………………….
b) nie znam i nie stosuję
13) W jaki sposób obecnie radzisz sobie ze stresem, jak odreagowujesz?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
14) Czy potrafisz rozróżnić i podać przykłady zachowań uległych, asertywnych i agresywnych?
a) tak
b) tak, ale nie wszystkich
c) nie
15) Czy wiesz czym charakteryzują się zachowania asertywne?
a) tak
b) chyba tak
c) nie
16) Czy masz zamiar w przyszłości świadomie okłamywać ludzi?
a) tak
b) nie
17) Dlaczego ?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

18) Czy masz zamiar dokonywać nadal aktów dewastacji?
a) tak
b) nie wiem
c) nie
19) Czy nadal zdarza się, że jesteś agresywny?
a) tak
b) nie
20) Jeśli tak to jak często?
a) kilka razy dziennie
b) codziennie
c) parę razy w tygodniu
d) parę razy w miesiącu
e) rzadziej niż dwa razy w miesiącu
21) Oceń na skali obecny poziom swojej agresji ( im większa liczba tym silniejsza agresja):
1 2 3 4 5 6 7 8 9
22) Jakie są przejawy Twojej agresji?
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
23) Czy chodzisz na wagary?
a) tak
b) nie
24) Jak często zdarzają Ci się wagary?
a) codziennie
b) co tydzień
c) raz dwa razy w miesiącu
d) raz dwa razy w semestrze
e) rzadziej
25) Jakie są przyczyny Twojego wagarowania?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
26) Czy masz zamiar kraść?
a) tak
b) nie
27) Co to będzie?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
28) Z jak przyczyny?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….......
29) Czy po odbytych zajęciach posiadasz większą wiedzę na temat postaw aspołecznych?
a) tak
b) nie
30) Czy lepiej rozumiesz siebie i swoje postępowanie, swoje zachowania?
a) tak
b) nie
31) Czy częściej pamiętasz, myślisz o konsekwencjach jakie niesie dla Ciebie za sobą Twoje postępowanie?
a) tak
b) nie
32) Czy masz obecnie bardziej na uwadze uczucia osób narażonych na Twoje negatywne zachowania?
a) już zawsze
b) częściej
c) zajęcia niczego nie zmieniły.


Bolesławiec, dnia 27 maja 2010 roku


SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI PROGRAMU KORYGUJĄCEGO ZACHOWANIA „ ZA PAN BRAT” W LATACH SZKOLNYCH 2008 / 2009 i 2009/2010.

Program korygujący zachowania „Za pan brat” w swoich założeniach miał być zrealizowany w trzech grupach wychowawczych w trakcie roku szkolnego 2008/2009. Jego realizację rozpoczęto grupie dziewcząt. Jednak ze względu na dużą rotację osobową, okresowo niską frekwencję i niemalże roczne tworzenie się grupy, zajęcia z dziewczętami przeciągnęły się o kilka miesięcy. W związku z tym realizacja programu w dwóch grupach męskich doszła do skutku dopiero w roku szkolnym 2009/2010.

W realizacji programu korekcyjnego z planowanych 36 osób wzięło udział 29 stałych uczestników.
Zajęcia rozpoczęły się od określenia celów i przedstawienia norm grupowych. Od samego początku chętny i aktywny udział w zajęciach brała większość wychowanków. Samodzielnie podejmowali inicjatywę i niejednokrotnie wyrażali opinię pozytywną na tego typu tematykę. Dziewczęta twierdziły, iż ćwiczenia dotyczące zachowań społecznych i aspołecznych w połączeniu z dyskusją pomagają im uporządkować wiedzę i lepiej zrozumieć siebie. Chłopcy zaś, mogli spojrzeć na omawiane zachowania z innego punktu widzenia. Rzadziej bowiem byli skłonni do zmian w swoich sądach.
Podczas zajęć zdarzały się przypadki pojedynczych wyłączeń się z toku zajęć niektórych wychowanków. Spowodowane to było bardziej złym samopoczuciem niż niechęcią do zajęć. Podczas spotkań panowała miła i przyjazna atmosfera, uczestnicy byli w większości autentyczni i szczerzy.
Na początku i na koniec zajęć wychowankowie wypełniali ankiety dotyczącą ich wiedzy, świadomości i przeżyć zachowań aspołecznych. Poniżej przedstawię opracowanie ich i porównam czy założone w programie cele zostały zrealizowane i w jakim stopniu.
Przed rozpoczęciem programu tylko cztery osoby (13,8%) rozumiały określenia „zachowania aspołeczne”, cztery częściowo i aż dwudziestu jeden (72,4%) wychowanków nie rozumiało go. Ośmioro wychowanków (27,6%) potrafi według siebie odróżnić uczucie gniewu od złości, pozostałych dwudziestu jeden (72,4%) twierdzi, że chyba rozróżnia te uczucia. Dziewczęta, częściej od chłopców, odczuwają złość. Odczuwają go codziennie – sześć dziewcząt (62,5%). Gniew rzadziej bo kilka razy w tygodniu 62,5%. W skali od 1 – 9 aż siedem respondentek odczuwa złość bardzo intensywnie. Gniew pięć dziewcząt odbiera jako silne odczucie. Chłopcy w 72,4% potrafią odróżnić uczucie złości od gniewu. Codziennie siedmiu chłopców (33,3%) odczuwa w sposób bardzo intensywny złość, gniew odbierają jako silne uczucie ( w skali od 1 – 9 jako 6) kilka razy w tygodniu – 42,9%. 100% badanych twierdzi, że zna pozytywne sposoby radzenia sobie ze złością i gniewem i aż 40% z nich nie potrafi określić przyczyn narastania w nich tych emocji.
Następne pytanie dotyczyło stresu. Czym jest podało aż 87,5% dziewcząt i 72,4% chłopców. Jednak żadna z tych osób nie zna pozytywnych sposobów radzenia sobie ze stresem i nie wie jak go odreagować. Większość wychowanek nie odróżnia zachowań uległych, asertywnych i agresywnych – 87,5%. Zdecydowanie lepiej umiejętność odróżniania tych zachowań ma się u chłopców. Odróżnia je 72,4%.
Zarówno chłopcy jak i dziewczęta, czyli 100% badanej próbki stwierdza, iż świadomie dopuściło się kłamstwa. Dla połowy z nich była to sytuacja trudna, dla jednej czwartej łatwa. Powodem okłamania innej osoby była w 39% obawa przed gniewem i karą oraz w 26% ośmieszenie się przed grupą rówieśniczą.
Podobnie 100% badanych przyznaje się do zniszczenia czegoś. Towarzyszą temu uczucia wściekłości, złości gniewu (100%), chęć zemsty, odegrania się na kimś (33%) i strach przed zdemaskowaniem (61%). Zaznaczyć trzeba, że żadna z ankietowanych dziewcząt nie planuje aktów wandalizmu, zaś 12% chłopców planuje je z rozmysłem.
Zdecydowanie większość dziewcząt podała, że jest agresywna parę razy w tygodniu (87,5%). Jednak miały problem z określeniem przejawów agresji prezentowanej przez siebie.
Również parę razy w tygodniu bywają chłopcy, jednak jest ich liczbowo mniej (62%). Jako przejawy swojej agresji chłopcy podają w zdecydowanej większości bójki i wyzwiska.
Do wagarów przyznaje się 75% respondentek i 40% respondentów. W większości przypadków były to wagary sporadyczne za namową koleżanek lub kolegów w mniejszości niepowroty z przepustek 14%.
Wychowankowie zapytani o kradzieże przyznają się do ich dokonania w 80%. Były to według nich słodycze, papierosy i pieniądze. Najbardziej niepokojącą przyczynę kradzieży jest chęć podniesienia adrenaliny (30%). Pozostałymi kierowało: chęć zysku i zaspokojenia potrzeby, głupota lub przypadek.

Uczestnictwo w programie zmieniło podejście wychowanków do omawianych problemów. Jako główną przyczynę zmian młodzież podaje spojrzenie na problemy z innej strony, postawienie w roli pokrzywdzonego siebie lub członka rodziny, tym samym pogłębienie empatii. A także połączenie wiedzy teoretycznej z praktyczną. 100% uczestniczek i 92% uczestników potrafi zdefiniować określenie „zachowania aspołeczne”. Wszyscy odróżniają gniew od złości w ankiecie końcowej zarówno dziewczęta jak i chłopcy przyznają, iż o wiele częściej niż podali na początku przeżywają złość (90%). Gniewają się rzadko i nie jest to w ich ocenie uczucie intensywne. Zdecydowana większość respondentów wie co jest w stanie wyprowadzić ich z równowagi i jakie zmiany zachodzą w ich samopoczuciu. Wszystkie badane osoby potrafią przytoczyć pozytywne sposoby radzenia sobie ze złością, gniewem i strasem. Mają świadomość, że stres jest również stanem mobilizującym. Wszyscy przyznają, że potrafią łatwo rozróżnić po zajęciach zachowania uległe, asertywne i agresywne jednak bardzo często jest im trudno być asertywnymi. Wiedzieć, a wprowadzić w czyn to dwie różne rzeczy. 100% dziewcząt dopuszcza kłamstwo, jednak z zastrzeżeniem sytuacji w której, nie chcą nikogo zranić. Taki rodzaj kłamstwa dopuszcza 90% chłopców, pozostałe 10% stanowią ci, którzy posługują się nim dla własnej korzyści. Jednocześnie wszyscy respondenci wolą najgorszą prawdę od kłamstwa.
Podczas ćwiczeń samodzielnie badani połączyli zachowania agresywne z przeżywania uczucia złości. 87,5% dziewcząt i 90% chłopców stwierdziło, że agresywnie zachowują gdy są źli.
Dziewczęta po zajęciach potrafią wymienić przykłady zachowań agresywnych, czego wcześniej nie umiały. Akty wandalizmu 100% respondentów uznało po zajęciach za głupotę. 90% za złe uznało kradzieże. Nie uległ zmianie stosunek do wagarów w obu badanych grupach.

Podsumowując realizację programu mogę stwierdzić, iż zrealizowano założone cele w 90%. Obszary, którym należy poświecić więcej uwagi w przyszłej pracy wychowawczej to sposoby pozytywnego radzenia sobie ze złością i agresją, umiejętność znajdowania swoich mocnych stron oraz ich wykorzystania, a także zachowania asertywne w praktyce. Ponadto ważne jest aby młodzież pogłębiała prezentowaną przez siebie empatię.

Joanna Skrzypczak

Wyświetleń: 5401