![]() |
![]() |
Katalog Magdalena Banduła-Janowicz, 2010-03-08 Nowa Góra Zajęcia pozaszkolne, Artykuły Innowacja programowa "Czytelnia filozoficzno-antropologiczna"CZYTLENIA FILOZOFICZNO – ANTROPOLOGICZNA AUTOR mgr Magdalena Banduła-Janowicz Kwalifikacje zawodowe -studia magisterskie: historia, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Śląski -studia podyplomowe: Wychowanie Obywatelskie i Wychowanie do Życia w Rodzinie, Wiedza o kulturze RODZAJ INNOWACJI: Innowacja programowa POZIOM NAUCZANIA: Trzeci etap edukacyjny ZESPÓŁ UCZNIOWSKI OBJĘTY INNOWACJĄ Uczniowie zdolni i wybitnie zdolni PODSTAWY PEDAGOGICZNE I DYDAKTYCZNE INNOWACJI Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 9 kwietnia 2002r. w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez publiczne szkoły i placówki (Dz. U. z 2002r. Nr 56, poz. 506). Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych i gimnazjów (edukacja filozoficzna) CELE 1. Wdrażanie do refleksji i logicznego myślenia. 2. Kształtowanie wrażliwości moralnej. 3. Zachęcanie do bliższego i głębszego poznania samego siebie. 4. Pogłębianie rozumienia rzeczywistości. 5. Komputeryzacja i informatyzacja uczniów. UZASADNIENIE POTRZEBY WPROWADENIA INNOWACJI Plan zajęć edukacji filozoficznej i antropologicznej „Czytelnia filozoficzno-antropologiczna” opracowany został dla uczniów zdolnych i wybitnie zdolnych w Gimnazjum przy Zespole Szkół im. M. Konopnickiej w Nowej Górze. Uwzględnia on opanowanie podstawowej znajomości kluczowych problemów filozoficznych i antropologicznych. Potrzeba jego wprowadzenia wynika z bardzo niskiego obycia kulturoznawczego młodzieży gimnazjalnej. Bazą programową dla „Czytelni…” będą treści ścieżki międzyprzedmiotowej - edukacja filozoficzna. Treści te są wzbogacone o wybrane problemy filozoficzne i antropologiczne (antropologia kulturowa). Dodatkowo młodzież objęta projektem innowacji pedagogicznej poddana zostanie intensywnej informatyzacji i komputeryzacji – poza spotkaniami na zajęciach sieć internetowa będzie drogą komunikowania się prowadzącego zajęcia w Czytelni z jej uczestnikami. SPODZIEWANE EFEKTY Uczeń: A: - Zna najważniejsze pytania i pojęcia filozoficzne. -Rozumienie człowieka jako bytu osobowego. - Rozumie siebie i drugiego człowieka. - Zna początki sztuki i jej rolę w kształtowaniu cywilizacji. - Zna pojęcia z zakresu gender studiem. B: - Przedstawia krótką charakterystykę myśli filozoficznej Sokratesa, Platona i Arystotelesa, św. Augustyna, św. Tomasza, Abelarda, Kartezjusza, Nietzschego. -Potrafi scharakteryzować filozofię każdej z epok. - Potrafi wskazać główne motywy kulturowe śródziemnomorskiego kręgu kulturowego i ogólnoludzkie mity. -Potrafi wskazać przejawy starożytnej, średniowiecznej i nowożytnej myśli filozoficznej w czasach współczesnych. C: - Potrafi dokonać filozoficznego określenia prawdy, wolności i innych wartości. - Potrafi interpretować artefakty kulturowe i wskazywać ich odniesienia w przeszłości. D: - Dokonuje analizy filozoficznej i antropologicznej przeprowadzonej na dowolnym przykładzie. - Dokonuje interpretacji tekstów filozoficznych, odnajduje powiązania z innymi tekstami kultury (potrafi wychwycić intertekstualność). PRZEBIEG INNOWACJI Zajęcia w Czytelni Filozoficzno- Antropologicznej odbywać się będą w cyklu tygodniowym, w wymiarze 1 godziny lekcyjnej. Na spotkaniach omawiane będą najważniejsze dylematy filozoficzne i problemy antropologiczne. Podstawową formą pracy będzie dyskusja, która ma za zadanie kształtować umiejętność poprawnego i swobodnego wyrażania poglądów i opinii młodzieży. Obok tej formy pracy bardzo ważną będzie samodzielna lektura tekstów filozoficznych i antropologicznych, których znajomość jest koniecznym elementem efektywnej pracy na zajęciach. Teksty te będą umieszczane przeze prowadzącego zajęcia na internetowej stronie szkoły, a informacja zwrotna od uczniów będzie przesyłana drogą mailową. Taka forma pracy ma wdrożyć młodzież do korzystania z Internetu i jednocześnie kształtować w niej umiejętność poprawnej komunikacji mailowej (redagowanie sprawozdań z zajęć, pisanie esejów itp.). Znajomość technologii komputerowej będzie także potrzebna do przygotowania prostych tekstów związanych z filozofią i antropologią do Kuriera uczniowskiego. Na zajęciach mam zamiar szeroko zastosować możliwości jakie stwarza posiadanie w szkole pracowni multimedialnej – w ciekawy sposób można wykorzystać zawartość sieci, wzbogacić zajęcia o ciekawy środek dydaktyczny - materiały audiowizualne (reprodukcje dzieł sztuki i inny materiał o charakterze ilustracyjnym, filmy, pliki dźwiękowe itp.). Efekty pracy prezentowane będą na: -stronie internetowej szkoły „Gimnazjaliści o filozofii”, - Kurierze uczniowskim, - Kąciku filozoficznym Tematyka zajęć w roku szkolnym 2008/2009 1. „Poznaj samego siebie” 2. Filozofia jako „umiłowanie mądrości” 3. Miasta jako matki filozofii – narodziny miast. 4. Starożytna Grecja jako miejsce narodzenia filozofii. 5. Sokrates, Platon, Arystoteles. 6. Klasyczna definicja prawdy. Poszukiwanie prawdy przez stulecia. 7. Boski Poruszyciel. 8. Wydobyci z ziemi bogowie. 9. Boska proporcja. 10. Epikur i filozofia środka. 11. Koncepcja człowieka jako osoby, a więc istoty rozumnej, wolnej i zdolnej do poznania prawdy i dążącej do dobra. 12. Sztuka –idea piękna. 13. Narodziny sztuki – paleolit. 14. Sztuka dla pierwszych cywilizacji. 15. Święty Augustyn – nowe miejsce Boga i człowieka. 16. Tomasz z Akwinu – czyli Platon i Arystoteles w średniowieczu. 17. Renesansowy hedonizm. 18. Cogito ergo sum – nowe wątpienie. 19. Oświecenie? Deizm i ateizm. 20. Tako rzecze Zaratustra - Fryderyk Nietzsche i zwulgaryzowanie jego myśli. 21. Wola mocy w XX wieku (teoria władzy Maxa Webera). 22. Ponowoczesność i jej przejawy. 23. Gender studies – współczesny „feminizm”. 24. Czym jest kultura? 25. Tożsamość narodowa. 26. Podsumowanie pracy w Czytelni Filozoficzno-Antropologicznej. EWALUACJA Ewaluacja będzie odbywała się głównie na podstawie narzędzi diagnostycznych opracowanych przez autora w postaci: obserwacji efektów pracy uczniów, kart pracy uczniów (należy je wprowadzać w późniejszym etapie realizacji programu), osiągnięć edukacyjnych z innych przedmiotów dzieci objętych programem, oceny zajęć dokonywanej przez dzieci. PRZYKŁADOWE SCENRIUSZE ZAJĘĆ 1. Przykładowy scenariusz zajęć z filozofii Mit jaskini – czyli skąd sie biorą rzeczy? Świat, w którym żyjemy zaskakuje nas swoja różnorodności, zdajemy sobie sprawę z istnienia niezliczonych gatunków roślin i zwierząt, wreszcie spotykamy na swojej drodze najróżniejszych ludzi. W jaki sposób można najbardziej ogólnie zrozumieć cała tą rzeczywistość? Niniejsze zajęcia to próba spojrzenia na ten problem oczami Platona, starożytnego filozofa, który w dziele Jaskinia tłumaczy czym naprawdę są widziane przez nas rzeczy. Cele operacyjne Uczeń: - słucha oraz czyta tekst filozoficzny ze zrozumieniem; - poszukuje interpretacji usłyszanego i przeczytanego tekstu; - poszukuje odpowiedzi na fundamentalne pytania „Czym są rzeczy?”, „Dlaczego istnieją rzeczy?”; - wykonuje takie czynności manualne, jak: rysowanie, wycinanie; Środki dydaktyczne - karty pracy dla ucznia (załącznik nr 1); - arkusze bloku rysunkowego, bloku technicznego, flamastry, kredki, farbki, nożyczki, latarka lub świeczka; - przedmioty znane z codziennego życia, np.: książka, jabłko, piórnik itp.; Przebieg zajęć 1. Nauczyciel rozdaje uczniom tekst opisujący wygląd platońskiej jaskini (karta pracy A), a następnie odczytuje go na głos. 2. Nauczyciel rozdaje uczniom przybory potrzebne do rysowania i prosi, aby narysowały scenę opisaną w tekście. 3. Po zakończeniu pracy plastycznej każdy wyjaśnia, co znajduje sie na jego rysunku. Nauczyciel konfrontuje prace z przeczytanym tekstem oraz go interpretuje (załącznik nr 2). 4. Nauczyciel rozdaje uczniom tekst opisujący widok, jaki się roztacza przed ludźmi przebywającymi w jaskini (karta pracy B), a następnie odczytuje go na głos. 5. Nauczyciel rozdaje uczniom materiały i przybory potrzebne do wycinania i prosi, aby wycieli różne figury geometryczne: kwadraty, prostokąty, trójkąty, koła itp. 6. Uczniowie trzymają wycięte figury oraz inne przedmioty znane z codziennego życia (jabłko, książka, itp.) przed światłem latarki lub świeczki i obserwują cienie rzucane przez nie na ścianie. 7. Nauczyciel zwraca uwagę uczniów na różnice między rzeczywistymi przedmiotami (posiadają wyraźny kształt, ciężar, kolor) a ich cieniami (rozmyte, migotliwe, szare, nie można ich dotknąć). Zadaje również uczniom pytanie, czy łatwo byłoby przekonać ludzi widzących całe życie wyłącznie cienie przedmiotów, że istnieje jakaś inna, prawdziwa rzeczywistość? 8. Nauczyciel interpretuje poszczególne elementy przedstawionej sceny, czyli figury oraz przedmioty rzucające cień, cienie na ścianie, ludzi trzymających figury (załącznik nr 2). Praca domowa Zastanów sie, skąd sie bierze różnorodność, a zarazem podobieństwo otaczających cię rzeczy. Co sądzisz o propozycji Platona, że świat, który widzimy jest tylko cieniem prawdziwej rzeczywistości? Załącznik nr 1 Karta pracy A Opis jaskini Zobacz! Oto ludzie są niby w podziemnym pomieszczeniu na kształt jaskini. Do groty prowadzi od góry wejście zwrócone ku światłu, szerokie na całą szerokość jaskini. W niej oni siedzą od dziecięcych lat w kajdanach; przykute mają nogi i szyje tak, że trwają na miejscu i patrzą tylko przed siebie; okowy nie pozwalają im obracać głów. Z góry i z daleka pada na nich światło ognia, który się pali za ich plecami, a pomiędzy ogniem i ludźmi przykutymi biegnie górą ścieżka, wzdłuż której widzisz murek zbudowany równolegle do niej, podobnie jak u kuglarzy przed publicznością stoi przepierzenie, nad którym oni pokazują swoje sztuczki. - Widzę- powiada. Platon, Państwo, t. 1, ks. 7, s. 220. Karta pracy B Widok z jaskini - Więc zobacz, jak wzdłuż tego murku ludzie noszą różnorodne wytwory, które sterczą ponad murek; i posągi, i inne zwierzęta z kamienia i z drzewa, i wykonane rozmaicie i oczywiście jedni z tych, co je noszą, wydają głosy, a drudzy milczą. - Dziwny obraz opisujesz i kajdaniarzy osobliwych. - Podobnych do nas - powiedziałem. Bo przede wszystkim czy myślisz, że tacy ludzie mogliby z siebie samych i z siebie nawzajem widzieć cokolwiek innego oprócz cieni, które ogień rzuca na przeciwległa ścianę jaskini? - Jakimże sposobem? - powiada - gdyby całe życie nie mógł żaden głową poruszyć? - A jeżeli idzie o te rzeczy obnoszone wzdłuż muru? Czy nie to samo? - No, cóż. - Więc gdyby mogli rozmawiać jeden z drugim, to jak sądzisz, czy nie byliby przekonani, że nazwami określają to, co maja przed sobą, to co widzą? - Koniecznie. - No, cóż? A gdyby w tym więzieniu jeszcze i echo szło od im przeciwległej ściany, to, ile razy by sie odezwał ktoś z przechodzących, wtedy jak myślisz? Czy oni by sądzili, że to się odzywa ktoś inny, a nie ten cień, który sie przesuwa? - Na Zeusa, nie myślę inaczej - powiada. - Wiec w ogóle - dodałem - ci ludzie tam nie co innego braliby za prawdę, jak tylko cienie pewnych wytworów. - Bezwarunkowo i nieuchronnie - powiada. Platon, Państwo, t. 1, ks. 7, s. 220-222. Załącznik nr 2 Interpretacja platońskiego „mitu jaskini” Platoński „mit jaskini” posiada bardzo wiele interpretacji, stanowi on bowiem streszczenie najważniejszych wątków filozofii Platona (ontologii, stopni poznania, koncepcji mistyki, teologii, koncepcji polityki). Prezentowana jest tutaj uproszczona interpretacja platońskiej ontologii (teorii bytu, czyli najogólniejszego sposobu widzenia świata). - Jaskinia – świat, w którym żyją zwyczajni ludzie, świat złudzeń. - Świat poza jaskinią – świat realny, prawdziwy, do którego maja dostęp wybrane jednostki, którym udało sie wyrwać ze świata cieni przebywając długa drogę kształcenia i odkrywania prawdy. - Ludzie przykuci w jaskini – zwyczajni, niewykształceni filozoficznie ludzie, którzy nie znają prawdy i dlatego biorą pozór (cienie) za rzeczywistość. Filozofia jest tutaj rozumiana jako umiłowanie mądrości i poszukiwanie prawdy. - Przedmioty rzucające cień – posiadają wyraźny kształt, ciężar, kolor, można ich dotknąć. - Cienie rzeczy – zmysłowe pozory rzeczy (wytworów), tak jak są one odbierane przez ludzkie zmysły. Cienie są szare, rozmyte, migotliwe, nie można ich dotknąć. - Murek – ostra granica oddzielająca świat cieni, pozorów, który widzą więźniowie, od świata rzeczywistego, znajdującego się poza jaskinią 2. Przykładowy scenariusz z antropologii kultury Motyw jajka w różnych kulturach Zajęcia związane ze świętami Wielkiej Nocy, mające za zadanie ukazać uczniom, że najczęstszy rekwizyt świąt jest jednocześnie najstarszym mitem cywilizacji ludzkiej. Na zajęciach największy nacisk położony jest na korelację zwyczajów słowiańskich i wczesnochrześcijańskich. Cele operacyjne Uczeń: - zna genezę mitu jajka w kulturze; - poszukuje interpretacji symboli; - poszukuje odpowiedzi na fundamentalne pytanie „W jaki sposób łączyły się różne kultury?”; - dokonuje interpretacji symboli, ornamentyki, kolorystyki; Środki dydaktyczne - czyste kartki; - flamastry; - ilustracje (załącznik) Przebieg zajęć 1. Uczniowie próbują odpowiedzieć na pytanie, co może symbolizować jajko w święconce. 2. Nauczyciel wskazuje na rolę symbolu jajka i przybliża historię pojawiania się jajka jako symbolu w kulturze (ludy indoeuropejskie). 3. Nauczyciel przybliża uczniom słowiańską tradycję malowania pisanek. 4. Znaczenie koloru w kulturze – podstawowa palet barw (rekapitulacja wiadomości z plastyki). Nauczyciel wskazuje na fakt zmiany interpretacji kolorystyki we współczesnej kulturze. 5. Uczniowie rysują na kartkach pisankę – ozdabiają ją elementami, które zazwyczaj tam umieszczają. 6. Słowiańska ornamentyka na pisankach i jej dzisiejsze pozostałości – zestawienie z wynikami pracy uczniów (załącznik) Zadanie Podczas obrzędu święcenia jajek proszę zwrócić uwagę na zawartość innych koszyków i porównanie obserwowanych w nich pisanek z wiadomościami wyniesionymi z zajęć. PROGRAM INNOWACJI Zadania szkoły i nauczyciela 1. Ukazanie filozofii jako: a. "umiłowania mądrości" b. zachęty do zadawania zasadniczych pytań c. drogi wiodącej do lepszego poznania prawdy d. jednego z fundamentów klasycznej kultury. 2. Sprzyjanie intelektualnemu rozwojowi ucznia. 3. Zwracanie uwagi na : a. specyfikę myślenia filozoficznego b. różnicę między światem rzeczywistym a światem fantazji 4. Ukazywanie roli naturalnego zdziwienia jako początku filozoficznego poznania. 5. Pomaganie w odpowiedzi na podstawowe pytania, dotyczące szczególnie sensu życia ludzkiego. 6. Zaprezentowanie przykładów najważniejszych osiągnięć filozofii. 7. Pomoc uczniom w odkrywaniu własnej tożsamości. Treści 1. Starożytne wezwanie: "Poznaj samego siebie" a zawsze aktualne pytania: Kim jestem? Skąd przychodzę? Dokąd zmierzam? Jaki jest sens życia ludzkiego? 2. Filozofia jako "umiłowanie mądrości". 3. Starożytna Grecja jako miejsce narodzenia filozofii. 4. Najwybitniejsi przedstawiciele filozofii starożytnej: Sokrates, Platon, Arystoteles. 5. Klasyczna definicja prawdy. Poszukiwanie prawdy przez stulecia. 6. Przykłady wykorzystania klasycznej wiedzy filozoficznej do analizy współczesnych problemów. 7. Ogólna prezentacja dyscyplin filozoficznych. 8. Filozofia a nauki szczegółowe. 9. Koncepcja człowieka jako osoby, a więc istoty rozumnej, wolnej i zdolnej do poznania prawdy i dążącej do dobra. 10. Przykłady podstawowych i ponadczasowych prawd filozoficznych jako części duchowego dziedzictwa ludzkości. 11. Antropologia kulturowa jako nauka. 12. Wybrane zagadnienia archeologiczne (sztuka, osiągnięcia cywilizacyjne). 13. Etnologia i gender studies. Osiągnięcia 1. Znajomość najważniejszych pytań i pojęć filozoficznych. 2. Rozumienie człowieka jako bytu osobowego. 3. Lepsze rozumienie siebie i drugiego człowieka. 4. Umiejętność przedstawienia krótkiej charakterystyki dokonań Sokratesa, Platona i Arystotelesa. 5. Umiejętność analizy filozoficznej przeprowadzonej na dowolnym przykładzie. 6. Umiejętność filozoficznego określenia prawdy, wolności i innych wartości. 7. Umiejętność charakteryzowania ponowoczesności jako otaczającej rzeczywistości. 8. Lepsze rozumienie dylematów współczesności. Treść nauczania: 1. „Poznaj samego siebie” a. Treści: Starożytne wezwanie: „Poznaj samego siebie”. Kim jestem? Skąd przychodzę? Dokąd zmierzam? Jaki jest sens życia ludzkiego? Filozofia jako dziedzina wiedzy dotycząca pytań egzystencjalnych. Wezwanie „Poznaj samego siebie”. Indywidualny i społeczny wymiar pytań egzystencjalnych. b. Osiągnięcia ucznia: - poznaje specyfikę filozofii i myślenia filozoficznego; - potrafi określić podstawowe pytania filozoficzne; - dostrzega jednostkowy i społeczny kontekst pytań filozoficznych; c. Procedury osiągania celów: Praca z wybranymi tekstami filozoficznymi i religijnymi. Czynniki kształtujące osobowość człowieka - dyskusja. Czynniki wpływające na poglądy i postępowanie człowieka . 2. Filozofia jako „umiłowanie mądrości” a. Treści: Etymologia słowa filozofia, filozofia jako nauka. b. Osiągnięcia ucznia: - poznaje etymologię słowa i definicję filozofii, - poznaje filozofię jako naukę, - poznaje zakres przedmiotowy refleksji filozoficznej, c. Procedury osiągania celów: „Kącik filozoficzny” wprowadzający w zagadnienia filozofii - na korytarzu szkolnym. 3. Miasta jako matki filozofii – narodziny miast. a. Treści: Początki miast jako ośrodków cywilizacyjnych. Podział pracy jako czynnik sprzyjający powstawaniu filozofii. Rola miasta w tworzeniu cywilizacji. b. Osiągnięcia ucznia: -poznaje genezę miast w Azji Mniejszej, - poznaje rolę dużych ośrodków miejskich w kształtowaniu się filozofii, - poznaje czynniki, które sprzyjały rozwojowi nauki w starożytności. c. Procedury osiągania celów: Sprawozdanie na stronie internetowej szkoły 4. Starożytna Grecja jako miejsce narodzenia filozofii a. Treści: Narodziny filozofii greckiej. Jońscy „filozofowie przyrody”: Tales z Miletu, Anaksymander z Miletu, Heraklit z Efezu. Pierwsze greckie systemy filozoficzne. b. Osiągnięcia ucznia: - poznaje genezę filozofii greckiej, - poznaje pierwszych jońskich „filozofów przyrody” i metody ich filozofowania, - poznaje pierwsze systemy filozoficzne. c. Procedury osiągania celów Jońscy „filozofowie przyrody” - zestawienie (plansza). Koncepcje początku świata w filozofii - informacje w „kąciku filozoficznym i specjalnej wkładce Kuriera uczniowskiego. Pierwsze systemy filozoficzne -sofiści - czy każde twierdzenie można udowodnić? - dyskusja. 5. Sokrates, Platon, Arystoteles a. Treści: Najwybitniejsi przedstawiciele filozofii starożytnej: Sokrates, Platon, Arystoteles. Życie i poglądy Sokratesa. Platonizm i arystotelizm - istota i różnice. b. Osiągnięcia ucznia: - poznaje sylwetki i poglądy trzech najwybitniejszych filozofów greckich: Sokratesa, Platona i Arystotelesa, - poznaje różnice między poglądami filozofów, - poznaje wpływ wymienionych filozofów na filozofię współczesną. c. Procedury osiągania celów: Życie wybitnych filozofów starożytnych - plansze. Poglądy znaczących filozofów starożytnej Grecji - poster przedstawiający istotę i różnice w poglądach. Cechy systemów filozoficznych Sokratesa, Platona i Arystotelesa - informacje w „kąciku filozoficznym” i Kurierze uczniowskim 6. Klasyczna definicja prawdy. Poszukiwanie prawdy przez stulecia. a. Treści: Klasyczna definicja prawdy. Historia jako dzieje poszukiwania prawdy o świecie. Prawda a podstawowe pytania egzystencjalne człowieka. a. Osiągnięcia ucznia: - poznaje klasyczną definicję prawdy, - poznaje poglądy na temat metod poznawania rzeczywistości, - stara się odnieść problematykę do podstawowych pytań egzystencjalnych. b. Procedury osiągania celów Czym jest prawda? Czy człowiek jest w stanie dotrzeć do prawdy o sobie i świecie? - dyskusja. Prawda o człowieku - poznajemy ją na co dzień czy w sytuacjach ekstremalnych. Dyskusja na podstawie filmu Pianista (lub Tragarz puchu). Prawda nie zna kompromisu - poster prezentujący naukowców i filozofów Europy prześladowanych za swoje poglądy. 7. Boski Poruszyciel a. Treści: Pierwsze pojęcia boskiego poruszyciela, demiurg, zbieżność pomiędzy pojęciem pierwszego poruszyciela i chrześcijańskiego Stwórcy. b. Osiągnięcia ucznia: - poznaje pojęcie pierwszego kruszyciela i demiurga, - poznaje wpływ filozofii platońskiej ma myśl chrześcijańską, - dostrzega podobieństwa i różnice pomiędzy koncepcją pierwszego poruszyciela i Boga Stwórcy. c. Procedury osiągania celów: Zestawienie podobieństw i różnic ujęcia Boga w filozofii Platona i myśli chrześcijańskiej. Dyskusja „Jak głęboko i w czym tkwią źródła chrześcijaństwa?” 8. Wydobyci z ziemi bogowie. a. Treści: Początki wierzeń i systemów religijnych. Pierwsze wyobrażenia bóstw: Wenus paleolityczne, mezopotamskie wyobrażenia bóstw. b. Osiągnięcia ucznia: -zna początki wierzeń religijnych, -rozpoznaje wizerunki pierwszych bóstw, -wskazuje na różnicę pomiędzy matriarchatem i patriarchatem c. Procedury osiągania celów: Jak wierzyli pierwsi ludzie? – plansza w kąciku filozoficznym. Analiza zdjęć zabytków archeologicznych – zestawienie wyobrażeń pierwszych bóstw. 9. Boska proporcja. a. Treści: Przykłady wykorzystania klasycznej wiedzy filozoficznej do analizy współczesnych problemów. Pitagoras - genialny matematyk. b. Osiągnięcia ucznia: - poznaje postać Pitagorasa jako wybitnego matematyka, - poznaje obecność matematyki (w szczególności złotej proporcji) w przyrodzie, sztuce oraz życiu codziennym, - poznaje podstawowe kwestie filozoficzne rozważane przez filozofów greckich. c. Procedury osiągania celów: Życie i dokonania Pitagorasa na płaszczyźnie matematycznej - gazetka: „Filozofia, sztuka, przyroda, matematyka” ukazująca przykłady osiągnięć w filozofii, z których korzysta także współczesny człowiek; Specjalna wkładka do Kuriera uczniowskiego. Bryły składające się z trójkątów, których boki podzielono w złotym stosunku - wykonane przez uczniów. 10. Epikur i filozofia środka a. Treści: Epikur i jego dorobek filozoficzny, epikureizm, konflikt epikureizmu z doktryną chrześcijańską. b. Osiągnięcia ucznia: - poznaje filozofię Epikura i jego poglądy na skrajności - poznaje zasadę złotego środka - wie, dlaczego epikureizm nie mógł być zasymilowany przez chrześcijaństwo (uświadomienie przeciwstawieństw) c. Procedury osiągania celów: Esej w Kurierze uczniowskim na temat Epikura i jego filozofii 11. Koncepcja człowieka jako osoby, a więc istoty rozumnej, wolnej i zdolnej do poznania prawdy i dążącej do dobra. a. Treści: Człowiek jako osoba. Prawda, piękno i dobro jako przedmiot dążeń osoby. Religia jako źródło obowiązków etycznych względem bliźniego i świata. a. Osiągnięcia ucznia: - poznaje pojecie osoby, - potrafi wymienić cechy osoby, - poznaje pojęcia piękna i dobra, - wyjaśni na czym polega normatywny charakter dekalogu, - potrafi określić swoje obowiązki wobec środowiska przyrodniczego, - poznaje św. Franciszka patrona ekologów b. Procedury osiągania celów Ocena postawy - uczniowie starają się określić i ocenić swój stosunek do bliźnich wyrażony przez swoje zachowanie w dniu poprzednim. Miejsce człowieka w przyrodzie - tradycja chrześcijańska - postać św. Franciszka z Asyżu; „Kwiatki św. Franciszka”, „Pieśń słoneczna”, 12. Sztuka –idea piękna a. Treści: Przykłady podstawowych i ponadczasowych prawd filozoficznych jako części duchowego dziedzictwa ludzkości. Człowiek jako istota dążąca do realizacji idei piękna. Człowiek jako istota dążąca do dobra. a. Osiągnięcia uczniów: - poznaje pojęcie i przedmiot estetyki, - poznaje filozoficzne pojęcie piękna, - wykonuje działania artystyczne, -wskazuje źródła inspiracji twórców b. Procedura osiągania celów: Piękno czy prawda o świecie? - dyskusja nad przedmiotem estetyki. Własna twórczość artystyczna uczniów 13. Narodziny sztuki – paleolit. a. Treści: Sztuka w paleolicie i neolicie– bóstwa i totemy. Malowidła nasklane. Sztuka użytkowa b. Osiągnięcia ucznia - poznaje rolę sztuki w pierwszych społeczeństwach paleolitycznych i neolitycznych, - poznaje główne wierzenia pierwszych ludzi (siły przyrody, uosobienia mocy i sił przyrody), - analizuje artefakty religijnej kultury pierwszych ludzi. c. Procedury osiągania celów Dyskusja – jak zmieniło się wyobrażanie bóstw (Boga) od prehistorii do czasów współczesnych? Co miało na to wpływ? Pierwsze bóstwa – wystawa w Kąciku filozoficznym 14. Sztuka dla pierwszych cywilizacji. a. Treści: Sztuka i architektura jako wyraz oswajania świata i organizowania przestrzeni. Sztuka jako narzędzie propagandowe w pierwszych organizacjach państwowych. b. Osiągnięcia uczniów: - poznaje rolę sztuki jako środka wpływu na ludzi (monumentalna architektura sponsorowana przez pierwsze organizacje państwowe); -organizacja przestrzeni – zasady budowania pierwszych monumentalnych budowli i obiektów sakralnych; -mit wieży Babel c. Procedury osiągania celów: Analiza ilustracji przedstawiających najstarsze budowle sakralne i państwowe, wskazanie na dysproporcje pomiędzy architekturą codzienną a budowlami propagandowymi. Dyskusja – Czy dzisiaj państwo i Kościół nadal trzymają się zasad wyrażania swej potęgi przez sztukę i architekturę? 15. Święty Augustyn – nowe miejsce Boga i człowieka a. Treści: Pozycja Boga i człowieka w filozofii św. Augustyna, wpływ myśli filozoficznej św. Augustyna na ludzi średniowiecza b. Osiągnięcia ucznia: - poznaje filozofię św. Augustyna, - poznaje rolę, jaką odegrał św. Augustyn w kształtowaniu się na kilka wieków światopoglądu ludzi średniowiecza, - wie, jakie było źródło postrzegania wielkości Boga i małości człowieka. c. Procedury osiągania celów: Rozprawka do Kuriera uczniowskiego „Co by było, gdyby św. Augustyn żył i tworzył dziś?” 16. Tomasz z Akwinu – czyli Platon i Arystoteles w średniowieczu a. Treści: Próba pogodzenia nauki z religią, „naukowe” dowody na istnienie Boga, odrodzenie filozofii Platona w średniowieczu (elementy zasymilowane i wyrzucone) b. Osiągnięcia ucznia: - poznaje filozofię św. Tomasza z Akwinu, - poznaje pierwsze próby pogodzenia nauki z doktryną chrześcijańska, - odnajduje elementy filozofii starożytnej w średniowieczu, - wskazuje na elementy starożytne zasymilowane i odrzucone przez tradycję chrześcijańską c. Procedury osiągania celów: Dyskusja „Dlaczego nie cała myśl Arystotelesa i Platona została wchłonięta przez filozofię chrześcijańską?” i „Czy dowody na istnienie Boga mają dziś racjonalne uzasadnienie?” 17. Renesansowy hedonizm. a. Treści Na nowo odnaleziona radość życia, powrót do filozofii starożytnego Rzymu i Grecji, przesunięcie miejsca człowieka (Bóg przestaje być centralną osią życia człowieka), hedonizm i carpe diem b. Osiągnięcia ucznia - wie co sprawiło, że w renesansie mogła odrodzić się filozofia starożytna, - zna największych myślicieli renesansu, - poznaje zasady hedonizmu w renesansie i główne przesłanie hasła Carpe diem! c. Procedury osiągania celów Próba odpowiedzi na pytanie, czy dzisiaj obecny jest w naszym życiu hedonizm i łapania szczęścia w każdym dniu. „Współczesny hedonizm” – gazetka w Kąciku filozoficznym. 18. Cogito ergo sum – nowe wątpienie. a. Treści: Filozofia kartezjańska, Kartezjusz jako prekursor nowej epoki, Cogito ergo sum – znaczenie wątpienia dla nauki i religii, zmiana światopoglądu w XVII wieku b. Osiągnięcia ucznia - poznaje filozofię Kartezjusza i podstawy krytycyzmu, - odpowiada na pytanie „Dlaczego w XVII wieku mógł narodzić się krytycyzm?”, - poznaje wpływ krytycyzmu Kartezjusza na światopogląd ludzi w następnych epokach. c. Procedury osiągania celów Esej do Kuriera uczniowskiego i na zakładkę Czytelni Filozoficznej na stronie internetowej szkoły „Gdyby nie było Kartezjusza…” 19. Oświecenie? Deizm i ateizm. a. Treści Nowe zjawiska w XVIII wieku w światopoglądzie człowieka: deizm i ateizm, krytycyzm jako podstawa filozoficzna, społeczna i religijna, masoneria. Wpływ filozofów oświecenia na ówczesną politykę, symbolika masonerii b. Osiągnięcia uczniów - poznaje zasady deizmu i ateizmu, - uświadamia sobie zmianę, jaka zaszła w światopoglądzie ludzi w XVIII wieku, -poznaje wpływ nowej filozofii na całokształt życia społeczeństw w XVIII wieku, - rozpoznaje masonerię jako element światopoglądu ateistycznego c. Procedury osiągania celów Spiskowa teoria dziejów w przekazach audiowizualnych (np. Skarb narodów – jako zniekształcona filozofia oświecenia) 20. Tako rzecze Zaratustra - Fryderyk Nietzsche i zwulgaryzowanie jego myśli. a. Treści: Poglądy filozoficzne Fryderyka Nietzschego, pojęcie nadczłowieka, moralności niewolników i woli mocy, wulgaryzacja myśli filozoficznej Nietzschego. b. Osiągnięcia ucznia - poznaje myśl filozoficzną Fryderyka Nietzschego, - rozumie we właściwy sposób pojęcia nadczłowieka, moralność panów i niewolników, wolę mocy jako cechy artysty, - wie, dlaczego filozofia Nietzschego została zwulgaryzowana i przyswojona przez hitleryzm c. Procedury osiągania celów Triumf woli (lub inny przykład audiowizualny) jako przykład wulgaryzacji filozofii Nietzschego 21. Wola mocy w XX wieku (teoria władzy Maxa Webera) a. Treści: Pogląd Maxa Webera na pochodzenie władzy, władza oparta na charyzmie – systemy totalitarne XX wieku: komunizm – leninizm – stalinizm; narodowy socjalizm, faszyzm. b. Osiągnięcia ucznia - zna teorię źródeł władzy Maxa Webera, - potrafi wskazać na przykładach systemy totalitarne zbudowane na kulcie wodza w Europie w XX wieku, - potrafi dokonać charakterystyki tych systemów z uwzględnieniem filozofii Nietzschego (gł. Narodowy socjalizm). c. Procedury osiągania celów Do czego może doprowadzić wypaczenie filozofii albo wcielenie abstraktów w życie (nazizm, komunizm) – seans filmów dokumentalnych. 22. Ponowoczesność i jej przejawy. a. Treści: Postmodernizm – źródła i przejawy postmodernizmu, społeczeństwo informatyczne, krytyka rzeczywistości, fragmentaryzacja i intertekstualność b. Osiągnięcia ucznia: - zna pojęcie postmodernizmu (ponowoczesności) i jego przejawy, - rozumie i potrafi omówić na przykładach pojęcie społeczeństwa informatycznego, - rozumie znaczenie fragmentaryzacji życia i intertekstualność kultury. c. Procedury osiągania celów Esej w Kurierze uczniowskim i na stronie internetowej szkoły na temat „Nasze czasy”, dyskusja „Czy istnieją autorytety?” 23. Gender studies – współczesny „feminizm” a. Treści: Zjawisko feminizmu (narodziny i rozwój), oblicza współczesnego feminizmu, miejsce mężczyzny i kobiety we współczesnym społeczeństwie b. Osiągnięcia ucznia - poznaje powody i etapy rozwoju zjawiska feminizmu, - zna dokonania feminizmu (równość płci, te same prawa itp.), - potrafi wskazać stereotypy dotyczące płci, - dostrzega w otaczającym świecie przejawy zaburzenia ról (role żeńskie przejmują mężczyźni, role męskie-kobiety). c. Procedury osiągania celów Galeria „Zaburzone role” w Kąciku filozoficznym. 24. Czym jest kultura? a. Treści: Kultura jako zespół wytworów ludzkich, kultura niska i wysoka, kultura masowa, homogenizacja i heterogenizacja kultury, kultura „bycia” i „posiadania”. b. Osiągnięcia ucznia: - definiuje kulturę i cywilizację, - potrafi uzasadnić niecelowość podział kultury na „wysoką” i „niską” we współczesnych czasach, - definiuje i omawia na przykładach kulturę masową, - dokonuje wartościowania kultury „bycia” i „posiadania”, - poznaje pojęcie homogenizacji i heterogenizacji kultury. c. Procedury osiągania celów Wspólne poszukiwanie odpowiedzi na pytania: Jaka jest współczesna kultura? Czy mamy do czynienia z homogenizacją czy raczej z heterogenizacją? Czy kultura masowa jest kulturą wartościową? – Jak na współczesną kulturę patrzy młodzież? Jakie dostrzega w niej zagrożenia? 25. Tożsamość narodowa a. Treści Tożsamość narodowa – elementy składowe tożsamości, pojęcie tożsamości, tożsamość narodowa w ponowoczesności b. Osiągnięcia ucznia - zna pojęcie tożsamości i tożsamości narodowej, - potrafi dokonać charakterystyki tożsamości polskiej, - wskazuje cechy tożsamości narodowej (potrafi je także zhierarchizować), - próbuje odpowiedzieć na pytanie, czy możliwa jest we współczesnych czasach tożsamość narodowa i pielęgnowanie „czystych” wartości narodowych. c. Procedury osiągania celów Rozprawka „Zgubieni w świecie McDonalda” – publikacje na stronie internetowej szkoły i w Kurierze uczniowskim. 26. Podsumowanie pracy w Czytelni Filozoficzno-Antropologicznej Czego dowiedzieliśmy się podczas zajęć? Co chcielibyśmy zmienić, co ulepszyć? Jakie tematy poruszyć? – ankiety ewaluacyjne, rozmowa z uczniami. Wyświetleń: 2406
Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione. |