Projekt „Moja Mała Ojczyzna” realizowany w Publicznym Gimnazjum w Człopie.
Materiał opracowany dla potrzeb projektu „Nauczyciel z klasą”.
Tytuł:
„Moja mała ojczyzna – Cieszynka”.

Autor:
Joanna Wehr.

Uczestnicy:
Uczniowie klas I, II i III gimnazjum.

Cele:
1. Zwrócenie uwagi uczniów na piękno okolicy, w jakiej żyją.
2. Wypracowanie poczucia odpowiedzialności za otaczające ich środowisko.
3. Umiejętność pracy ze sprzętem laboratoryjnym.
4. Przekazanie uczniom wiedzy dotyczącej parametrów środowiska naturalnego – wód płynących.
5. Zapoznanie uczniów ze sposobami praktycznego badania najważniejszych parametrów środowiska – wód płynących.
6. Kształtowanie następujących cech: odpowiedzialności, samodzielności, systematyczności, współpracy w grupie, planowania działań.
7. Poznanie legend związanych z okolicą.
Cele po części wynikały z dużego projektu, w jakim nasza szkoła bierze udział: „Szkolna sieć monitoringu parametrów środowiska w województwie zachodniopomorskim”. Jest on organizowany przez LOP w Szczecinie i dotyczy parametrów środowiska naszej gminy. Do projektu „Nauczyciela z klasą” wykorzystałam badania rzeki Cieszynki, jakie przeprowadziliśmy w okresie badawczym od 24 października do marca 2006 roku. Cele sformułowałam samodzielnie a uczniowie zgodzili się bez zastrzeżeń. Na tym etapie nie było dyskusji, pojawiły się one później i dotyczyły kolejnych etapów projektu.

Krótki opis projektu:
Projekt ma zwrócić uwagę uczniów na otaczającą ich przyrodę. Dotyczy konkretnej rzeki – Cieszynki, przepływającej przez nasze miasteczko. W projekcie bierze udział kilka grup pracujących nad różnymi zadaniami:
GRUPA I – wykonuje chemiczno-fizyczne badania wody.
GRUPA II – dokonuje biologicznej oceny jakości wody.
GRUPA III – wykonuje prace plastyczne przedstawiające rzekę.
GRUPA IV – wykonuje foldery zawierające zdjęcia i informacje o rzece.
GRUPA V – piszą scenariusz przedstawienia w oparciu o legendę o Cieszynce i dokonują inscenizacji.

Podsumowanie projektu odbyło się 21 marca (w przededniu święta rzeki), kiedy to zaprezentowano prace uczniów w formie wystawy oraz przedstawienia na forum szkoły.

I. Przygotowanie i planowanie.
2. Podział na zespoły:
W pierwszych dwóch grupach pracowali członkowie LOP, jaką prowadzę w naszej szkole. Wybór ich do grup był następujący: uczniowie klasy II tworzący „swoją paczkę” samodzielnie wybrali biologiczną ocenę jakości wody, a uczniowie klasy I chemiczno-fizyczne badania wody.
Prezentacji tych zadań dokonałam na spotkaniu LOP.
Członkowie grupy III i IV to uczniowie, którzy samodzielnie zgłosili chęć udziału w projekcie. Na moich lekcjach ogłosiłam, iż poszukuję chętnych uczniów do wykonania folderów i prac plastycznych na temat Cieszynki. Zgłosiło się 26 chętnych uczniów, którym na odrębnym spotkaniu przedstawiłam cele, zadania i sposoby oceny ich pracy.
Grupę V tworzą moi wychowankowie – uczniowie klasy IIIa. Na godzinie wychowawczej przedstawiłam im propozycję przedstawienia legendy o Cieszynce i poprosiłam o zgłoszenie się chętnego ucznia do napisania scenariusza. Uczennica, która napisała scenariusz przedstawiła nam go na następnej godzinie wychowawczej i dokonała „naboru” chętnych aktorów. Było ich więcej niż wymagało tego przedstawienie.
Jak widać uczniowie biorący udział w projekcie sami decydowali w której grupie chcieliby pracować (uczniowie klasy IIIa mieli możliwość pracy w innych grupach).

3. Podział zadań wewnątrz zespołów:
Ponieważ grupa I i II to zespoły pięcioosobowe podział pracy nie bardzo był możliwy. W obu grupach pracował uczeń, który posiadał wodery i pobierał wodę, roślinność i organizmy wodne do badań.
Grupa III: uczniowie pracowali tutaj samodzielnie wykonując prace plastyczne.
Grupa IV: w tej grupie pracowały 3 dwuosobowe zespoły. Zawsze jedna z osób robiła zdjęcia a druga wykonywała folder. Wyboru treści i zdjęć zawartych w folderze uczniowie dokonywali wspólnie. Taki podział pracy zaproponowali sami uczniowie.
W skład grupy V wchodzili: reżyser I i autor scenariusz zarazem, zespół organizacyjny (reżyser I, reżyser II, autor podkładu muzycznego), aktorzy. Podział pracy: reżyser I – napisał scenariusz, przeprowadzał próby, ustalił ich terminy, kierował zespołem organizacyjnym; zespół organizacyjny – pomagał reżyserowi I a po za tym odpowiedzialny był za scenografię i podkład muzyczny. Wychowawca wyszedł z propozycją utworzenia zespołu organizacyjnego, którego celem miała być pomoc reżyserowi I.

4. Harmonogram projektu i poszczególnych zespołów:
Grupa I:
Prace badawcze tego zespołu odbyły się czterokrotnie: 7 i 14 listopada 2005 r., 28 lutego i 7 marca 2006 r. Daty 7 listopad i 28 luty były zaplanowane wcześniej i mogły ulec zmianie gdyby warunki pogodowe były niesprzyjające, gdyż wiązały się z wyjściem nad rzekę. Tydzień po wykonaniu badań grupa opracowywała wyniki. Odbywało się to na spotkaniu LOP.
Grupa II:
Biologiczną ocenę wody należało wykonać do 31 stycznia 2006 r. (wymóg LOP w Szczecinie). Ze względu na to, iż trzeba było pobrać rośliny i organizmy żyjące w rzece musieliśmy dokonać tego w październiku. Termin zbierania materiału to dzień, w którym odbywało się spotkanie LOP naszej szkoły – 24 października. Był on zaplanowany wspólnie z nauczycielem, gdyż moja obecność przy wyjściu nad rzekę jest obowiązkowa. Braliśmy również pod uwagę prognozę pogody na dany dzień. W następnym dniu tj. 25 października cała grupa pod opieką nauczyciela dokonała oceny i rozpoznania zebranego materiału. Termin ten podyktowany był krótką trwałością materiału do badań. Opracowanie wyników odbyło się 31 października i 8 listopada.
Grupa III i IV:
Uczniowie tych grup mieli na wykonanie swoich prac termin od połowy października do 21 grudnia 2005 r.
Grupa V:
Termin od 20 lutego do 21 marca 2006 r.
20 luty – wybór aktorów, powołanie zespołu organizacyjnego;
23 luty – wstępne zapoznanie z tekstem, pierwsza próba;
27 luty – tekst uczniowie znają na pamięć, próba;
2 marzec – próba;
6 marzec – próba, gotowy podkład muzyczny;
13 marzec – próba, gotowe stroje aktorów;
13-20 marzec – przygotowanie scenografii;
20 marzec – próba generalna;
21 marzec – przedstawienie.
Harmonogram ustalałam wspólnie z reżyserem I.

5. Kryteria oceny projektu:
Grupy I i II wykonywały zadania w ramach koła LOP. Jest to koło pozalekcyjne, za uczestnictwo, w którym uczniowie otrzymują +10 pkt. na karcie zachowania. Sądzę jednak, że zaangażowanie uczniów powinno zostać docenione w inny sposób i zaproponowałam im ocenę celującą z aktywności z biologii. Gdyż praca w zespołach była wykonywana przez wszystkich uczniów na tym samym poziomie i były to zagadnienia wybiegające poza program nauczania biologii czy chemii w gimnazjum.
Grupa IV. Przy ocenie folderu pod uwagę brałam: obszerność pracy, jakość i estetykę wykonania, wkład pracy uczniów, czytelność i zgodność zawartych informacji. Uczniowie otrzymywali oceny z aktywności z biologii.
Grupa V. Uczniowie biorący udział w projekcie otrzymali dodatkowe punkty z zachowania. Punktacja była zróżnicowana a przydział punktów został dokonany na lekcji wychowawczej podczas wspólnej dyskusji. Uczniowie byli zgodni, że reżyser I powinien otrzymać +30 pkt., reżyser II - +20 pkt. a aktorzy, autor podkładu muzycznego i uczniowie, którzy tworzyli scenografię +10 pkt.

II. Realizacja.
1. Spotkania zespołów:
Grupa I
Jak już wspomniałam spotkania tej grupy odbywały się zawsze w obecności nauczyciela.
7 listopada i 28 lutego to spotkania, na których uczniowie udali się nad rzekę, gdzie pobrali próbki wody, zbadali temperaturę wody w rzece, szybkość, z jaką płynie określili również zmącenie, barwę i zapach wody. Dalsze badania odbywały się tego samego dnia w klasie. Tam uczniowie badali za pomocą odczynników chemicznych (przekazanych w pakiecie przez organizatora) zawartość tlenu, nasycenie tlenem, zawartość fosforanów, azotu azotanowego i azotynowego, wartość ph, twardość ogólną. Następnie jeden z uczniów odpowiedzialny był za pomiar zapotrzebowania na tlen BZT5. Należy próbkę badanej wody zawinąć w folię aluminiową zabezpieczającą przed dostępem światła na 5 dni a następnie zbadać zawartość tlenu. Różnica w zawartości tlenu w próbce po pobraniu i po 5 dniach służy do obliczenia BZT5. Tydzień później (14.11 i 7.03) uczniowie w klasie wpisywali dane z pomiarów do tabeli (karty pracy przekazanej przez organizatora) określając jednocześnie poziom trofizmu i klasę jakości badanej wody na podstawie skryptów do chemiczno – fizycznego badania wody.

Grupa II
Dnia 24.10.2005r. cała grupa pod moją opieką udała się nad rzekę, gdzie uczniowie zbadali temperaturę wody, ocenili jej zmętnienie, barwę i zapach oraz szybkość przepływu. Tam jeden z uczniów (w kaloszach) dokonał zebrania materiału do badań: roślinności i organizmów wodnych. Pozostali uczniowie pomagali - oczyszczając wyłowione kamienie i zbierając osiadłe na nich organizmy oraz roślinność. Cały materiał został spakowany do pojemników i zaniesiony do szkoły. Następnego dnia (25.10.2005r.) wszyscy uczniowie z tej grupy spotkali się aby dokonać rozpoznania materiału badawczego (przy pomocy sprzętu do badań i skryptu do biologicznej oceny jakości wód) i określić organizmy wskaźnikowe. Praca uczniów polegała najpierw na oddzieleniu organizmów od mułu i roślinności, następnie pogrupowaniu organizmów i zebraniu ich w pojemniki. Dalej następowało rozpoznawanie (przy pomocy lup i list ewidencyjno – opisowych zawartych w skrypcie) organizmów wskaźnikowych,. Po rozpoznaniu gatunków odbywało się liczenie osobników w obrębie gatunków. Jednocześnie rozpoznawano rośliny wyłowione z rzeki na podstawie atlasu. W następnych tygodniach – 31 października i 8 listopada uczniowie uzupełniali kartę pracy i tabelę ustaleniową do oceny znalezionych grup zwierząt metodą Xylandra/Naglschmidta. W karcie zaznaczali: lokalizację, stanowisko, charakterystykę badanej wody, roślinność, nazwę gatunku wskaźnikowego, całkowitą liczbę organizmów, klasę decydującą wg metody Xylandra/Naglschmida, klasę jakości wody, wskaźnik saprobiontyczny i stopień troficzny na podstawie skryptu.
Grupa III
Uczniowie pracowali samodzielnie w domu lub w terenie.

Grupa IV
Młodzież pracowała w trzech zespołach dwuosobowych. Foldery, które stworzyli były wynikiem ich samodzielnej pracy. Uczniowie pracowali wg wytycznych, jakie otrzymali od nauczyciela – co dany folder powinien zawierać: zdjęcia Cieszynki, dane dotyczące położenia i długości rzeki, poza tym mogły być zawarte legendy i plany wykorzystania rzeki przez Niemców. Najczęściej jeden uczeń wykonywał zdjęcia, razem zbierali informacje, które wspólnie opracowywali. Na koniec podejmowali decyzję, jakie zamieścić zdjęcia i jaki powinien być układ treści w folderze. Uczeń, który nie robił zdjęć dokonywał „złożenia” informacji w wymaganej formie.

Grupa V
Po napisaniu scenariusza pierwsze spotkanie poświęcone było na wybór aktorów, rozdanie scenariuszy oraz wykonanie listy potrzebnych rekwizytów. Jako wychowawca otrzymałam wówczas od reżysera I: scenariusz, listę aktorów oraz potrzebnych rekwizytów. Harmonogram dalszych spotkań opisany jest w części pierwszej projektu.

2. Konsultacje z nauczycielem.
W grupach I i II nauczyciel wspomagał pracę uczniów na każdym spotkaniu w sytuacjach, gdy tego potrzebowali uczniowie. Pomoc dotyczyła wypełniania kart pracy oraz określania przynależności organizmów poszczególnych roślin do poszczególnych gatunków. Sprawowałam również opiekę nad uczniami w czasie wyjść nad rzekę.
W grupach III i IV nauczyciel określił swoje oczekiwania dotyczące „prac” podczas spotkania organizacyjnego. Wówczas uczniowie poznali cel oraz termin zakończenia prac. Następnie uczniowie pracowali samodzielnie. W czasie pracy nie były potrzebne konsultacje z nauczycielem.. Nauczyciel pełnił rolę osoby sprawdzającej wyniki pracy uczniów.
W grupie V na godzinie wychowawczej przedstawiłam młodzieży propozycję przedstawienia legendy dotyczącej Cieszynki wg napisanego przez chętną osobę scenariusza. Gdy zgłosiła się uczennica wyznaczyłam termin, napisania scenariusza - 17.02.2006r. Tego dnia sprawdziłam scenariusz i wyjaśniłam z autorką pojawiające się wątpliwości. Na następnej godzinie wychowawczej (20.02.2006r.) pomogłam w powołaniu „zespołu organizacyjnego”, który to zespół działał dalej samodzielnie. Próby często odbywały się w mojej obecności w czasie godzin wychowawczych; dyskretnie wspomagałam wówczas reżysera, doradzałam aktorom.
3. Punktów kontrolnych w przypadku grup biorących udział w programie nie było.

4. Trudności, na jakie natrafili uczniowie, co zrobiłam aby im pomóc.

W grupach I i II pewną trudność stanowiło wypełnienie tabel zbierających wyniki pracy uczniów. Wówczas wyjaśniałam niezrozumiałe kwestie i kontrolowałam prawidłowość zapisów.
W grupach III, IV i V uczniowie nie mieli problemów.

5. Źródła informacji
Dla grup I i II źródłem informacji były skrypty: „Biologiczna ocena jakości wód i „Chemiczno – fizyczne badanie wód”, karty pracy oraz atlas roślin.
Dla uczniów z grupy III źródłem informacji była pięknie położona rzeka Cieszyna.
Uczniowie z grupy IV korzystali m.in. z książki Sławomira Łozowskiego „Człopa, okruchy dziejów, okolice, legendy”.
Uczniowie z grupy V również korzystali z książki pana Sławomira Łozowskiego.

6. Efekty pracy
Efektem pracy uczniów było:
- opracowane dane dotyczące chemiczno – fizycznych właściwości wody oraz biologiczna ocena wody Cieszynki z podaniem jej klasy czystości. Dane te stanowią jeden z elementów składowych projektu „Szkolna sieć monitoringu parametrów środowiska województwa zachodniopomorskiego”,
- 20 prac plastycznych przedstawiających Cieszynkę,
- 3 foldery zawierające informacje o rzece,
- przedstawienie na podstawie legendy „O Dzierżykraju – księciu człopiańskim”.

Prace uczniów wraz ze zdjęciami ( które zrobiłam i które zrobili uczniowie tworzący foldery) oraz opisem działań jakie podjęliśmy, aby zrealizować projekt „Moje mała ojczyzna – Cieszynka” zostały zaprezentowane dnia 21.03.2006 r. w przededniu Światowego Dnia Wody na wystawie poświęconej Cieszynce. Tego dnia klasa III a przedstawiła legendę „O Dzierżykraju – księciu człopiańskim” na forum społeczności naszej szkoły.

III. Publiczne przedstawienie projektów.
1. Przygotowania.
W przygotowaniu wystawy pomagali mi uczniowie – członkowie LOP. Ich praca polegała na wydrukowaniu kart pracy zespołów I i II, napisaniu krótkiej prezentacji naszych działań, jakie podjęliśmy w ramach projektu „Moja mała ojczyzna - Cieszyna”, wykonaniu napisu – tytułu wystawy oraz przygotowaniu podkładek pod zdjęcia. Dalej uczniowie pomagali mi wybrać najciekawsze zdjęcia i przypiąć prace.
Prezentacja legendy odbyła się podczas konkursu kończącego projekt regionalny dotyczący naszej gminy. Przygotowania odbywały się wg ustalonego wcześniej „kalendarza” zamieszczonego wyżej. W ostatnim tygodniu organizowaliśmy elementy scenografii i rekwizyty: plansza przedstawiająca gród Dzierżykraja, tron, łóżko, buda dla psa, peruki, worek z pieniędzmi, korony dla władcy i jego żony, sutanna, skakanka, duże papierowe serce, kwiaty i serpentyny, „towary” dla handlarzy, kartki z nazwami 3 rzek oraz kreacje dla aktorów. Choć już na początku reżyser wykonał listę potrzebnych rekwizytów wraz z osobami odpowiedzialnymi za ich przygotowanie to do ostatniego dnia nie zgromadziliśmy wszystkich potrzebnych rzeczy a przypominaniu zapominalskim nie było końca.

2. Przebieg prezentacji.

Wystawa pojawiła się na szkolnym korytarzu 21.03.2006r. i od początku wzbudziła duże zainteresowanie wśród uczniów. Miałam wówczas dyżur na tym piętrze i z dumą obserwowałam, jak uczniowie podchodzili i oglądali zdjęcia próbując odgadnąć, który fragment Cieszynki przedstawiają. Oceniali również prace plastyczne i przydzielali im miejsca wg własnego uznania. Wystawa spodobała się również pani dyrektor, która „zasypała” mnie pytaniami oraz pani woźnej, która chwaliła zdolności plastyczne „naszych” uczniów. Już niebawem, bo 4.04.2006 r. wystawę będą mogli obejrzeć rodzice, którzy zjawią się w naszej szkole na wywiadówkach.
Jak już wspomniałam prezentacja legendy „O Dzierżykraju – księciu człopiańskim” odbywała się - 21.03.2006r. w ramach konkursu wieńczącego projekt regionalny. Konkurs dotyczył prezentacji legendy o tematyce związanej z naszym regionem. Odbywał się na forum społeczności gimnazjum. Nasza klasa jako III a dokonywała prezentacji pierwsza. Przedstawienie powiodło się wywołując często salwę śmiechu publiczności. Najbardziej podobała się postać Cieszynki oraz handlarze i inni królowie – koledzy. W konkursie brało udział 10 klas a nasze przedstawienie zdobyło II miejsce, co jest dla nas dużym sukcesem.
Oceny pracy uczniów podczas realizacji projektu dokonałam wg omówionych wcześniej z uczniami kryteriów zawartych w punkcie „Kryteria oceny projektów”.

5.Refleksja nauczyciela
Sądzę, że udało się zwrócić uwagę uczniów na piękno okolicy, w jakiej żyją. Myślę tutaj o uczniach, którzy nie brali bezpośredniego udziału w projekcie, a tylko oglądali wyniki naszej pracy. Duży podziw wzbudzali u mnie uczniowie, którzy nie bali się dokonywać rozpoznawania mikroorganizmów żyjących w naszej rzece, choć często wywoływały one pewną niechęć. Podziwiam zaangażowanie szczególnie uczniów wykonujących badania chemiczno – fizycznych i biologicznych właściwości wody. Wydaje mi się, że projekt nauczył ich samodzielności, odpowiedzialności i umiejętności pracy ze sprzętem laboratoryjnym oraz odczynnikami. Uczniowie ci zdobyli wiedzę dotycząca sposobów praktycznego badania parametrów środowiska (wody). Osobą, która włożyła ogrom pracy w realizację projektu była autorka scenariusza do legendy – Urszula Zaskórska, która jest także współautorką jednego z folderów. Sądzę, że na jej sukces miało wpływ to, iż robiła to, co lubi, zgodnie ze swoimi zainteresowaniami. W jednym i drugim przypadku Ula samodzielnie zgłaszała chęć wykonania folderu i napisania scenariusza.
Największym problemem było moim zdaniem małe zaangażowanie uczniów biorących udział w przedstawieniu. Uczniowie ociągali się z przygotowaniem scenografii, rekwizytów i własnych strojów. Nie byłam do końca zadowolona z wyników ich pracy. Nie znalazłam sposobu, aby w tej kwestii zmobilizować moich wychowanków, choć przecież do udziału w przedstawieniu zgłosili się dobrowolnie.
Następnym razem podczas realizacji konkursu plastycznego, bo tak można nazwać część dotyczącą prac plastycznych będę współpracowała z panią od sztuki i poproszę o wykonanie prac plastycznych na lekcjach plastyki. Wówczas powstałoby więcej prac.

6. Refleksja uczniów.
Ula – podczas przedstawienia podobała mi się reakcja publiczności, widać było panujący entuzjazm i uniesienie. Wszyscy śmiali się i klaskali. Moje uznanie wzbudziła mobilizacja wszystkich aktorów. Zmieniłabym sprzęt nagłaśniający w naszej szkole, gdyż podczas przedstawienia, gdy potrzebna była muzyka akurat coś się zepsuło. Przeszkadzał trochę hałas panujący przed naszym przedstawieniem, może, dlatego, że nasza klasa występowała jako pierwsza.
Kamila – bardzo podobał mi się scenariusz oraz świetna gra aktorów, a także reakcja publiczności, która była zachwycona. Słychać było śmiech oraz ogromne brawa. Wydaje mi się, że powinniśmy zwrócić większą uwagę na rekwizyty, które bardziej uwidoczniłyby krajobraz i klimat opowiadania. Dużą trudnością było dobranie odpowiednich strojów dla aktorów.
Karolina – podobała mi się praca z odczynnikami, nie było wiadomo, na jaki kolor zabarwi się próbka badanej wody, co wzbudzało duże zainteresowanie wszystkich członków grupy. Każdy z grupy miał możliwość wykonania samodzielnie badania. Dużą atrakcją były również wyjścia w teren nad rzekę.
Paulina – podczas pobierania materiału do badań trudnością było wydobycie kamieni i roślinności, z których następnie zbieraliśmy organizmy do pojemników. Do trudnych zadań zaliczyłabym również rozpoznawanie organizmów i roślin oraz pokonanie własnych zahamowań związanych z dotykaniem „robaczków”. Podobała mi się wyprawa nad rzekę, czułam zaciekawienie przechodzących obok ludzi. Chciałabym, aby w zajęciach uczestniczyło więcej uczniów.

Wyświetleń: 1824