Katalog

Magdalena Orzeł, 2010-05-17
Łuków

Pedagogika, Artykuły

Dziecko ryzyka dysleksji w literaturze i praktyce.

- n +

Opracowała:
Magdalena Orzeł
Nauczyciel Zespołu Szkół w Gręzówce

DZIECKO RYZYKA DYSLEKSJI
W LITERATURZE I W PRAKTYCE.


Jednym z ważnych problemów współczesnej szkoły jest zagadnienie niepowodzeń szkolnych. Jednak powszechnym zjawiskiem w szkołach jest zbyt późne rozpoznawanie dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się. W zależności od przyczyn niepowodzeń, a więc uwarunkowań środowiskowych, wychowawczych, czy też tkwiących w samych uczniach, podejmuje się różne sposoby pracy w celu ich likwidacji. Szczególne znaczenie przywiązuje się do działalności korekcyjno-kompensacyjnej, ukierunkowanej na korygowanie i kompensowanie zaburzeń psychoruchowego rozwoju dziecka, jako jednej z istotnych przyczyn niepowodzeń szkolnych. Została ona wprowadzona do szkół podstawowych, jako działalność mająca na celu usuwanie następstw niepowodzeń szkolnych. Wyrównywanie braków w wiadomościach i umiejętnościach oraz przywrócenie prawidłowych postaw uczniów wobec nauki i szkoły, wczesna interwencja pedagogiczna może przyczynić się do zmniejszenia odsiewu i drugoroczności, które prowadzą bezpośrednio do zjawisk patologii społecznej.
W praktyce szkolnej często spotykanym zjawiskiem jest dysleksja. Zakłóca ona nie tylko proces czytania, ale i, w jakimś zakresie, proces pisania, a przecież bezbłędne, ortograficzne pisanie, podobnie jak bezbłędne czytanie, jest podstawowym warunkiem dobrych wyników w nauce każdego ucznia.
W swojej pracy często spotykałam uczniów, którzy wykazywali trudności w nauce szkolnej. Z rozmów z nimi wynikało, że niejednokrotnie winą za taki stan obarczali trudny do opanowania materiał, nadmiar obowiązków szkolnych i domowych, niezrozumienie materiału na lekcji, czy też po prostu niechęć do danego przedmiotu. Ponieważ termin dysleksja w ostatnim czasie stała się „modny” wśród uczniów, dlatego niektórzy z nich wprost określali swoje trudności jako dysleksję i w ten sposób czuli się jakby usprawiedliwieni, gdyż to nie jest zależne od nich samych. Łatwiej było przyjąć taką postawę w sytuacji, gdy problem dysleksji występował u rodzeństwa, które miało stwierdzoną dysleksję na podstawie badania w poradni psychologiczno-pedagogicznej.
Aktualnie twierdzi się, że dysleksja, dysortografia i dysgrafia nie powstają wyłącznie w wyniku działania czynników jednorodnych. Obok uwarunkowań organicznych zaburzenia te mogą być wywołane innymi czynnikami, na przykład o pochodzeniu genetycznym. Mogą przy tym współistnieć także inne przyczyny. Zaburzenia rozwojowe utrudniające proces czytania i pisania mogą występować w różnych powiązaniach i w różnym stopniu nasilenia. Często u jednego dziecka występuje równocześnie kilka rodzajów zaburzeń, co w następstwie prowadzi do narastania niepowodzeń szkolnych, polegających nie tylko na ograniczonych możliwościach w zakresie czytania i pisania, ale również w zakresie liczenia – dyskalkulia, czy wypowiadania się. Wpływa to negatywnie na opanowanie materiału programowego oraz na proces uczenia się w ogóle. Proces narastania niepowodzeń szkolnych może w konsekwencji prowadzić do osłabienia motywacji uczenia się, zahamowań, nerwic szkolnych, zachowań antyspołecznych, a w przypadku uczniów klas starszych, do częstego opuszczania lekcji.
Czym zatem jest dysleksja?
Według Marty Bogdanowicz, dysleksja rozwojowa, to trudność w czytaniu i pisaniu, uwarunkowana parcjalnymi zaburzeniami rozwoju psychomotorycznego funkcji uczestniczących w czynności czytania i pisania oraz ich integracji. Termin ten odnosi się do specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu, w zakres których wchodzi: dysleksja – trudności w czytaniu, dysortografia – trudności w prawidłowym pisaniu oraz dysgrafia – trudności dotyczące poziomu graficznego pisma.
Trudności te zazwyczaj rozpoczynają się dopiero po rozpoczęciu nauki szkolnej. Pewności w tym względzie nabiera się zwykle po wstępnym okresie nauczania, gdy trudności te okazują się uporczywe i nie znikają pod wpływem zwykłych zabiegów pedagogicznych nauczyciela i dodatkowej pomocy w nauce. Często zaburzenia procesu czytania i pisania diagnozowane są w klasie drugiej czy trzeciej, a więc z końcem podstawowego etapu edukacji, czyli nauczania początkowego, a niekiedy i później.
Już w wieku przedszkolnym istnieją szanse rozpoznania specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu. Jednak zarówno rodzice, jak i niektórzy nauczyciele uważają, że sześciolatek jest jeszcze małym dzieckiem, a jego trudności są czymś naturalnym, w związku z tym wszystko przejdzie w swoim czasie, a dziecko samo z tego wyrośnie. Niekiedy inteligentne dziecko może z powodzeniem maskować swoje trudności. Na przykład, dziecko mające trudności z czytaniem, uczy się na pamięć i „recytuje” teksty, które powinno odczytywać. Również bardzo dobre odpowiedzi ustne, duża aktywność mogą odwracać uwagę nauczyciela od problemów ucznia, związanych z opanowaniem umiejętności czytania i poprawnej pisowni. Specyficzne błędy w pisaniu u dzieci inteligentnych i aktywnych nauczyciele traktują jako „dziwne” i często wyjaśniają je roztrzepaniem czy brakiem samokontroli. Dlatego zdarza się, że dysleksję rozwojową odkrywa się dopiero w starszych klasach szkoły podstawowej, chociaż towarzyszyła ona dziecku od samego początku edukacji.
Tymczasem wszelkie działania profilaktyczne można i należy podejmować jak najwcześniej, czyli jeszcze przed rozpoczęciem nauki czytania i pisania. Jednak warunkiem podjęcia wczesnej interwencji jest właściwe rozpoznanie tych problemów.
Dzieckiem „ryzyka dysleksji” jest każde dziecko pochodzące z nieprawidłowej ciąży i porodu. Dzieci „ryzyka dysleksji” wykazują opóźnienia w rozwoju mowy i rozwoju ruchowym, później niż u rówieśników pojawiają się takie osiągnięcia rozwojowe, jak wypowiadanie pierwszych wyrazów, prostych zdań, później zaczynają siadać, chodzić, biegać. Są mało zręczne manualnie. Duże prawdopodobieństwo wystąpienia specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu dotyczy także dzieci z rodzin, w których występowała dysleksja, opóźnienie rozwoju mowy, oburęczność i leworęczność. Przede wszystkim możliwość wystąpienia dysleksji rozwojowej zapowiadają objawy dysharmonijnego rozwoju psychomotorycznego pod postacią parcjalnych opóźnień rozwoju niektórych funkcji poznawczych (głównie percepcji i mowy) oraz funkcji ruchowych.
Trudnościom w czytaniu i pisaniu najczęściej towarzyszą takie objawy, które można zauważyć już w wieku przedszkolnym, a później w młodszym szkolnym. Należą do nich:
mała sprawność ruchowa, zarówno w zakresie ruchów całego ciała, jak i ruchów rąk, trudności z wykonywaniem ruchów precyzyjnych,
słaba koordynacja wzrokowo-ruchowa,
trudności w orientacji przestrzennej, spostrzeganiu,
opóźniony rozwój mowy i nieprawidłowa artykulacja,
trudności z budowaniem wypowiedzi,
trudności w zapamiętywaniu,
trudności w czytaniu (dziecko czyta stosunkowo szybko, z wieloma błędami, domyślając się treści z kontekstu).
Współwystępowanie wielu wymienionych objawów u jednego dziecka pozwala przypuszczać, że mamy do czynienia z dzieckiem „ryzyka dysleksji”. Jest to, zatem sygnał, aby zająć się dzieckiem: skierować go na badania diagnostyczne do psychologa, pedagoga, logopedy. Badania pozwolą wytyczyć kierunek pracy z dzieckiem, w celu usprawnienia funkcji rozwijających się z opóźnieniem.
Jednym z ważniejszych motywów działania człowieka jest osiągnięcie sukcesów. Sukcesu szkolnego w postaci pozytywnej oceny, społecznego w postaci dobrych kontaktów interpersonalnych, sukcesu osobistego związanego z rozwojem własnej osobowości.
Każdy ma swoją indywidualną drogę dochodzenia do sukcesów, rozwijania umiejętności indywidualnych i społecznych, poszukiwania własnej tożsamości, jednak niektórym osobom potrzebna jest pomoc innych osób w osiąganiu tych sukcesów.


LITERATURA

1. Czajkowska I., Herda K., Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkole. Poradnik dla nauczycieli. WSiP, Warszawa 1989.
2. Gąsowska T., Pietrzak-Stępkowska Z., Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu. Poradnik nauczyciela-reedukatora. WSiP, Warszawa 1984.
3. Grabałowska K., Jastrząb J., Mickiewicz J., Wojak M., Ćwiczenia w czytaniu i pisaniu. Poradnik metodyczny do terapii dzieci dyslektycznych. Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”, Toruń 1996.
4. Sawa B., Jeżeli dziecko źle czyta i pisze. WSiP, Warszawa 1997.
5. Zakrzewska B. Trudności w czytaniu i pisaniu. Modele ćwiczeń. WSiP S.A., Warszawa 1999.
6. Pętlewska H., Przezwyciężanie trudności w czytaniu i pisaniu. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 1999.



Wyświetleń: 643


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.