„Słowo o dysleksji”

Dysleksja rozwojowa jest jednym z wielu rodzajów trudności w uczeniu się. Jest specyficznym zaburzeniem uwarunkowanym konstytucjonalnie – inteligencja w normie i zmiany w centralnym układzie nerwowym. Dysleksja manifestuje się różnymi trudnościami w odniesieniu do różnych form komunikacji. Często, oprócz trudności w czytaniu, pojawiają się trudności w opanowaniu czynności pisania i poprawnej pisowni.
Termin dysleksji rozwojowej używany jest do określenia syndromu zaburzeń(najczęściej współwystępujących) do których należą:
- dysleksja - specyficzne trudności w czytaniu, często powiązane z trudnościami w
pisaniu,
- dysortografia - specyficzne trudności w opanowaniu poprawnej pisowni (wszystkie
odstępstwa od prawidłowego zapisu, nie tylko błędy typowo ortograficzne),
- dysgrafia – specyficzna trudność w opanowaniu kaligraficznego pisma ( niski
poziom graficzny pisma).
Dysleksja oznacza specyficzne trudności w nauce czytania, które mogą wynikać z zaburzeń analizatora wzrokowego lub słuchowego. Zaburzenia te mogą występować w izolacji i powodować trudności w rozpoznawaniu liter lub wyodrębnianiu głosek w słowach. Czasami przyczyną trudności są zaburzenia obu analizatorów: słuchowego i wzrokowego. W toku badań wyodrębniono cztery rodzaje dysleksji:
1.dysleksja typu wzrokowego – charakteryzują ją przede wszystkim zaburzenia
spostrzegania i pamięci wzrokowej oraz koordynacji wzrokowo – ruchowej,
2.dysleksja typu słuchowego – zaburzenia pamięci i spostrzegawczości
słuchowej, powiązane z zaburzeniami odbioru dźwięków mowy ,
3.dysleksja integracyjna – zaburzenia w koordynacji funkcji percepcyjno-motorycznych,
4.dysleksja typu mieszanego – łączy w sobie zaburzenia różnych funkcji.
Dysleksja jest konsekwencją zaburzeń funkcji motorycznych i ich współdziałania, dlatego nie można ich rozpoznać u dzieci z inteligencją niższa niż przeciętna,
z niepełnosprawnością intelektualną, niedosłuchem, niedowidzeniem, chorobami neurologicznymi , a także u dzieci zaniedbanych środowiskowo. Dzieci z wymienionych grup mogą przejawiać takie same trudności w pisaniu i czytaniu, ale mają inne źródło.
Symptomy dysleksji są zauważalne już u dzieci ok. 4-5 lat. Nie można w tym momencie mówić o dysleksji, a jedynie o ryzyku dysleksji. Dalsza obserwacja dziecka i badanie w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej pozwalają na stwierdzenie lub wykluczenie dysleksji.
W wieku szkolnym symptomy dysleksji są bardziej widoczne i pozwalają postawić diagnozę. Dysleksję rozpoznajemy ,gdy dziecko np.:
- ma trudność z przypomnieniem sobie głoski odpowiadającej odczytywanej literze,
- myli litery podobne kształtem,
- zamienia kolejność liter w wyrazie,
- opuszcza cząstki wyrazów, litery ,sylaby,
- źle składa wyrazy, słabo czyta.
Dysgrafia oznacza trudności z utrzymaniem właściwego poziomu graficznego pisma. Często jest ono określane mianem „brzydkiego pisma”. Pismo dziecka jest nieczytelne i wykazuje się zaburzeniami. W początku nauki pisania uczeń ma trudności z odtwarzaniem kształtu liter i mieszczenia się w liniaturze. Estetyka zeszytów pozostawia wiele do życzenia. Pismo jest mało czytelne, zapisy na stronach źle zaplanowane, kartki zniszczone przez nacisk ołówka czy długopisu. Pojawiają się liczne skreślenia, zamazania, brak łączności liter.
Osoby z dysgrafią charakteryzuje mała precyzja ruchów ręki, często pojawia się nieprawidłowy uchwyt przyboru do pisania. Tempo pisania jest bardzo wolne i uczeń ma trudności z nadążaniem za klasą, co powoduje zmęczenie i zniechęcenie.
Pismo dysgraficzne u ucznia starszego można rozpoznać, gdy występuje zmienny kierunek pisma, różne położenie liter w wyrazie, litery są zdeformowane, brakuje w nich drobnych elementów, litery mają różne kształty i brak między nimi łączenia. W niektórych przypadkach pismo jest niemożliwe do odczytania. Dysgrafię można stwierdzić, gdy kilka z tych elementów występuje przez dłuższy czas.
Dysortografia to trudność w zachowaniu poprawnej ortografii podczas pisania, a także zniekształcenie zapisu wyrazów, pomijanie i przestawianie liter, mylenie liter o podobnych kształtach. O dysortografii można mówić także, gdy dziecko stosuje tzw. lustrzane pismo (zapis od prawej do lewej), opuszcza drobne elementy liter lub zniekształca zapis całego wyrazu.
Dysortografię można stwierdzić tylko wtedy, gdy dziecko opanowało teoretyczne zasady pisowni i wykonało ćwiczenie mające na celu utrwalenie obrazu graficznego wyrazu i wypracowanie nawyku poprawnego pisania.
Dysortografia, tak samo jak dysleksja i dysgrafia, jest zjawiskiem patologicznym , wymagającym terapii.
PRZYCZYNY DYSLEKSJI ROZWOJOWEJ

1.Pierwotne przyczyny dysleksji rozwojowej
Przyczyn dysleksji rozwojowej jest wiele, przy czym wszystkie mogą wystąpić naraz u tego samego dziecka. Pierwotne przyczyny dysleksji rozwojowej nie są znane do końca. Wymienia się kilka koncepcji:
- koncepcja genetyczna – dotycząca 20-25% dzieci dyslektycznych zakłada, że zmiany,
które przyczyniają się do zaburzeń funkcjonalnych i są podłożem trudności w pisaniu i
czytaniu, są dziedziczne,
- koncepcja opóźnionego dojrzewania centralnego układu nerwowego – upatruje przyczynę
trudności w spowolnieniu dojrzewania centralnego układu nerwowego i zaburzeniach
funkcjonalnych,
- koncepcja organiczna – upatruje przyczynę w mikrouszkodzeniu struktury tych okolic
mózgu, które realizują czynności pisania i mówienia,
- koncepcja hormonalna – upatruje przyczynę w niedokształceniu niektórych okolic kory
mózgowej i nieprawidłowym modelu rozwoju mózgu,
- koncepcja psychodysleksji – upatruje przyczyny w emocjonalnych zaburzeniach
funkcjonalnych centralnego układu nerwowego(dziecko blokuje się i nie chce wyraźnie
pisać wyrazów, z którymi ma złe, bolesne przeżycia).
2.Wtórne przyczyny dysleksji rozwojowej – patomechanizmy
Przyczyny te , podobnie jak pierwotne przyczyny dysleksji rozwojowej, są różnorakie i mogą występować wskutek pojedynczego czynnika lub ich grupy. Wtórnymi przyczynami dysleksji rozwojowej są zaburzenia prostych funkcji i ich integracji.
W „ciężkich przypadkach” dysleksji mamy zwykle do czynienia ze sprzężonymi zaburzeniami funkcji. Dlatego mówimy o patomechanizmach dysleksji leżących u podstaw specyficznych trudności czytania i pisania.

DIAGNOZA I TERAPIA

Rozpoznanie dysleksji, dysortografii i dysgrafii poprzedzone jest wielogodzinnym badaniem psychologicznym , pedagogicznym, logopedycznym oraz rozmową z rodzicami. Tylko właściwa diagnoza pozwala na opracowanie sposobu pracy z dzieckiem ( w szkole, poradni i domu). Dobrze dopasowana terapia jest bardzo ważna dla ucznia, gdyż problemy z pisaniem, czytaniem, niska samoocena, a niekiedy uwagi kolegów z klasy, powodują, że dziecko staje się zniechęcone do pracy. Dlatego ważna jest wczesna diagnoza i terapia zaburzeń stanowiących trudności w nauce. Tylko ona może uchronić dziecko przed narastaniem tych zaburzeń i tym samym przed niepowodzeniami w nauce.


Opracowała: Milena Zwierz


Literatura:
1. Zakrzewska B.: Trudności w czytaniu i pisaniu. Modele ćwiczeń, WSiP, Warszawa 1996 r.
2. Bogdanowicz M., Adryjanek A.: Uczeń z dysleksją w szkole, Operon, Gdynia 2004 r.
3. Borda G., Tomaszewska W.: Z dysleksją na Ty, Biblioteczka OUPiS – ZNP, Katowice 2003 r.
4. Czaban R., Dargiewicz M., Stadnicka J.: Ortograffiti. Przewodnik dla nauczyciela, Operon,
Gdynia 2003 r.

Wyświetleń: 875