Katalog

Agnieszka Sadkowska, 2010-05-31
Warszawa

Pedagogika, Artykuły

Analiza przypadku dziecka psychotycznego w klasie integracyjnej.

- n +

Analiza przypadku dziecka psychotycznego
w klasie integracyjnej


Problemu występowania chorób psychicznych u dzieci jest w mojej pracy pedagogicznej nowym doświadczeniem. Dotychczas zgłębiałam na ten temat tylko wiedzę teoretyczną czytając literaturę fachową. Jednak dopiero możliwość obcowania z dzieckiem chorym uświadomiła mi wagę problemu, wzbogaciła moje doświadczenia zawodowe w pracy z uczniami niepełnosprawnymi.

1.Schizofrenia – charakterystyka choroby

Schizofrenia to choroba psychiczna przebiegająca z zaburzeniami myślenia, afektu (emocji) i zachowania. U dzieci stwierdzana jest rzadko i trudno ja rozpoznać na podstawie objawów wczesnej fazy.

Zachowanie dzieci i nastolatków chorych na schizofrenię różni się od zachowań chorych dorosłych. Podczas badań psychiatra dziecięcy zwraca uwagę na następujące sygnały wskazujące na prawdopodobieństwo schizofrenii:

1)kłopoty z odróżnianiem fantazji od rzeczywistości,
2)widzenie i słyszenie rzeczy nie istniejących tu i teraz (omamy słuchowe i wzrokowe),
3)nielogiczne myślenie,
4)bardzo obrazowe i udziwnione myśli i pojęcia,
5)skrajne nastroje,
6)dziwaczne zachowania,
7)zachowywanie się jak dziecko młodsze (nieadekwatnie do wieku),
8)nasilone leki, napady strachu przed otaczającą rzeczywistością,
9)izolowanie się od zewnętrznego , frustrującego świata,
10)słabe zdrowie,
11)niski poziom sprawności fizycznej,
12)często patologiczny zapis EEG,
13)poważne problemy w zawieraniu i utrzymywaniu przyjaźni.

Zachowanie dziecka chorego na schizofrenię na ogół zmienia się powoli, więc jego "inność" zauważa się dopiero po jakimś czasie. Dziecko, które dotychczas lubiło towarzystwo innych osób, staje się nieśmiałe, zamyka się w sobie, zdaje się przebywać we własnym świecie. Niekiedy z jego napomknień wynika, ze towarzysza mu dziwaczne strachy i myśli. Nie odstępuje na krok matki czy ojca, jego wypowiedzi staja się nielogiczne, pozbawione są sensu. Często zdarza się, że osobami, które jako pierwsze zauważają te wczesne objawy choroby, są nauczyciele.

Schizofrenia to bardzo poważna choroba. Wczesne jej wykrycie i jak najszybsze rozpoczęcie leczenia odgrywają niezwykle istotna role. Dzieci, u których obserwuje się wymienione wyżej zmiany w zachowaniu, powinny zostać poddane kompleksowej ocenie psychiatrycznej. Najczęściej trzeba opracować indywidualny program leczenia, co wymaga zaangażowania różnych specjalistów. Obejmuje on leczenie farmakologiczne, psychoterapię indywidualną, terapię rodzinną, specjalne programy edukacyjne i programy aktywizujące dziecko itd. Odpowiednie leki psychiatryczne stosuje się w zależności od rozpoznanych objawów i problemów. Podawanie leków musi nadzorować w sposób ciągły psychiatra dziecięco - młodzieżowy.

Rodzice, którzy podejrzewają u swego dziecka chorobę psychiczna, powinni zgłosić się do lekarza rodzinnego lub pediatry po skierowanie do psychiatry dziecięco - młodzieżowego specjalizującego się w wykrywaniu i leczeniu schizofrenii u dzieci.

2.Charakterystyka dziecka. dotkniętego chorobą psychiczną:

Ewelinkę poznałam już jako uczennicę klasy pierwszej gimnazjum, w której uczyłam chemii. Zachowanie dziecka już od samego początku różniło się od zachowań rówieśników i budziło podejrzenia rozwijającej się choroby psychicznej.

Po analizie dokumentacji dziecka i wywiadach przeprowadzonych z pedagogiem szkolnym i mamą Eweliny dowiedziałam się, że dziewczynka ma poważne problemy emocjonalne, była leczona farmakologicznie, na stałe jest pod opieką Poradni Zdrowia Psychicznego, a przez pewien czas przebywała w sanatorium w Józefowie. Już od początku nauki w szkole u dziewczynki obserwuje się zachowania świadczące o wysokim poziomie lęku i obniżonym poczuciu własnej wartości.

U dziecka zaobserwowano takie niepokojące objawy jak: gwałtowne i agresywne reakcje na zachowania dzieci w stosunku do niej (bije, przezywa, dostaje gwałtownych napadów płaczu). Odmawia uczestnictwa w lekcjach, Chwilami podejrzewa wszystkich otaczających ją ludzi (dzieci i dorosłych0 o ze intencje (wszyscy podsłuchują, śmieją się z niej, mówią coś złego o niej). Niektóre jej zachowania noszą wręcz znamiona manii prześladowczej. W takich chwilach jest silnie pobudzona, mówi krótkimi, urywanymi zdaniami, z których części nie kończy, dostaje nienaturalnych wypieków, gwałtownie zmienia się jej nastrój od płaczu do śmiechu i odwrotnie.

Chwilami odnosi się wrażenie, że nie rozpoznaje znajomych osób ( np. „nie znam pani, nigdy nie wejdę do tego pokoju, nigdy tu nie byłam” – w sytuacji kiedy zna osobę, miała z nią zajęcia i kilkakrotnie przebywała w danym pomieszczeniu). Bardzo niepokojące jest również to, że w jej wypowiedziach zaczęły pojawiać się treści wskazujące na myśli samobójcze, np. „nie chcę już dłużej żyć”, „najlepiej, żeby mnie nie było”.

Badanie psychologiczne dziecka przeprowadzone w Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej wskazuje na przeciętny rozwój intelektualny. Dokładne badanie było niemożliwe ze względu na fakt odmowy współpracy połączony z płaczem. Obserwacja wskazuje na wysoki poziom lęku, obniżenie poczucia własnej wartości, niską samoocenę i zaburzenia koncentracji uwagi.

Przeprowadzone badanie umożliwiło stwierdzenie znacznych deficytów w zakresie funkcjonowania wszystkich analizatorów korowych.

Ponieważ nasilone objawy choroby uniemożliwiały funkcjonowanie dziecka w szkole, poddane ono zostało leczeniu w Mazowieckim Centrum Neuropsychiatriii i Rehabilitacji Dzieci i Młodzieży w Szpitalu w Józefowie.

Obserwacja i badania psychologiczne tam przeprowadzone ujawniły u dziewczynki poczucie przeciążenia problemami i braku siły, by skutecznie pokonywać trudności. Dziecko przeżywa poczucie krzywdy, pragnie odsunąć od siebie kłopoty bez pomysłu na ich rozwiązanie. Jest niedojrzałe emocjonalnie, drażliwe, łatwo zniechęca się i niecierpliwi. Reaguje impulsywnie. Ma trudności z adekwatną oceną swoich możliwości. Występują cechy nadpobudliwości psychoruchowej i związana z tym męczliwość, deficyty uwagi, mała wytrwałość w działaniu.

3.Działania naprawcze:

akceptacja dziecka przez uczniów i nauczycieli,
dostosowanie wymagań edukacyjnych do indywidualnych możliwości,
podczas nauki dzielenie zadań na etapy, wydawanie prostych, jasnych poleceń,
stosowanie krótkich przerw w pracy,
akcentowanie starań, nagradzanie wkładu pracy niezależnie od ich końcowego efektu,
wzmacnianie współdziałania zamiast rywalizacji,
troskliwa opieka pedagogów.

Po terapii szpitalnej Ewelina rozpoczęła nauczanie indywidualne.

Zastosowanie w postępowaniu z dzieckiem zaleceń specjalistów nie przyniosło oczekiwanych rezultatów.

Już podczas pierwszych trzech tygodni nauki u Eweliny zaobserwowano negatywne objawy w zachowaniu. Dziecko nie jest w stanie spokojnie usiedzieć na lekcji: jego uwaga jest rozproszona, koncentracja bardzo słaba. Uczennica nie wykazuje żadnej chęci do nauki – dużą trudność sprawia jej rozpakowanie tornistra, nie chce wykonywać poleceń: odmawia otwarcia podręcznika, zeszytu, kilka razy odmówiła napisania sprawdzianu.

Ewelinę charakteryzuje bardzo niska samoocena, brak wiary we własne możliwości: często powtarza: „nic nie wiem, nic nie umiem, wszystko jest głupie, bez sensu”. Nie chce skorzystać z pomocy nauczyciela i pedagoga. Czasami po długiej namowie podejmuje działanie, ale szybko się męczy i zniechęca. Najwyraźniej pobyt w szkole przez sześć, siedem godzin dziennie to ponad jej psychiczne możliwości. Często upierając się krzyczy, rzuca tornistrem, książką, zrywa się z ławki, chce wybiec z klasy, Trudno z nią wówczas nawiązać kontakt. Uspokaja się dopiero po opuszczeniu sali lekcyjnej – w trakcie rozmowy z pedagogiem, psychologiem czy terapeutą. Takie zachowanie uczennicy utrudnia prowadzenie lekcji i odwraca uwagę innych uczniów w klasie. Uczennica odmawia wykonywania poleceń również podczas zajęć rekreacyjnych na pływalni, nie słucha instruktora, w szatni nie chce się wysuszyć – cały czas towarzyszą jej obawy, lęki, że zostanie sama, nie zdąży, a także poczucie niskiej wartości Niepokój budzi fakt. że Ewelina nie potrafi współpracować w grupie rówieśniczej. Prawie w każdym widzi wroga – nieustannie powtarzając, że wszyscy się na nią patrzą, przezywają ją, czasem reaguje bardzo agresywnie w stosunku do rówieśników – również podczas lekcji. Przejawia agresję przede wszystkim wobec słabszych fizycznie kolegów: często wygłasza pod ich adresem groźby: „zabiję cię, uduszę cię” i i obraźliwe epitety.


Mimo zastosowania w postępowaniu z uczennicą zaleceń specjalistów, nie stwierdzono żadnej poprawy w funkcjonowaniu społecznym.

Podczas własnych obserwacji poczynionych podczas pracy z dzieckiem oraz po zasięgnięciu opinii innych nauczycieli prowadzących zajęcia dydaktyczne, stwierdzam że znacznie pogorszyło się funkcjonowanie uczennicy. Podczas lekcji dziecko jest ospałe, zdekoncentrowane, bardzo niechętne do podejmowania działań. Często odmawia wszelkiej współpracy – nie chce wykonywać poleceń, nie udziela odpowiedzi na pytania, nie chce zapisywać w zeszytach niezbędnych informacji z lekcji. Niemożliwe staje się więc egzekwowanie wiedzy. Na wszelkie próby sprawdzenia umiejętności dziecko reaguje histerycznie. Mało skuteczne są formy nagradzania, ponieważ Ewelina przyjmuje postawę całkowicie bierną. Nieustannie powtarza, że nie zależy jej na niczym, nie chce być chwalona, nie chce dobrych ocen. Cały czas towarzyszy jej poczucie niższej wartości, sama utwierdza się w przekonaniu, że jest najgorsza, nic nie umie – co jest sprzeczne z rzeczywistym stanem wiedzy uczennicy.

Uczennica szybko się męczy, trudno jej usiedzieć w ławce w ciągu 45 minut lekcji, często powtarza, że chce pójść do domu. Podczas przerw chętnie przebywa z rówieśnikami, ale zdarza się, że jest wobec nich agresywna.

Na podstawie wywiadu z mamą i własnych obserwacji wnioskuje się, że dziecko w dalszym ciągu cierpi na głębokie zaburzenia emocjonalne, którym towarzyszą: brak wiary we własne możliwości, zaniżona samoocena, negatywne nastawienie do rzeczywistości, lęki wywołujące zachowanie agresywne.

Podczas spotkań z uczennicą nadal obserwuje się niechęć do pracy, negowanie rzeczywistości, brak motywacji i siły do nauki. W swobodnych wypowiedziach pojawiły się marzenia o własnej śmierci. Dziecko jest ospałe, zdekoncentrowane, wymaga częstego przerywania pracy (dzielenia jej na etapy), zachęcania i namawiania do działań.

Wobec zaistniałych problemów - nasilającej się agresji i myśli samobójczych w celu zapewnienia bezpieczeństwa i skutecznej pomocy medycznej od maja br. dziewczynka po raz kolejny poddana została hospitalizacji. W przyszpitalnej szkole realizuje również obowiązek szkolny.

Prognoza pozytywna:
udzielenie psychologicznego wsparcia rodzinie umożliwi pełną akceptację dziecka,
współpraca z mamą umożliwi wymianę informacji niezbędnych dla skuteczności oddziaływań pedagogicznych, psychologicznych i lekarskich,
terapia na terenie szkoły wspomoże proces dydaktyczny,
nauczanie indywidualne w atmosferze akceptacji przyniesie pozytywne rezultaty,
przebywanie dziecka w szkole umożliwi mu naukę współżycia w grupie społecznej.

Prognoza negatywna:
długi pobyt w szpitalu może pogłębić izolację społeczną,
pozostawienie rodziny bez pomocy psychologa może stać się przyczyną negatywnych postaw wobec dziecka.

Propozycje rozwiązania problemu:
W sytuacji wystąpienia choroby psychicznej, najskuteczniejszą formą oddziaływań, które mogą przyczynić się do poprawy stanu zdrowia małego pacjenta jest terapia.

Techniki terapeutyczne, stosowane w poszczególnych fazach choroby są zróżnicowane, a ich wybór i proporcje zależą od cech indywidualnych i stopnia zaburzenia.

W terapii pacjenta z zachowaniami psychotycznymi wyróżnia się cztery fazy:
nawiązanie kontaktu z terapeutą,
rozbudzanie procesów poznawczych,
ukształtowanie poczucia tożsamości,
kształtowanie zachowań społecznych,
Aby terapia była skuteczna musi być zachowana ciągłość oddziaływań W trakcie leczenia dziecka rodzice powinni być zaznajamiani ze wszystkimi technikami postępowania, w celu zastosowania terapii również w warunkach domowych.

Terapia będzie miała szansę powodzenia w warunkach życzliwej i ciepłej atmosfery w rodzinie chorego dziecka i w szkole.

Nauczanie indywidualne powinno być prowadzone przez nauczycieli akceptujących dziecko, posiadających specjalistyczną wiedzę z psychologii i pedagogiki specjalnej.

Pozytywne efekty działań terapeutycznych uzależnione są od ogólnego stanu zdrowia uczennicy.
Wyświetleń: 3385


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.